Datasets:

Tadesse

/

news-topic

like 0

የአርባ ምንጭ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ምረቃ በዓል

የአርባ ምንጭ ዩኒቨርሲቲ ሕክምናና ጤና ሳይንስ ኮሌጅ የሕክምና ዶክተሮችን በመጪው ቅዳሜ ያስመርቃል አርባ ምንጭ የኒቨርሲቲ በመጀመሪያና በሁለተኛ ዲግሪ መርሃ ግብር ያሠለጠናቸውን ተማሪዎች ለ ኛ ጊዜ ሊያስመርቅ ነው ዩኒቨርሲቲው የሕክምና ዶክተሮችን ሊያስመርቅ ነው አንድ ቅዳሜን ለህዝቤ አቶ ኦባንግ ሜቶ በዩኒቨርሲቲያችን ተገኝተው ለተማሪዎቻችን በአገራዊ አንድነት፣ የሠላምና የመቻቻል እሴት ግንባታ ዙሪያ የማነቃቂያ ንግግር ያደርጋሉ አርባ ምንጭ ዩኒቨርሲቲ ለ ኛ ጊዜ ያሠለጠናቸውን የሕክምና ዶክተሮች አስመረቀ ዩኒቨርሲቲው ለ ኛ ጊዜ ያሠለጠናቸውን የሕክምና ዶክተሮች ታኅሣሥ ዓ ም በደማቅ ሁኔታ አስመርቋል፡፡ ከተመራቂዎቹ መካከል ቱ ሴቶች ናቸው፡፡ የዩኒቨርሲቲው ፕሬዝደንት ዶ ር ዳምጠው ዳርዛ በምረቃ ሥነ ሥርዓቱ ላይ ባደረጉት የመክፈቻ ንግግር የኮቪድ ወረርሽኝ ወደ ሀገራችን ከገባበት ጊዜ ጀምሮ እንደ ሌሎች የሀገሪቱ የጤና ባለሙያዎች ሁሉ የዩኒቨርሲቲያችን የሕክምናና ጤና ሳይንስ ኮሌጅ መምህራንና የዛሬ ተመራቂ ዶክተሮች ወረርሽኙን ለመከላከል ግንዛቤ በማስጨበጥ እንዲሁም ለኅብረተሰቡ የሕክምና አገልግሎት በመስጠት ያለ እረፍት ሲያገለግሉ መቆየታቸውን ገልጸዋል፡፡ በዚህም ሂደት በኮቪድ በሽታ ተይዘው ከዳኑት መካከል መምህራንና ተመራቂ ተማሪዎች ይገኙበታል ብለዋል፡፡ ፎቶዎቹን ለማየት እዚህ ይጫኑ

የብሔር ልዩነታችን ላይ መሰረት ባደረገ ፖለቲካዊ የአስተዳደር ስርዓት የዜጎችን መሰረታዊ ሰብዓዊ መብቶች ማረጋገጥ አይቻልም

በሀገራችን ኢትዮጵያ በንጹሃን ዜጎች ላይ እየደረሰ ያለ አሰቃቂ ግድያ፣ የአካል መጉደል፣ ለዘመናት ከኖሩበት ስፍራ መፈናቀል እንዲሁም ያፈሩትን ሃብትና ጥሪት በአንድ ጀንበር አጥተው ለተረጅነት መዳረግ በየጊዜው የሚያጋጥም የተለመደ አሳዛኝ ክስተት ሆኗል፡፡ ይህንን በዜጎች እየደረሰ ያለውን አሰቃቂ ግድያ፣ የአካል መጉደል፣ መፈናቀልና ሃብትና ንብረታቸውን ማጣት እንዲቆም ለአዲሲቷ ኢትዮጵያ የጋራ ንቅናቄን ጨምሮ የተለያዩ ተቋማትና ግለሰቦች ደግመው ደጋግመው ቢያወግዙም በተቃራኒው ችግሩ ከጊዜ ወደ ጊዜ እየተባባሰ ይገኛል፡፡ እኛ ኢትዮጵያውያን ዕምነት፤ ባህል፣ ስነልቦና፣ ጋብቻ፤ ስራ፤ ጉርብትና ሌሎችም መስተጋብሮች ላንለያይ አስተሳስረውን ጠንካራ የአብሮነት ባህል የነበረን ህዝቦች ነን፡፡ ይህ የአብሮነት መስተጋብር በብዙ አጋጣሚዎች ፈተና ላይ የወደቀ ቢሆንም እስከ ዛሬዋ ቀን ድረስ አብረን እንድንጓዝ አድርጎናል፡፡ መሰረታዊ የዜጎችን ሰብዓዊ መብቶች ሳይሸራረፉ በማክበር የሁላችንም መኖሪያ የሆነችውን ሀገር አንድነት በማስጠበቅ፤ በመንግስት አስተዳደር ስርዓት ውስጥ ብዝኃነታችንን የሚያስተናግዱ የተለያዩ ፖሊሲዎችንና የህግ ማዕቀፎችን በማዘጋጀትና ለጋራ ጥቅም በማዋል፤ እስከ ዛሬ የነበሩንን ጠንካራ ልምዶች ይበልጥ በማጠናከር፣ ከድክመቶቻችን ና ስህተቶቻችን በመማር ብሎም በማሻሻል፣ በአብሮነት ሁሉም አሸናፊና ተጠቃሚ የሚሆንበት ስርዓት መዘርጋት ይቻላል ብለን እናምናለን። በእኛም ሀገር ይሁን በሌሎች ሀገራት ላይ ለሚከሰቱ የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች የተለያዩ ምክንያቶች ቢኖሩም በአሁኑ ጊዜ የቆየ አብሮ የመኖር እሴቶቻችንን፣ በሀገራችን እየተከሰቱ ለምንመለከታቸው ከፍተኛ የንጹሃን ህይወት መቀጠፍ፣ መፈናቀልና የንብረት ውድመት የመብት ጥሰቶች ዋነኛው መንስዔ፣ የሀሰት ትርክት የወለደው ብሔር ተኮር የጥላቻ ፖለቲካ መሆኑ ጥርጥር የሌለው አሳዛኝ ሐቅ ነው፡፡ አሁንም መንግስትም ሆነ ሌሎች የሚመለከታቸው የፖለቲካ ባለድርሻ አካላት፣ በከፍተኛ የሃላፊነት ስሜት፣ ሀገራዊ ፍቅርና ቁርጠኝነት የአለም አቀፍ ሕግጋትን መሰረት ባደረገ መልኩ፤ ያለንበትን ኛውን ክ ዘመን በሚመጥን በሰከነ ስሜት በቅንነት በመነጋገር፤ መሬት ላይ ያለውን ብዙኃኑን ምስኪን የኢትዮጵያ ሕዝብ የሚመስል የፖለቲካ አስተዳደር ስርዓት ለመዘርጋት እስካልወሰኑ ድረስ በሁሉም የሀገራችን ወሰን ውስጥ ያሉ ዜጎቻችንን መሰረታዊ የሰብዓዊ መብቶች በዘላቂነት ማስከበር ከቶውንም አይቻልም። ሰብዓዊ መብቶች ባልተከበሩበት፤ የህግ የበላይነት ባልተረጋገጠበት፣ ሰላም ባልሰፈነበት ሁኔታ፤ የሀገርን ዕድገትና ለውጥ ዕውን ለማድረግ ማሰብ እጅግ አዳጋች ነው፡፡ በአሁኑ ጊዜ እየተስተዋለ ያለው የጥላቻ፣ የመናናቅ፣ ልዩነትን መሰረት ያደረገ የብሔር ፖለቲካ፣ የጨቋኝ ተጨቋኝና የመጤ ሰፋሪ ትርክት ምንአልባትም ከእስካሁኑም ወደከፋ የግጭት አረንቋ ቢከተን ነው እንጂ የዜጎችን ሰው በመሆናቸው ብቻ እና በዜግነታቸው ማግኘት ያለባቸውን መብቶች ማስከበር ፈጽሞ አይቻልም፡፡ ችግሩን በፈጠርንበት አስተሳሰብ፣ ችግሩን በፈጠሩት የፖለቲካና የታሪክ ስሁት ትርክቶችን ሳናስተካከል መፍትሔ ማምጣትም ከባድ ነው፡፡ በሀገራችን በየትኛውም ዘመን እንደ ህዝብ ተለይቶ የደላው ወይ ሌላውን የጨቆነ የለም፡፡ ይህንንም የተለያዩ የመንግስትና የፖለቲካ ድርጅቶች አመራሮች በተደጋጋሚ አስረግጠው የተናገሩት ዕውነታ ቢሆንም፣ በተቃራኒው በተዛባ የታሪክ አረዳድ ሆን ብለውም ይሁን በስህተት የፖለቲካ አጀንዳ ባደረጉ አካላት ምክንያት የተነሳ ምንም የማያውቁ ንጹሀን ወገኖቻችን ደም እንደ ጎርፍ እየፈሰሰ ንብረታቸው እየወደመ ይገኛል፡፡ ይህም የሀገር ህልውናን አደጋ ላይ በመጣል ወደ ከፍተኛ ግጭት፤ ሞት፤ መፈናቀልና ስደት፤ ብሎም ለውጭ ኃይሎች ወረራና ጥቃት ሊያጋልጠን ይችላል፡፡ ከአባይ ግድብ ጋር በተገናኘም ሆነ በቀጠናችን ካለ የሽብርተኝነት እንቅስቃሴ ይህ የማይሆንበት ሁኔታ ይኖራል ብለን አንገምትም፡፡ ስለሆነም በቅርቡ በእርስ በርስ ግጭት ሕዝባቸውን ለስደትና ሞት ከዳረጉ ሀገራት በመማር ከምን ጊዜውም በላይ ሀገራዊና ሕዝባዊ አንድነታችንን ማጠናከር የሚገባን ጊዜ ላይ እንገኛለን፡፡ መንግስት፣ ሕግና ስርዓት እያለ እንኳ በተገቢው መልኩ ማስቀረት ያልቻለውን የሰብዓዊ መብቶች ጥሰት በጦርነትና በስደት መካከል ደግሞ ምን ያህል የከፋ ሊሆን እንደሚችልና ለውርደት እንደሚዳርገን ማስተዋል ያስፈልጋል፡፡ ይህ ፖለቲካው የወለደው የዜጎች ማንነትን መሰረት ያደረገ ጥቃት፣ አይነቱን እየቀያየረ አንድ ጊዜ ሀይማኖትን ሌላም ጊዜ ብሔርን ወይንም አመለካከትንና አቋምን ሰበብ በማድረግ ይብዛም ይነስም ያልደረሰበትና ያልነካው የሕብረተሰብ ክፍል የለም ማለት ይቻላል። የችግሩ ምንጭም የቅርብ ሳይሆን አስርት አመታትን የቆየና አሁን እየባሰ የመጣ ነው፡፡ በሀገራችን ይህ ሁሉ ቢሆንም እንደ ሕዝብ የሚገድልና እንደ ሕዝብ የሚያፈናቅል አላየንም፡፡ ለዚህም ጥቃት በሚደርስባቸው አካባቢዎች ያሉ ነዋሪዎች ተጠቂዎችን ለማዳን፤ ለማሸሽና ለመደበቅ ያደረጉት ወገናዊና ሞራላዊ መልካም ስራ ማስረጃ ነው፡፡ የፖለቲካው በቅንነት በመተማመንና በአንድ ሀገራዊ ስሜት አለመመራት ሁሉንም የሀገሪቱ ዜጎች በየትኛውም ስፍራ በእኩል ዓይን በማየት ለሰብዓዊና የዜግነት መብቶቻቸውን በሚያከብርና በሚያስከብር መልኩ ባለመመራቱ የተነሳ ችግሩን ከማቅለል ይልቅ በማወሳሰብ፡ እጅግ ብዙ ንፁሐን ወገኖቻችን ሕፃናትን፡ ነፍሰጡሮችን፡ አቅመ ደካሞችን ጨምሮ ያለ አግባብ በአሰቃቂ ሁኔታ ሕይወታቸው እንዲያልፍ ሆኗል፤ የሀገሪቱን የቀድሞ ኤታ ማዦር ሹም ጨምሮ የክልል ከፍተኛ አመራሮችን አጥተናል፤ ኢማሞችንና ቀሳውስትን ጨምሮ የቤተ እምነት አገልጋዮችን ውድ ሕይወት አጥተናል፤ በዩንቨርሲቲዎቻችን ለትምህርት የሄዱ ብዙ ወጣቶችን ትርጉም በሌለው ምክንያት ተቀጥፈውብናል፤ ለትምህር የሄዱ ሴት ተማሪዎችና የጤና ረዳት ሰራተኞች ታግተው ለስቃይ ተዳርገዋል፤ በተለያዩ የሀገራችን ክፍሎች መሰረታዊ አቅርቦቶች ለምሳሌ እንደ ትራንስፖርት፤ መንገድ መዘጋት፤ ምግብ፤ ባንክ፤ ቴሌኮሚኒኬሽን አገልግሎት፣ መድሀኒት ወዘተ አቅርቦት በተደጋጋሚ ረዘም ላሉ ጊዜያት በመቆራረጥ ሰላማዊ ዜጎች ለከፍተኛ ችግር እንዲዳረጉ ሆኗል፡፡ ግምቱ ከፍተኛ የሆነ የሀገርና የህዝብ ንብረትና ሀብት እንዲወድም ሆኗል፤ ከዚህ ሁሉ በላይ በሰሜን ዕዝ የመከላከያ ሰራዊት ላይ የደረሰው ጥቃት፣ ችግራችን የደረሰበትን የአሳሳቢነት ደረጃ ፍንትው አድርጎ የሚያሳይ ነው። ለዚህ ጥቃት ዋንኛ መንስኤ ከሀገርና ከሰው ይልቅ ብሔርን ያስቀደመ የማንነት ፖለቲካ ውጤት ሆኖ እናገኘዋለን፡፡ ይህ አሳዛኝ ሁኔታ ዳግም እንደማይፈጠርስ ምን ማስተማመኛ አለን ከብሄር፤ ከኃይማኖትና ከፖለቲካ ነጻ የሆነውን የመከላከያ ሰራዊት ከውስጡ የወጡ የራሱ ወገኖች ያጠቁት የብሔር ፖለቲካው ውጤት ነው፡፡ ይህም በቶሎ በታላቅ መስዋዕትነት በቁጥጥር ባይውል ኖሮ፣ የሀገራችንን ሉዓላዊነት የሚገዳደርና ከዚህ የከፋ ቀውስ የሚያስከትል እንደነበረ መረዳት አያዳግትም፡፡ ችግሩ ላይ ብቻ ሳይሆን የችግሩ መንስዔ ላይ አተኩረን ለመስራትና ለማስተካከል ከዚህ በላይ ምን ምክንያትና ምቹ ጊዜ እየጠበቅን ነው ምንስ እስኪፈጠር ነው ለውሳኔ የምንዘገየው በየቀኑ ክቡር የሰው ነፍስ በአሰቃቂ ሁኔታ እየተቀጠፈ እያለ የሞተው ወይም ገዳይ ከኛ ነው ከነሱ ነው እያሉ የፖለቲካ ቁማር ከመጫወት ሁላችንንም እንደ ሀገር ከሰውነት ከፍታ ያወረደንን የጥላቻ ፖለቲካ በመመካከርና በማሻሻል የተሻለ ስርዓትን ለትውልድ እናቆይ፡፡ ለአዲሲቷ ኢትዮጵያ የጋራ ንቅናቄ

ከራስ በላይ ነፋስ ስንኩል ፍልስፍና

ደካማ አእምሮና ደካማ ሕሊና ትናንት መሠረት ነው ዛሬ የቆመበት ዛሬም መሠረት ነው ነገ የሚያርፍበት የትናንት መሠረት አይፈርስም በፀፀት ለነገውስ ምኞት ዛሬን ማን ነጥሎት የዛሬው ውሳኔ ሚዛን ነው ለነገው ዛሬ ያልከበደ ነገ መቅለሉ ነው፡፡ ዛሬ እንደሠፈሩት ቢተርፍም፤ ቢጐልም፤ ነገ ይሰፈራል ታሪክ ፍርዱ አይቀርም፡፡ ትናንትና ነገ የተያያዙበት ዛሬ ነው ሰንሰለት ውሳኔ ያለበት ከባዱ ውሳኔ ትልቅ ኃላፊነት ትናንት ነገ፣ ዛሬ የሚለዩ አይደሉም ድርና ማግ ናቸው የታሪክ ራስ ጥምጥም፡ ነገ ዛሬ ሲሆን ዛሬም ትናንትና የዛሬ ቁራኛ ግልጽ ድንቁርና ይሙት በቃ ብሎ ታሪክ ፍርዱ አይቆምም የተቀበረውን ሬሳም አይምርም ታሪክ ትዝብት ነው ፍሬው እንዲፋፋ አረም እንክርዳዱን መርጦ የሚያጠፋ ታሪክ ትምህርት ነው፤ የፀፀት አለንጋ ትውልድን ለእድገት ገፍቶ የሚያስጠጋ ታሪክ ፍርድ ቤት ነው የሕሊና ችሎት ሕያው ከሙት ጋራ የሚሙዋገትበት ታሪክ ማዕበል ነው፤ የሚዥጐደጐድ ጐርፍ ሊታገድ አይችልም ገፍትሮ ነው የሚያልፍ ይሄዳል፤ ይሮጣል፤ ኃይል እየጨመረ፤

አንዲት ሴት በህይወት ዘመኗ አንዴ ወይም ሁለቴ መጥፎ ወንድ ማፍቀር አለባት አመለ ቀናውን እንድታመሰግን፡፡

ማጆሪ ራውሊንግስ ሴት ልጅ የሚያፈቅራትን ወንድ እንጂ የምታፈቅረውን ወንድ ማግባት የለባትም፡፡ ያ ነው የዘላቂ ደስታ ምስጢሩ፡፡ ማርያማ ባ ሴኔጋላዊት ደራሲና የሴቶች መብት ተሟጋች የሴት ልብ ሁልጊዜ የቃጠሎ ምልክት አለበት፡፡ ሉዊስ ላቤ መኖር አልፈልግም መጀመርያ ማፍቀር ነው የምሻው፡፡ ከዛም እግረ መንገዴን ብኖር አልጠላም፡፡ ዜልግ ፊትዝገራልድ እያንዳንዱ ወንድ የሚኖረው ለራሱ በሚያደርገው እን ክብካቤ ሳይሆን በፍቅር እንደሆነ ተገንዝቤአለሁ፡፡ ሊዮ ቶልስቶይ ስትስመኝ ነበር የተወለድኩት፡፡ በህይወት የኖርኩትም ስታፈቅረኝ በነበረበት ጥቂት ሳምንታት ያህል ነው፡፡ ትታኝ ስትሄድ ሞትኩኝ፡፡ ሃምፍሬይ ቦጋርት

ይሄን ሁሉ በርካታ ዓመት በፍቅርና በእዳ እንዲሁም በመጠጥ ውስጥ ተዘፍቄ ነበር፡፡

አሌክሳንደር ብሮም ብዙው ወንድ የሚለብሰውን ልብስ እንኳን ሊመርጥ በማይችልበት ደብዛዛ ብርሃን ከሴት ጋር በፍቅር ወድቋል፡፡ ሞሪስ ሼቫሊዬን ጨዋታዋ ያለችው አንድ ሰው ማፍቀር ላይ ነው፡፡ አንድ ሰው ካፈቀርሽ ሌላውን ሁሉ በተቃራኒው መመልከት ትጀምሪያለሽ፡፡ ጄምስ ባልድዊን አሜሪካዊ ፀሐፊና የሲቪል መብት ተሟጋች ፍቅር ካከተመ በኋላ መፋቀራቸው የማያሳፍራቸው በጣም ጥቂት ሰዎች አሉ፡፡ ፍራንሶይስላ ሮቼፎካልድ ፈረንሳዊ የአባባሎች ፀሐፊና የሥነምግባር ሊቅ ሁለት ነፍሶች በአንድ፤ ሁለት ልቦች አንድ ልብ ውስጥ፡፡ ጉይላዩም ዱ ባርታስ እኔና እናትሽ ተጋብተን ቢሆን ኖሮ ለረዥም ጊዜ በደስታ የምንኖር ይመስልሻል ጆን ጌይ እንግሊዛዊ ገጣሚና ፀሐፊ ተውኔት በፍቅር ላይ ዲሞክራሲ ሲተገበር ዝሙት ይባላል፡፡ ኤች ኤል ሜንከን ሚስቶች፤ ለጐረምሳ ወንዶች ውሽሞች፣ በመካከለኛ እድሜ ላሉት ጓደኞች፣ ለሽማግሌዎች ሞግዚቶች ናቸው፡፡ ፍራንሲስ ቤከን እንግሊዛዊ ፈላስፋ፣ ከፍተኛ ባለስልጣንና ጠበቃ ብዙ ሴቶችን በመጐምዠት አይቼአለሁ፡፡ በልቤ ብዙ ጊዜ ዝሙት ፈፅሜአለሁ፡፡ እግዚአብሔር ለዚህ ይቅር ይለኛል፡፡ ጂሚ ካርተር የአሜሪካ ፕሬዚዳንት የነበሩ ለ በሰጡት ቃለምልልስ ካገቡ ወንዶች ጋር አንሶላ አልጋፈፍም ስል በትዳራቸው ደስተኛ ሆነው ከሚኖሩ ወንዶች ጋር አልተኛም ማለቴ ነው፡፡ ብሪት ኡክላንድ

የአፍሪቃ ሽግግር ሺ ግርግር

መንግስት የሚለውን ቃል በምድር ላይ የሚቆም ፅነሰ ሀሳብ አይደለም፡፡ በሰማይ በዛኛው አለምም የፈጣሪ መንግስት እንዳለ ሀይማኖት የመሰከረው መፅሀፍ ያጠነከረው ሀቅ ነው፡፡ መንግስትህም ትምጣ እያልን እንፀልይ የለ፡፡ ያኛው መንግስት ግን የማይወጣ የማይወርድ መሆኑ እንደተጠበቀ ሆኖ ማለት ነው፡፡ ስናደምቀው መንግስት የሚለውን ቃል ስንሰማ አብዛኞቹ የአፍሪካ ወጣቶች ላይ የሚመጣው ምስል አንድ አይነት ነው፡፡ምስሉ ካየነየው ከሰማነው አይደል የሚቀዳው፡፡ ብዙዎቹ አፍረቃውያን የአፍሪቃ ጨለማነት ከራሳቸው ከተወላጆቹ አፍሪቃውያን ይመነጫል ባይ ናቸው፡፡ አንዳንዶች የአፍሪቃ ወድቆ መቅረት የተጠና የተሰላ የታሰበበት በዘመን ሂደት የተደገሰበት ነው ብለው ይናገራሉ፡፡ ብቻ ወዲህም አልን ወዲያ የአህጉሪቱ የመከራ ስንክሳር ዛሬም ያልተቋጨ መሆኑ ግልፅ ነው፡፡ አብዛኞቹ የሰላም ኖቤል እንጂ የትምህርት የእውቀት ኖቤል አለመውሰዳችንም የሚነግረን ሀቅ በተቃራኒው ሰላም አልባ መሆናችንን ነው፡፡ ነገር ግን በስነፅሁፉም እነ ነጂብ መሀፉዝን ሳንረሳ ማለት ነው፡፡ የዘሬን ያንዘርዝረኝ አይነት ነገር ሆኖብኝ ስለ አህጉረ አፍሪቃ መነፋረቄን አልተውኩም፡፡ ለዚህም ነው በተከታታይ ባነበባችሁት ፅሁፌ ውስጥ የአፍሪቃን ነገር ማወሳሳቴም፡፡ማነሳሳቴም፡፡ ወደ መሬት ስናወርደው የአፍሪቃ የስነ መንግስት ጉዳይ በእንቶፈንቶ የተሞላ ነው፡፡ ከአፍሪቃ ቤተመንግስቶች የአስተዋይ ባልቴቶች ማጀት የተሻለ ነው፡፡ የሰው ዘር ምንጭ አፍሪቃ ለሰው የማትመች ሆናለች፡፡ ፖለቲካዋ ከሀይማኖቷ ሀይማኖቷ ከተፈጥሮ ሀብቷ የተፈጥሮ ሀብቷ ከሙስናዋ ተደበላልቆባት መስማትም ማየትም መናገርም የማትችል መሬት ከሆነች ሰነበተች፡፡ ወገን የማታውቁትን አይደለም የምነግራችሁ፡፡ የረሳችሁትን አልያም ለምዳችሁ የናቃችሁትን እንጂ፡፡ የሆነ ጊዜ ባነበብኩት ጥናት የአፍሪቃ መከራ አምጪ መሪዎች መሀል በመቶ የሚሆኑት የሽግግር ነን ብለው ስልጣኑን የተቆናጠጡ ናቸው፡፡ ስልጣን መቆናጠጥ የሚለው አገላለፅ ይደንቃል፡፡ መቆናጠጥ ማለት አንድን ነገር መያዝ በሚችሉበት አካል ሁሉ ወጥሮ መሰብሰብ በእጅ መዳፍ ውስጥ ማስገባት እንደማለት ነው፡፡ ምንም ቀዳዳ አይገኝበትም፡፡ መቆናጠጥ ነዋ፡፡ ከዛ ህዝብን ወደ መቆን ይገባል እንደማለት ነው፡፡ ከቀደመው ያየነውም ይሄንኑ ነው፡፡ ሀገረ ኡጋንዳን ከቀኝግዛት መሪዎች የተረከባት ሌላኛው ተወላጅ ቀኝ ቀዢዋ ኢዲ አሚን ዳዳ የሽግግር መንግስት የመከራ ምንጭነት ምስክር ነው፡፡ ኢዲ አሚን ወይም እንደተወለደ ይነገርለታል፡፡ የቀን ስራ እየሰራ በእናቱ ቤት ያደገው ኢዲ አሚን ከ ክፍል የዘለለ የአስኳላ ታሪክ የለውም፡፡ በእንግሊዝ ጦር ውስጥ ወጥ ቤት በመሆን ተቀጥሮም አገልግሏል፡፡ በዚህ የአግልግሎት ዘመኑ ነው እንግዲህ ከ አለቅነት እስከ ጀነራልነት የደረሰው፡፡ ሙሉ ስሜም ክቡር ጀነራል ፊልድ ማርሻል የጆግራፊ ፕሮፌሰር ሀጅ የኡጋንዳ የምንግዜም ፕሬዘዳንት ኢዲ አሚን ዳዳ ነው አለ፡፡የሄ ስም እና ማዕረግ ያጎደለ ሰው ከህይወት ድጎድላል፡፡ ኢዲ አሚን ከ ዓ ም ኡጋንዳን ገዛ፡፡ ሰውየው ለአንድ ሳምንት ላሸጋግራችሁ መጣሁ አለ፡፡ ኡጋንዳውያን አሜን አሉ፡፡ በዚህ ሳምንት የሀገሪቱን ስር መሰረት የሚሆኑ ተቋማትን እንፈጥራለን አለ፡፡ ኡጋንዳውያን አሜን አሉ፡፡ዲሞክራሲያዊ ነፃ ምርጫ እናደርጋለን አለ፡፡ ኡጋንዳውያን አሜን አሉ፡፡ ከዚህ ቡኃላ ጥጋብ ነው አለ፡፡ ሰላም ነው አለ፡፡ እድገት ነው አለ፡፡ ኡጋንዳውያን አሜን አሉ፡፡ ጊዜ እና ሰይጣን ለኢድያሚን ምን ሹክ እንዳሉት አይታወቅም፡፡ በሳምንቱ በቀጥታ ስርጭት ከዚህ ጊዜ ጀምሮ የኡጋንዳ መሪ እኔ ነኝ፡፡ የማይከሰስ መሪ የማይታረስን መሬት ይዣለሁ፡፡ የኡጋንዳ የዘላለም ንጉስ በሚል ተቀጥላ ጥሩኝ፡፡ አለ፡፡ አለ፡፡ ኡጋንዳውያን አሜን ጠፋባቸው፡፡ ክፋ መሪ አሜንህንም ያጠፋብሀል፡፡ ለያዥ ለገናዥ የከበደ ዘመን አሳለፉ፡፡ በየአቅጣጫው የሚነሳውን ግርግር እያስታከከ የመቃብር መሬት እስኪጠብ ወጣቶችን በወጡበት አስቀራቸው፡፡ ፀጥ ለጥ ቀጥ አደርጎ አንቀጥቅጦ ገዛ፡፡ ሽግግር ያለው ስርአት ሺ ግርግር ወለደ፡፡ ልክ እንዲሁም ከንጉሳዊው ስርዓት ወደ ሌላ ንጉሳዊ ስርዓት ደርግን ማለቴ ነው የተሸጋገርንበት የ ቱ አብዮትም ርዕሱ ሽግግር ነው፡፡ ውስጠ ታሪኩ ግን ግርግር ነው፡፡ ሌላ መሬት ስናወርደው በሀገረ ጦቢያም የሽግግር መንግስት የምርጫ መራዘም የህገ መንግስት መጣስ የመገንጠል ድፍረት ሌላም ሌላም ሲባል ሰማሁ፡፡ ሰማን፡፡ ይህ ሀሉ ነገር ሲፈተፈት ህዝብ የሚባል ክቡር ክቡድ ነገር የት ተጥሎ ይሆን ብዬ እጠይቃለሁ፡፡ በነገራችን ላይ ምሁር እና ፖለቲከኞቻችን ለህዝብ ያላቸውን ንቀት በስድብ መግለፁን አቁመዋል፡፡ ተመስገን፡፡ አሁን ንቀቱን ጭራሹን ህዝቡን በመርሳት መግለፅ ጀምረዋል፡፡ የተረሳ ህዝብ ለመታወስ ሲል ድንጋይ መወርወር ግድ የሆነባት አህጉረ አፍሪቃ ነገሯ ግራ ነው፡፡ ከሁሉም ገራሚው ነገር ከታሪክ ያልተማሩ ነገር ግን ታሪክ በየካምፓሱ የሚያስተምሩ ሰዎች እንደማየት ምን ያስደነግጣል፡፡ ወገን ቁማሩ የተበላ ቢመስልም፡፡ የትኛውም ፖርቲ ደጋፊ ባልሆንም የኢትዮጵያ ምንነት እና ማንነት ግን ደጋፊ ነኝ፡፡ ምንነቷን ከማንነቷ የሚነጠሉትን ሁሉ ነጥዬ ማየት እችልበታለሁ፡፡ መብትም ነው፡፡ በዚህ ሁሉ ውስጥ ግን የኢትዮጵያ ፖለቲካ ቅለቱን ታዘቡልኝ፡፡ ህገመንግሰቱ ላይ ስነ መንግስቱ ላይ ቤተመንግስቱ ላይ በየቀኑ ስንተነትን መዋላችን አጀብ ነው፡፡ በዚህ አመታት ውስጥ የኢትዮጵያን ፖለቲካ መተቸት ቀሏል፡፡ ፖለቲካውም ቀሏልና፡፡ ህገ መንግስቱን እኔም እኩዮቼም እንተቸዋለን፡፡ አስቅኙ ነገር ህገ መንግስቱ ዓ ም ሲፀድቅ እኔ እናቴ ሆድ ውስጥ ነበርኩ፡፡ በኔ የሚተች በወጣቶች የሚነቀፍ ቀሊል አውድ ሆኖ መቅረቱ የየዕለት ትዝብታችን፡፡ ስለዚህ ለከበረችው ሀገር የከበረ ሀሳብ እንፍጠር፡፡ ቢያንስ በኛ የማይገመገም ፖለቲካ፡፡ እንደነ አክሊሉ ሀበተወልድ የነጠረ የጠጠረ ሀሳብ እናምጣ ወይ ለሚችሉት ትተን እንውጣ፡፡ ወገን ወደ ከባዱ ግን ወደ ትክክሉ ፖለቲካ መሄድ ድልም እድልም ይጠይቃል፡፡ የሀሳብ ሽግ ሽግ የሌለው ፖለቲካ ግርግር እንጂ ሽግግር አይባልም፡፡

ችግኝ እንትከል ሲባል ባንዳፍ የማይል ያልሰማ ብቻ ነው

ጋሼ ተስፋ ሰካራም ቢጤ ነው፡፡ የመንደሩ ሰዎች ቀና፣ ሃይማኖተኛና አገር ወዳድ ሰው ነው እያሉ ያዝኑለታል፡፡ ሰውየው የባህል ስዕሎችንና ቅርፃቅርፆችን እየሰራ በመሸጥ ይተዳደራል፡፡ ወደ ማናቸውም የዕምነት ተቋም ጐራ ብሎ አያውቅም፡፡ ብቸኛ ቢሆንም ግን ደስተኛ መሆኑ ይታወቃል፡፡ ጋሼ ተስፋ በየቀኑ የሚያጋጥመውን ነገር ይድረስ ለማላውቅህና ለማታውቀኝ አምላክ በሚል ርዕስ ማታ ማታ ለእግዜር ደብዳቤ እየፃፈ ያስቀምጣል፡፡ ጋሼ ተስፋ በዚህ ሰሞን ሃሳብ የገባው ይመስላል፡፡ የቤቱን ግድግዳ ቀዳዳዎች በአንድ በኩል ሲደፍን፣ በሌላኛው ጐን ቆፍራ እየገባች የተጠራቀሙትን ደብዳቤዎች እየቦጨቀች የምታናድደው ዓይጥ እንኳ ያወቀችበት ይመስል ሰሞኑን ጠፍታለች፡፡ ያፈዘዘው እግዜርን የት አግኝቼ የፃፍኩለትን ደብዳቤ በሰጠሁት የሚል ሃሳብ ካልሆነ በቀር ምን ሊሆን ይችላል ምናልባት ነው እንግዲህ፡፡ እንደዛ ደግሞ ለማለት በሰውየው መዝገበ ቃላት ውስጥ ተስፋ መቁረጥ የሚባል ነገር ተፈልጐ አይገኝም፡፡ የዘንድሮ ክረምት ከባድ ነው፡፡ እኛ ሰፈር ደግሞ በዚህ ሰሞን መብራት የለም በእንቅርት ላይ ጆሮ ደግፍ፣ በእንትን ላይ እንትን እንደሚባለው ሆኖብናል፡፡ ዛሬ ሰውዬአችን በነበረው ገንዘብ ሻማ ስለገዛ ፉት ማለት አልቻለም፡፡ ሞቅ ሲለው ገንዘብ ብታጣ ተስፋ አለህ እያለ መፎከር ቀርቶበታል፡፡ የሰፈር ልጆች ጋሼ ተስፋ ብለው ስም ያወጡለት ለዚህ ነው፡፡ ጋሼ ተስፋ በርዶታል፡፡ ቤቱ እንደደረሰ ከነልብሱ አልጋው ውስጥ ተወሸቀ፡፡ እንደ ወትሮው ከወገቡ ቀና ብሎ ለግዜር የሚልከውን ደብዳቤ መፃፍ ቢጀምርም የደነዘዘው እጁ አልታዘዝ እያለ አስቸገረው አልጋው አጠገብ ካለው ካርቶን ውስጥ ወረቀት አወጣና በሻማው ብርሃን ለኮሰ፡፡ እጆቹ ሲፍታቱ ደስ ስላለው ደብዳቤዎቹን እያወጣ በላይ በላዩ በማቀጣጠል ቤቱን አሞቀው፡፡ ብርዱ ለቆት ምቾት እየተሰማው ሲመጣ ችግኝ እንትከል ሲባል ባንዳፍ የማይል ያልሰማ ብቻ ነው ዕንቅልፍ ተጫጫነውና ለጥ አለ፡፡ ንጋት አካባቢ የሚቆረቁር ድምጽ አነቃው፡፡ ዓይጧ ግርግዳውን እየቆፈረች ነው ሻማ ለማብራት ከማሰቡ በፊት መተንፈስ አቅቶት ነፍሱ ተጨንቃለች ያነደዳቸው ወረቀቶች የቤቱን አየር መርዘውታል፡፡ ለዚህ ነው መተንፈስ ያቃተው፡፡ ሰውነቱ ስለተዳከመ መገላበጥም ሆነ መጮህ አልቻለም፡፡ ጆሮው ግን ዓይጧ ግድግዳውን ስትቧጥጥ እየሰማ ነው ያቺ በመርዝ ሊገድላት፣ በወጥመድ ሊይዛት ሞክሮ ያቃተችውን ዓይጥ በርቺ፣ ተስፋ እንዳትቆርጪ ሊላት ፈለገ፡፡ ከንፈሮቹ ገን አልላቀቅ አሉ፡፡ ትንፋሹ መለስ ሲል እየቃዠሁ ነው ወይስ በውኔ ነው የጮህኩት ብሎ አሰበ፡፡ ዓይኖቹን ሲገልጥ ዓይጧ በቀደደችው ግድግዳ የሚገባው ብርሃን ቤቱን ሞልቶታል፡፡ ቆሻሻውም አየር ወጥቶ ንፁህ አየር በመግባቱ ህይወቱ እንደተረፈ ለመረዳት አልዘገየም፡፡ ወደ ቀዳዳው ሲመለከት ከትንሽቱ ዓይጥ ዓይን ጋር ዓይኖቹ ተገጣጠሙ፡፡ ተስፋን ውስጡ ተመለከተ፡፡ ከዚያስ ወዳጄ፣ ከትናንት በስቲያ በንጽጽር አስተሳሰብ፣ አገራችን የዳቦ ቅርጫት ነበረች የተባለለትን ጊዜ አስታወሰኝ፡፡ ልጆች እያለን በአንድ ብር ሃያ ዳቦዎች እንገዛ ነበር። ያውም ከየሱቁ። ዳቦ ቤት ከሄድን ሀያ አራት ይሆናል። በኛ ዕድሜ የሕዝብ ቁጥር በአራት፣ የዳቦ ዋጋ በሁለት ሺ እጥፍ ጨምሯል። ከትናንት ወዲያ ጀምሮ ግን የዳቦ ታሪክ የተቀየረ ይመስላል። ያዝልቅልን እንጂ። እንጀራ በልቼ ስለማላውቅ የልጅነት ጓደኞቼ፡ ተመስገን ወርቁ አንድ ዳቦ ስንቁ እያሉ ይቀልዱብኝ ነበር። ብራቮ ሸገር ዳቦ አንዳንድ አልሚዎች የአገርን አንገብጋቢ ችግር ለመፍታት ሲታትሩ፣ የብዙሃን ልብ በተስፋ ብርሃን ይሞላል። ከልማት ባንክና ከመሳሰሉት ላይ ቢሊዮን ብሮችን በልማት ስም ተበድረው እንደተሰወሩት ዓይነቶች ደግሞ በዜጎች ጉሮሮ ላይ ይቆማሉ። ወዳጄ፡ በልማት ስም የተፈፀሙ ወንጀሎች ብዙ ናቸው፡፡ የደን ጭፍጨፋው ግን ይከፋል በደቡብ የአገራችን ክፍሎች በሚገኙ አንዳንድ ቦታዎች፣ ለግብርና ልማት በሚል ፕሮጄክት ሰበብ፣ ሰፋፊ መሬቶችን ተረክበው ዛፎቹን አስቆርጠው፣ መሬቱን አራቁተው፣ ግንዶቹን ወደ አዲስ አበባ ካጓጓዙ በኋላ ደብዛቸው የጠፋ ኢንቨስተሮች ጥቂት አይደሉም። ጥናቶች እንደሚያሳዩት፤ የአገራችን የደን ሽፋን ከ በመቶ ያነሰ መሆኑ ያሳዝናል። በሚጨፈጨፉት ደኖች ምትክ ከስር ከስር፣ በቂ ችግኝ ባለመትከላችን ከአንድም ሁለት ጊዜ በተፈጥሮ ድርቅና ረሃብ ተቀጥተናል። በብዙ ቢሊዮን የሚቆጠሩ ችግኞችን ሳንዘናጋ በመትከል ከተፈጥሮ ጋር መታረቅ እንደ ዜጋ ለአገር፤ እንደ ሰው ለህሊና ያስደስታል። ኑ ችግኝ እንትከል ሲባል በአንዳፍ የማይል ያልሰማ ብቻ ነው። ውጭ አገር የሚኖሩ የአገራችን ሰዎች እንኳን በስማችን ትከሉልን እያሉ ሲለምኑ አያስቀናም ዓባይ ላይ እንዲህ የምንረባረበው ኮ በችግርና በድንቁርና የባከነውን ጊዜ በማካካስ፣ የዜግነት ዕዳችንን ለማወራረድ ነው። የድሃ አገር ልጆች ጥያቄ፤ አገሬ ምን አደረገችልኝ ሳይሆን ላገሬ ምን አደረግሁላት እንደሚሉት የሚሆነው በምክንያት ነው። ወዳጄ፡ ከዕዳ ሁሉ የሚከብደው ደግሞ የሀሳብ ዕዳ መሸከም ነው። ለምሳሌ አንድ ሰው ለመስረቅ ፈልጎ ባይመቸው ወይም ሞክሮ ባይሳካለት ሌባ መሆኑን ሌሎች አያውቁም፣ እሱ ግን ያውቀዋል። ሌላም ነገር እንዲሁ ነው። መጥፎ ሀሳቦች ሁሉ መወራረድ አለባቸው። በያንዳንዱ መልዓክ ውስጥ የተደበቀው ሰይጣን ወይም በሰይጣን ውስጥ የታሰረው መልዓክ ነፃ መሆን አለበት። እንደ ሚቲያ ካራማዞቭና ሌላው ሚቲያ ካራማዞቭ ወይም ኢቫንና ሌላው ኢቫን። በጥፋትና በጎነት መሀል መስመር ካልተበጀ ተያይዞ ገደል ይሆናል። እንደ ዶ ር ጀኪልና ሚስተር ሃይድ ወደ ጨዋታችን ስንመለስ፡ በኦክስጂን እጥረት ሞት አፋፍ ላይ ደርሶ የነበረው ጋሼ ተስፋ ህይወቱ የተረፈው ዓይጧ በቆፈረችው ቀዳዳ በኩል በገባው ንፁህ አየር እንደሆነ አውግተናል። ከዚያን ቀን በኋላ ጋሼ ተስፋ ለዓፍታ ያያትን አይጥ ምስል ከእንጨት ቀርፆ፣ አበባ በነሰነሰበት መደርደሪያ ላይ አስቀመጣት፤ ሲወጣና ሲገባም እጆቹን ግንባሩ መሀል አድርጎ እግዜርን ያየሁት ባንቺ ውስጥ ነው እያለ ዝቅ ብሎ እጅ ይነሳታል። እዚህ ጋ እግዜርና ብራህማን አንድ ይሆናሉ። ነመስቴ

ራስን ሳይችሉ ነፃነትን ማሰብ ላም አለኝ በሰማይ ሆኖ ይቀራል

እኛ ሀገር አለ አንድ የተበሳጨ ህንዳዊ በጄ ድንች ብትተክል ድንች፣ ቲማቲም ብትዘራ ቲማቲም ታመርታለህ ሌላስ ቦታ ቢሆን ያው አይደል ተባለ። እናንተ ሀገር ሩዝ ዘርተህ ጤፍ ሊበቅል ይችላል እንዴት ሆኖ ተጠየቀ ህንዳዊው። ከሩቅ ጠላት የጉያ እሳት ያንገበግባል እንደሚባለው ነበር፡፡ ለምን ይሆን ሩዝ ዘርተህ ጤፍ ሊበቀል ይችላል ያለው መጨረሻ ላይ እነግራችኋለሁ። በልጅነት አእምሮ በፍቅር ካነበብናቸው መጽሐፍት አንዱ የማሪዮ ፑዞ አይረሳም፡፡ እዚሁ መጽሐፍ ውስጥ የሆሊውድ ተዋናይ መሆን የፈለገ አንድ ገፀ ባህርይ አለ፡፡ ጆኒ ፎንታኔ የሚባል፡፡ ሆሊውድ ደግሞ በቀላሉ የሚገባበት ቦታ አልነበረም ጆኒ የወጣትነት ህልሙን እንዲፈቱለት ለክርስትና አባቱ ለዶን ኮሮሊዮኒ ነገራቸው ረዥም እጅ ላላቸው የማፊያዎች አለቃ፡፡ እሳቸውም በሲኒማ ኢንዱስትሪው ውስጥ ፈላጭ ቆራጭ ለሆነው ባለፀጋ ፕሮዲዩሰር ደውለው፣ አበልጃቸው ወደ ተመኘው ጐዳና እንዲመራው ይነግሩታል ሁሉ በጁ ሁሉ በደጁ የሆነው ሰውዬ ማንነታቸውን አያውቅም፡፡ ሰምቶ እንዳልሰማ ይሆናል፡፡ ጆኒም ሰውዬው ችላ እንዳለው ኒውዮርክ ለሚኖሩት ክርስትና አባቱ ነገራቸው፡፡ ዶን ኮሮሊዩኔ ሰውየውን መልሰው አላናገሩም፡፡ ነገር ግን ሁሉን ነገር በፍጥነት አመቻችቶ ጆኒ የፈለገውን አገኘ፡፡ ምክንያቱም በዛ ሰሞን አንድ ምሽት ሰውየው ቤቱ ገብቶ ወደ መኝታው ክፍል ሲዘልቅ አልጋው ውስጥ ተጋድሞ የጠበቀው ከምንም ነገር በላይ የሚወደውና የሚሳሳለት፣ ውድ ንብረቱ የሆነውን ፈረስ አንገት ነበር፡፡ በዛ በተከበረ ግቢ፣ በተቆለፈ መኝታ ቤት እንዲህ ዓይነት ዘግናኝ ትርኢት ማየት ማለት በሚቀጥለው የሚቆረጠው ያንተ አንገት ነው ማለት እንደሆነ ለመገንዘብ ደቂቃ አልፈጀበትም፡፡ አሁን የሰውየውን ማንነት አወቀ፡፡ ሐዘኑን ዋጥ አድርጐ የተባለውን ፈፀመ፡፡ ምርጫ አልነበረውም፡፡ ወዳጄ፡ ዕውቀት፣ ስልጣኔና ቴክኖሎጂ ፍርክስክሱን ያወጣው የማፊያ ኔትወርክ፣ ህጋዊውን የመንግስትና የግል ተቋማት በቅጥረኞቹ በኩል እንደፈለገው የሚያሽከረክር ሌላ ድብቅ መንግስት መሆን ችሎ ነበር፡፡ ያኔ፡፡ በውጦ ዝም መርህ የተጠፈረ የወንጀለኞች ድርጅት፣ ከመንግስት ባለስልጣናት እስከ መንደር አስተኳሾች እና ወሬ አቀባዮች የተዋቀረው ያ ረዥም ክንድ፣ ለፍትህ በቆሙ የህሊና ሰዎችና ህግ አስከባሪዎች ትግል ተቆራርጦ፣ ዛሬ የልብ ወለድ ድርሰቶች ማጣቀሻ ሆኗል፡፡ ወዳጄ፡ ድህነትና ራስን ያለመቻል ካለ ማወቅና ከኋላቀርነት ጋር ሲዳመር፣ ለጥቅምና ፕሮፓጋንዳ እጅ የሚያሰጡ ጥገኛ አስተሳሰቦች መዛመት ምክንያት ይሆናል፡፡ ጥገኛ አስተሳሰብ ደግሞ በፖለቲካ ንቅናቄ ሽፋን ለተለያዩ ወንጀሎች መራባት መንገድ ያመቻቻሉ፡፡ የተባበረው አሜሪካ መንግሥት፣ ማፊያ ያቆሸሸውን ማህበራዊ ስርዓት ጠራርጐ ያስወገደው፣ የመንግሥት ባለስልጣናትም ሆኑ የፖለቲካ ማህበራት መሪዎች ሊዘውሯቸው በማይችሉ፣ በህግና ህግ ብቻ የሚተዳደሩ ነፃ የፍትህና የአስተዳደር ተቋማት በመገንባት ነው፡፡ ወዳጄ፡ ማናቸውም ዓይነት ማህበራዊ ችግሮች መነሻ ሰበብ አላቸው፡፡ ባርነትና የዘር መድልዖን ጨምሮ የብዙዎቹ ምክንያት ኢኮኖሚያዊ ኢ ፍትሐዊነት የፈጠራቸው ማህበራዊ ምስቅልቅና ጉስቁልና ሲሆን፤ ፍትሃዊ መዳረሻ ሊሆን የሚገባው ደግሞ በሁሉም መንገድ ራስን ችሎ የመገኘት የመሆን ብቃት ማዳበር ነው ራስን ሳይችሉ ነፃነትን ማሰብ ላም አለኝ በሰማይ ሆኖ ይቀራል፡፡ የሰው ልጅ እንደ ዕቃ መሸጥና መለወጥ ቢቀርበትም አስተሳሰቡ ግን እንደ ማፊያዊው ስርዓት ሙሉ በሙሉ ተጠራርጐ አልተወገደም፡፡ አጉል አስተሳሰብ እንደ ድርጊት በህግና በአዋጅ ብቻ የሚገታ አይደለም፡፡ ስር የያዘ ዲሞክራሲያዊ ስርዓት ግንባታን ይጠይቃል፡፡ የጆርጅ ፍሎይድን ጉዳይ እንደ ምሳሌ ብንወስድ፣ ወንጀሉን የፈፀመው ፖሊስ ጥቁር ቢሆን ኖሮ ጉዳዩ ህግን ከማክበርና ካለማክበር ጋር ብቻ የተያያዘ፣ የአንድ ህገወጥ ፖሊስና የአንድ ጥፋተኛ ዜጋ ታሪክ ሆኖ ይመዘገብ ነበር፡፡ ነገር ግን ዘረኝነት አለ የሚል አስተሳሰብ ከዜጐች አእምሮ ውስጥ ነቅሎ ባለመውጣቱ አጋጣሚውን አስከፊ አድርጐታል፡፡ ወዳጄ፡ የባርነትን ጉዳይ ካነሳን አይቀር፣ አሲምባ ተራራ በሚገኝበት የኢሮብ አካባቢ የዛሬ አርባ ዓመት ገደማ የሆነውን ጉዳይ ከደምቢያ እስከ ዋሽንግተን ዲሲ እና ኢህአሶ የተባሉ መጽሐፍትን ያዘጋጀው ወዳጄ አስማማው ሃይሉ አያ ሻረው ፤ በሸገር ሬዲዮ የጨዋታ ፕሮግራም ላይ ያጋጠመውን ነገር ምስክር ሆኖ አጋርቶናል፡ ሰውየው በአካባቢው የታወቁ የአገር ሽማግሌ ናቸው፤ የቀድሞ ባላንባራስ ልጆቻቸው ራሳቸውን ችለው ሌላ ቦታ ስለሄዱ እሳቸው የሚኖሩት ለረዥም ዘመን ሲያገለግላቸው ከነበረ ባሪያቸው ጋር ነበር፡፡ ይህን የሰማው አስማማውና ጓደኞቹ ባላንባራስን፡ በዚህ ዘመን ሰውን በባርነት መግዛት ተገቢ አይደለም፤ ይህን አገልጋይዎን ነፃ ይልቀቁት ይሏቸዋል፡፡ ባላምባራስም ደንግጠው፡ ኧረ ይሂድ፣ ቤትም እሰራለታለሁ፣ ከብቶችም ይውሰድ ይሏቸዋል፡፡ ታጋዮቹም ባላምባራስን አመስግነው እንደተሰናበቱ ሰውየውን ፈልገው ነፃነት የተጐናፀፈበትን የምስራች ሲነግሩት ያልጠበቁት ነገር ተከሰተ፡፡ እንዴት እንዲህ ትሉኛላችሁ ሲለን እኛም ደነገጥን ይላል አስማማው። ምነው ሲባል ስንት ዘመን አብሬአቸው ኖሬ አሁን ዕድሜአቸው በገፋበት፣ ጉልበታቸው በደከመበት ሰዓት እንዴት ጥዬአቸው እሄዳለሁ እግዜርስ ምን ይለኛል፤ ፍፁም አላደርገውም ብሎ ነበር የመለሰን በማለት አጫውቶናል፡፡ ሰዎቹ ኮ አንተ ትብስ አንተ የሚባባሉ ወንድማማቾች ሆነዋል፡፡ እንደ ስካርለትና እንደ ማሚዋ ወዳጄ፡ የአስተሳሰብ ነፃነት በየአንዳንዱ ግለሰብ ነፃ ምርጫና ፍላጐት የሚወሰን አእምሯዊ ጉዳይ ነው፡፡ አካላዊ ባርነት ተረት በሆነበት በዚህ የቴክኖሎጂ ዘመን እንደኔ ካላሰብክ ብሎ የዜጐችን አስተሳሰብ መጫን፣ የሃሳብ ባሪያ ፈንጋዮችና የፀረ ዴሞክራቶች መገለጫ ነው፡፡ ወደ ጨዋታችን ስንመለስ፡ ሰውዬአችን እዚህ አገር ሩዝ ዘርተህ ጤፍ ይበቅላል በማለት የተበሳጨው ባለቤቱ የወለደችው ህፃን እሱ እየረዳ የሚያስተምረውን ጐረምሳ እንደሚመስል ተመልክቶ ነበር፡፡ ወዳጄ የአስተሳሰብ ዲቃላ ደግሞ የበለጠ የሚያበሳጭ አይመስልህም በጉያችን ካሉ እጅ ነካሾች ይሰውረን ሠላም

በአዲስ አበባ ከተማ ኪነ ጥበብን ማዕከልአድርገው በሣምንቱ ውስጥ ጥቂት የማይባሉ ቀናት በነፃ የመዝናኛና

የመማሪያ መድረኮች እየተፈጠሩ ነው፡፡ የመድረኮቹ ዝግጅትና አቀራረብ አንዳንዱ ሞቅ ሌላው ዘንድ ቅዝቅዝ ብሎም ይታያል፡፡ ሰኞ ነሐሴ ቀን ዓ ም የአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ፕሬስ ያሳተመውን የሎሬት ጋዬ ገ መድኅን ተውኔቶች የያዘ መጽሐፍን በብሔራዊ ቴአትር ለማስመረቅ ያዘጋጀው መድረክ ደማቅ ተብሎ በምሳሌነት ሊቀርብ የሚችል ነበር፡፡ የብሔራዊ ቴአትሩ መድረክ ከመዘጋጀቱ ከሦስት ቀን በፊት ነሐሴ ቀን ዓ ም በፑሽኪን የሳይንስና ባህል ማዕከል የቀረበው የሥነ ጽሑፍ ምሽት በተቃራኒ ቀዝቃዛ የሚባል መድረክ ነበር፡፡ በሩሲያ አገር ከሚካሄዱ የሥነ ጽሑፍ ዝግጅቶች አንዱ ነው የተባለውና በኢትዮጵያውያንም መለመድ አለበት ተብሎ በፑሽኪን አዳራሽ የቀረበው ዝግጅት ምን ይመስል እንደበር ከማስቃኘቴ በፊት ኪነ ጥበብን ማዕከል አድርገው ለመዝናኛነትና ለመማማሪያነት በነፃ የሚዘጋጁ መድረኮች ከየት ተነስቶ አሁን ላለበት ደረጃ ደረሰ ለሚለው ጥያቄ ከሚሰጡ መልሶች ጥቂቱን ላቅርብ፡፡ የሥነ ጽሑፍ ስራዎች በተለይ ሥነ ግጥምን በአገራችን ሕዝብ በተሰበሰበበት ማቅረብ የተጀመረው ንጉሥ ኃይለሥላሴ በሚገኙበት መድረክ በ ዎቹ እንደነበር ይነገራል፡፡ ከዓመታት በኋላ የዩኒቨርስቲ ተማሪዎች የሚያቀርቧቸው ግጥሞች ጠንከር እያሉ በመሄዳቸው ንጉሡንና ባለስልጣናቱን ቅር አሰኝቶ በመድረኮቹ መገኘታቸውን ቢያቋርጡም ዝግጅቱ ግን እስከ ዓ ም ድረስ ለዘጠኝ ዓመታት ያህል ዘልቆ እንደነበር የአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ኛ የምሥረታ ዓመቱን ሲያከብር ካሳተማቸው ሁለት መፃሕፍት አንዱ የሆነው የኮሌጅ ቀን ግጥሞች ጥራዝ ይጠቁማል፡፡ ለሥነሁፍ መድረኩ መጀመርና መድመቅ ዩኒቨርስቲው ተማሪዎቹ ብቻ ሳይሆኑ የንጉሡ በመድረኮቹ መገኘት ትልቅ አስተዋጽኦ ነበረው፡፡ በዚህ ዙሪያ ንጉሥ ኃይለሥላሴ ዛሬም ቢሆን ሊመሰገኑበት የሚችሉ ተግባራትን ይፈጽሙ ነበር፡፡ በወቅቱ የታተሙ መፃሕፍትን እየገዙ ለትምህርት ቤቶች ይሰጡ ነበር፡፡ ለደራሲያን የማሳተሚያ ገንዘብ በመለገስ ለመጽሐፍ ሕትመት መበራከት አስተዋጽኦ በማድረጋቸውም ይታወቃሉ፡፡ መሰብሰብ እንደ ወንጀል በሚታይበት በደርግ ዘመን ኪነት ለአብዮቱ በሚል ዓላማ ከሚዘጋጁ መድረኮች ውጭ በኪነ ጥበብ ሥራዎች እየተዝናኑ ለመማማር የሚዘጋጁ መድረኮች አልነበሩም፡፡ በአንድ አዳራሽ ተሰባስቦ የተለያዩ መልዕክት ያላቸውን ግጥሞች፣ ልቦለዶች፣ ወጎች፣ ማንበብ ቀርቶ ደራሲያን የሚያሳትሙትንም መጽሐፍ የማስመረቅ ልማዱ አልነበረም ነው የሚባለው፡፡ ከ ዓ ም በኋላ የሥነ ጽሑፍ ምሽት፣ የመጽሐፍ ምረቃ ዝግጅት፣ በተለያዩ ክበባትና ማህበራት የሚቀርቡ የኪነ ጥበባት ፕሮግራሞች እየተዘጋጁ በአዲስ አበባም በክልል ከተሞችም እየቀረቡ መሆኑ ይታያል፡፡ መጽሐፍ የማስመረቅ ጅማሮውም ታየ የሚባለው በዚሁ ዘመን ነው፡፡ የአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲው መምህር ደረጀ ገብሬ በአንድ መድረክ ስለዚህ ጉዳይ ሲናገሩ ዶ ር ፈቃደ አዘዘ በ ዓ ም ያሳተመውን ጩኸት የሥነ ግጥም መጽሐፍ ጥቂት ወዳጆቹን ጠርቶ አነበበልን፡፡ ያ መነሻ ሆኖ ደራሲያን መጽሐፋቸው የማስመረቅ ልማድ እየዳበረ መጣ ብለው ነበር፡፡ መጽሐፍ ማስመረቅን ጨምሮ ባለፉን ዓመታት ኪነጥበቡን ማዕከል ያደረጉ የተለያዩ ነፃ የመዝናኛና የመማማሪያ መድረኮች ተዘጋጅተዋል፡፡ ጅማሮው ወዴት ነው ማደግ ያለበት የሚያስብሉ ጥያቄዎች የሚያጭሩ ነገሮችን ማየቱም እየተለመደ መጥቷል፡፡ በአንዳንዱ ዝግጅት አንድ መጽሐፍ ወይም ሲዲ ለማስመረቅ ብሔራዊ ቴአትር የመሳሰሉ ትላልቅ አዳራሾች ሞልተው መቀመጫ የሚታጣበት አጋጣሚ ይታያል፡፡ በተቃራኒ እስከ የሚደርሱ ግጥም አቅራቢያን ቢጋበዙም የሀገር ፍቅርን ትንሹን አዳራሽ የሚሞላ በመቶ የሚቆጠር ሰው ጠፍቶ ዝግጅቶቹ ብርድ ብርድ እንዳላቸው የሚጠናቀቁ መድረኮችም ጥቂት አይደሉም፡፡ ለልዩነቱ መፈጠር ምክንያቶቹ ብዙ ናቸው፡፡ ጥቅምን ወይም በቡድን ከማሰብ ጋር የሚከሰት ልዩነት እንደ አንድ ምክንያት ይጠቀሳል፡፡ የአርቱ ወይም የአርቲስቱ ደጋፊና ተቃዋሚዎች መበሻሸቃቸውን የሚገልፁበት አንዱ መንገድ ከመሆኑ ጋርም የሚያያዙት አሉ፡፡ ከዚህም በመነሳት ቲፎዞ ከሌላችሁ መጽሐፍ ለማስመረቅ፣ የኪነ ጥበብ ዝግጅት ለማቅረብ አትሞክሩ ብለው ወዳጆቻቸውን የሚመክሩ ሰዎች ያጋጥማሉ፡፡ ይህ አካሄድ ወዴት ነው የሚያድገው ለሚለው ጥያቄ ግልጽ የሆነ መልስ ያለ በማይመስልበት ጊዜ ላይ የሩሲያዊያን አንዱ የሥነ ጽሑፍ ምሽት አዘገጃጀት በአገራችን ኢትዮጵያ ቢለመድ ጥሩ ነው በሚል ነሐሴ ቀን ዓ ም በሩሲያ ሳይንስና ባህል ማዕከል ከአሁን ቀደም ባልተለመደ አቀራረብ የኪነ ጥበብ ዝግጅት ለማቅረብ ተሞክሯል፡፡ ለፕሮግራሙ መጥሪያ በተበተነው ወረቀት ላይ መሰናዶውን የሩሲያ ሳይንስና ባህል ማዕከል ከኢትዮጵያ ደራሲያን ማህበር ጋር በመተባበር ያዘጋጁት መሆኑን፣ በዕለቱ የተለያዩ ሥራዎቻቸውን የሚያቀርቡት እነማን እንደሆኑ ተመልክቷል፡፡ዕለቱ የክርስትና እምነት ተከታዮች የደብረ ታቦር የቡሄ በዓል የሚያከብሩበት ቀን ስለነበር የጥሪው ካርድ የደረሰው ሰው ወደ ሣይንስና ባህል ማዕከሉ ሲያቀና ከዕለቱ ጋር የተያያዘ ነገር ዝግጅቱ ላይ ሊኖር ይችላል ወይም ማዕከሉ አንድ ወቅታዊ ጉዳይን መነሻ ያደረገ ዝግጅት ሊቀርብ ይችላል የሚል ግምት ቢኖረውም በዝግጅቱ የታየው ግን ያልተለመደና አዲስ አቀራረብ ነበር፡፡ በዕለቱ የሚደርሱ ታዳሚዎች ተገኝተዋል፡፡ ከኢትዮጵያ ደራሲያን ማህበር ሰባት የሥራ አስፈፃሚ አባላት አራቱ ነበሩ፡፡ የሩሲያ ሣይንስና ባህል ማዕከልን ወክለው የተገኙት በሩሲያ ዩኒቨርስቲ በመምህርነት የሚያገለግሉት ፕሮፌሰር ንጉሴ ካሳዬ ነበሩ፡፡ መድረኩን በመተባበር የመሩት ከደራሲያን ማህበር አቶ አበረ አዳሙና ፕሮፌሰሩ ናቸው፡፡ ያህል ተጋባዦች የሚደርሱ ግጥሞችን በሦስት ዙር አንብበዋል፡፡ በእያንዳንዱ ዙር በተነበቡት ግጥሞች ላይ ተሰብሳቢው የተሰማውን ስሜት እንዲገልጽ ዕድል ተሰጥቶት ነበር፡፡ ሁሉም ነገር ባልተለመደ መልኩ ነበር ሊስተናገድ የተሞከረው፡፡ ለምሳሌ የኢትዮጵያ ደራሲያን ማህበር ፕሬዚዳንት አቶ ጌታቸው በለጠ ንግግር እንዲያቀርቡ ሲጋበዙ መድረኩን ባልተለመደ መልኩ ነው የምጠቀምበት ብለው ሦስት ግጥሞችን አነበቡ፡፡ ሌሎች ግጥም አቅራቢዎችም በፍቅር፣ በፖለቲካ፣ በማሕበራዊ ሕይወት ዙሪያ ያነበቧቸውን ግጥሞች ያቀረቡት ለዕለቱ አጀንዳንና መወያያ እንዲሆን ከተመረጠ ርዕሰ ጉዳይ ጋር በተያያዘ በቅድሚያ ተዘጋጅተውበት ሳይሆን አንባቢው በግሉ ደስ ያለውን ግጥም አንብቦ አድማጩም ደስ ያለውንና የተሰማውን እንዲገልጽ ነው መድረኩ የተዘጋጀው፡፡ ቅጠሎች የሚል የአማርኛ የግጥም መጽሐፋቸውን በዕለቱ ለታዳሚዎች ያስተዋወቁት ፕሮፌሰር ንጉሴ ካሳዬ፤ በመምህርነት በሚያገለግሉበት በሩሲያ ካሉት የኪነ ጥበብ መድረኮች አንዱ ለቅርጽና ይዘት ሳይጨነቁ መደበኛ ባልሆነ መልኩ የሥነ ጽሑፍ ሥራዎችን እያነበቡ መወያየት ነው ይላሉ፡፡ ይህ ነገር በእኛም አገር እንዲለመድ የመጀመሪያውን ሙከራ በኢትዮጵያ ሚሌኒየም በዓል ወቅት የዛሬ ዓመት ለማስተዋወቅ ሞክሬያለሁ የሚሉት ፕሮፌሰሩ፤ ቦታው ስታዲየም ዙሪያ ካሉ ቡና ቤቶች በአንዱ ነበር በማለት ይገልፃሉ፡፡ የነሐሴ መድረክንም ያሰናዱት ለዚሁ ዓላማ መሆኑን ገልፀዋል፡፡ ባቢሎን የጠፋችው ሕዝቦቿ ታሪካቸውን ስለረሱ ነው የሚል ምሳሌ አቅርበው ላይ በሚል ሰበብ እኛም ታሪካችን ሲጠፋ ዝም ብለን ማየት የለብንም የሚል ንግግር ያደረጉት ፕሮፌሰሩ፤ የአማርኛን ፊደል ለቀረ አባቶች ሐውልት ሊቆምላቸው ይገባል ካሉ በኋላ በዚህ ዙሪያ ያዘጋጁትን የጽሑፍ መልዕክት ለደራሲያን ማህበር ፕሬዚዳንት ሰጥተዋል፡፡ አቶ ጌታቸው በለጠም የሚመሩት ማህበር በቅርቡ የራሱ የሆነ የኪነ ጥበባት ማስተናገጃ እልፍኝ ባለቤት እንደሚሆን ተናግረው፣ በእልፍኙ የዕለቱን መሰል ዝግጅቶች በብዛት እንደሚቀርቡበት ያላቸውን ተስፋ ገልፀዋል፡፡ በ ዎቹ በአዲስ አበባ ዩኒቨርሲቲ ተጀምሮ ባለፉት ሃያ ዓመታት ሰፊ በሚባል መልኩ ተግባራዊ እየሆነ ያለው፤ የጥበብ መድረክ አሁን አሁን እንቅስቃሴው እየተዳከመ መምጣቱን በስጋት የሚያነሱት አሉ፡፡ መድረኮቹ እየተዘጋጁ ያሉት በአብዛኛው በግለሰቦች ይመስላል፡፡ ግለሰቦች መስኩን ለማሳደግ ያላቸው ሚና ምን ሊሆን ይችላል ለሚለው ጥያቄ ነሐሴ ቀን በፕሮፌሰር ንጉሴ ካሳዬ አነሳሽነት የቀረበው ዝግጅት አንዱ ማሳያ ሆኖ ቀርቧል፡፡ ለአጀንዳ፣ ለቅርጽ፣ ለይዘት ሳይጨነቁ የሚሰናዳ የሥነ ጽሑፍ ዝግጅት ምን ግብና ዓላማ ይኖረው ይሆን

የኢህአዴግና የተቃዋሚዎች የምርጫ አጀንዳዎች

የተመራቂዎች ሥራ አጥነት በመቶ ሺ የሚቆጠሩ ተመራቂዎች ሥራ አጥ ሆነዋል፤ በየአመቱ ግማሽ ሚሊዮን ያህል ወጣቶች በቴክኒክና ሙያ ይመረቃሉ። የኑሮ ውድነት ሸክም የዋጋ ንረት በአስር አመት በአምስት እጥፍ ጨምሯል። የደሞዝተኛ ሰራተኞች የኑሮ ደረጃ ደግሞ በግማሽ አሽቆልቁሏል። የአነስተኛና ጥቃቅን ችግር በሺ የሚቆጠሩ ወጣቶች በገበያ እጦትና በመንግስት የተንዛዛ ቢሮክራሲ ሳቢያ ከስረዋል፤ የተበደሩትን ሳይመልሱ ጠፍተዋል በመጪው ግንቦት የሚካሄደው የአዲስ አበባ አስተዳደር ምርጫ ምን አይነት መልክ ሊኖረው እንደሚችል ከወዲሁ መገመት ይከብዳል። በዚያው ጊዜ በመላ አገሪቱ በሚከናወኑት የወረዳና የቀበሌ ምርጫዎች፤ ከሞላ ጎደል ኢህአዴግና አጋሮቹ በዘጠና ምናምን ፐርሰንት እንደሚያሸንፉ አያጠራጥርም። የአዲስ አበባውም ተመሳሳይ ሊሆን ይችላል። ግን ላይሆንም ይችላል። የሆነ ሆኖ፤ ከምርጫው ጋር ተያይዞ፤ ለረዥም ጊዜ ጠፍቶ የነበረው የተቃዋሚ ፓርቲዎች ድምፅ ሰሞኑን ብቅ ብቅ ማለት ጀምሯል። የገዢው ፓርቲ እና የተቃዋሚ ፓርቲዎች ውዝግብም ሞቅ ሞቅ ማለቱ አይቀርም ፉክክር መሆኑ ነው። ግን ምን ዋጋ አለው ፉክክራቸውና ውዝግባቸው ሁሉ ያን ያህልም ከዜጎች ተጨባጭ የኑሮ ችግር ጋር ግንኙነት የለውም። የምርጫ ንትርክና ውዝግብ ለግለሰብ ነፃነት የተሻለ ክብር እየሰጡ፣ በስልጣኔ ጎዳና ደህና የተራመዱ አገራት ውስጥ የምናየው ፉክክር ኢትዮጵያ ውስጥ ከምናየው ውዝግብ በእጅጉ ይለያል። የአሜሪካና የእንግሊዝ ተወዳዳሪ የፖለቲካ ፓርቲዎች፣ በምርጫ ወቅት የሚያነሷቸው አጀንዳዎች፣ ከዜጎች ኑሮ ጋር በቀጥታ የተያያዙ ናቸው። በዜጎች ኑሮና ፍላጎት ዙሪያ እየተከራከሩ፣ በዜጎች ችግርና በመፍትሄ ሃሳቦች ላይ እየተፎካከሩ የምርጫ ውድድር ያካሂዳሉ። ያኛው የዜጎች ችግር፣ ቅድሚያ ትኩረት ያሻዋል አይ ይሄኛው ችግር ይቀድማል እያሉ ይከራከራሉ። እኔ ያቀረብኩት የመፍትሄ ሃሳብ ይበልጣል አይ፤ የኔ ሃሳብ ይሻላል እያሉ ይፎካከራሉ። ፓርቲዎቹ በምርጫ ውድድራቸው አብዝተው የሚከራከሩትና የሚፎካከሩት፤ በዜጎች የኑሮ ችግርና በመፍትሄ ሃሳቦች ላይ ነው። በአጭሩ፤ የምርጫ ውድድሩ ዋነኛ አጀንዳ፣ የዜጎች ኑሮ ይሆናል በሰለጠኑት አገራት። በእርግጥ በኛ አገርም፤ ለምርጫ የሚወዳደሩ ፓርቲዎች እንደነገሩ ለወጉ ያህል አነሰም በዛም ይከራከራሉ፤ ይፎካከራሉ ይባል ይሆናል። ነገር ግን፣ ክርክራቸውና ፉክክራቸው ፣ በዜጎች ኑሮና ችግር ላይ ወይም በመፍትሄ ሃሳቦች ዙሪያ አይደለም። በራሱ በምርጫ ጉዳይ ነው የሚነታረኩትና የሚወዛገቡት። ምርጫውን ራሱ፣ ዋነኛ የምርጫ አጀንዳ ስለሚያደርጉት፤ ክርክርና ፉክክር ሳይሆን፤ ንትርክና ውዝግብ ገንኖ ይወጣል። ድሮም፣ በግለሰብ ነፃነት ላይ ያልተመሰረተ ኋላቀር ፖለቲካ፣ ከንትርክና ከውዝግብ ውጭ ሊሆን አይችልም። እንዴት አትሉም ለግለሰብ ነፃነት ብዙም ክብር የማይሰጥ ገዢ ፓርቲ፤ ነፃ ምርጫዎችን የማካሄድ ፍላጎቱ ዝቅተኛ ነው። ምርጫዎች የስልጣን ማራዘሚያ መሳሪያ ሆኖ የሚታየው ከሆነ፤ ዜጎችን በአፈናም በጫናም ለመቆጣጠር ይጥራል። ተቃዋሚዎችን በዛቻም በወከባም መፈናፈኛ ያሳጣቸዋል። በዚያው ልክ፤ ለግለሰብ ነፃነት ብዙም ዋጋ ለማይሰጡ ተቃዋሚ ፓርቲዎች፤ የምርጫ ውድድር ምን ሆኖ እንደሚታያቸው አስቡት። የምርጫ ውድድር ማለት፣ እያንዳንዱ ዜጋ በነፃነት ሃሳቡን የሚገልፅበትና ድምፁን የሚሰጥበት መድረክ ነው ወይስ የምርጫ ውድድር በአመዛኙ የአመፅ ሰበብ ሆኖ ይታያቸዋል ያው የምርጫ ውድድር በመጣ ቁጥር፤ ተቃዋሚ ፓርቲዎች ምሬታቸውን ይገልፃሉ የገዢው ፓርቲ አፈናና ወከባ በዛብን፤ ምርጫው ነፃ አይደለም እያሉ። ገዢው ፓርቲም እንዲሁ ያማርራል ተቃዋሚ ፓርቲዎች አመፅ ይሰብካሉ፤ ስርዓቱን ለማፍረስ ይፈልጋሉ እያለ። ንትርኩና ውዝግቡ እስከ ምርጫው እለት ይቀጥላል። በእርግጥ፤ ከምርጫው ጋር የተያያዙ የአፈናና የወከባም ሆነ የአመፅ ጉዳዮች አይነሱ ማለቴ አይደለም። መነሳት አለባቸው። ነፃ ምርጫ እንዲካሄድ፤ አፈናና ጫና፣ ወከባና እስር መቆም አለበት። ሰላማዊ ምርጫ እንዲካሄድ፣ አመፅ መቅረት ይኖርበታል። ለነገሩ አሁን አሁን እንኳ ስለ አመፅ የሚናገር ይቅርና ሰላማዊ ሰልፍ የሚጠራ ተቃዋሚ ፓርቲም ያለ አይመስልም። ቢሆንም ግን፤ ጨርሶ ጉዳዩ መነሳት የለበትም ብሎ መናገር ያስቸግራል። እናም ይሁን በምርጫ ውድድር ውስጥ፤ አፈናንና ወከባን እንዲሁም አመፅን በማውገዝ ላይ ያተኮሩ፤ ከምርጫ ጋር የተያያዙ አጀንዳዎች ይኑሩ። ነገር ግን፤ ምርጫው በእነዚህ አጀንዳዎች ታጥሮ የንትርክና የውዝግብ ሰርከስ መሆን አይገባውም። ከዜጎች ህይወት ጋር በቀጥታ የተያያዙ ሌሎች አጀንዳዎችን የማንሳትና የማስተጋባት ልምድም ሊኖረን ይገባል። ለዚህም ነው፤ ገዢው ፓርቲና ተቃዋሚ ፓርቲዎች ሊከራከሩባቸው የሚገቡ ሦስት ዋና ዋና የኑሮ አጀንዳዎችን መርጬ የማቀርበው። መፍትሄ የናፈቃቸው የኑሮ ችግሮች ፅሁፌ ውስጥ በርከት ያሉ ቁጥሮችን ስትመለከቱ ቅር እንዳይላችሁ። ደግሞስ ቁጥርን ጠልተን የት እንደርሳለን ኑሯችንኮ በቁጥሮች የተሳሰረ ነው። የሥራ ሰዓት በቁጥር፤ ግዢና ሽያጭ በቁጥር፤ ደሞዝና አስቤዛ በቁጥር፣ ትርፍና ኪሳራ በቁጥር፣ የዋጋ ንረትና ሥራ አጥነት በቁጥር ቁጥር ሳንጠቀም ውለን አናድርም። ቢሆንም ግን፤ ሦስቱን አጀንዳዎች አስተሳስረን ለማገናዘብ የሚረዱ መረጃዎችን የማቀርብላችሁ፤ በተቻለ መጠን የቁጥር ጋጋታ ሳላበዛ ነው። ማዕከላዊ የስታትስቲክስ ኤጀንሲ፤ የምርት ተቋማት ን በሚመለከት ካሰራጫቸው ሪፖርቶች ልነሳ። በነገራችን ላይ፤ በኤሌክትሪክ ወይም በነዳጅ የሚንቀሳቀስ አንዳች መሳሪያ ተጠቅሞ የሚያመርትና ለገበያ የሚያቀርብ ተቋም ሁሉ፤ የምርት ተቋም ይባላል። የሰራተኞቹ ቁጥር ከአስር በታች ከሆነ፣ አነስተኛ የምርት ተቋም ተብሎ ይጠራል በአብዛኛው የሰራተኞቻቸው ብዛት ከሶስት አይበልጥም። መበየጃ ተጠቅሞ የብረት በርና መስኮት የሚሰራ፤ እንጀራና ዳቦ መጋገሪያ፤ ወፍጮ ቤት የመሳሰሉ ሊጠቀሱ ይችላሉ። ለምሳሌ በ ዓ ም በመላ አገሪቱ ከነበሩት ሺ ገደማ አነስተኛ የምርት ተቋማት መካከል ሺ ያህሉ ወፍጮ ቤቶች እንደነበሩ የማዕከላዊ ስታትስቲክስ ኤጀንሲ ሪፖርት ያሳያል። ያኔ፣ በአነስተኛ የምርት ተቋማት ውስጥ ይሰሩ ከነበሩ መቶ ሺ ገደማ ሰራተኞች መካከል ሺ ያህሉ ያለ ደሞዝ የሚሰሩ ነበሩ የቤተሰብ አባላት ናቸውና። ደሞዝ የሚከፈላቸው ሺ ሰራተኞች በአማካይ ብር የወር ደሞዝ እንደሚያገኙ በወቅቱ የወጣው መረጃ ያመለክታል የ ዓ ም ። ከጠቅላላው ሰራተኛ ውስጥ በቴክኒክና ሙያ ወይም በከፍተኛ ትምህርት የተመረቁ ሰራተኞች፤ ሺ አይሞሉም ነበር ገፅ ። እንግዲህ፤ በ ዓ ም የአነስተኛ የምርት ተቋማት ብዛት፤ የሰራተኞቻቸው ቁጥር፤ የትምህረት ብቃታቸው ደረጃ፤ የደሞዛቸው መጠን አየን። ከስድስት አመት በኋላስ የአነስተኛ የምርት ተቋማት እድገት የት ደረሰ ብለን እንጠይቅ። የስታትስቲክስ ኤጀንሲ ሪፖርት ላይ ምላሹን እናገኛለን የ ዓ ም ። በስድስት አመታት፣ የተቋማቱ ቁጥር በአስር ሺ ስለጨመረ ሺ ደርሷል። የሰራተቹ ቁጥር ደግሞ ሺ ሆኗል። በእርግጥ ስልሳ ሺ ያህሉ ደሞዝ የማይከፈላቸው የቤተሰብ አባላት ናቸው። ሰማኒያ ሺዎቹ ደግሞ፣ ቋሚ ወይም ጊዜያዊ ደሞዝተኞች ናቸው በአማካይ በወር ብር የሚከፈላቸው። በቴክኒክና ሙያ ወይም በከፍተኛ ትምህርት የተመረቁ ሰራተኞች ቁጥር ከአርባ ሺ በላይ ሆኗል። ግራ አያጋባም በቴክኒክና ሙያ ተመርቆ በሶስት መቶ ብር በታች ደሞዝ የሚከፈለው ወጣት ይታያችሁ። በስድስት አመታት ውስጥ በቴክኒክና ሙያ ወይም በዩኒቨርስቲ የተመራቁ ሰራተኞች ቁጥር፣ ከሃያ እጥፍ በላይ ቢጨምርም፤ የሰራተኞች አማካይ የወር ደሞዝ ግን በ ብቻ ነው የጨመረው ከ ወደ ብር ። ለነገሩ ይህንን የደሞዝ ለውጥ፣ እንደ ጭማሪ ከቆጠርነው ተሳስተናል። ለምን ቢባል፣ በእነዚያ ስድስት ዓመታት ውስጥ የዋጋ ንረት በእጥፍ ጨምሯል። ስለዚህ፤ በ ዓ ም የነበረው ብር የወር ደሞዝ እና በ ዓ ም የነበረው ብር የወር ደሞዝ እኩል ናቸው። የሰራተኞቹ ኑሮ አልተለወጠም ማለት ነው። የተለወጠ ነገር ቢኖር፤ አብዛኞቹ ደሞዝተኛ ሰራተኞች የቴክኒክና ሙያ ወይም የዩኒቨርስቲ ምሩቃን መሆናቸው ብቻ ነው። ነገር ግን ምሩቃን በመሆናቸው ምክንያት ከቀድሞዎቹ ሰራተኞች የተሻለ ክፍያና የተሻለ ኑሮ አላገኙም። ቢሆንም፤ ቢሆንም ደሞዝ አነስ፣ ተምረን እንዳልተማረ ሆንን ብለው ባያማርሩ ይሻላቸዋል። የባሰምኮ አለ። ብዙ ተመራቂዎች ስራ አጥ ሆነዋላ። በዚያ ላይ በየአመቱ በቴክኒክና ሙያ የሚመረቁ ከሩብ ሚሊዮን በላይ ወጣቶች የሥራ አጡን ጎራ ይቀላቀላሉ። በእርግጥ ትምህርቱና ስልጠናው አስተማማኝ ስላልሆነ፤ መመረቅ ማለት የሙያ ባለቤት መሆን ማለት አይደለም። ከተመረቁት መካከል ሩብ ያህሉ ናቸው የሙያ ብቃት መመዘኛ የሚያልፉት። ለማንኛውም፣ በስድስት አመት ውስጥ ከአንድ ሚሊዮን በላይ ወጣቶች በቴክኒክና ሙያ ተመርቀዋል። ነገር ግን፤ ቢበዛ ቢበዛ አርባ ሺ ያህሉ ብቻ ናቸው በአነስተኛ የምርት ተቋማት ውስጥ ስራ ያገኙት በአማካይ በአመት ሰባት ሺ ተመራቂዎች ብቻ ማለት ነው ። ታዲያ ሌሎቹ ተመራቂዎችስ ሌላ ምን እድል አላቸው ምናልባት መካከለኛና ትላልቅ የምርት ተቋማት ውስጥ ሥራ ያገኙ ይሆን የኑሮ ውድነት፣ ሥራ አጥነት እንግዲህ አነስተኛ የሚባሉትን የምርት ተቋማት አይተናል ከአስር በታች ሰራተኞችን የያዙ ናቸው። መካከለኛና ትላልቅ የምርት ተቋማት የሚባሉት ደግሞ አስር ወይም ከዚያ በላይ ሰራተኞች የያዙ ተቋማት ናቸው። እነዚህ ተቋማትስ በስድስት አመታት ውስጥ ለምን ያህል ሰራተኞች የስራ እድል ፈጠሩ የማዕከላዊ ስታትስቲክስ የ ዓ ም ሪፖርት እንደሚያመለክተው፤ መካከለኛና ትላልቅ ተቋማት ውስጥ መቶ ሺ ሰራተኞች ነበሩ በአማካይ በወር ብር የሚከፈላቸው ገፅ ። ከስድስት አመት በኋላ በ ዓ ም ግን የሰራተኞቹ ቁጥር በ ሺ ገደማ ጨምሯል ወደ ሺ። በወር የሚያገኙት አማካይ ደሞዝ ብር እንደነበረም የማዕከላዊ ስታትስቲክስ ባለስልጣን የ ዓ ም ሪፖርት ያመለክታል ሰንጠረዥ ። ሁለት ነገሮችን አስተውሉ። አንደኛ ነገር፤ በስድስት አመታት ውስጥ የሰራተኞች አማካይ ደሞዝ የጨመረ ይመስላል እንጂ፤ በተቃራኒው የሰራተኞቹ የኑሮ ደረጃ ወደ ታች ወርዷል። ለምን ቢባል፤ በስድስቱ አመታት ውስጥ የዋጋ ንረት በእጥፍ ጨምሯል። የሰራተኞቹ አማካይ የወር ደሞዝ ግን በእጥፍ አልጨመረም። እናም ኑሯቸው በዚያው ልክ ዝቅ ብሏል ማለት ነው። ሁለተኛ ነገር፤ በስድስት አመታት ውስጥ ለ ሺ ተጨማሪ ሰዎች ብቻ ነው የሥራ እድል የተፈጠረው በአመት ሺ ያህል ማለት ነው ። ከ ዓ ም ወዲህ ያለውን መረጃ ስንመለከትም ተመሳሳይ ውጤት ነው የምናገኘው። ነሐሴ ወር ላይ በማእከላዊ ስታትስቲክስ የተለቀቀውን የመካከለኛና የትላልቅ አምራች ተቋማት የ ዓ ም ሪፖርት ተመልከቱ። የተቋማቱ የሰራተኞች ቁጥር ወደ ሺ አድጓል። አማካይ የሰራተኞች የወር ደሞዝ ደግሞ ወደ ብር ጨምሯል። የደሞዛቸው መጠን ከ ዓ ም ጋር ሲነፃፀር በአስር አመት ውስጥ በእጥፍ ጨምሯል ማለት ይቻላል። ነገር ግን በእነዚያ አስር አመታት ውስጥ የብር የመግዛት አቅም ክፉኛ ተሸርሽሮ የዋጋ ንረት በአራት እጥፍ ጨምሯል። ምን ማለት ነው አትሉም ያኔ በ ዓ ም ገበያ ወጥተን በ ብር እንገዛቸው የነበሩ ነገሮች፤ በ ዓ ም ዋጋቸው ከ ብር በላይ ሆኗል። በሌላ አነጋገር፤ የሰራተኞች ደሞዝ በእጥፍ ቢጨምርም እንኳ የዋጋ ንረት በአራት እጥፍ ስለጨመረ፤ የሰራተኞቹ የኑሮ ደረጃ በግማሽ ቀንሷል ማለት ነው። ብር ስለረከሰ የዛሬ ደሞዛቸው ከአስር አመት በፊት ከነበረው ብር ጋር እኩል ነውና።እንግዲህ የዜጎች ኑሮ፤ በተለይ ደግሞ የሙያተኞችና የከተሜዎች ኑሮ ባለፉት አስር አመታት ምን ያህል እንደተደቆሰ ለማየት፤ ከዚህ የማዕከላዊ ስታትስቲክ መረጃ የተሻለ ግልፅ ማስረጃ የሚገኝ አይመስለኝም። የዋጋ ንረትና የኑሮ ውድነት፣ ዋነኛው የምርጫ አጀንዳ መሆን የሚገባውም በዚህ ምክንያት ነው። ገዢው ፓርቲም ሆነ ተቃዋሚ ፓርቲዎች፣ የኑሮ ውድነትን ዋነኛ አጀንዳ ካላደረጉት፤ ከዚያም ግልፅና አሳማኝ የመፍትሄ ሃሳቦችን ለማቅረብ ካልሞከሩ በእርግጥም ከዜጎች ኑሮ በእጅጉ ተራርቀዋል ማለት ነው።ሁለተኛው አጀንዳ፤ ከኑሮ ችግር ጋር የተያያዘው የሥራ አጥ ተመራቂዎች ጉዳይ ነው። የቴክኒክና ሙያ ተቋማት እንዲሁም የዩኒቨርስቲ ተመራቂዎች ቁጥር እየጨመረ ቢሄድም፤ ያንን የሚመጥን የኢንቨስትመንትና የቢዝነስ እድገት ስላልተፈጠረ ብዙዎቹ ተመራቂዎች ሥራ አጥ እየሆኑ ነው። የመንግስት የእድገትና ትራንስፎርሜሽን ሰነድ እንደሚያሳየው፤ በ ዓ ም መቶ ሺ ገደማ የነበረው የቴክኒክና ሙያ ሰልጣኞች ቁጥር፣ በ ዓ ም ወደ ሰባት መቶ ሺ ደርሷል። በመንግስት ዩኒቨርስቲዎች ሺ ገደማ የነበረው የተማሪዎች ቁጥርም ወደ ሺ የሚጠጋ ሆኗል። ባለፉት ሦስት አመታትም በቴክኒክና ሙያ ተቋማት እንዲሁም በዩኒቨርስቲዎች ውስጥ የተማሪዎች ቁጥር ስለጨመረ፤ የቴክኒክና ሙያ ተመራቂዎች ቁጥር በአመት ወደ ግማሽ ሚሊዮን የሚጠጋ ሆኗል። የዩኒቨርስቲ ተመራቂዎች ቁጥርም በተመሳሳይ መንገድ በአመት ወደ መቶ ሺ እየተጠጋ መጥቷል።የቴክኒክና ሙያ ተቋማት እንዲሁም የዩኒቨርስቲ ትምህርት፤ በአብዛኛው ለምርት ተቋማት በሚያመች መንገድ ለአነስተኛ፣ ለመካከለኛና ለትላልቅ አምራቾች የሚጠቅም መንገድ እየተቃኘ እንደሆነ ይናገራል መንግስት። የእድገትና ትራንስፎርሜሽን እቅድ ገፅ መመልከት ትችላላችሁ። አብዛኞቹ ተመራቂዎችም በእነዚህ ተቋማት ውስጥ ለሥራ ይሰማራሉ ተብሎ ይጠበቃል። ማለትም በአነስተኛ፣ በመካከለኛና በትላልቅ አምራች ተቋማት ውስጥ የስራ እድል ያገኛሉ፤ ወይም ተመራቂዎቹ ራሳቸው ተቋማቱን በመመስረት የስራ እድል ይፈጥራሉ። ታዲያ እንዲህ በእቅድ የሰፈረው ሃሳብ፤ በተጨባጭ እውን ሆነ አልሆነም። የማዕከላዊ ስታትስቲክስ አመታዊ ሪፖርቶች እንደሚያሳዩት በእነዚህ ተቋማት ውስጥ በአማካይ በየአመቱ የሚፈጠረው የሥራ እድል ቢበዛ ከ ሺ አይበልጥም። ለአብዛኛው ተመራቂ የሥራ እድል ይፈጥራሉ ተብለው የሚጠበቁት የምርት ተቋማት፤ እንዲህ በመቶ ያህሉን ተመራቂ እንኳ ማስተናገድ አልቻሉም ማለት ነው። ታዲያ በየአመቱ እየተመረቀ የሚወጣው ከግማሽ ሚሊዮን በላይ ወጣት የት ይገባል ከአመት አመት ሥራ አጥ ተመራቂ በተበራከተ ቁጥር፤ የዚያኑ ያህል አደጋው እያበጠ ይመጣል። አብጦ አብጦ ከመፈንዳቱ በፊት መፍትሄ ሊበጅለት ስለሚገባ፤ በመጪው ምርጫ ትልቅ የመከራከሪያና የመፎካከሪያ አጀንዳ መሆን ይገባዋል። ሦስተኛው አጀንዳ፣ የኑሮ ችግርንና ሥራ አጥነትን እንደሚያቃልሉ የሚነገርላቸው ጥቃቅንና አነስተኛ ተቋማት ላይ ማተኮር አለበት በከፍተኛ ችግሮች የተከበቡ ናቸውና። በእርግጥ፣ የተወሰኑ ሰዎችና ተቋማት እንደየትጋታቸው ሲሳካላቸውና ሲመነደጉ ይታያል። ጥቃቅንና አነስተኛ ተቋማት እንዲስፋፉ፣ መንግስት በየአመቱ በቢሊዮኖች የሚቆጠር በጀት፣ ብድር እና ድጋፍ ሲመድብ መቆየቱም አይካድም። ነገር ግን፤ የተወራላቸውን ያህል ጉልህ ለውጥ አላስገኙም። አልፎ አልፎ ከሚታየው የጥቂት ታታሪ ሰዎች ስኬት በስተቀር፤ እቅዱ እንደታሰበው አለመሳካቱንና በርካታ ገንዘብ መባከኑን መንግስት ራሱ ያምናል። መንግስት የማምረቻ መሳሪያዎች ገዝቶ ለበርካታ ወጣቶች ቢያከፋፍልም፤ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ በየቦታው ተጥለው ባክነዋል። በአንድ ቀበሌ ብቻ፤ ብድር ወስደው ያልመለሱ በመቶ የሚቆጠሩ ሰዎች ሥም ዝርዝራቸው በአደባባይ ተለጥፎ ማየት እንግዳ ነገር አይደለም። ከሳምንት በፊት በፓርላማ በተካሄደ ስብሰባ፤ ብድር ለማስመለስ ከፍተኛ ትኩረት መሰጠት እንዳለበት የፓርላማ አባላት ማሳሰቢያ ሲሰጡ የተመለከትነው ለምን ሆነና ድሮም ቢሆን መንግስት ብድርና ድጋፍ እሰጣለሁ ብሎ የቢዝነስ ስራ ውስጥ ሲገባ፤ የገንዘብ ብክነት መፈጠሩ አይቀሬ ነው። በዚያ ላይ፤ የመንግስትን ድጎማና ድጋፍ የለመደ እጅ፤ እድሜ ልክ በጥገኝነት ለመቀጠል ይመኛል እንጂ ራሱን ችሎ የመስራት ልምድ አያዳብርም። ይህም ብቻ አይደለም። የመንግስት አሰራር በተፈጥሮው በተንዛዛ ቢሮክራሲ የተተበተበ በመሆኑ፤ ወቅቱንና ጊዜውን ጠብቆ ክፍያ አይፈፅምም። የሥራ መንፈስን ይደገድላል። እናም እንደታቀደው አነስተኛና ጥቃቅን ተቋማት ተስፋፍተው አልተጠናከሩም። ታዲያ በአነስተኛና ጥቃቅን ተቋማት ዙሪያ የሚታየውን የገንዘብ ብክነት፤ ጥገኝነትና ስራ አጥነት ማስወገድ የለብንም ዜጎች የሥራ መንፈሳቸው ተነሳስቶ የሥራ እድል እንዲፈጥሩና በራሳቸው ጥረት ሕይወታቸውን እንዲያሻሽሉ መንገዱን ማስተካከል አይኖርብንም የመጪው ምርጫ ሶስተኛ አጀንዳ፤ በአነስተኛና ጥቃቅን የቢዝነስ ተቋማት ዙሪያ መሆን ያለበትም በዚህ ምክንያት ነው።

እውነተኛ ታሪክ እንደ አጭር ልብወለድ

ፀሃፊ ፍሎረንስ ሊታወር የመጨረሻ አመት የኮሌጅ ተማሪ ነበርኩ፡፡ ለገና ወደ ቤተሰቦቼ ጋ ስሄድ ከሁለት ወንድሞቼ ጋ አስደሳች ጊዜ እንደማሳልፍ ጠብቄአለሁ፡፡ ሦስት ወንድማማቾች በመገናኘታችን ደስታችን ወደር የለሽ ነበር፡፡ አባትና እናታችን በስራ ተወጥረው ለዓመታት ተዝናንተው አያውቁም፡፡ ስለዚህ እኛ መደብሩን ለመጠበቅ ተስማማንና ለጥቂት ጊዜ ወጣ ብለው እንዲዝናኑ ነገርናቸው፡፡ ሁለቱም አልተቃወሙም፡፡ ወደ ቦስተን ለመጓዝ ሻንጣቸውን መሸከፍ ያዙ፡፡ ከጉዟቸው አንድ ቀን በፊት አባቴ እጄን ይዞ በቀስታ ከመደብሩ ኋላ ወዳለችው ማረፍያ ክፍል ወሰደኝ፡፡ ክፍሏ ጠባብ ናት አንድ ፒያኖና ታጣፊ አልጋ ብቻ ነው የያዘችው፡፡ በእርግጥ አልጋው ሲዘረጋ ክፍሉ ይሞላል፡፡ አልጋው ግርጌ ተቀምጦ ፒያኖ ከመጫወት በቀር አያፈናፍንም፡፡ አባቴ ከአሮጌው ፒያኖ ጀርባ እጁን ሰደደና ትንሽዬ ሳጥን ጐትቶ አወጣ፡፡ ከዚያም ሳጥኑን ከፍቶ አሳየኝ፡፡ ተከርክመው የወጡ የጋዜጣ ፅሁፎች ናቸው፡፡ በመገረም አፌን ከፍቼ ፅሁፎቹን እመለከት ጀመር፡፡ ብዙዎቹን የናንሲ ድሪው የወንጀል ምርመራ ታሪኮች አንብቤአቸዋለሁ፡፡ እዚያ ሳጥን ውስጥ የተቀመጡበት ምክንያት ግን አልገባኝም፡፡ ምንድናቸው አልኩት፤ አባቴን ቀና ብዬ እያየሁት፡፡ እኔ የፃፍኳቸው ታሪኮች ናቸው፤ ለአዘጋጁ የፃፍኳቸውም ደብዳቤዎች አሉበት ሲል መለሰልኝ፤ ኮስተር ብሎ፡፡ አባቴ እያፌዘ እንዳልሆነ ከድምፁ ቃና ተረድቼአለሁ፡፡ በመገረምና ግራ በመጋባት መሃል ሆኜ ጋዜጦቹን ሳገላብጥ፣ ከእያንዳንዱ ፅሁፍ ሥር ዋልተር ቻፕማን ኢኤስ ኪው ተብሎ የተፃፈውን አየሁት የአባቴ እውነተኛ ስም ነው፡፡ ለካስ ሳላስበው ደሜ መሞቅ ጀምሯል፡፡ ለምንድነው እስከ ዛሬ ያልነገርከኝ ስል ጠየቅሁት ንዴቴን እንደምንም ተቆጣጥሬ፡፡ እናትህ ስለማትፈልግ ነው ምኑን ድምፄ መጮሁን ያወቅሁት ዘግይቼ ነው፡፡ አባቴ ድምፄን እንድቀንስ በምልክት ነገረኝና አስገራሚውን ልቦለድ የሚመስል ታሪክ ነገረኝ ዝግ ባለ የተረጋጋ ድምፅ፡፡ እናትህ ጋዜጣ ላይ መፃፌን አትወደውም ነበር ለምን ለምንድነው የማትወደው አሁንም ድምፄን እንድቀንስ አሳሰበኝ እናትህ ከሰማች ትገለናለች በሚል፡፡ በቂ ትምህርት ስለሌለህ ባትሞክረው ይሻላል ብላ ደጋግማ አስጠንቅቃኛለች የእናቴ ነገር ገርሞኝ ጭንቅላቴን ስነቀንቅ አባቴ ቀጠለ፤ አንድ ጊዜ በፖለቲካ ምርጫ ልወዳደር ፈልጌ ነበር ይሄንንም ባትሞክረው ይሻልሃል አለችኝ ቆይ ለምን አሁንም እንደ አዲስ ጠየቅሁት ተሸንፈህ ታዋርደናለህ ክብራችንን እንደጠበቅን ብንኖር ይሻላል አለችኝና ተውኩት አለኝ፤ በቁጭት ቃና፡፡ እናቴን የማላውቃት ያህል ተሰማኝ፡፡ አባቴ አንጀቴን እየበላው፣ እሷ እያስጠላችኝ መጣች በልቤ ውስጥ፡፡ ይሄን ያህል ጨካኝ እንደነበረች አላውቅም ነበር፡፡ በእጆቼ ላይ ካሉት የአባቴ መጣጥፎች አንደኛውን ሳላውቀው ማንበብ ጀምሬ ነበር፡፡ በመሃላችን የነገሰውን ዝምታ የሰበርኩት ግን እኔው ነበርኩ፡፡ አይኖቼን ከጋዜጣው ፅሁፍ ላይ ነቅዬ አባቴን ቀና ብዬ እያየሁ ጠየቅሁት፤ ታዲያ ይሄ ሁሉ ፅሁፍ እንዴት ታተመ እስቲ ልሞክር ብዬ እሷ ሳታውቅ መፃፍ ጀመርኩ እያንዳንዱ ፅሁፌ ጋዜጣው ላይ ሲወጣልኝ ከርክሜ አወጣውና እዚህች ሳጥን ውስጥ እደብቀዋለሁ አንድ ቀን ሳጥኗን ለአንድ ሰው እንደማሳየው አውቅ ነበር ለማን ሳላስበው ከአፌ ተስፈትልኮ የወጣ ጥያቄ ነው፡፡ ላንተ ነዋ አለኝ፤ በእውነተኛ የአባትነት ፍቅር ትክ ብሎ እያየኝ፡፡ ዓይኖቼን ሰብሬ የጋዜጣው ፅሁፍ ላይ ተከልኳቸው፡፡ ሁለት ፅሁፎቹን አንብቤ እስክጨርስ አባቴ ቁጭ ብሎ እየተመለከተኝ ነበር፡፡ ቀና ብዬ ሳየው ትላልቅ ሰማያዊ ዓይኖቹ በእንባ እርሰዋል፡፡ መሃረቡን ከኪሱ ውስጥ አወጣና ዓይኖቹን ከጠራረገ በኋላ ባለፈው ጊዜ ያለ አቅሜ ትልቅ ነገር ሞከርኩ መሰለኝ ይኸው ሦስት ወሩ አልወጣም አለኝ፤ በፈገግታ፡፡ ሌላ ነገር ፅፈህ ነበር ጠየቅሁት፤ በጉጉት፡፡ አዎ ብሄራዊ መራጭ ኮሚቴ እንዴት ፍትሃዊ በሆነ መንገድ ሊመረጥ እንደሚችል አንዳንድ ሃሳቦችን ፅፌ ለሃይማኖታዊ መፅሄታችን ልኬ ነበር፤ ግን እስካሁን አልታተመም ትንሽ ያለ አቅሜ ሳልንጠራራ አልቀረሁም ይሄ ጉዳይ እኔ የማላውቀው የአባቴ አዲስ ገፅታ ቢሆንም አንድ ነገር ማለት ነበረብኝ፡፡ አይታወቅም ሊወጣ ይችላል አልኩት ምናልባት ይወጣ ይሆናል ግን አይመስለኝም ቁራጭ ፈገግታ እያሳየኝ የጋዜጣ ቁርጥራጮቹን ሳጥኑ ውስጥ ከቶ ዘጋባቸውና ከፒያኖው ጀርባ ባለው ክፍት ቦታ መልሶ ወሸቀው፡፡ በነጋታው ወላጆቻችን በአውቶብስ ተሳፍረው ወደ ሃቨርሂል ዲፖት ሄዱ፡፡ እዚያ ሲደርሱ በባቡር ተሳፍረው ነው ወደ ቦስተን የሚጓዙት፡፡ እኔና ሁለት ወንድሞቼ ጂምና ሮን መደብሩ ውስጥ ስንሰራ ዋልን፡፡ ቀኑን ሙሉ ስለ አባቴ ሳስብ ነበር፡፡ የአባቴን የጋዜጣ ፅሁፎች ደብቃ ስለያዘችው ትንሽዬ ሳጥንም ማሰላሰሌ አልቀረም፡፡ አባቴ መፃፍ እንደሚወድ ፈፅሞ አላውቅም ነበር፡፡ ስለዚህ ጉዳይ ለወንድሞቼ አልነገርኳቸውም፡፡ የአባቴና የእኔ ምስጢር ነዋ የተደበቀችው ሳጥን ምስጢር የዚያኑ እለት ፀሃይ መጥለቂያዋ ላይ መደብር ውስጤ ቆሜ በመስኮት ስመለከት እናቴ ከአውቶብስ ስትወርድ አየኋት ብቻዋን፡፡ አደባባዩን ተሻገረችና ጥድፍ ጥድፍ እያለች ወደ መደብሩ ገባች፡፡ አባባስ ስንል በአንድ ድምፅ ጠየቅናት አባታችሁ ሞቷል አለችን፤ አይኗ እንደደረቀ ጆሮአችን የሰማውን በመጠራጠር ተከትለናት ወጥ ቤት ገባን፡፡ መሞቱ እውነት መሆኑን በደንብ አረጋገጥን በፓርክ ስትሪት የምድር ውስጥ ባቡር ጣቢያ በኩል ሲያልፉ ነው ህዝብ መሃል አባታችን ድንገት የወደቀው፡፡ አጐንብሳ ስትመለከተው የነበረችው ነርስ ወደ እናቴ እያየች፤ ሞቷል አለቻት እንደዘበት፡፡ እናታችን በድንጋጤ እምታደርገው ጠፍቷት ዝም ብላ አጠገቡ ተገትራ ነበር፡፡ መንገደኞች ወደ ባቡር ጣቢያው ለመግባት ሲጣደፉ እየረጋገጡ አስቸገሯት፡፡ ለአንድ ሰዓት ያህል እግሯን አንፈራጣ የአባባን አስከሬን ከመንገደኞች ስትከላከል ከቆየች በኋላ አምቡላንስ ደረሰ፡፡ እናታችንንና አስከሬኑን ይዞ በአካባቢው ወዳለው ብቸኛ የመቃብር ቤት ወሰዳቸው፡፡ ኪሱን ፈታትሻ ሰዓቱን አወለቀችለትና ባቡር ተሳፍራ ብቻዋን ወደ ቤት ተመለሰች፡፡ እናታችን ይሄን አስደንጋጭ ታሪክ የነገረችን አንዲትም እንባ ጠብ ሳታደርግ ነው፡፡ ሁሌም ቢሆን ስሜታዊ አለመሆን ለሷ የስርዓትና የክብር ጉዳይ ነው፡፡ እኛም ራሳችን እንድናለቅስ አልተፈቀደልንም፡፡ የመደብሩን ደንበኞች ተራ ገብተን ማስተናገድ ያዝን፡፡ አንድ የመደብሩ የዘወትር ደንበኛ መጣና፤ ዛሬ ሽማግሌው የት ገባ አለኝ ሞተ አልኩት ኦው በጣም አሳዛኝ ነው ብሎ ሄደ የደንበኛው አጠያየቅ አሳብዶኝ ነበር፡፡ አባቴን እንደ ሽማግሌ አስቤው አላውቅም፡፡ በእርግጥ እሱ ፣ እናቴ ዓመቷ ነበር፡፡ ሁልጊዜም ጤናማና ደስተኛ ሆኖ ነው የኖረው፡፡ ጤና የሌላትን እናታችንን አንዴም ሳይነጫነጭ ሲንከባከባት ነበር፡፡ አሁን ግን ሽማግሌው ሞቷል በነጋታው ቁጭ ብዬ ለቤተሰቡ የተላኩ የሀዘን መግለጫ ካርዶችን ከፖስታ ውስጥ እየከፈትኩ ስመለከት አንድ የቤተክርስትያን መፅሄት አየሁኝ፡፡ ሌላ ጊዜ ቢሆን የሃይማኖት መፅሄት ትኩረቴን አይስበውም ነበር፡፡ ምናልባት የአባቴ ፅሁፍ ወጥቶ እንደሆነ ለማየት ፈልጌ መፅሄቱን ገልበጥ ገልበጥ አደረኩት፡፡ የአባቴ ፅሁፍ ታትሟል፡፡ መፅሄቱን ይዤ ወደ ትንሿ ክፍል ሹልክ ብዬ ገባሁና በሩን ቆልፌ ተንሰቅስቄ አለቀስኩ፡፡ እስከዚያች ቅፅበት ራሴን አጀግኜ ነበር፡፡ አባቴ የሰጠው ደፋር ሃሳብና ምክር መፅሄቱ ላይ ታትሞ ስመለከት ግን ከአቅሜ በላይ ሆነብኝ፡፡ አነብና አለቅሳለሁ፤ ከዛ ደግሞ አነባለሁ፡፡ ከፒያኖው ኋላ የተወሸቀችውን ሳጥን አውጥቼ በውስጡ ያሉትን ፅሁፎች ማገላበጥ ጀመርኩ፡፡ ሳገላብጥ ከሰር ካቦት ሎጅ የተፃፈለትን ባለ ሁለት ገፅ ደብዳቤ ተመለከትኩት፡፡ አባቴ ለሰጠው የምርጫ ዘመቻ ሃሳብ የተላከለት የምስጋና ደብዳቤ ነበር፡፡ እስካሁን ስለዚህች ሳጥን ለማንም ሰው አውርቼ አላውቅም፡፡ ምስጢር ነው የእኔና የአባቴ፡፡ ከተባለው መፅሃፍ ላይ የተወሰደ ታሪክ

በአንድ ሀገር በጣም ድሀ የሆኑ ባልና ሚስቶች ነበሩ፡፡ ማቆ የሚባል ልጅም ነበራቸው፡፡

ማቆ እናቱን በጣም ይወዳል፡፡ ከዕለታት አንድ ቀን እናቱ በጣም በጠና ታመሙ፡፡ ሀኪም ቤት ተወስደው የታዘዘላቸው መድሃኒት ዋጋ ደሞ አምስት መቶ ብር ይፈጅ ነበር፡፡ የአባቱ ደሞዝ ዝቅተኛ ስለሆነ ያንን ያክል ገንዘብ ማግኘት አልቻሉም፡፡ በየዘመድ ወዳጆቻቸው ቤት እየዞሩ እርዳታ በመጠየቅ ያጠራቀሙት ብር ብቻ ሆነ፡፡ ከዚያን ቀን ጀምሮ ማቆ ለእናቱ ህክምና ስለ ጎደለው ብር አብዝቶ ይጨነቅ ጀመር፡፡ በእረፍት ሰዓት አራት ጓደኞቹ ኳስ ሲጫወቱ፣ እሱ ከዛፍ ጥላ ስር ቁጭ ብሎ የሚያስበው ስለ ሁለት መቶ ሀምሳ ብሩ ነው፡፡ ከጭንቀቱ ብዛትም ወደ ፈጣሪው ቀና ብሎ በሚያሳዝን ዜማ የጎደለን ገንዘብ ሁለት መቶ ሀምሳ የፈጠርካት አምላክ እናቴ አትርሳ እያለ ይፀልይ ነበር፡፡ ከዕለታት አንድ ቀን ትምህርት ቤት ሲማር ሲማር ሲማር ቆይቶ ወደ ቤቱ ሲመለስ አብረውት ከነበሩት ጓደኞቹ አንዱ መሬት የወደቀ ገንዘብ አገኘ፡፡ ገንዘቡን አንስተው ሲቆጥሩት ብር ነው፡፡ ከመካከላቸው አንዱ፤ እንግዲህ እኛ አምስት ስለሆንን ለመከፋፈል አያስቸግርም፡፡ ሃምሳ ሃምሳ ብር ይደርሰናል አለ፡፡ ገንዘቡን ከተከፋፈሉም በኋላ ዛሬ ደስ የሚል ቀን ነው በገንዘባችን አብረን እየዞርን የሚጣፍጡ ምግቦችን እንበላለን በተረፈውም ፕለይ ስቴሽን የተባለውን የኮምፒውተር እግር ኳስ እንጫወታለን ተባባሉ፡፡ ማቆ ግን በዚህ ሃሳብ አልተስማማም። አይ እኔ መብላትም መጫወትም አልፈልግም፡፡ ድርሻዬን ወስጄ ለናቴ ብሰጣት ይሻላል አለ፡፡ ጓደኞቹም ማቆን በጣም ስለሚወዱት ግዴለህም ያንተን ድርሻ ለእናትህ ውሰድላቸው እኛ ጓደኞችህ ግን ስለምንወድህ ጭንቀትህ እንዲቀልልህ ስለምንፈልግ ከኛ ድርሻ አዋጥተን አብረኸን ጣፋጭ እንድትበላና ፕለይ ስቴሽን እንድትጫወት ጋብዘንሃል አሉት፡፡ ማቆ መጀመሪያ ስለ ግብዣው አመሰግናለሁ ግን አሁኑኑ ሃምሳ ብሩን ይዤ ወደ እናቴ ብሄድ እመርጣለሁ ብሎ ሊለያቸው ፈልጎ ነበር፡፡ አራት ጓደኞቹ ግን አይ ገና ብር ስለሚጎድልህ አሁኑኑ ብትሄድ የምትፈጥረው ነገር የለም፡፡ ይልቅ ከኛ ጋር ተዝናና ብለው አግባቡት፡፡ በዚህ ዓይነት አስደሳች ሁናቴ ገንዘቡን ከጨረሱ በኋላ ማቆ አራቱን ጓደኞቹን አመስግኖ ተለያቸው፡፡ ምንም ያልተነካችውን የሱን ሃምሳ ብር ይዞም እየሮጠ ወደ ቤቱ ገሰገሰ፡፡ ሃምሳ ብሩንም ከእናቱ አልጋ አጠገብ ትክዝ ብለው ለተቀመጡ አባቱ የሰጣቸው በከፍተኛ ደስታ ተሞልቶ ነበር፡፡ ሃምሳ ብር ጨመረ ሃምሳ ብር ጨመረ ከእንግዲህ በኋላ ሁለት መቶ ብር ቀረ እያለ ብሩን ሰጣቸው፡፡ አባቱም ቅዝዝ ባለ ስሜት ገንዘቡን ከየት እንዳመጣ ጠየቁት፡፡ ማቆም ታሪኩን ከመነሻው እስከ መጨረሻው ተረከላቸው፡፡ አባቱም በጣም አዘኑ፡፡ ከሃዘናቸው ብዛትም በሚያሳዝን ዜማ፡ አምስት መቶስ ሞልቷል ምን ዋጋ አለው ታዲያ ግማሹ ተበልቷል ብለው አለቀሱ ማቆም በአባቱ ለቅሶ በጣም ከመረበሹ የተነሳ በሚያሳዝን ዜማ የኛን ፈጣሪ ከሞላው ንገረኝ አባዬ ግማሹን ማን በላው ብሎ ጠየቃቸው፡፡ አባቱም የማቆን ራስ እያሻሹ እንዲህ አሉት፡ ልጄ ማቆ ነገሩ እንዲህ ነው፡፡ የእናትህ መታመም ከዚህ ቀደም የነገርኩህ አንድ ወዳጄ ትንሽ ገንዘብ አግኝቻለሁና ወደፊት ሰርተህ የምትከፍለኝ ከሆነ የጎደለህን ብር ላበድርህ እችላለሁ ብሎ ጠራኝ፡፡ እኔም ሄጄ ያንን ገንዘብ ተቀበልኩ፡፡ ከደስታዬ ብዛትም ፈጣሪዬን እያመሰገንኩ እናትህን ቶሎ ሀኪም ቤት ለማድረስ ስጣደፍ ስሮጥ ስጣደፍ ስሮጥ ለካስ ያንን ብር መንገድ ላይ ጥዬው ኖሯል፡፡ አንተና ጓደኞችህ አግኝታችሁ ያጠፋችሁት ብርም የናትህ መታከሚያ ነው ልጄ ብለው ነገሩት፡፡ ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ማቆ መሬት ወድቆ ያገኘውን ገንዘብ ለባለቤቱ መመለስ እንጂ የኔ ነው ብሎ ማጥፋት ትልቅ ጥፋት መሆኑን ተገነዘበ ይባላል፡፡ ከታገል ሰይፉ የእንቅልፍ ዳር ወጎች የልጆች መጽሐፍ፤ ሐምሌ

ሆድና ጀርባን፤ ጭንና ዳሌን ለማሳመር

ሩጫና ቀላል ስፖርቶች ሰውነት የሚላላው በሁለት ምክንያቶች ነው አንደኛ፤ በስፖርት እንቅስቃሴ እጥረት ጡንቻዎች ይደክማሉ። ሁለተኛ፤ የሰውነት የስብ መጠን መብዛት ነው። እንደ ሩጫ በመሳሰሉ ስፖርቶች የስብ መጠን ካልተስተካከለ፤ ሺ ጊዜ የጡንቻ ስፖርት መስራት የተሟላ ውጤት አያስገኝም። ለምሳሌ፤ እጃችንን ወገባችን ላይ አድርገን፤ በርከክ ብድግ እያልን ደጋግመን በመሥራት፤ የሆድ ጡንቻዎችችንን ማጠንከር እንችላለን። ነገር ግን፤ ይህን የጡንቻ ስፖርት፤ ከ ስብ ስፖርት ጋር ካላጣመርነው፤ የምንመኘው ሸንቃጣነት ላይ አንደርስም። በቦርጭ የተሸፈነ ጠንካራ የሆድ ጡንቻ ይሆንብናል። ስለዚህ፤ በሳምንት ቢያንስ ለሶስት ቀን የግማሽ ሰአት የ ስብ ስፖርት ያስፈልገናል፤ ለምሳሌ ሩጫ፤ ሶምሶማና ኤሮቢክስ ። ከዚህ ጋር፤ የሚከተሉትን አራት የጡንቻ ስፖርቶች ስንሰራ፤ ያማረ ውጤት ልናገኝ እንችላለን። ከክርን በላይ ከብብት በታች መቼም፤ እንደ ሚያዝያና ግንቦት ወር፤ አየሩ ሞቃት ሲሆን፤ እጅጌ የሌለው ልብስ ያስደስታል። ግን ግን የሰውነታችን ውፍረት ባያስደስተንስ መጨነቅ አያስፈልግም። ከክርን በላይ፤ ከጀርባ በኩል የሚገኘው የእጃችን ጡንቻ በቀላሉ የሚላላ ቢሆንም፤ በዚያው መጠን በቀላሉ በስፖርት ይስተካከላል። እንደሌላው አላስፈላጊ የስብ መጠን፤ እዚህም ላይ ሩጫና ተመሳሳይ ስፖርት ያስፈልጋል ከመጠን ያለፈ የስብ ክምችት ለማስወገድ። ነገር ግን፤ ያማረ ቅርፅ እንዲይዝልን፤ የጡንቻ ስፖርት መስራት አለብን። ቀለል ባለ ፑሽ አፕ ፤ በጥቂት ሳምንታት ውስጥ መልካም ለውጥ ማየት ይቻላል። ወለል ላይ የሚከናወን አይደለም ፑሽ አፑ ። መዳፎቻችንን የወንበር ጫፍ ላይ አሳርፈን ነው፤ ፑሽ አፑ ን የምንሰራው። በቀስታ ጊዜ መስራት። ይህንኑን ስፖርት ሁለት ወይም ሶስት ዙር መስራት። ከብብት ስር በጎናችን በኩል የሚፈጠረው የመወፈርና የመላላት ችግር ያን ያህልም የተለየ ነገር የለውም። በ ፑሽ አፕ ማጠንከር ይቻላል። የዳሌና የጭን ውበት የዳሌና የጭን ውፍረት አስቸጋሪ ነው። ብዙ ሴቶች፤ ገና መወፈር ሲጀምሩ፤ በዳሌና በጭን አካባቢ ነው ለውጥ የሚያዩት። ውፍረቱን ሲቀንሱ ደግሞ፤ ቶሎ የማይቀንሰው የዳሌና የጭን ውፍረት ነው። አላስፈላጊ ስብ ለማስወገድ፤ እንደ ሩጫ እና ኤሮቢክስ የመሳሰሉ ስፖርቶች የግድ ያስፈልጋሉ። ከዚሁ ጋር፤ የአራት አቅጣጫ እመር እርምጃዎች ን ደጋግሞ መስራት። እጆች ወገብ ላይ አድርገን በመቆም እንጀምራለን። የግራ እግር ሳይታጠፍ ባለበት ሆኖ፤ የቀኝ እግር ወደ ፊት እመር ብሎ ይራመዳል ከጉልበት አጠፍ ብሎ። ነገር ግን ባትና ታፋ እስኪገናኝ ድረስ፤ ጉልበታችን መታጠፍ የለበትም። ከዚያ ወደ ጀመርንበት እንመለሳለን። የቀኝ እግር እንደገና ወደ ኋላ ይዘረጋል የግራ እግር አጠፍ ብሎ ። ወደ ጀመርንበት እንመለስና፤ የቀኝ እግር ወደ ቀኝ ይዘረጋል ከጉልበት አጠፍ ብሎ ። ወደ ጀመርንበት ተመልሰን ከቆምን በኋላ፤ በመጨረሻ የግራ እግር ወደ ግራ አቅጣጫ ይዘረጋል ከጉልበት አጠፍ ብሎ ። እነዚህን ጊዜ መስራት። ይሄ ሁሉ በቀኝ እግር መሪነት የተሰራ ስፖርት ነው። በግራ እግር መሪነት፤ ተመሳሳይ ስፖርት ጊዜ መስራት። የመጀመሪያው ዙር አለቀ ማለት ነው። ሁለት ወይም ሶስት ዙር መስራት። ጀርባ ሸክም አይፈልግም ከጀርባ በኩል፤ የጡት መያዣ ማሰሪያውን የሚያስቸግር፤ የውፍረት ችግር ለማስወገድ፤ ቤት ውስጥ ሊሰራ የሚችል ቀላል ስፖርት አለ። አንድ ወንበርና አንድ በመዳፍ ሊጨበጥ የሚችል ክብደት ብቻ ነው የሚያስፈልገን። ወንበሩን ከግራ ጎናችን አድርገን አጠገቡ እንቆማለን። በቀኝ እጃችን የተወሰነ ያህል ክብደት ያለው እቃ ጨብጠናል። የግራ እግራችንን ጉልበት እና የግራ እጃችንን ወንበሩ ላይ እናሳርፋለን። ጎንበስ ብለናል ማለት ነው። ክብደት የያዝንበትን እጅ ወደ ታች ወደ ወለል ዘርግተናል። በቀስታ የእጃችንን ክርን ወደ ጎን በኩል እያጠፍን እየዘረጋን፤ ክብደቱን በቀስታ እስከ ደረት ድረስ ከፍ ዝቅ እናደርጋለን። ጊዜ እንደግመዋለን። ከዚያም የቀኝ እግር ጉልበትና የቀኝ እጅ ወንበሩ ላይ አስደግፎ፤ በግራ እጅ በተመሳሳይ መንገድ ክብደቱን ጊዜ ማንሳት። ይህን ስፖርት ሁለት ወይም ሶስት ዙር መድገም ያስፈልጋል። የሆድ ነገርስ ደጋግሞ መሮጥ ነው ዋናው ነገር። ከዚያ ሆዳችንንና ዙሪያውን የበለጠ ጠንከርከር ለማድረግ፤ የተለያዩ ዘዴዎች አሉ። ለምሳሌ ብስክሌት መንዳት ጥሩ ዘዴ ነው። ካልሆነም ግን ቤት ውስጥ የምንሰራቸው ስፖርቶችን መጠቀም እንችላለን። ወለል ላይ መዳፎቻችንን ሳይሆን ክንዶቻችንን አሳርፈን፤ ሰውነታችንን እንዘረጋለን። እንደ ፑሽ አፕ ይመስላል። ግን አይደለም። በእግር ጣቶቻችንና በክንዶቻችን ብቻ ሰውነታችንን እንደደገፍን፤ ጀርባችንን ቀጥ አድረገን ሆዳችንን ወደ ውስጥ አጠንክረን ለ ሴኮንድ እንቆያለን። ከቻልንም፤ ለ ወይም ለ ሴኮንድ ማርዘም እንችላለን። ይህንን ጊዜ ከሰራን በኋላ፤ ሁለተኛ ዙር መድገም። ሌላኛው ተጨማሪ ዘዴ፤ ወለል ላይ በጀርባ ተኝተን የምንሰራው የሆድ ጡንቻ ስፖርት ነው። እግሮቻችን አጠፍ ብለዋል። መዳፎቻችንን ከጭንቅላታችን ጀርባ አድርገናቸዋል። ከትከሻችን ከፍ እንልና፤ የግራ ክርናችንን ወደ ቀኝ እግር ጉልበታችን አቅጣጫ ለማስጠጋት እንጠመዝዛለን። ትከሻችንን አናሳርፍም። ከወለሉ ከፍ እንዳለ ነው። የቀኝ ክርናችንን በመጠምዘዝ፤ ወደ ግራ እግር ጉልበታችን እናስጠጋለን። በዚህ መንገድ የግራ እና የቀኝ ክርኖቻችንን እያፈራረቅን ጊዜ እንሰራለን። ሁለት ወይም ሶስት ዙር እንደግመዋለን።

በ ሚ ብር የተከፈተ ሆስፒታል አገልግሎት መስጠት ጀምሯል

አብዛኞቹ ሃብታሞች ስኳርና ደም ግፊት ከጣላቸው በኋላ ይመጣሉ በእግር መሄድና መስራት ጤነኛነትን አያረጋግጥም ማንም ሳይታከም እንዲመለስ አልፈልግም በውጭ አገራት የመስራት ዕድሉ እያለዎት እንዴት ወደ አገርዎ ተመለሱ ብዙ አገሮች ለመሄድም ሆነ ለመስራት እድሉ ነበረኝ፡፡ ከአረብ አገራት እስከ አውሮፓና አሜሪካም ሔጄም አይቼዋለሁ፡፡ ሆኖም ኢትዮጵያ ውስጥ ሠርቼ ለውጥ አመጣለሁ ብዬ ስላሰብኩ ወደ ሌላ አገር መሄድ አልፈለግሁም፡፡ ሁሌም የምመኘውና የማስበው አገርና ወገንን ማገልገል ብቻ ነው፡፡ ለዚህም ነው በ ዓ ም ወደ አገሬ ተመልሼ የመጣሁት፡፡ እንደመጣሁ ዘንባባ ሆስፒታል ተቀጠርኩ፡፡ በትርፍ ሰአቴ አፍሪካ ክሊኒክ እና ፖሊስ ሆስፒታል እሠራ ነበር፡፡ ፖሊስ ሆስፒታል አሁንም እየሰራሁ ነው፡፡ ግብጽ አገር በአብዛኛው የሚከሰቱ የተለዩ የበሽታ አይነቶች አሉ ግብጽ ጉበት፣ ስኳር፣ ደም ግፊት ይበዛል፡፡ እዚህ ኢንፌክሽን የሆኑ ነገሮች ይበዛሉ፡፡ ወባ ቲቢ፣ ኤችአይቪ የመሳሰሉት ይበዛሉ፡፡ እኔ ደግሞ እዚህ ኢንፌክሽንን በተመለከተ ትምህርት ስለወሰድኩ ለግብፆች ሞዴል ነበርኩ፡፡ እዚህ ስመጣ ደግሞ አለርጂንና በተፈጥሮ የሚመጡ የውስጥ ደዌን በተመለከተ ስፔሻላይዝድ ስላደረግሁ ሞዴል እሆናለሁ ማለት ነው፡፡ ስፔሻሊስት ሆኛለሁ፡፡ በውስጥ ደዌ ህክምና ብዙዎች በአንድ ነገር ላይ ብቻ ነው እስፔሻላይዝ የሚያደርጉት፡፡ እኔ ግን ከአፍ ጀምሮ እስከ ሠገራ መውጫ ድረስ ጨጓራ፣ ጉበት፣ አንጀት፣ ጣፊያ፣ ትንሿ አንጀትን በተመለከተ ስፔሻላይዝ አድርጌአለሁ፡፡ የትኛው የውስጥ ክፍላችን ቶሎ ለበሽታ ይጠቃል ሳንባ በውስጥ ደዌ ይጠቃለላል፡፡ ልብ እንደዚሁ ስፔሻላይዝ ሲደረግ ነው ሁሉንም ማወቅ የሚቻለው፡፡ እስካሁን ወደዚህ ሆስፒታል የመጡት የጨጓራ፣ የጉበት፣ የሳንባና የውስጥ ችግር ያለባቸው ናቸው፡፡ የጉበት የጨጓራና የአንጀት ታካሚዎች ባብዛኛው ይመጣሉ ማለት ነው፡፡ እነዚህ ህመሞች ከምንድነው የሚከሰቱት ጉበት ማለት በሰውነታችን የሚገኝ ትልቅ ኦርጋን ነው የአንድ ሰው ጉበት እስከ ኪሎ ግራም ሊመዝን ይችላል፡፡ ሜታ ቦዲ የሚባሉ የሰውነት ክፍሎችን በሙሉ የሚቆጣጠር ነው፡፡ በሰውነታችን ያሉትን ስቦችን የሚያከማችና የሚሠራም ሲሆን የበሽታ መከላከያን ያመርታል፡፡ ይሄ ጉበት በተለያየ ነገር ሊጠቃ ይችላል፡፡ ዋነኛው ቫይረስ ኢንፌክሽን የሚባለው ሲሆን ከ ያሉ የጉበት ቫይረስ በሽታዎች አሉ፡፡ ባክቴሪያ ፕሮቶዝዋ የሚባሉም አሉ፡፡ ከዚህ በተጨማሪ የኬሚካሎች ችግር አለ፡፡ የማደንዘዣ መድሃኒቶች፣ የቲቢ መድሀኒቶችና የኤችአይቪ መድሀኒቶች ጉበትን ሊነኩ የሚችሉ ይችላሉ፡፡ አልኮልም ጉበትን ሊያጠቃው ይችላል፡፡ ከዚህ በተጨማሪ በተፈጥሮ ኢንዛይሞች የጐደሉት ጉበት ሊኖር ይችላል፡፡ የባህል መድሃኒቶች መጠናቸው እና ምንነታቸው ያልታወቁ በመሆናቸው ጉበትን ሊጐዱ ይችላሉ፡፡ ካንሰር ሊያመጣም ይችላል የሀሞት ጠጠር መንገድ ሲዘጋበት የሀሞት አሲዱ ወደ ኋላ ተመልሶ ጉበትን ሊያጠቃ ይችላል፡፡ መፍትሔው ምንድነው ኤቢ ታይተስ ቢ ቫይረስ ክትባት መውሰድ መፍትሔ ነው፡፡ በአገራችን ኤቢታይተስ ቢ ጉበት አለ፡፡ ከ አመት በታች የሆኑ ሰዎች ለጉበት በሽታ ይጋለጣሉ ተብሎ ስለሚታሰብ መመርመር ያለባቸው ሲሆን ባልና ሚስት ከሆኑ አንዱ ቢኖርበት ሌላኛው ክትባቱን መውሰድ ይችላል፡፡ ሀኪሞችና የጤና ባለሙያዎች በሙሉ ክትባቱን ማግኘት አለባቸው፡፡ አልኮል የሚወስዱ ለጉበት ተጋላጭ ይሆናሉ፡፡ መድሃኒቶችን ዝም ብለው የሚወስዱና ምንነታቸው ያልታወቁ መድሀኒቶችን የሚወስዱ ሰዎች መጠንቀቅ አለባቸው፡፡ የጨጓራ ህመም ምክንያቱ ምንድነው የጨጓራ ሥራ ምግብን ማድቀቅ እና ምግብ ሁሉ ተጣርቶ ወደ ሰውነታችን እንዲገባ ማድረግ ነው፡፡ ጨጓራ እራሱን እንዲከለክል ባይካርቦኔት፤ የመሳሰሉ ነገሮችን ያመነጫል፡፡ አንዳንድ ሰዎች በተፈጥሮ ብዙ ሃይፐር አሲድ ይረጫሉ፡፡ ትንሽ አሲድ ተረጭቶ ለአሲድ ተጋላጭ የሚሆኑ አሉ፡፡ እንዲያ ሲሆን በኢንዶስኮፒ በመታየት ደሙ ተመርምሮ ህክምና ማግኘት አለበት፡፡ ሰውነታቸው ሴንሲቲቭ ስለሆነ ቶሎ ህክምና ያስፈልጋቸዋል፡፡ ዋናው ነገር ጨጓራችን እራሱ አሲድ ይረጫል፡፡ ለምግብ ዳይጄሽን ነው የሚረጨው፡፡ ስለዚህ ምግባችንን በሰአቱ መውሰድና ብዙ ውሃ መጠጣት፣ ከእጅ ወደ አፍ የሚገባ ባክቴሪያ ስላለ ከዚያ መጠንቀቅ ይገባል፡፡ በተረፈ ንጽህናችንን መጠበቅ፤ የጨጓራ ህክምና መውሰድ መፍትሔ ነው፡፡ ሆስፒታሉ ስራ ከጀመረ ምን ያህል ጊዜ ሆነው ሆስፒታላችን አሚን ጠቅላላ ሆስፒታል ይባላል፡፡ ጠቅላላ ህክምናና የህፃናት ህክምና፣ እንዲሁም የማወለጃ አገልግሎት እንሠጣለን፡፡ አሚን ማለት ይሁን ማለት ነው፡፡ ስያሜው የልጄን ስም የያዘ ነው፡፡ ስራ ከጀመረ ሁለት ሳምንት ሆኖታል፡፡ እስካሁን አምስት መቶ ታካሚዎች ታክመዋል፡፡ እኔ ማንም ሰው በገንዘብ እጦት እንዲመለስ አልፈልግም፡፡ በድንገተኛ የሚመጡ ታካሚዎች ቅድሚያ አገልግሎቱን እንዲያገኙ ነው የምናደርገው፡፡ ሁሉም በህክምናው እረክተው እንዲሄዱ እፈልጋለሁ፡፡ ሆስፒታሉ የህክምና ባለሙያዎች ሲኖሩት ስምንት ያህሉ ስፔሻሊስቶች ናቸው፡፡ ወጪው ምን ያህል ነው ህንፃውን ለማደስ እና ለተለያዩ የህክምና መሳሪያዎች ሚሊዮን ብር አውጥቻለሁ፡፡ በወር ለህንፃው ሺህ ብር እከፍላለሁ፡፡ ይሄንን ያደረግሁት የህብረሰቡን ጤንነት በመጠበቅ አገሬንና ወገኔን ለማገልገል በማሰብ ነው፡፡ ሰዎች ጤንነታቸውን ጠብቀው እንዲኖሩ ምን ይላሉ ሰዎች ለጤናቸው ትኩረት መስጠት አለባቸው፡፡ ወጥተን ለመግባትና የፈለግነውን ለማድረግ ጤና ወሳኝ ነው፡፡ ብዙዎቹን ህመሞች በቀላሉ ማዳን ሲቻል ሲወድቁ የሚመጡ ሰዎች አሉ፡፡ ከገቢያችን አንዷን ብር ለህክምና ብለን ብናስቀምጥ አንጐዳም፡፡ አለመታመም ወይም ቆመን መሄድ አሊያም ሥራ መስራት ጤነኛነትን አያረጋግጥም፡፡ ሰውነታችን ባለው አቅም ከተቋቋመ በኋላ መጨረሻ ላይ ሲሸነፍ ነው የምንታመመው፡፡ በራሳችን ንጽህና ጉድለት ቀላል የሆኑ ገዳይ በሽታዎችን ልናመጣ እንችላለን፡፡ ምግቦቻችንን በንፅህናና በደንብ አብስለን በሰአቱ መመገብ ይገባናል፡፡ አብዛኛዎቹ ሀብታሞች ስኳርና ደም ግፊት ከጣላቸው በኋላ ይመጣሉ፡፡ አንድም ቀን ስኳርና ደማቸውን አላስለኩም፡፡ ስኳር አንዴ አይደለም የሚታየው በቆይታ ሊሆን ይችላል፡፡ የሴቶች የማህፀን ግድግዳዎች ለካንሰር ይጋለጣል፤ ቶሎ ቢታወቅ ግን ይድናል፡፡ እንደዚህ አይነት በርካታ ችግሮች ሊመጡ ስለሚችሉ ህብረተሰቡ ጤናውን መጠበቅ ያለበት ከመውደቁ በፊት ነው፡፡

መድኃኒቱን የደበቀ በሽተኛውን አያድንም፤ መድኃኒቱን የለመደኸ፣ በሽታ አይድንም

ልማድ ሲሰለጥን ተፈጥሮ ይሆናል ሼክስፒር ሐምሌት ትርጉም ፀጋዬ ገ መድህን ጭንቅላቷን ከተኛችበት ትራስ ላይ ቀና ማድረግ ተስኖአታል፡፡ ትኩሳቷ እንደ እሳት ያቃጥላል፡፡ ፊቷ በላብ ተጠምቋል፡ ከተኛችበት አልጋ ላይ ሆና ታቃስታለች፡፡ በቶንሲል ህመም ሣቢያ አልጋ ላይ ከዋለች ስምንተኛ ቀኗ ነው፡፡እየደጋገመ የሚነሳባትን የቶንሲል ህመም ለማስታገስና ከበሽታዋ ለመፈወስ ለወትሮው እምብዛም አትቸገርም ነበር፡፡ ከጐረቤቷ ካለው ፋርማሲ እየገዛች የምትወስደው መድሃኒት ፈጣን ፈውስ ይሰጣት እንደነበር ታስታውሳለች፡፡ መድሃኒት መዋጥ ባትወድም መርፌ ከመወጋት ይሻለኛል ስለምትል፣ ባመማት ጊዜ ሁሉ የምትወስደው ሽሮፕ ወይንም የሚዋጡ መድሃኒቶችን ነው፡፡ ከህመሟ የመሻል ምልክቶችን ስታገኝ መድሃኒት መዋጧን ወዲያው ታቆማለች፡፡ የቶንሲል ህመሟ ከሣምንታት ባልዘለለ ጊዜ እየደጋገመ ቢመላለስባትም መድሃኒቶችን ስትጀምር ቶሎ ይሻላት ነበር፡፡ አሁን ግን ጠንክሯል፡፡ በሽሮፑም በሚዋጥ ክኒኑም ህመሟን ለማስታገስ ጥረት ብታደርግም አልተሳካላትም፡፡ የጉሮሮዋ እብጠት ጨርሶውኑ ምግብ መዋጥ ከልክሏታል፡፡ ፋርማሲስቱ ጐረቤቷ በሽታሽ መድሃኒቱን ተለማምዷል፡፡ ስለዚህ ወደ ሆስፒታል መሄድ አለብሽ ብሏታል፡፡ ህመሟ ከአቅሟ በላይ ሲሆንባት ከመንደራቸው ከፍ ብሎ ወዳለው የግል ክሊኒክ አመራች፡፡ ሐኪሙ ምርመራውን ሲያጠናቅቅ መድሃኒት አዘዘላት፡፡ የታዘዘላትን መድሃኒት ለቀናት ዋጠች፤ ከህመሟ የመሻል ምልክት ግን አላየችም፡፡ ተጨነቀች፡፡ ሐኪሙ በቀን ጊዜ እንድትውጥ ያዘዘላትን ባለ ሚ ግ መድሃኒት በስልጣኗ በቀን አራት ጊዜ መውሰድ ጀመረች፡፡ አሁንም ምላሽ የለም፡፡ ሁኔታዋ ያሳሰባቸው ቤተሰቦቿ ወደ ሆስፒታል ይዘዋት ሄዱ፡፡ ምርመራውን ያካሄደላት ዶክተር ስለቀድሞ የህክምና ታሪኳ ጠይቆና የታዘዘላትን መድሀኒት አይቶ፣ በሽታው መድሃኒቱን ስለተለማመደ በምትወስደው መድሃኒት ፈውስን ማግኘት እንደማትችልና የተለየ ህክምናና ክትትል እንደሚያስፈልጋት፤ ለዚህ ደግሞ ሰፋ ያለ ጊዜና ተጨማሪ ወጪ እንደሚያስፈልጋት ነገራት፡፡ በህመሟ ሳቢያ አልጋ ላይ ከዋለች ጀምሮ የተዘጋውን እና ከእጅ ወደ አፍ የሆነ ኑሮዋን የምትገፋበትን የሸቀጥ ሱቅ እንደ ሃሳቧ ቶሎ መክፈት አለመቻልዋ የመርዶ ያህል ከበዳት፡፡ በመጨረሻ የጤናዋ ጉዳይ አሳሰባትና ከሆስፒታሉ የታዘዘላት መድሃኒት ገዝታ በአግባቡ መውሰድ ጀምራለች፡፡ መድሃኒቱን በታዘዘላት መጠንና ሁኔታ ሳታቋርጥ መውሰድ እንዳለባት ከሐኪሟ ተነግሮአታል፡፡ ህመሟ ቢታገስላትም እንኳን የታዘዘላትን መድሃኒት ሳትጨርስ እንደማታቋርጠው ወስናለች፡፡ መድሃኒት ጀምሮ ማቋረጥና ያለ ሐኪም ትዕዛዝ መውሰድ የሚያስከትለውን ችግር አይታለችና፡እንደዚህች ወጣት በርካታ ህሙማን በየዕለቱ ለሚያጋጥሟቸው ቀላል የተባሉ ህመሞች ቶንሲል፣ ሆድ ቁርጠት፣ ራስ ምታትና ጉንፋን፣ በፈቃዳቸው መድሀኒቶችን ለራሳቸው አዘው ከየፋርማሲው እየገዙ ይጠቀማሉ፡፡ መድሃኒቶቹ ህመማቸውን ካስታገሱላቸው በኋላ መውሰዳቸውን ያቋርጣሉ፡፡ ይሄ ደግሞ መድሃኒት የተለማመደ ቫይረስ እንዲራባ በማድረግ ከፍተኛ የጤና ችግሮችን ያስከትላል፡፡ እንደ ዓለም ጤና ድርጅት ትርጓሜ፤ መድሃኒቶች የሚባሉት ለህመምተኞች በሚስማማ መልኩ ተዘጋጅተው በሽታን ለመከላከልና ለማከም የሚያገለግሉ ኬሚካሎች ናቸው፡፡ ሁሉም መድሃኒቶች የጐንዮሽ ጐጂ ባህርያት አሏቸው፡፡ እነዚህ የጐንዮሽ ጉዳቶች ከቀላል እስከ ከፍተኛ ደረጃ ሊደርሱ ይችላሉ፡፡ መድሃኒቶቹ በጥቅም ላይ የሚውሉትም የሚያስከትሉት የጐንዮሽ ጉዳት ከሚሰጡት ጥቅም አንፃር ሲወዳደር አናሳ ሆኖ ሲገኝ ነው፡፡ ለህመምተኛው መድሃኒቶችን የሚያዙ ሐኪሞችም ሆኑ መድሃኒት የሚያድሉ ባለሙያዎች፤ መድሃኒቶቹ የሚያስከትሉትን የጐንዮሽ ጉዳቶች ለህመምተኛው በግልጽ ማሳወቅ ይጠበቅባቸዋል፡፡ የኢትዮጵያ መድሃኒት ቁጥጥር ባለስልጣን ከዩኤስኤድ፣ ኤምኤስኤችና ኤስፒኤስ ጋር በመተባበር የፀረ ተህዋስያን መድሃኒት መላመድና የሚያስከትሉትን የጤና የማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ችግሮች አስመልክቶ በአዳማ ከተማ ለሁለት ቀናት ለጋዜጠኞች ስልጠና አዘጋጅቶ ነበር፡፡ፀረ ተህዋስያን መድሃኒት የሚባሉት በቫይረስ፣ በባክቴሪያ፣ በፈንገስና በፕሮቶዞዋ አማካኝነት የሚመጡ በሽታዎችን ለማከም የሚያገለግሉ መድሃኒቶች ናቸው፡፡የመጀመሪያው ፀረ ተህዋስ መድሃኒት ፔንስሊን እ ኤ አ በ ዓ ም አካባቢ ከተፈረከበት ጊዜ ጀምሮ እስከዛሬ በሚሊዮኖች የሚቆጠሩ ሰዎች በእነዚህ ፀረ ተህዋስ መድሃኒቶች ድነዋል፡፡ ይሁን እንጂ መድሃኒቶቹ አንድም አዳዲስ የፀረ ተህዋስያን መድሃኒቶች ግኝት እ ኤ አ ከ ዎቹ ወዲህ በጣም በመቀነሱ፣ አሊያም የሰው ልጅ የተገኙ ፀረ ተህዋስያን መድሃኒቶችን በአግባቡ ተጠቅሞ ለሚከተለው ትውልድ ማስተላለፍ ባለመቻሉ፣ ከጥቅም ውጪ እየሆኑ፤ ዓለም ወደ ቅደመ ፀረ ተህዋስያን መድሃኒቶች ግኝት ዘመን እንዳትገባ ሥጋት እንደሆነባት ከኢትዮጵያ መድሃኒት ቁጥጥር ባለስልጣን የተገኘው መረጃ ያመለክታል፡፡ ይህ ክስተት እንደ ኢትዮጵያ ላሉና የበሽታ ስርጭቱ ከፍተኛ ለሆነባቸው ታዳጊ አገራት ትልቅ አደጋ ነው፡፡ በአገራችን ለተለያዩ በሽታዎች መንስኤ በመሆን ለበርካቶች ህይወት ማለፍ ምክንያት የሚሆኑት በሽታዎች የሚፈጠሩት በማይክሮ ኦርጋኒዝምስ ፈንገስ፣ ፓራሳይት፣ ቫይረስና ባክቴሪያዎች የሚከሰቱ በሽታዎች ናቸው፡፡ ለእነዚህ በሽታ አምጪ ተህዋስያን ማከሚያነት ለረጅም ዓመታት ሲያገለግሉ የቆዩት ፀረ ተህዋስያን መድሃኒቶች ዛሬ ከተህዋስያኑ ጋር በመላመዳቸው ከበሽታ የመፈወስ አቅማቸውን አጥተዋል፡፡ የፀረ ተህዋስያን መድሃኒቶች መላመድ በበሽታ አምጪ ተህዋሲያን አማካኝነት የሚመጡ በሽታዎችን ለማከምም ሆነ ለመከላከል ቀደም ሲል ይሰጥ የነበረው አንድ ፀረ ተህዋስ መድሀኒት በቀድሞው መጠን ወይም ከዚያ በላይ በሆነ መጠን ተሰጥቶ ተዋህስያኑ የማይሞቱ ወይም መራባታቸው የማያቆሙ ከሆነ ተህዋስያኑ መድሃኒቱን ተላምደዋል እንደሚባልና ሂደቱም የፀረ ተህዋስያን መድሃኒቶች መላመድ ተብሎ እንደሚጠራ የባለስልጣን መ ቤቱ ይፋ ያደረጋቸው መረጃዎች ያመለክታሉ፡፡ ፀረ ተህዋስያን መድሃኒት መላመድ በሁለት መንገዶች ይከሰታል፡፡ የመጀመሪያው የፀረ ተህዋስያን መድሃኒቶች በሚወሰዱበት ወቅት በሰውነታችን ውስጥ የሚገኙትን በሽታ አምጪ ተህዋስያን ይገድሏቸዋል፡ አንዳንዶቹን ደግሞ እድገታቸውን ይገቱአቸዋል፡፡ በዚህ ወቅት በሽታ አምጪ ተህዋሳቱ የመድሃኒቱን ኬሚካላዊ ባህርይ እንደሰው ያጠናሉ፡፡ ከዚህ በኋላም መድሃኒቱን ለመቋቋምና ከጉዳት ለመዳን በሪቮሌሺን ሲስተም መለወጥ ይጀምራሉ፡፡ መድሃኒቱንም ይለምዱታል፡፡ በዚህ ጊዜም መድሃኒቱ ጥቅም አልባ ይሆናል ማለት ነው፡፡ ይህ አይነቱ በሽታዎች ከመድሃኒት ጋር የመላመድ ሲስተም ሬዚስታንስ ይባላል፡፡ ሌላው የበሽታዎች መድሃኒትን የመላመድ ችግር የሚከሰተው ለመድሃኒቶች ጥገኛ በመሆን በአዳፕቴሽን የሚመጣ ችግር ነው፡፡ በተለይ የአእምሮ ህሙማንና ከእንቅልፍ ችግር ጋር የተያያዙ መድሃኒቶች ከሐኪም ትእዛዝ ውጪ ሲወሰዱ አሊያም ሱስ አምጪ የሆኑ መድሃኒቶች በተደጋጋሚ ሲጠቀሙ ለእነዚህ ኬሚካሎች ጥገኛ ይኮናል፡፡ ከእነዚህ ኬሚካሎች ውጪ ጤናማ ህይወትን መምራትም አስቸጋሪ ይሆናል፡፡ የዚህ ችግር ተጠቂ የሆነ ሰው ከእነዚህ ኬሚካሎች ጋር ያለው ወዳጅነት እየጨመረ በሄደ ቁጥር የሚወስደውም መጠን ዶዝ እየጨመረ ይሄዳል፡፡ በሒደትም ኬሚካሎቹ በዚህ ሰው ላይ ሙሉ በሙሉ ሊሰሩ የማይችሉበት ሁኔታ ይፈጠራል፡፡ ሂደቱም አዳብፕቴሽን በሚል መጠሪያ ይታወቃል፡፡ እነዚህ ችግሮች ሊከሰቱ የሚችሉትም አግባባዊ ባልሆነ የመድሃኒት አጠቃቀም ነው፡ በትክክል ተመርምሮ ምንነቱ ለተረጋገጠ በሽታ ትክክለኛው መድሃኒት በትክክለኛው ጊዜና መጠን ሳይሰጥ፣ አግባባዊ የመድሃኒት አጠቃቀም መኖሩን ያመለክታል ከዚህ ተቃራኒ በሆነ መንገድ የሚወሰድ መድሃኒት ፤ አግባባዊ ያልሆነ ነው እንላለን፡፡ ይህም የመድሃኒት መላመድን አስከትሎ ህይወትን ለአደጋ ያጋልጣል፡፡ ለእነዚህ ችግሮች ምሳሌ መጥቀስ ቢያስፈልግ በአንድ ወቅት የተለያዩ አይነት ኢንፌክሽኖችን ለማዳን ከፍተኛ ጠቀሜታ የነበረውና በስፋት ጥቅም ላይ ይውል የነበረው ፔኒሲሊን የተባለው መድሃኒት የማዳን ችሎታው አጠራጣሪ ሆኗል፡ ይህም መድሃኒቱን ሊቋቋሙ የሚችሉ ባክቴሪያዎች እየተባዙ በመምጣታቸው ምክንያት የተፈጠረ ችግር ነው፡፡ ሌላው መድሃኒትን ስለተላመዱ በሽታዎች ምሳሌ ሊሆን የሚችለው የ ቲቢ ነው፡፡ ይህ በሽታ ከመደበኛው የቲቢ በሽታ የሚለይበት ምክንያት በህመምተኛው ውስጥ የሚገኙት የበሽታ አምጪ ተህዋስያን፤ መድሃኒቶችን የተላመዱ በመሆናቸውና በመደበኛ ህክምና ሊድኑ የማይችሉ በመሆናቸው ነው፡፡ አንድ የ ህመምተኛ ከህመሙ ለመፈወስ እጅግ ውስብስብና አስቸጋሪ ህክምናዎችን ማድረግ ይጠበቅበታል፡፡ ይህ ዓይነቱ ህክምና ዛሬ በአገራችን በሦስት ቦታዎች ብቻ የሚሰጥ ሲሆን ሁለቱ እዚሁ አዲስ አበባ ከተማ ውስጥ በቅዱስ ጴጥሮስ ሆስፒታልና በአለርት ህክምና ማዕከል፣ከአዲስ አበባ ክልል ውጪ ደግሞ በጐንደር ጤና ሣይንስ ኮሌጅ ነው፡፡ የዚህ በሽታ ተጠቂ የሆኑ ሰዎች በሽታውን ለሌሎች ለማስተላለፍ እጅግ ፈጣኖች ሲሆኑ ወደ ጤነኛው ሰው የሚተላለፈውም በሽታ መድሃኒትን የተለማመደ ቫይረስ ነው፡፡ የኤች አይቪ ቫይረስ በደማቸው ውስጥ የሚገኝ ወገኖች የሚወስዱዋቸው ፀረ ኤች አይቪ መድሃኒቶችም ከበሽታው ከቫይረሱ ጋር በመላመዳቸው ምክንያት ለህሙማኑ ምንም ጠቀሜታ አለማስገኘታቸውንና በአሁኑ ወቅት በአገሪቱ ያሉ የኤች አይቪ ህሙማን በአብዛኛው የዚህ ችግር ሰለባ መሆናቸውን የኤች አይ ቪ ኤድስ ሕሙማን መንከባከቢያ ማዕከል መሥራች አቶ መስፍን ፈይሳ ይገልፃሉ፡እንደ አቶ መስፍን ገለፃ ህሙማኑ መድሃኒቱን የሚያገኙት ከሆስፒታሎች ብቻ በመሆኑና ሆስፒታሎቹም ከየክልሉ ወደ አዲስ አበባ የሚመጡ የኤችአይቪ ህሙማን ቀድሞ መድሃኒቱን ይወስዱበት ከነበረው ሆስፒታል የሪፈር ወረቀት ካላመጡ በስተቀር መድሃኒት ስለማይሰጧቸው፣ አብዛኛዎቹ ህሙማን መድሃኒታቸውን ለማቋረጥ ይገደዳሉ፡ ወይንም ደግሞ እንደ ጀማሪ በመሆን ቀደም ሲል ይወስዱት ከነበረው መድሃኒት የተለየ ይወስዳሉ፡፡ ይህ ሁኔታም ቫይረሱ መድሃኒቶችን በቀላሉ እንዲላመድ ያደርገዋል፡ በ የመድሃኒት አጠቃቀምና የፀረ ተህዋስያን መድሃኒት በጀርሞች መላመድ አስተባባሪ የሆኑት አቶ ጤናው አንዱዓለም፤መድሃኒቶች በጀርሞች መለመዳቸው ሊታወቅ የሚችለው በላብራቶሪ ምርመራ መሆኑን ይናገራሉ፡፡ ህመምተኛው በራሱ ላይ ከሚያያቸው ለውጦች ተነስቶ መድሃኒቱን በሽታው ተለማምዶታል ማለት እንደማይችልም ይገልፃሉ፡፡ የኤች አይቪህሙማን ቫይረሱ መድሃኒቱን ተለማምዶታል ለማለት የሚቻለው የሲዲ ፎር ቁጥራቸው ለውጥ ከሌለውና ቫይራል ሎዱ በሰውነታችን ውስጥ ያለው የቫይረስ መጠን ካልቀነሰ ወይንም ባለበት ከቆመ ነው፡፡ ይህ ደግሞ በትክክለኛው ምርመራ ሊታወቅ ይገባል፡ የኤች አይ ቪ ህመምተኛው የሚወስደው መድሃኒት ለወራት ብሎም አመት ድረስ ለውጥ ላያመጣ ይችላል፡፡ ለዚህ ደግሞ የህመምተኛው የመድሃኒት አወሳሰድ፣ የአመጋገብ ሁኔታው፣ ከደባል ሱሶች የፀዳ መሆን አለመሆኑ ተፅዕኖ አለው፡፡ ስለዚህም መድሃኒቱ በሽታውን ተለማምዷል አልተለማመደም ለማለት የግድ የላብራቶር ምርመራ ማድረግ ወይንም የህክምና ባለሙያዎችን ማናገር ያስፈልጋል፡፡ በግል ስሜትና ፍርሃት ብቻ መድሃኒቱን ተለማምዷል ማለት አይቻልም ብለዋል፡፡ የፀረ ተህዋስያን መድሃኒቶች መላመድ ዋንኛ መነሻው አግባባዊ ያልሆነ የመድሃኒት አጠቃቀም ነው ከተባለ እነዚህን ችግሮች ለመቅረፍ ህብረተሰቡ በመድሃኒት አጠቃቀሙ ላይ ከፍተኛ ለውጥ ማድረግ ይጠበቅበታል፡፡ ሃኪምን ሳያማክሩ መድሃኒት መውሰድ፣ መድሃኒቶችን በጋራ መጠቀም ለአንዱ የተሰራለት መድሃኒት ለሌላውም ይጠቅማል ብሎ ማሰብ መድሃኒት ሳያልቅ መቋረጥ፣ በልዩ ልዩ ማህበራዊ ሰበቦችና ሃይማኖታዊ ጉዳዮች ሳቢያ የመድሃኒት አወሳሰድ ሥርዓትን ማዛባት፤ በህብረተሰቡ ሊሻሻሉ የሚገባቸው ጉዳዮች ናቸው በሀኪሞችና በፋርማሲ ባለሙያዎች ዘንድ ደግሞ የተሳሳቱ መድሃኒቶችን የማዘዝና የመስጠት፣ ስለ መድሃኒቱ አወሳሰድ ለህመምተኛው በበቂ ሁኔታ አለማስረዳትና፣ ህመምተኛው መድሃኒቱን በሚወሰድበት ጊዜ ሊከተሉ የሚችሉትን የጐንዮሽ ጉዳቶች ህመምተኛው እንዲያውቅ አለማድረግ ይጠቀሳሉ፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ህመምተኛው መድሃኒቱን ጀምሮ በማቋረጡ ምክንያት ሊፈጠሩበት ስለሚችሉ ችግሮች በአግባቡ ሊነገረው ይገባል፡፡ በተገቢው የመድሃኒትአይነትና በትክክለኛው አወሳሰድ በቀላሉ ሊድን የሚችለው በሽታ ሌሎች ውድና አስከፊ ጐጂ ባህርይ ያላቸው መድሃኒቶችን ለረጅም ጊዜ እንድንጠቀም ሊያስገድደን፣ ህክምናውንም ውስብስብና አስቸጋሪ ሊያደርገው ይችላልና ከፍተኛ ጥንቃቄ ልናደርግ ይገባናል፡፡ ፅሁፌን የማጠቃልለው ሰሞኑን በሰማኋት ቀልድ መሰል ዕውነተኛ ታሪክ ነው፡፡ ኰሎኔሉ ቆፍጣና የደርግ ወታደር ናቸው፡፡ መርካቶ አካባቢ ከሚገኝ አንድ የጓደኛቸው ሱቅ ውስጥ ከወዶቻቸው ጓደኛሞቹ እየተገናኙ ይጫወታሉ፡፡ ስለ ምርጫ፣ ስለ አገር ፍቅር፣ ስለ ኑሮ ውድነት፣ ስለ ቀድሞ ታሪክ ሁሌም ይወራል፡፡ እነዚህ ሁሉ ከሚያነቧቸው የግል ጋዜጦች የሚያነቧቸው ናቸው፡፡ እኚህ የደርግ ኮሎኔል ከሌሎች ጓደኞቻቸው የሚለዩበት አንድ ጉዳይ አለ፡፡ በወቅቱ ይታተሙ የነበሩ የግል ጋዜጦችን ሁሉንም ይገዛሉ፡፡ ያነባሉ፡፡ ይህ የእኚህ ኮሎኔል የዕለት ተዕለት ህይወት ነው፡፡ ተዛንፎ አያውቅም፡፡ ይህንን ሁሉ ጋዜጣ የሚገዙትና የሚያነቡት ለምንድነው ብሎ ለጠየቃቸው ሁሉ ጋዜጦቹን አንብቤ አንብቤ ሳበቃለሽ ብዬ ያለሃሳብ እተኛለሁ በሽታዬን ማስረሻ መድሃኒቶቼ ናቸው ነበር መልሳቸው፡፡ ከጊዜ በኋላ ኮሎኔል የሚገዟቸውን ጋዜጦች ከቀን ወደ ቀን እየቀነሱ መጡና አንዲት ጋዜጣ ላይ ብቻ የሙጢኝ አሉ፡፡ ሁኔታቸውን የታዘበው የቀድሞ ጠያቂ፣ ሌላ ጥያቄ ይዞላቸው ቀረበ፡፡ ኮሎኔል፤ ምነው ምን ሆኑ አንድ ጋዜጣ ብቻ ሆነ የሚገዙት ኮሎኔሉ ሲመልሱም፤ ጋዜጦቹን እንደ መድሃኒት ሰውነቴ ለመዳቸው፡፡ ደህና እንቅልፍ አልሰጥ አሉኝ፡፡ ይመጣሉ ያሏቸው አይመጡም፡፡ እንዲህ ሊሆን ነው ያሉት አይከናወን ተስፋ ብቻ ከህመሜ አልፈውስ አሉኝ

ባለስልጣናቱ ለአስቸኳይ ስብሰባ አዲስ አበባ ናቸው

በድሬዳዋ ከተማ አስተዳደር ባለስልጣናትና በመንግስት የሥራ ኃላፊዎች ከፍተኛ ሹምሽር ይጠበቃል፡፡ በከተማዋ የሚገኙ የተለያዩ የመንግስት ባለስልጣናትና የሥራ ኃላፊዎች ለአስቸኳይ ስብሰባ አዲስ አበባ ተጠርተዋል፡፡ በከተማዋ ይደረጋል ተብሎ የሚጠበቀውን ሹምሽር አስመልክቶ ውስጥ አዋቂ ምንጮች ለአዲስ አድማስ እንደጠቆሙት፤ ሰሞኑን በከተማዋ የተለያዩ የሥራ ዘርፎች ግምገማዎች ሲካሄዱ ሰንብተዋል፡፡ ይህንኑ ተከትሎም ባለስልጣናቱ ለአስቸኳይ ስብሰባ ወደ አዲስ አበባ በመጠራታቸው ከትናንት በስቲያ አዲስ አበባ ገብተዋል፡፡ እንደ ውስጥ አዋቂዎች ጥቆማ፤ ከባለስልጣናቱ መካከል የድሬዳዋ ከተማ ት ቢሮ፣ የብዙሃን መገናኛ ኤጀንሲ፣ የመሬት ልማት አስተዳደር ባለስልጣንና የውሃና ፍሣሽ ባለስልጣን መ ቤቶች ሹምሽር ይካሄድባቸዋል ተብሎ ከሚጠበቁ የመንግስት ቢሮዎች መካከል ተጠቃሾች ናቸው፡፡ ስለ ጉዳዩ መረጃ እንዲሰጡን በስልክ የጠየቅናቸው የድሬዳዋ ኢህአዴግ ኮሚቴ ፅ ቤት የፖለቲካ ዘርፍ ኃላፊ አቶ ማንደፍሮ፤ ለአስቸኳይ ስብሰባ ከከተማዋ የሥራ ኃላፊዎች ጋር አዲስ አበባ እንደሚገኙና በጉዳዩ ላይ ምንም አይነት መግለጫ መስጠት እንደማይችሉ ገልፀውልናል፡፡ ከስብሰባው መጠናቀቅ በኋላ መረጃዎችን ይፋ እንደሚያደርጉም ኃላፊው ተናግረዋል፡፡ የፌደራል መንግስት የምዕተዓመቱን የልማት ግብ ለማሳካት ያስችሉኛል በማለት፤ የኢንዱስትሪ ማዕከል እንዲሆኑ ከመረጣቸው ከተሞች መካከል አንዷ ድሬዳዋ መሆኗ ይታወቃል፡፡ ይህንኑ ተከትሎም ከቅርብ ጊዜያት ወዲህ ከፍተኛ የፌደራል መንግስት ባለስልጣናት ከተማዋን እየጐበኙ ነው፡፡ ከአንድ አመት ከስድስት ወር በፊት የቀድሞው ጠቅላይ ሚ ር አቶ መለስ ዜናዊ በቻይና ከአገሪቱ ባለሃብቶች ጋር ውይይት በማድረግ ወደ ኢትዮጵያ መጥተው የኢንዱስትሪ ዞን እንዲገነቡ ባደረጉት ማግባባት በርካታ የቻይና ባለሃብቶች ወደ ከተማዋ መጥተው የኢንዱስትሪ ዞን ገንብተዋል፡፡ ይህም ድሬዳዋን ከአዲስ አበባ ክልል ወጪ የኢንዱስትሪ መንደር ግንባታ የተካሄደባት የመጀመሪያዋ ከተማ እንድትሆን አስችሏታል፡፡

ነባር የግዕዝ ቅኔ በስማ በለው ልጥቀስሽ፡

እመ ተናገርኩ ድቅ ሰብአዛቲ ዓለም ይፀልዑኒ ወከመ ኢይ ንብብ ሐሰተ ኩነኔ ዘአከ ያፈርሃኒ፤ በዚያው በስማበለው ሲተረጐም፣ እውነትን እንዳልናገር የዚህ ዓለም ሰዎች ይጠሉኛል ሐሰትንም እንዳልናገር ፍርድህ የእግዚአብሔር ያስፈራኛል የዚህ ቅኔ መድፊያ እኔን አይመለከተኝምና ነው የቆረጥኩት፡፡ እንዲህ ይላል ወእምኩሉስ አርምሞ ይኀኄይስ ወይሣኔ ከሁሉ ግን ዝም ማለት ይሻለኛል ይሄ ነባር ቅኔና አመለካከቱ ተጋግዘው ኢትዮጵያውያን በሌለን የታሪክ ቁመና ለመዘናከት እንድንሞክር አድርገውናል፡፡ ዝንካቴአችን በተመልካች ውበት ሳይሆን እብደት ተደርጐ ቢቆጠር አያስገርምም፡፡ ከሁሉ ግን ዝም ማለት ይሻለኛል ከሚሉ አዋቂዎች በላይ ተላላ ታሪክ ፀሐፊዎች ለ እብደታችን ከፍተኛ አስተዋኦ አላቸው፡፡ ያሞገሱ፣ ያሞካሹ፣ ከፍ ከፍ ያደረጉ እየመሰላቸው በግብዝነት በተረት አቃቢትነታቸው ስለገፉበት እውነታችንን በሚጋፋ የህልም አለም ውስጥ ለመቆየት ተገደናል፡፡ በአንድ ማህበረሰብ ውስጥ ተረት ከተረትነት ያለፈ ስፍራ ሲኖረው ህገወጥ ማህበራዊ ግንባታ ተካሂዷልና እንደ ጨረቃ ቤት በፍጥነት መፍረሱ ተገቢና የግድ ነው፡፡ እራቁቱን እየተኛ ሐፍረተ አኗኗሩን የነተበ ተረት የሚጋርድ ማህበረሰብን የሚጠቅመው መናኛ ተረቱን ነጥቆ በማራቆት፣ ገላውን የሚመጥን የእውነታ ጥብቆ እንዲያፈላልግ መገፋፋት ነው፡፡ የተረት አቅም ግንባታዎች ፖሊሲያቸውን ከሚያስፈሙባቸው ሁነኛ ትርክቶች ውስጥ የንግሥተ ሳባ ተረት አንዱ ነው፡፡ የተረቱን ተዋረድ ተክለ ፃድቅ መኩሪያ በ ዓ ም ከጣኦት አምልኮ ወደ ክርስትና በሚል መሐፋቸው ላይ እንዳቀረቡት አድርገን እንመልከተው፡፡ የኢትዮጵያ የመዠመሪያ ንጉስና አምላክ ዘንዶ ነበር ይባላል፡፡ በዘመኑ የነበረች አንዲት ቆንዦ ልጃገረድ አንድ ሴት ልጅና አጋቦስ የተባለ ዘንዶ፤ ሴቷን ከሰው ዘንዶውን ከዘንዶ መንታ ወልዳ እንደነበር ይተርካል እናቲቱ ከሞተች በኋላ ከርሷ የተወለዱት መንትዮች ዘንዶውና ሴቷ ልጅ አብረው አደጉ፡፡ በኋላም ዘንዶው ቁመቱ ሰባ ክንድ ጥርሱም ሰባ ሆኖ ሰው እያሳደደ ይበላ ጀመር፡፡ በዚህ ነገር ህዝቡም ተቸገሩ፡፡ መውጋትም አልቻሉ፡፡ በኋላ ግን በእህቲቱ አማካኝነት ህዝቡ ለዘንዶው ለአጋቦስ በቀን በሬ፣ ላም፣ ፍየል፣ በግ፣ እንዲሁም ማር፣ ወተትና አንዲት ልጃገረድ ሊገብሩለት ውል ገቡና እርቅና ሰላም ሆነ፡፡ እሱም አገሪቱን ዓመተ ገዛ ከነዘሩ ዓመት ገዛ የሚሉም አሉ ኛው ዓመት ሲፈፀም ከወደ ሐማሴን ገብገቦ የሚባል ሰው መጣ፡፡ እርሱም ለዘንዶው የሚሰጠውን ግብርና መስዋእት ባየ ጊዜ ተደነቀና ስለምንድነው ይኸን ያህል ግብር የምትገብሩለት፤ ብትገድሉት አይሻልም አላቸው፡፡ እነሱም ቢያቅተን ነው ይኸን ሁለ ለመገበር የተገደድነው፡፡ አንተ ግን ብትገድለው ገዣችን ትሆናለህ ብለው ቃልኪዳን ገቡለት፡፡ ትርክቱን እናሳጥረው፡፡ ገብገቦ በእሳትና በፍላፃ ዘንዶውን ገጥሞ ከገደለው በኋላ የዘንዶውን እህት አግብቶ ነገሰ፡፡ ንግሥተ ሳባ ወይም ንግሥተ ሐዜብ ወይም ማክዳ የዚህ ሰው አምስተኛ ትውልድ ናት፡፡ እሷም በተራዋ ከነገሠች በኋላ አገሬው አጉረመረመ፡፡ ሴት አይገዛንም ልምድ የለንም አሉ፡፡ በዚህ ጊዜ ንግሥተ ሳባ አምርራ ብታለቅስ በእንባዋ ዘንዶውን ዳግም አስነሳችው፡፡ ህዝቡ አማራጭ በማጣቱ ወንድ እስኪደርስባት ድረስ እንድትነግስ ፈቀዱላት፡፡ ከዚህ በኋላ ነው እንግዲህ የሰሎሞንን ጥበብ በመስማቷ በእንቆቅልሽ ልትፈትነው ገፀ በረከት አስጭና ወደ ኢየሩሳሌም የተጓዘችው፡፡ ለካ፤ ታሪካችን ብቻ ሳይሆን ዘራችንም ግማሽ ሰው ግማሽ ዘንዶ ኖሯል ይሄን የሚነግረን የሳባ ሥረ መሰረት ነው፡፡ ከሥነ ኑባሬ የተፋታው ይሄ ተረት ዘንዶና ሰው በአንድ ተፀንሰው አንድ ሆድ ውስጥ ማደራቸው ሳያንስ፣ ከ አመት የንግሥና ዘመን በኋላም የዘንዶው መንትያ ከዘንዶው ገዳይ ጋር ተጋብታ ዘሯን ማስቀጠሏን ይተርካል፡፡ እንግዲህ ዘመናዊዎቹ የተረት አቅም ግንባታዎች ተልዕኮ አድርገው የያዙት ከተረቱ ውስጥ የማይታመነውን ዘምዝመውና ቀምቅመው የተጣራ አፈ ታሪክ ማቅረብን ነው፡፡ በእንዲህ ያለ ሥራ ከተጠመዱት መካከል አንዱ እራሳቸው ተክለፃድቅ መኩሪያ ናቸው፡፡ በዚሁ ከጣኦት አምልኮ ወደ ክርስትና በተሰኘ መሐፋቸው ላይ የንግሥተ ሳባ መጣ የሚባልበት እውነትና ተረት የተደባለቀበት ታሪክ ሲሉ ይጠቅሳሉ፡፡ ተረት አሹትም በጠበጡትም ያው ተረት ነው፡፡ ቢያዝሉትም ቢያቅፉትም ያው ተሸከሙት ነው፡፡ ይሄ ሳይገባቸው በስህተት፣ እያወቁም በድፍረት ተረቱን በመዘምዘምና በመቀምቀም የታሪክ ፍጣሮት ለመስጠት የተጉ ፀሐፊያን ብዙ ናቸው፡፡ ግልገል ግልገሎቹን ትተን አውራዎቹን ብንጠቃቅስ ብላቴን ጌታ ህሩይ ወልደስላሴን እናገኛለን፡፡ የኢትዮጵያ ታሪክ ከንግሥተ ሳባ እስከ ታላቁ አድዋ ድል የተሰኘው መሐፋቸው ተጠናቅሮ ያለቀው በ ዎቹ ይሁን እንጂ የህትመት እድሜውን መቁጠር የጀመረው ከ ዓ ም ወዲህ ነው፡፡ በዚህ መሐፍ ላይ ብላቴን ጌታ ህሩይ፤ ታሪክን ከተረት አሽክት ለቅመው ለማጥራት ብዙ ደክመዋል፡፡ ቃል በቃል እንዲህ ይላሉ፡፡ እንደ ተረት የተፃፈውን ታሪክ ሳልፍላችሁ በመቅረቴ እንዳታዝኑ እለምናችኋለሁ፡፡ አለመፃፌም እውነትን ፈላጊዎች ከሆናችሁ የተረት ነገር አያስፈልጋችሁም ብዬ ነው የኢትዮጵያ ታሪክ ገ ብላቴን ጌታ ህሩይ እንዲህ ይበሉ እንጂ ሳይፉልን የቀሩት ተረቱን ሳይሆን የተረት ማስገረሚያ ድንቃዩን ነው፡፡ ለምሳሌ ንግሥተ ሳባ ከዘንዶ መዛመዷን፣ እግሯ ሸኾና መሆኑንና የመሳሰሉትን ነቅሰው አመ ተረቱን እንዳለ የታሪክ ተዋረድ ለመስጠት ያበጃጁታል፡፡ አንዳንድ የማገናዘቢያ ጥያቄዎችን በማንሳት ተረቱን እንደ ታሪክ ይሞግቱታል፡፡ በአንዳንድ ታሪክ ሰለሞን ልጁን ሚኒሊክን በኢትዮጵያ አነገሰው ተብሎ ተፎ ይገኛል፡፡ እንዲህም ተብሎ መፃፉ ምናልባት ኢትዮጵያ ከብዙ ዘመን አስቀድሞ ስምዋ የታወቀ ገናና መንግሥት መሆንዋ ባይታወቅ ይሆናል እያሉ ኢትዮጵያ ከእስራኤል የምትበልጥበትን ብዙ ምክንያቶች ይደረድራሉ፡፡ ወደ ሙግት ከመግባት አስቀድሞ የመሟገቻ ርእሱን እውነትነት ማረጋገጥ አይቀድምም ነበር ለመሆኑ በኢትዮጵያ ምድር ንግሥተ ሳባ የምትባል ሴት ነግሳ ነበር መቼ እንዴት የንግሥተ ሳባ ግዛትና አስተዳደር ምንጭ ተደርጐ የሚወሰደው በጥንታዊዎቹ ግብፆች፣ ግሪኮችና ሮማውያን ዘንድ ተስፋፍቶ ይነገር የነበረው አፈታሪክ ነው፡፡ በወርቅ የተሞሉ መቃብሮች ያሉባቸው ድንቃ ድንቅ ከተሞች ይሏቸዋል፡፡ በዚህ አፈታሪክ ተማርኮ ለማረጋገጥ የመጀመሪያ ሙከራ ያደረገው ሮማዊው አውጉስቶስ ቄሳር ነበር፡፡ ጄኔራሉን አይሊየስ ጋሉሰን ወታደሮች እንዲያደራጅ አዝዞ ወደ ደቡብ አረብ ላከው፡፡ አፈታሪኩን ለማረጋገጥ የተላኩት ሺህ ወታደሮች በበረሃ በሽታና በአካባቢው ነዋሪዎች እየተመቱ ተመናምነው ወደ መነሻቸው ግብ ያለምናምኒት ተመለሱ፡፡ ከዚያ ወዲህም ቢሆን የቅመማ ቅመም ግዛቶች በመባል የሚታወቁት ሚኒያ ካታባን ሀድረሙት እና ሳባ እንዲሁ የሰውን ቀልብ ከመሳብ አልቦዘኑም፡፡ ከክርስቶስ ልደት በኋላ በ ዓ ም ዲዮኒሲየስ የተሰኘ ፀሐፊ በሚል ባጠናቀረው መሐፉ ላይ፤ በወርቅ የተሞሉት መቃብሮች ምድራዊ ገነት መሆናቸውንም ጠቆመ፡፡ የጣፋጭ እንጨት ሽታ ዘወትር የሚያውዳቸው፣ በበግ መንጐች የተጣበቡ፣ በወፍ ጫጫታ የደነቆሩ አካባቢዎች አላቸው፡፡ ይሄንን አፈታሪክ ተገን ያደረገ ዘገባ ተመክተው ብዙ ሰዎች በደቡብ አረቢያ በረሃ ውስጥ ዋትተዋል፡፡ ያለ አልተገኘም፡፡ ይሁንና ጀርመናዊዎቹ ተመራማሪዎች ካርል ራትጄንስ እና ኤች ቮን ዊስማን በ ዓ ም ላይ አንድ ግኝት ይዘው ብቅ አሉ፡፡ ኒቡር የተሰኘ የደቡብ አረብ ነዋሪ ፍንጭ የሰጠበት ቦታ ሲመረመር አዋም የተሰኘ የጨረቃ አምላክ የሚመለክበት ጥንታዊ ቤተመቅደስ ተገኝቷል፡፡ ይሄ ቤተመቅደስ ከክርስቶስ ልደት በፊት የ ሺህ ዓመት እድሜ ያለው እንደሆነ ከመታወቁም በላይ ምናልባትም የጥንታዊዎቹ ሳባውያን ሳይሆን እንደማይቀር ተጠርጥሯል፡፡ ወርነር ኬለር ያጠናቀረው መሐፍ ድምዳሜ ለመስጠት እንደሞከረው፤ ንግሥተ ሳባ በህይወት ብትኖር እንኳን ንጉስ ሰሎሞን የእስራኤልን መንበር ከመቆናጠጡ አንድ ሺህ አመት በፊት ከተማዋ በረሃብ ሙሉ በሙሉ ከገፀ ምድር ጠፍቶ ነበር፡፡ እንግዲህ ንግሥተ ሳባና ንጉስ ሰሎሞንን ተአምረኛው ተረት ካልሆነ በቀር ምንም ነገር የሚያገናኛቸው የለም ማለት ነው፡፡ ይሁንና ደቡብ አረቢያን አልፈው፣ ኢትዮጵያ ውስጥ የተረት ቀጠሮ ይዘው፣ በመገናኘት ዘንድሮም የሌሉበትን ታሪክ ተፈናጠው አሉ፡፡ እንዴት ታደሰ ታምራት የተሰኙ የታሪክ ምሁር ተረትና ታሪክ በኢትዮጵያ በሚል ጥናታቸው የንግሥተ ሳባ አፈታሪክ በ ዓ ም አካባቢ ግብ ተፈብርኮ እንደመጣ ይገልፃሉ፡፡ ወቅቱ የአክሱም መንግሥት የተዳከመበት የጨለማ ዘመን ተብሎ በሚጠራ የታሪክ ዳፍንት ውስጥ ስለነበርን ተጨባጭ መረጃ በማጣት፣ ተረቶችና አፈታሪኮች ለማበብ እድል ያገኛሉና ነው ንግስተ ሳባ ብቅ ያለችው፡፡ በኋላም ተረቱ በመሐፍ መልክ የቀረበበት ዘመንም የራሱ የታሪክ ግዴታ የታየበት ነበር፡፡ ከ ዓ ም የንግሥተ ሳባ ተረት በ ክብረነገሥት ውስጥ የሰፈረው በአፄ አምደዮን ዘመን ነበር፡፡ በዚያ ዘመን የአደፋ ላሊበላ መንግሥትና በኋላ ሰሎሞናዊ ነኝ ብሎ በሚነሳው አዲስ ስርወ መንግሥት መካከል የሥልጣን ትግል ስለነበር አፈታሪኩ የጐላ አስተዋኦ ስለሚኖረው ይመስላል፡፡ ታደሰ ታምራት እንዲህ ይላሉ፣ ይህ የኢትዮጵያ ሕዝብ ታሪክን ከመሐፍ ቅዱስና ከእስራኤል ጋር የማያያዝ ነገር ተጨባጭ የታሪክ ማስረጃ የለውም፡፡ እንዲያውም ያሉን አስተማማኝ የታሪክ ቅሪቶች በቀጥታ ይቃወሙታል፡፡ ቀዳማዊ ምኒልክና ጓደኞቹ የእስራኤል ወጣቶች ከኢየሩሳሌም ታቦት ሰርቀው፣ አክሱም ከተማ ቤተ መቅደስ አኖሩት በሚባልበት ጊዜ አክሱም ገና አልተቆረቆረችም፡፡ የአክሱም ከተማና የታሪክ ዘመን የሚጀምረው የቀዳማዊ ሚኒልክ አባት ነው ከሚባለው ከንጉስ ሰሎሞን አመታት ያህል ቆይቶ ነው፡፡ የንግሥተ ሳባን ጉዳይ እንደ ጉራጅ ብርድልብስ ወደ ላይ ስንጐትት እግራችን ሲራቆት፤ ወደ ታች ስንስብ ደረታችንን ሲበርደን መካከል ላይ ቀርቷል፡፡ በደቡብ አረቢያዋ ሳባ ከሄድን ሰለሞን ሺህ አመት ይዘገይብናል፤ በአክሱምዋ ሳባ ከሄድን ዓመት ይቀድምብናል፡፡ ታዲያ የዚች የንግሥተ ሳባ ጉዳይ እንዴት ታሪክ መሆን ይችል ይሆን አለቃ አጥሜ አለቃ ለመጊዮርጊስ በ ዓ ም አካባቢ በፃፉት የታሪክ መሐፍ ይሄንን ነገር በገደምዳሜ አሽሟጥጠውታል፡፡ ንት በኢትዮጵያ የነበረ ህዝብ የኢትዮጲስ ልጆች ሳባ፣ ኖባ፣ ከለው ናቸው፡፡ በትግሬ ያሉ ህዝብ የሳባ ወገኖች ናቸው፡፡ የከለው ልጆች በዳህና፣ ሐርጊጉ፣ ምጥዋ ያሉት ናቸው፡፡ አለቃቸውም ናይብ ይባላል እያሉ ወደ ቀደምት ሳባ የንግስና ታሪክ ይገቡና መደምደሚያቸው ላይ ይህ ነገር፣ እንቅፋት፣ ጥፋት ነው፡፡ እውነቱ ከውሸቱ ስላልተለየ በዘንዶ መቅደስ ላተ ሙሴ ገባችበት በማለት ይሸረድዳሉ፡፡ የንግሥተ ሳባንና የንጉስ ሰሎሞንን በተረት የመሞሸር ጉዳይ ለመጀመሪያ ጊዜ በጠንካራ ሂስ የሸነቆጡት ፕሮፌሰር ታምራት አማኑኤል ናቸው፡፡ በ ዓ ም በፃፉት ስለ ኢትዮጵያ ደራሲያን በተሰኘ ጥናታቸው ጉዳዩን ለአደጋ በሚያጋልጣቸው ሁኔታ ያብጠለጥሉታል፡፡ ይሄንን አፈታሪክ የንግሥተ ሳባን የሚነግሩን መፃህፍት በሐገራችን መፃፍ የጀመሩት ከሺህ ዓ ም ኛው ክፍለ ዘመን ወዲህ ነው፡፡ ሺህ አመት ያህል ከዚያ በፊት ለህዝቡ ወንጌል ተሰብኮለት ነበር፡፡ በሺህ አመት ውስጥ የመሐፍ ቅዱስ አሳብ በአህዛብነት የነበረበትን ዘመን እንዲጠየፈው የህዝበ እሰራኤልን መፃህፍት አሳብ እንዲወድ አድርጐት ስለነበር፣ ጥቂት በጥቂት የገዛ ራሱን ታሪክ እየዘነጋ የእስራኤል ልጅ ነኝ ከማለትና የእስራኤል ህዝብ የፃፏቸውን መፃህፍት አያቶቼ የፃፏቸው ናቸው ከማለት ደርሰዋል ይህም ከወገን ለጊዜው የበለጠ መስሎ የታየውን እየመረጡ ወገኔ ማለት የዛሬ ሳይሆን የጥንት፣ የእኛ ብቻ ሳይሆን በሁሉ የደረሰና ታሪክ ተመርምሮ ወሬው ትክክለኛ አለመሆኑ ሲታይ የሚቀር ነው፡፡ አለቃ አጥሜ እንዲህ ካሉን አመታት አልፈዋል፡፡ ይሁንና ታሪክ ተመርምሮ ወሬው ትክክለኛ አለመሆኑ ሲታይ የሚቀር ነው በማለት ተስፋ የጣሉበት አልያዘላቸውም፡፡ ባለፈው አሮጌ አመት በ ዓ ም እንኳን ተረት ግርሻ ሆኖ በፍስሃ ያዜ መሐፍ ተፀናውቶናል፡፡ የኢትዮጵያ የ ሺ ዓመት ታሪክ ከኖህ እስከ ኢህአዴግ በሚል የታተመው መሐፍ ላይ እነብላቴን ጌታ ህሩይ እንኳን የማይታመንላቸው ሆኖ የቆረጡትን አግበስብሶ ከትቷል፡፡ እንደውም ተረታዊ ተአምራቱን እንደምስጢር ክርታስ ቆጥሮ ሊፈተሽ ይገባዋል ይላል፡፡ እንዲህ፣ ሳባ የመጣችው ከዘንዶ ነው ወዘተ የሚል ሐተታ ይገኛል፡፡ በብዙዎቹ የዛሬ ሊቃውንት እይታ ይሄ መሰሉ ሃተታ ተረት ተረት ተብሏል፡ ነገር ግን ሚስጥራዊ አገላለ ይመስላል የኢትዮጵያ የ ሺ ገ ሚስጥራዊ አገላለፁ ምንድነው መሐፉ ምንም አይነት የገለፀው ምስጢር የለም፡፡ መሐፉ ይሄን የራሱ ጉዳይ ከማድረግ ይልቅ የኛ ጣጣ አድርጐ ያልፈዋል፡፡ የአብዛኞቹ ታሪክ መሰል የተረት መፃህፍት ችግር ይሄ ነው፡፡ ከመመርመር ይልቅ ሳይነካካ እንዳለ መገልበጥ ላይ ይመረኮዛሉ፡፡ ምርመራ የሌለው መሐፍ እንደጠጣር አካል ከማስተጋባትና የተረት ገደል ማሚቶ ከመፍጠር ባሻገር ለሳይንሳዊ ታሪክና ለትክክለኛ ገታ ፋይዳ አይኖረውም፡፡

ለመሆን በቂ ምክንያት አለን

ስሜት እና ስሌት ሁለቱም ከአንዱ ናቸው ቀደም ባሉት ሣምንታት እምነቴ የምክንያት ጥገኛ ባይሆንም ምክንያት አልቦ ያለመሆኑን አውርቻለሁ፡፡ የእምነቴ ማስረጃ በእጄ ያለው ቅዱስ መጽሐፍና በልቤ ውስጥ የሚላወሰው የባለታሪኩ መንፈስ እንደሆነ ገልጫለሁ፡፡ በሥጋ ዓይን የሚታይና የሚነበብ፣ በእጅ የሚያዝና እንደ ሁሉም መጽሐፍ በመደርደሪያዬ ላይ ሲሆን ሌላኛው ግን ታሪኩ የከሰተልኝ ስውር ግን ተጨባጭ ምስል ነው፡፡ መገለጥ የምለውም እሱ ነው፡፡ ስለዚህ ደግሞ በዚያው መጽሐፍ ዓለም አያውቀውም እናንተ ግን በውስጣችሁ ስለሚኖር ታውቁታላችሁ ተብሎ ተጽፏል፡፡ እምነት ተፈጥሯዊ ቢሆንም ወደ እግዚአብሔር የሚያደርሰው እምነት ግን ከ መገለጥ እንደሚጀመር፤ መገለጡም እግዚአብሔር መናገር ጋር የተያያዘ ስለመሆኑ አውስቻለሁ፡፡ ከዚህ ቀደም እግዚአብሔር ለሰው የመናገሪያው ወይም የመገለጫ መንገዶቹ ልዩ ልዩ የነበሩ ቢሆንም በዚህ ዘመን የሚነገርበት ወይም የሚገለጥበት ቃል ግን ለየት ባለ መልኩ ዓለማት የተፈጠሩበትና የፀኑበት ቃል ወይም ምክንያት ስለመሆኑና ይኸው ቃልም ሥጋ ለብሶ በምድር ላይ ስለመመላለሱ ጽፌያለሁ፡፡ በመጽሐፍ ለዓለም ሁሉ የተላለፈው መልዕክት ህይወት ተገለጠ አይተንማል፤ አስቀድሞ የነበረውን ለእኛም የተገለጠውን የዘለዓለምን ህይወት እናወራላችኋለን፡፡ የሚል ነው፡፡ ለእኔ የእምነቴ ግርምት ምንጩም በመጽሐፉ የተፃፈውና ያንኑም ባመንኩበት ወቅት ወደ ልቤ የመጣው መንፈስ ፍፁም መመሳሰል ነው፡፡ ይህኛው የእምነቴ ስሜታዊ መግለጫ ሲሆን ምክንያታዊው አእምሮዬም ቢሆን በምክንያት ሊገለጽ የሚችለውን የዓለም ሁኔታ ብቻ ሳይሆን ነቢዩ ዳዊት ሰማያት እግዚአብሔር ክብር ይናገራሉ፣ የሰማይ ጠፈር የእጁን ሥራ ያወራል፡፡ መዝ እንዳለው የተፈጠረ ያልሆነውን ፈጣሪ ተግባራት በሥነ አመክንዮ ዘዴ ማብራራት እንደሚቻል ገልጫለሁ፡፡ ዛሬም ደግሞ በሥርዓት ከተቀናጀው ዓለም በስተጀርባ ስሌት ብቻ ሳይሆን ስሜት የሚባልም መግለጫ እንዳለ፣ ዓለም አዋቂ ፈጣሪ ብቻ ሳይሆን አፍቃሪ ሠሪም እንዳላት መካድ ምክንያት የሌለው ክህደት ስለመሆኑ መፃፍ ፈልጊያለሁ፡፡ ስለ እግዚአብሔር ለማወቅ ፈቃደኛ የሆነ ሰውም በዕውቀት በኩል እውነትነቱን፣ በስሜቱ በሚባለው ተፈጥሮው በኩል ደግሞ ውበቱን፣ በድርጊቶቹ በኩልም መልካምነቱን ሊያይ እንደሚችልና የነዚህን ስምምነቶች ምንጭ ማጣራት እንደሚገባው ጥቂት ነገር እላለሁ፡፡ ይህንን ዓለም የምንገነዘብበት ተፈጥሯዊ መሣሪያ አንድ ብቻ ሳይሆን ሁለት ነው፡፡ ስሜትና ስሌት የማንኛውም ሰው የጋራ ተፈጥሮ ሲሆን በአግባቡ ሲጠቀሙበት ደግሞ አንዱ የሌላው ተቃራኒ አይሆንም፡፡ ዶክተር ጆን ላውንስን ስለዚህ ስምምነት የሚገልፁት እንዲህ በማለት ነው፡፡ በሥነ ዓዕምሮ ጥናትም ቢሆን ሰው ብቻ ሳይሆን እንደሆነ፣ የቀኙ ክፍል ምክንያታዊ የግራው ደግሞ ኢ ምክንያታዊ ስለመሆኑ ይወሳል፡፡ ይሁንና እኔ ነገሩን እንዲህ ከፋፍዬ ለማሰብ የበቃሁ አይደለሁም፡፡ በስሜትና ስሌት የታጠረ ስለመሆኑ ካልሆነ በቀር ቀኝ እና ግራ ተብሎ መደምደም ስለተቻለበት ዕውቀት ተጠራጣሪ ነኝ፡፡ ሰውን እንዲህ ከፋፍሎ ለማስቀመጥ የሚችል የታመነ የዘረሰብ ምርምር ውጤት እንዳለ አላውቅም፡፡ ከ ሳይኮ አናሊስቱ ፍሮይድ ኢድ ፣ ኢጐ እና ሱፐር ኢጐ ትንታኔ ይልቅ ሰው የነፍሱ፣ የመንፈሱና፣ የአካሉ የሦስትዮሽ ልምድ መሆኑን መቀበል ይቀለኛል፡፡ በሥጋው በስሜት ህዋሳቱ በኩል በውጭ ካለው ዓለም ጋር፣ በነፍሱ በሃሳቡና በጥልቅ ስሜቱ በኩል ከራሱ፣ በመንፈሱ በኩል ደግሞ ከፈጣሪው ጋር ዕውቂያ ማድረግ መቻሉ ያስማማኛል፡፡ በመጽሐፍም እነዚህ የሰው ልዩ ልዩ ክፍሎች እንደየምንነታቸው በጤና ተጠብቀው ይኖሩ ዘንድ የተሰጠ የባርኮት ቃል በመኖሩ በዚህ ላይ ያለኝ እርግጠኝነት የበዛ ነው፡፡ የምሥራቁ ዓለም ትኩረት ስለሚያደርግበት ውስጣዊ ስሜትም ሆነ የምዕራቡ ዓለም ስለሚመካበት አእምሯዊ ስሌት ተፈጥሯዊ ግብር ስናወራም የአንድን ነገር ህልውናና ምንነት የምናረጋግጥበት ከፍተኛው ብርሃን አሁንም እምነት ብቻ ነው፡፡ ለምን ከተባለም ሰው በስሌቱም ሆነ በስሜቱ ያልጨበጣቸው ብዙ ጉዳዮች ያሉ በመሆኑ ነው፡፡ አንስታይን በአንድ ወቅት ከህይወት የተማርኩት ነገር የተፈጥሮን መሠረታዊ አካሄድ ለማወቅ ብዙ እንደሚቀረን ነው፣ በየጊዜው በሣይንሳዊ ግኝቶች ማግስት የሚታዩት ድግሦች እውነታውን አያንፀባርቁም፡፡ ማለቱ ከዚህ የመነጨ ነው፡፡ ከዚህ ቀደም በሣይንሳዊ ዘዴ ካልተብራራልኝ በስተቀር የቱንም ነገር እውነት አድርጌ አልቀበልም ይል ለነበረው ሞደርኒዝም ለተሰኘው ሰብዓዊ አመለካከት፣ ተቃራኒ ሆኖ የመጣው ፖስት ሞደርኒዝም መፈጠር ሰበቡም ይኸው ሲሆን የዚህ ዕይታ ምንጭም ከዛሬ አርባና ሃምሣ ዓመታት በፊት ናሽናል ጆግራፊክ የተሰኘው ድርጅት የጥናት ውጤት እንደሆነ ይገመታል፡፡ በወቅቱ ይኼ ድርጅት የሰዎችን ማህበራዊ አኗኗርና ጂኦግራፊያዊ አሠፋፈር እንዲያጠኑ ወደተለያዩ አገሮች በላካቸው ሙያተኞች በኩል ያገኘውን የጥናት ዝርዝር በመጽሐፍ መልክ ያሳተመ ሲሆን የጥናቱ ውጤት ያሳየውም በየትኛውም ማህበረሰብ ውስጥ የሠለጠኑትም ይሁኑ አይሁኑ አንድ ፈጣሪ እንዳለ የሚገለጽበት የጋራ ስሜት ይዘው መገኘታቸው ነው፡፡ ዛሬም እኔ በጥቂቱ የማወሳው በዚህ ስሜት በኩል ስለሚንፀባረቀው ህላዌ ነው፡፡ ከዚህ ቀደም ስለ እምነትና ስለ ተፈጥሮ ስምምነት ሳወራ በአመዛኙ ያነሳኋቸው ጉዳዮች ከዚህ በሥርዓት ከተቀናበረው ፍጥረት ጀርባ አንድ አዋቂ መሃንዲስ መኖሩን የሚመለከት ነበር፡፡ ሆኖም ለክህደቱ በቂ ምክንያት ለሌለው ሰው እስካሁንም ምንም ስሜት እንዳልሰጠው ለመገንዘብ ችያለሁና ስሌትህን ከስሜትህ አፋተህ ካልመጣህ በቀር ጨዋታህ አይጥመኝም ለሚለኝ ስሜትም እንደ ስሌት ዋጋ እንዳለው ልነግረው እወዳለሁ፡፡ አሊያስ ማሽን መሆኔም አይደል፡፡ ስሜታዊው አእምሮ እንደ ስሌታዊው አእምሮ ያለ ማብራሪያ ባያቀርብም ነፀብራቆቹ ግን ስለ ኑባሬ ይመሰክራሉ፡፡ የፍቅርም ሆነ የደስታ ስሜቶች መኖራቸው ቢታወቅም የፍቅርን ክብደትም ሆነ በሳቅ የተገለጠውን የደስታ መጠን የምንለካበት ፖለ ሜትር የለም፡፡ ስሜታዊ መግለጫህን ወዲያ ጣለው ለሚለኝ ሰው ይህንን የጂ ማርቼንኮን የሙግት ሀሳብ ያጤነው ዘንድ እጋብዘዋለሁ፡፡ ፍጥረት ውበቱን የሚቀዳጀው ዲዳ በሆነው የሜካኒክሱ ህግ ብቻ እንዳልሆነ ይታወቅ ዘንድ ማርቼንኮ የሚሉት ይህንን ነው፡፡ አንድ የሥነ ፍጥረት ሊቅ የሁለት ፍቅረኛሞችን ከንፈር ለከንፈር መሣሣም በከንፈር አካባቢ የሚገኙ በቁጥር የበዙ ጀርሞችን ከመለዋወጥ ሂደት የበለጠ ትርጉም ካልሰጠው ሰውዬው ጤነኛ አይደለም ማለት ነው እምነት ስለ አዋቂው ፈጣሪ ብቻ ሳይሆን ፍቅርን የሚገድለውን እኩይ ሃሳብና ምግባር የሚዳኝበትን ህሊና የተባለን ስውር ዳኛ በሁላችን ውስጥ ስለማኖሩም ሆነ ሰዎች የሚተዳደሩበት የሞራል ህግ እንደሰጠ ተገልጿል፡፡ ይሄም ውድና ውብ ነገር የጥንቱ ፍልስፍና አካል ቢሆንም ምንጩ እግዚአብሔር ስለመሆኑ ግን ተፃራሪ አላጣውም፡፡ ፕራክቲካል ፊሎሶፊ ከሚባሉቱ ውስጥ ከሎጂክ ሥነ አመክንዮ ፣ ኢስቴቲክስ ሥነ ውበት ቀጥሎ የሚመጣው ኤቲክስ የተሰኘው ስለ ሰው ልጆች ሞራላዊ ህይወት የሚያጠናው ዘርፍ ነው፡፡ ለህይወት ውበትን ከሚያጐናጽፏት ውድና ክቡር ነገሮች መካከል ሞራል ከፍተኛው ሲሆን የዕውቀት ማጠንጠኛዎችም አሉት፡፡ መልካም እና ክፉ ብለን የምንበይንበት የሞራል ሃሳብ ከዬት መነጨ ከማለት ተነስቶ ሃሳቦቹን ያጠመድንባቸውም የግንዛቤ ስልቶች ይዳስሱበታል፡፡ በማለት ተጠይቆ ይተነተናል፡፡ ዓላማ ስለዚህ ነገር ዝርዝር መግለጫ መስጠት ባይሆንም ጉዳዩን ለማብራራት የሚያስችል የመተንተኛ ዘዴ እንደተበጀለት መጠቆሜ ነው፡፡ እግዚአብሔር ህላዌ ሲፈተሽ በኖረበት የአዋቂ አእምሮ በኦንቶሎጂ አፍ ሞራል ፣ እውን ሞራል የሚባል ነገር አለን መባሉንም ሆነ፤ በ ኢስትቲሞሎጂ ኦፍ ሞራል በኩልም እንዴት ልናውቀው እንችላለን ተብሎ ተጠይቆ ስላቀረቡት ምሁራዊ ትንታኔዎች ማስታወሴ ነው፡፡ ሆኖም እንደ እግዚአብሔር ህላዌ ሁሉ የሞራልን ፍፁማዊ ዋጋ የካዱት ብዙ መሆናቸውን ታዝቤያለሁ፡፡ ከነዚህም መካከል ሞራል የሰብዓዊ ስምምነቶችና ልምዶች ውጤት እንጂ በራሱ ተጨባጭ ለመሆን የሚያስችለው ተፈጥሯዊ መሠረት እንደሌለው ለመግለጽ የተባለው ሊቅ ያለው እንዲህ ነው፡፡ ለእኔ ግን ይሄ አስተያየት ስለ እግዚአብሔር አለመኖር ከሚነግረኝ ከሃዲ ሃሳብ የተለየ ትርጉም አይሰጠኝም፡፡ ጥርጣሬው ሎጂካዊም ይሁን ሳይኮሎጂካዊ ስሌታዊና ስሜታዊ አልቀበለውም፡፡ ምክንያቱም በሃሳቤም ይሁን በድርጊቴ ልክ መሆን ያለመሆኔን የሚነግረኝ ዳኛ በዋነኝነት የሚገኘው በምኖርበት ማህበረሰብ ባህል ውስጥ ሳይሆን ስውር ሆኖ በውስጤ ከተቀመጠው ተፈጥሯዊ ህሊና ውስጥ ነው፡፡ ድርጊቴ ጠማማ ወይም ቀና ስለመሆኑ አስቀድሞ የሚነግረኝ ይህ የፍጥረቴ አካል እንጂ ማንም አይደለም፡፡ በመጽሐፍም የተፃፈ ህግ የሌላቸው ህዝቦች እንኳ ህሊናቸው እርስ በእርሱ ሲካሰስ የህግን ሥራ ስለመፈፀማቸው የተፃፈ ነው፡፡ ማህበረሰባዊም ሆነ ሃይማኖታዊውም ህግ የግለሰብን የሞራል አቅጣጫ የመግራት ኃይል ቢኖረውም የሞራል ዓይነተኛ ምንጩ ግን መንፈሳዊ እንጂ ማህበራዊ አይደለም፡፡ የሰው ልጅ ህሊና እኩዩን የመውቀስ፣ ሰናዩን የማወደስ ተፈጥሮን እግዚአብሔር የተቸረው ቢሆንም በዚያ ብቻ በመደገፍ ግን ተፈላጊውን ውበትም ሆነ የፍቅር ዓለም መመሥረት አይቻልም፡፡ ከዚህ በክፉና ደግ በታጠረ ስብዕና በላይ ለመንገሥም እግዚአብሔር ምህረትና እምነት ያስፈልጋል፡፡ ፍቅር፣ የዋህነት፣ ትህትና ያለበትን ህይወት አጥብቆ መሻት ይጠይቃል፡፡ ከዚህ የሚሸሹ ሁሉ እግዚአብሔር ሃሳብ ጋር ይተላለፋሉ፡፡ ለሽሽታቸው የትኛውንም ምክንያት ቢደረድሩም ሀቁ ግን ምን እንደሆነ ያውቃሉ፡፡ ያም እኔ ባይነት ነው፡፡ ጀርመናዊው ዝነኛ ፈላስፋ ፍሬድሪክ ኒቼ በአእምሮው የላቀ ችሎታ የነበረው ቢሆንም ስለ ራሱ የነበረው ግምት ግን የጉድ ነበር፡፡ ኒቼ ራሱን ከሰቀለበት ከፍታ የተነሳ ማንንም ከመጤፍ የማይቆጥር ሲሆን ፍልስፍናው ራሱ ልዕለ ሰብ በመፍጠር ላይ ያተኮረ ስለነበር እንደ ጌታ ሳይሆን እንደ ሎሌ ሆኖ ወደዚህች ምድር የመጣውን ክርስቶስ ክርስቶስ ኢየሱስ አምርሮ ይጠላው ነበር፡፡ ሆኖም የኒቼ ፍፃሜ እጅግ የሚያሳዝን ሲሆን ከምኞቱ ፍፁም ተቃራኒ የሆነን ህይወት ለመግፋት ተገድዶ ነበር፡፡ ከሁሉም የላቀ ሰው መሆኑ ቀርቶ እንደ ልጅ ጠባቂና ተንከባካቢ የሚያሻው፣ ግራ የገባው ሰው ሆኖ በመገኘቱ ኑሮው የእህቱን ከአጠገቡ ያለመለየት መስዋዕትነት የጠየቀ ነበር፡፡ በጣም አስገራሚው የታሪኩ ክፍል ግን ኒቼ ጥቂት ቆይቶ በማበዱ ምክንያት ፍልስፍናውን ሁሉ የረሳ ቢሆንም ከቶም ያልረሳው ነገር ፀረ ክርስቶስ አቋም ያለው መሆኑን ነበር ይባላል፡፡ ግና ኒቼ ከ እኔ ባይነቱ ውጪ ይህንን ለማድረግ የሚያበቃ ከቶም በቂ ምክንያት አልነበረውም፡፡ ዶክተር ጆን ላውንሰን እንደዚህ ስላሉ ሰዎች የሚገልፁት እንዲህ በማለት ነው ግርድፉ ትርጓሜውም እንዲህ የሚል ነው ሃይማኖት የለሾች ከራሳቸው አብልጠው ዋጋ የሚሰጡት ነገር የለም፡፡ ቆይተውም እግዜር ያደረጉት ትልቁ እኔ እግሮቹ ሸክላ የሆነ ጣዖት መሆኑን ይረዳሉ፡፡ በእሱ ፊት የሚንበረከኩም ሁሉ ውስጣቸው ያለቅሳል፡፡ ከስሌትም ይሁን ከስሜት አንፃር እግዚአብሔር ለመካድ የሚያስችል በቂ ምክንያት የለም እያልኩ ነው፡፡ በአዲስ አድማሷ የአማኝ አላማኝ ክርክርም ላይ እስካሁንም ላለማመን ሰበብ እንጂ በቂ ምክንያት አልቀረበም፡፡ እንዲያውም ከክርክሩ ይልቅ ዘለፋው መግነኑ ሌላም ጥያቄ እንድጠይቅ እያስገደደኝ ነው፡፡ እስካሁንም ዳር ዳር የምለው እሱኑ ለመጠየቅ ነው፡፡ ዳግመኛ በእግሬ ስራመድ ላታዩኝ በክንፍ ወደ ላይ ወጥቻለሁ ያሉን ሰው ከወጡበት ከፍታ ወርደው ዳግመኛ እርግጫ የመጀመራቸውን፣ ጨዋነት በጐደላቸው ቃላት ሃሳባቸውን የመግለፃቸውን ምስጢር ምንነት ለማወቅ እንድሻ ተገድጃለሁ፡፡ ይህን በፈለግሁበት ሰዓትም የክህደትን ሦስት ምክንያቶች የሚነግረኝን ሰው አገኘሁ፡፡ ዎች ማ ኒን፡፡ ይህ ሰው ከሃዲነትን ሦስት ቦታ ከፍሎ የሚመለከት ሲሆን የመጀመሪያዎቹን ድርቅ ያሉ ከሃዲዎች ይላቸዋል፡፡ እነዚህ ስለ እግዚአብሔር መኖርም ሆነ ያለመኖር ግድ የማይሰጣቸው፤ ለመኖሩም ሆነ ላለመኖሩ የሚያቀርቡት ምክንያት የሌላቸው ናቸው፡፡ ሁለተኞቹን ምሁራዊ ክህደት ሲለው በዓለማችን እንደነዚህ ዓይነት ሰዎች ቁጥር ጥቂት ሲሆን ስለ እግዚአብሔር መኖር የሚገልጡ የትኛውንም ምክንያታዊ ማሳመኛ ለመቀበል ክፍት የሆኑ ስለመሆናቸው ይገልፃል፡፡ ሦስተኛውና ረድፍ ደግሞ በከንቱ ምክንያት ደርዳሪነት የተያዘ መሆኑን ጠቁሞ ክህደታቸው ከምክንያት ጋር ሳይሆን ከባህሪያቸው ጋር የተቆራኘ ስለመሆኑ ይገልፃል፡፡ እንደዚህ ዓይነት ሰዎች ምክንያት ቢያቀርቡም እንኳ ቀማኞች ህግ እንደሌለ፣ ሰነፍ ተማሪ ዕውቀት እንደሌለ፣ እኩያና ጠማማ ሰዎችም ፍትህ እንደሌለ ለማሳመን እንደሚፈጥሩት ዓይነት መሆኑን ያስረዳል፡፡ በዚህ ዓይነት ሁነታ ውስጥ ያለ ግለሰብ እግዚአብሔር የለም ካላችሁ እሱስ ይሁን ምግባርህ ግን እንዴት ነው ብላችሁ ጠይቁት፡፡ ይህ ደግሞ ስለ እግዚአብሔር የለም ካላችሁ እሱስ ይሁን ምግባርህ ግን እንዴት ነው ብላችሁ ጠይቁት፡፡ ይህ ደግሞ ስለ እግዚአብሔር መኖር ተከራክሮ ለማሳመን ከሚደረግ ብዙ ጥረት የተሻለው አቋራጭ ነው፡፡ ይላል፡፡ በዚህች አጭር የህይወት ዘመኔ ከሃዲነታቸውን ከማውቅላቸው ሰዎች መካከል ዘጠና ዘጠኝ ከመቶ የሚሆኑቱ የሥነ ምግባር ሁኔታ አጠያያቂ ሆኖ ተመልክቼያለሁ በማለት ነገሩን ይቋጫል፡፡ እኔም ሌሊሣን እንዲህ ብዬ እጠይቃቸዋለሁ፡፡ ዳግመኛ በዚሁ ጉዳይ ላላወራ በፍራንሲስ ኤ ሸፈር የሥልጣን ቃል ተገዝቼ ራሴን ሰብስቤያለሁ ያሉ ቢሆንም በቃ ያሉት ሁሉ ይሁን ብዬ ስቀበል፣ መንፈሳዊው ዓለምም የቅዠት፣ እምነትም የቂሎች ጐዳና ተደርጐ ይቆጠር፣ ግን ሥነ ምግባርዎ እንዴት ነው ባይመልሱልኝም እርሶ የጠሉትን የ ማግለል ፍልስፍና ባህሪ ችግር እንጂ የዕውቀት የማይመስለኝ ክቡሩን ሰው ማዋረድን ሥራዬ ብለው በመያዝዎ ነው፡፡ እርሶ ዝቅ ዝቅ ያደረጓቸው ሰዎች ክቡርነት ግን ኢንጂነርና ዶክተር ስለመሆናቸው አይደለም፡፡ ክቡር ለመሆን ሰው መሆናቸው ብቻ በቂ ነው፡፡ ይህንን የተሳተ ህሊናም በሁሉ የሳተ ነው፡፡ በአሜሪካን አገር ታዋቂና ዝነኛ ከነበሩት ሰባኪዎች መካከል አር ኤ ቶሪ የተባሉትን ሰው ስብከት የሰማ አንድ የኮሌጅ ተማሪ ወደ እርሳቸው ቀርቦ ቀድሞ እግዚአብሔር አምን ነበር፣ ኮሌጅ ከገባሁ በኋላ ግን ባነበብኳቸው መፃሕፍት ምክንያት ጥርጣሬዬ ስለበዛ የለም ወደ ሚል መደምደሚያ መጥቻለሁ ባላቸው ጊዜ ቶሪ ፈጠን ብለው የመለሱለት እንዲህ ነው እኔም በወጣትነት ዘመኔ የኮሌጅ ተማሪ ነበርኩ፣ ብዙ መፃሕፍትንም አንብቢያለሁ፣ የዶክትሬት ዲግሪም አለኝ፣ ነገር ግን እኔን እግዚአብሔር የሚያርቅ መጽሐፍ አላገኘሁም፤ ምናልባት አንዳች የተደበቀ ምክንያት ካልኖረህ በቀር አንተም ቢሆን እግዚአብሔር ስላለመኖሩ የሚያረጋግጥ አንድም መጽሐፍ አላነበብክም፡፡ የሆነውስ ይሁን የምግባርህ ጉዳይ እንዴት ነው ወጣቱም መለሰላቸው በእርግጥ ምግባሬ ድሮ እንደነበርኩት ጥሩ አይደለም፡፡ ሌሊሣ ፈላስፋው ኪርካርድ የላይኛውና የታችኛው መንፈሳዊው እና ገሃዳዊው ዓለም የሚግባቡበት የጋራ ቋንቋ የለም ብሎ ስለነገረኝ፣ ተስፋ፣ ፈጣሪ፣ ጥቅል እውነትና ገነት የማይጨበጡ እውነቶች ናቸው ስላለኝ ራሴን ከጫወታው አግልያለሁ በማለት ከንቱ ሰበብ ቢደረድሩም ፀሐፊ ደብሊው ቲ ስቴት ግን ጨዋነት ስላረበበበት ምሁራዊ ክርክር ተግባቦታዊ ስልት ሲገልፁ፤ የትኛውም ፈላስፋ የራሱን ቀመር ሲያወጣ የሌላውን አጣጥሎ እንዳልሆነ ይጠቁማሉ፡፡ የአርስቶትል ቀመር የፕሌቶን፣ የስፔኖዛ ቀመርም የዴካርትን ጨርሶ የደመሰሰ አልነበረም፡፡ ይላሉ፡፡ ይልቁንም አርስቶትል የፕሌቶን ዕይታ እንደ ግብአት የተጠቀመ ሲሆን ስፔኖዛም ስለ ዴካርት የተከተለው ያንኑ መንገድ እንደሆነ ያሳስባሉ፡፡ ሌሊሣ ሆይ ፍልስፍናን እንደ ሃይማኖት እከተላለሁ ካሉስ ይህንን ሥርዓት መከተል ይገባል፡፡ ፕሌቶ በአስተሳሰቡ ከዚህ ከሚታየውና ከሚጨበጠው ዓለም ተሻግሮ የሄደ እምነታዊ ቢሆንም በዚያ ደረጃ ያስብ ባልነበረው ተማሪውና ደቀመዝሙሩ አስተሳሰቡ የተናቀ አልነበረም፡፡ አርስቶትል ከፕሌቶ ዕውቀት አልጨበጥ ያለውና ያልተዋጠለት ሃሳብ ቢኖርም እንደ እርሶ አላንጓጠጠውም፡፡ ፍልስፍና ጐርምሻለሁና ራሴን መቻል ይገባኛል ከማለቱ አስቀድሞ መነሻው ሥነ መለኮት እንደነበር መዘንጋትም ሆነ እስከዛሬም ቢሆን እግዚአብሔር ግዛት የፍልስፍናው ማነፃፀሪያ የማያደርግ ፈላስፋ እንደሌለ ሁሉም ይገነዘበዋል፡፡ ነገሬን እየቋጨሁ ነው፡፡ ጽሑፌን የጀመርኩት በእምነቴ በኩል ስላገኘሁት የስሜትና ስሌት ተፈጥሯዊ ተገንዝቦ ፍንጭ በመስጠት ነው፡፡ ቋንቋው ሃይማኖታዊ ቢመስልም ስሜታዊ መግለጫው ግን በሁሉም ሠፈር ያለ ነው፡፡ ከጥንቱ የሞራል ፍልስፍና አራማጆች መካከል የአንበሳውን ድርሻ የሚወስደው ሶቅራጦስ ትኩረቱን በውበት፣ በመልካምነትና እውነትን በመፈለግ ላይ ያደረገ ፈላስፋ ሲሆን ራሱን እንደ ፈላስፋ ከመቁጠር ይልቅ ግን እነዚህን የህይወት ቅመሞች ምንነት ያብራራ ዘንድ እግዚአብሔር ዘንድ ተልዕኮ እንደተሰጠው አገልጋይ መቁጠር ይቀለው ነበር፡፡ ሰውየው ሁሉን የሚያብራራው በምክንያት እያስደገፈ ቢሆንም ያንን ያደርግ ዘንድ ይገፋፋው የነበረው ውስጣዊ ድምጽ ምንነት መተንተን አይደለም፡፡ ዛሬ፣ ዛሬ ስለዚህ አይነት ድምጽ ተቀባብተው የሚቀርቡ ልብ ቀስቃሽ ምሥራቃዊ አስተምህሮቶች በመኖራቸው ልምምዶቹ ሰው ረቂቅ ሃሳብን የሚያስተናግድበት ጥልቅ ስሜት እንዳለው ከመጠቆሙ በቀር፣ የአካሄዱን ጤናማነት ሳያጤን ማንም ይለማመዳቸው ዘንድ አልመክርም፡፡ ድምጽ ሁሉ አንድ ምንጭ የለውም፡፡ ጥንቃቄ ማድረግ ይገባል፡፡ ሞራልን በተመለከተ ግን ከሰው አዋቂነት በላይ ግምት ሊሰጠው የሚገባ ሲሆን አዋቂ የሆነ አንድ ግለሰብ ፍቅር፣ ትህትናና ርህራሄ የጐደለው ከሆነ ሚሽን ማለት እሱ ነው፡፡ የዛሬው ዘመን ሰዎች ከክርስትና በፊት ክርስቲያን የነበረው የሚሉት ሶቅራጦስ ግን ተማሪው ፕሌቶ እስኪደነቅበት ድረስ ራሱን ልዩ ሰው አድርጐ ያልቆረጠበት ምስጢር፣ ብዙ እያወቀ ምንም እንደማያውቅ የሆነበት የማውቀው ያለማወቄን ነው የማለት ትህትና ምንጩ እግዚአብሔር አልነበረም ለማለት አልችልም፡፡

በድሬዳዋ ከተማ በቀን ሺ ኪሎ ቆሻሻ ያመነጫል

ፍሳሽ ቆሻሻዎች እየደረቁ ለተፈጥሮ ማዳበሪያነት ይውላሉ አዲስ አበባን ጨምሮ ከክልል ከተሞች ሁሉ በጽዳታቸው ከሚጠቀሱት ጥቂት የአገሪቱ ከተሞች አንዷ ናት ድሬዳዋ፡፡ ተፈጥሮ የለገሰቻት አሸዋማ መሬቷ የከተማዋን ጽዳት በመጠበቆ ረገድ የራሱ አስተዋጽኦ አለው፡፡ አሁን አሁን በበርካታ ከተሞች እየተለመደ የመጣው የኮብልስቶን መንገድ ሥራ ጀማሪ እንደሆነች የሚነገርላት ከተማዋ፤ ዋናው የአስፋልት መንገዷም ሆነ የውስጥ ለውስጥ መንገዶቿ ሁሌም ፅዱ ናቸው፡፡ ከተማዋ በስፋት የምትታወቅበት ጫት እንኳን ገረባው እንዲሁ በዘፈቀደ በየሜዳው ተጥሎ አይታይም፡፡ ቆሻሻው በአግባቡና በተገቢው ሥፍራ ይጣላል፡፡ የከተማዋን የቆሻሻ አወጋገድ ሥራ የማየት እድል ከሰሞኑ ገጥሞን ነበር፡፡ በተባለ የጀርመን ልማት ተራድኦ ድርጅት እርዳታ በ ሚሊዮን ብር ወጪ በ ዓ ም በተሰሩት ሁለት የፍሳሽና የደረቅ ቆሻሻ ማስወገጃ ቦታዎች ቆሻሻዎቹ በአግባቡ እንዲወገዱ ይደረጋል፡፡ ለከተማው እጅግ ቅርብ በሆነ ቦታ ላይ በመኖሪያ ቤቶችና በትምህርት ቤቶች መሀል ላይ ከቀብር ሥፍራዎች ጋር ተጠግቶ ለ ዓመታት የቆሻሻ መጣያ ሆኖ ያገለግል የነበረውን ቦታ ሙሉ በሙሉ ሥራውን እንዲያቆም በማድረግ፣ ቆሻሻው በአዲሱ የመጣያ ሥፍራ እንዲጣል ከተደረገ ሰነባብቷል፡፡ የቀድሞው የቆሻሻ መጣያ ሥፍራ ላይ እንደተራራ የተከረመውን ቆሻሻ ወደ አርቴፊሻል ተራራነትና የመዝናኛ ሥፍራነት ለመቀየር ጥናት ተደርጐ ዘጠኝ ሚሊዮን ብር ባጀት ተመድቦለታል፡፡ የድሬዳዋ ከተማ የጽዳትና ውበት ኤጀንሲ ከፍተኛ የቆሻሻ ማኔጅመንት ባለሙያ የሆኑት አቶ ሽመልስ ዘውዴ፤ በጀርመን ልማት ተራድኦ ድርጅት የተሰራው ሳንተሪ ላንድ ፊል የቆሻሻ ማስወገጃ ሥፍራ ሁለት ዋና ዋና ጠቀሜታዎች አሉት ይላሉ፡፡ የቆሻሻ ማስወገጃ ሥፍራው ከሥር በሸክላ አፈር ተጠቅጥቆ የተሰራ በመሆኑ ወደ መሬት ውስጥ የሚገቡ በካይ ነገሮች እንዳይኖሩ ያደርጋል፡፡ ከቆሻሻ የሚመነጩና የሚሟሙት ንጥረ ነገሮች ወደ መሬት ውስጥ ሠርገው በመግባት የከርሰምድር ውሃን ይበክላል፡፡ ይህንን ችግር ለማስቀረት የተሰራው ሥራ እጅግ አስተማማኝ ነው፡፡ የላንድፊሉ ሌላው ጠቀሜታ ቆሻሻ ዝም ብሎ ሲጣል የሚያመነጨውና ለአካባቢ ብክለት ከፍተኛ አስተዋጽኦ የሚያደርገው ሚቴን የተባለው ጋዝ እንዳይፈጠር በማፈንና ቆሻሻው እዛው እንዲብላላ በማድረግ ውሃውን ለብቻው የማስወገድ ሥራ ይሰራል፡፡ ከከተማዋ በየቀኑ ዘጠና ስምንት ሺ ኪሎ ግራም ቆሻሻ እንደሚመነጭ የሚናገሩት አቶ ሽመልስ፤ ከዚህ ውስጥ የሚሆነው ቆሻሻ በአግባቡ እንዲወገድ እንደሚደረግ ገልፀዋል፡፡ የቆሻሻ ማስወገጃ ሥፍራውን ለመጐብኘት በሥፍራው በተገኘንበት ወቅት፣ እጅግ በሚያስገርም መልኩ አንዳችም ሽታና መጥፎ ጠረን በአካባቢው አልነበረም፡፡ በ ሴሎች እየተከፋፈለ የተሰራው የፍሳሽ ማስወገጃ ሥፍራው፣ ከከተማው የሚሰበሰበው ፍሳሽ ቆሻሻ ይጠራቀምበትና ለሃያ አንድ ቀን በፀሐይ ሃይል እንዲደርቅ ይደረጋል፡፡ ከዚህ በተጨማሪም ፍሳሹን እየመጠጠ በሌላ የማጠራቀሚያ ሥፍራ እንዲጠራቀም በሚያደርግ ቴክኖሎጂ በመጠቀም ደረቅ ቆሻሻውን የማውጣቱ ሥራ ይካሄዳል፡፡ ለሃያ አንድ ቀን በፀሐይ ሃይልና በውሃ መምጠጫው ቴክኖሎጂ ታግዞ የደረቀው ቆሻሻ አይነምድር በማህበር በተደራጁ ወጣቶች ተሰብስቦ ለተፈጥሮ ማዳበሪያነት እንዲውል ይደረጋል፡፡ ይህንን የተፈጥሮ ማዳበሪያ በስፋት የማስተዋወቅ ሥራ እየሰሩ እንደሚገኙና ለጊዜው በማህበር የተደራጁት ወጣቶች የሚያመርቱትን የተፈጥሮ ማዳበሪያ የከተማዋ የጽዳትና ውበት ኤጀንሲ ከተማዋን ለማስዋብ ሥራና ለግሪን ኤሪያዎች እየተጠቀመበት እንደሚገኝ አቶ ሽመልስ ተናግረዋል፡፡ በማህበር የተደራጁት ወጣቶች ለተፈጥሮ ማዳበሪያነት የሚውለውንና የደረቀውን ዓይነምድር የሚሰበስቡበት መንገድ ጥንቃቄ የጐደለውና እጅግ አሳሳቢ ነው፡፡ ያለአንዳች መከላከያ በባዶ እግራቸው የደረቀው አይነምድር ላይ እየቆሙ፣ ጓንት አልባ በሆነ እጃቸው ሲሰበስቡ ማየቱ ያሳቅቃል፡፡ ይህ ሁኔታ የኮሶ ትልን ጨምሮ ሌሎች በአይነምድር አማካኝነት ከሰው ወደ ሰው በቀላሉ ሊተላለፉ በሚችሉ በሽታዎች የመያዝ እድልን በእጅጉ ከፍ ያደርገዋል፡፡ የከተማው የጽዳትና ውበት ኤጀንሲም በዚህ ጉዳይ ላይ ትኩረት ሰጥቶ ሊያስብበትና አፋጣኝ እርምጃ ሊወስድበት ይገባል የሚል አምነት አለን፡፡ ኤጀንሲው በሁለት የመንግስትና አንድ የግል የፍሳሽ ቆሻሻ ማስወገጃ መኪናዎችና በአምስት የደረቅ ቆሻሻ ማስወገጃዎች እየታገዘ አገልግሎት በመስጠት ላይ እንደሆነ የሚናገሩት አቶ ሽመልስ፣ ለሁለት መቶ ሰዎች የሥራ ዕድል መፈጠሩንና ከጤና አኳያ ለማህበረሰቡ ከፍተኛ ጠቀሜታ ያለው ሥራ እየሰሩ እንደሆነ ይገልፃሉ፡፡ ቆሻሻውን ለይቶ እንደገና በጥቅም ላይ እንዲውል የማድረግ ሥራ እንዳልተሰራ የሚናገሩት አቶ ሽመልስ፤ ቆሻሻን ከቤት ጀምሮ የመለየቱን ሥራ እንዲሰራ ለህብረተሰቡ ግንዛቤ የማስጨበጡ ተግባር ላይ ጠንክረው እንደሚሰሩ ገልፀዋል፡፡ በካዮች ይክፈሉ በሚለው መርህ፤ የብሔራዊ ሎተሪ አስተዳደርና ቴሌኮሚኒኬሽን እንዲሁም የተለያዩ መጠጥ አምራች ድርጅቶች ለከተማዋ ፅዳት የበለጠ አስተዋፅኦ የማድረጉን ሥራ ተግባራዊ ለማድረግ በእንቅስቃሴ ላይ መሆናቸውን አቶ ሽመልስ ጨምረው ገልፀዋል፡፡ በድሬዳዋ ከተማ የጫት ተጠቃሚዎች ብዙ ቢሆኑም የጫት ገረባ በየቦታው ተጥለው አይታዩም፡፡ ይልቁንም ሰዎች ህይወታቸውን የሚመሩበትና ቤተሰቦቻቸውን የሚያስተዳድሩበት የገቢ ምንጭ ሆነው ያገለግላሉ፡፡ ሃይረዲን ከድር፤ በጫት ገረባ ሽያጭ ቤተሰቡን ያስተዳድራል፡፡ አምስት ልጆቹን፣ ባለቤቱንና አንድ የእህቱን ልጅ ጨምሮ ስምንት ቤተሰቦቹን በዚሁ ሥራ እያስተዳደረ ነው፡፡ ክረምት ከበጋ በማይነጥፈውና እሱ በቂ ነው በሚለው የጫት ገረባ ሽያጩ ልጆቹን እያስተማረ ነው፡፡ በከተማዋ የተለያዩ ሥፍራዎች ቋሚ ደንበኞች እንዳሉትና በየዕለቱ እየሄደ የጫት ገረባዎቹን በመሰብሰብ ለሆቴሎች፣ ለሬስቶራንቶች፣ ለእንጀራ አቅራቢ ማህበራት እንደሚሸጥና በዚህም ህይወቱን በመምራት አመታት ማስቆጠሩን አጫውቶኛል፡፡ የዚህ ሰው ተግባር ከተማዋን ከቆሻሻ ከማፅዳቱም በላይ ህብረተሰቡ ለማገዶ ፍጆታ ደን በመጨፍጨፍ አካባቢውን እንዳያራቁት መጠነኛ አስተዋፅኦ ያደርጋል፡፡ በአጠቃላይ ከተማዋ በቆሻሻ አወጋገድ ሥራ ላይ እያከናወነች ያለው ተግባር የሚበረታታ ቢሆንም በቆሻሻ አወጋገድ ሥራ ላይ የተሰማሩ ዜጐችን ጤና መጠበቅና ቅድሚያ ጥንቃቄ ማድረግ ትኩረት ሊሰጠው ይገባል፡፡

ኮ ል አጥናፉ አባተ ይቅርታ አልጠየቀም። ከዚያ በኋላ አላየሁትም

ጄነራል አማን አምዶም ለ ባለስልጣናት መገደል ምክንያት ሆነዋል በኢትዮጵያ ረዥም ታሪክ ውስጥ፤ ስልጣን የሚመነጨው ከህዝብ ሳይሆን ከጠመንጃ ወይም ከሃይል እንደነበረ በመጥቀስ የአፄ ሃይለስላሴን መንግስት ይኮንናሉ ኮ ል መንግስቱ ሃይለማሪያም አዲስ ያሳተሙት መፅሃፍ ገፅ ። የትኛው ኮ ል መንግስቱ የሚል ጥያቄ ሊፈጠርባችሁ ይችላል። ስልጣን ለመያዝ ብቻ ሳይሆን፤ በስልጣን ላይ ለመቆየትም ጠመንጃ በመጠቀም የሚታወቁት የደርግ መሪ ኮ ል መንግስቱ፤ እንዴት እንዲህ ሊፅፉ ይችላሉ ብዙ ባትገረሙ ይሻላል። የአገራችን የፖለቲካ ባህል እንደዚሁ ነው። በጠላትነት የተፈረጀውን ተቀናቃኝ ለማውገዝ እስከጠቀመ ድረስ፤ ማንኛውንም ነገር መጠቀምና መናገር ይቻላል መዋሸትና ማጋነን ጭምር። ኮ ል መንግስቱ፤ ግንኮ የእርስዎ ስልጣንም ከጠመንጃ የመነጨ ነበር የሚል ምላሽ ቢሰነዘርባቸው፤ ከቁም ነገር እንዲቆጠር አይፈልጉም። የኔ ስልጣንማ፤ የህዝቡን አብዮት ለመምራት፤ የአገርን አንድነት ለማስከበር፤ የድሆችን ኑሮ ለማሻሻል ሲባል የተደረገ ነው በማለት ሰበብ እንደሚደረደሩ አያጠራጥርም። እንደተለመደው፤ ህዝብ፤ አገር፤ ድሆች በሚሉ ቃላት፤ ማመካኛና ሰበብ እየሰበሰቡ፤ ተቀናቃኝን ለመወንጀልና በልጦ ለመገኘት ሲባል፤ እውነታን እየካዱ መዋሸትና ማጋነን ከአገሪቱ ኋላቀር የፖለቲካ ባህል ጋር የተቆራኘ ነው። በ ገደማ ገፅ በቀረበው የኮ ል መንግስቱ መፅሃፍ ውስጥም፤ ያህንን ኋላቀር ባህል በህይወት እናየዋለን። ኮ ል መንግስቱ እና ጠ ሚ እንዳልካቸው በአፄ ሃይለስላሴ የመጨረሻ አመት፤ ጥቂት ወራት ሲቀራቸው ነው፤ ልጅ እንዳልካቸው በጠቅላይ ሚኒስትርነት የተሾሙት። እናም የደርግ ጥርስ ውስጥ የገቡት በተለይ ደግሞ ኮ ል መንግስቱ ጥርስ ውስጥ። ጠ ሚ ልጅ እንዳልካቸው፤ አብዮቱን የሚቀለብሱ ሁለት ወታደራዊ ተቋማትን እንደመሰረቱ የሚጠቅሱት ኮ ል መንግስቱ፤ ተቋማቱ ከሚያሳድዷቸው ወገኖች መካከል በቅድሚያ የተጠቀሱት የአየር ሃይል አባላት እንደሆኑ ይገልፃሉ። የልጅ እንዳልካቸው መንግስት፤ የአየር ሃይል አባላትን በከሃዲነት እየፈረጁ ስም የማጥፋት ዘመቻ አካሂደዋል የሚሉት ኮ ል መንግስቱ፤ በአየር ሃይሉ ውስጥ እውቅ አብራሪ መኮንኖችን፤ እንዲሁም ቁልፍ የቴክኒክ ብቃት ያላቸው የአየር ሃይል አባላትን እያሳፈኑ በወታደራዊ ወህኒ ቤት ውስጥ ያጉሯቸው ነበር ይላሉ። የአየር ሃይል መኮንኖች የእስር አፈናውን በመስጋት እየጠፉ ነው የሚል መረጃ እንደደረሳቸው የሚገልፁት ኮ ል መንግሰቱ፤ ይህንንም ደብረዘይት ድረስ ሄደን ማረጋገጥ ቻልን ብለዋል ገፅ ። በአየር ሃይል ሰራዊታችን ላይ የተጀመረውን አደገኛ የማፍረስ ተግባር በተመለከተ ለህቡዕ ኮሚቴ ሪፖርት እንዳቀረቡና ተወያይተው እንደተማመኑ የሚገልፁት ኮ ል መንግስቱ፤ የኮሚቴው ሃሳቦች ትክክለኛ እንደነበሩ የኋላ ኋላ በተግባር እንደታየ ያወሳሉ። በ ገፅ ግን፤ ይህንን ያፈርሱታል። ደርግ ሰኔ አ ም በይፋ ከተመሰረተ በኋላ፤ ከሁሉም አስቀድሞ ምን እንዳደረገ ኮ ል መንግስቱ ሲተርኩ፤ በወታደራዊ እስር ቤት ውስጥ ለታሰሩ የአየር ሃይል አባላት ቅድሚያ እንደተሰጠ ይገልፃሉ። የልጅ እንዳልካቸው መንግስት፤ አየር ሃይልን ለማፍረስ እውቅ አብራሪዎችንና ቁልፍ የቴክኒክ ባለሙያዎችን በወታደራዊ ወህኒ ቤት እያጎሩ እንደነበር የነገሩን ኮ ል መንግስቱ፤ በመቶዎች የሚቆጠሩ እስረኞችን ለማየት የጠበቁ ይመስላል። በወታደራዊው እስር ቤት የነበሩ ታሳሪዎች ግን ከ አይበልጡም፤ የልጅ እንዳልካቸው መንግስት አየር ሃይሉን እያፈረሰ ነው ተብሎ የተወራውም በጣም የተጋነነ እንደሆነ ተገነዘብን ይላሉ ኮ ል መንግስቱ። እንዴ ከጥቂት ገፆች በፊትኮ፤ አየር ሃይሉ እየፈረሰ ነበር፤ በቦታው ተገኝቼም አረጋግጫለሁ በማለት የልጅ እንዳልካቸውን መንግስት ሲያወግዙ ነበር። ያው ተቀናቃኛቸውን ለማውገዝ እስከጠቀማቸው ድረስ፤ ነገርዬው እውነትም ቢሆን ሃሰት ችግር የለውም። የአገራችን ኋላቀር የፖለቲካ ባህል፤ ዋነኛ መለያ ባህርይው ምን መሰላችሁ ለእውነታ ክብር አለመስጠት ተቀናቃኞችን ለማጥላላትና ለማውገዝ እስከጠቀመ ድረስ ማንኛውንም ነገር መጠቀም፤ በሃሰት መወንጀልም ጭምር ይቻላል። ከተቀናቃኝ በልጦ ለመገኘትም እንዲሁ፤ ነገሮችን ማጋነንና መዋሸት ይቻላል በኢትዮጵያ የፖለቲካ ባህል ውስጥ። እንዲያውም እንደ ትልቅ መሳሪያ ይቆጠራል። በኮ ል መንግስቱ የሚመራው ደርግ፤ በመጀመሪያዎቹ አመታት በጄነራል አማን አንዶም ዝና ተጠቃሚ ሆኖ የለ ኮ ል መንግስቱ ይህንን ራሳቸው ይናገሩታል። ጭራሽ፤ የጄነራሉን ዝና የፈጠርነው እኛ ነን በማለት ኮ ል መንግስቱ ሲተርኩ፤ የጄነራሉን ጀግነነት እያጋነኑ በመፃፍና በማውራት ዝነኛ እንዳደረጓቸው ይጠቅሳሉ። መዋሸትና ማጋነን እንደ አሳፋሪ ነገር ሳይሆን፤ እንደ ፖለቲካ ብልህነት የሚቆጥሩት ይመስላል። ብዙዎቹ የአገራችን ፖርቲዎችና ፖለቲከኞችም ተመሳሳይ አስተሳሰብ አላቸው። ደህና የሰለጠነ ፖለቲካ በሚታይባቸው አገራት ውስጥ፤ የውሸትና የማጋነን ጨዋታ የለም እያልኩ አይደለም። ሞልቷቸዋል። በኢትዮጵያ ግን፤ ዋነኛ የፖለቲካ ባህላችን ባህርይ ነው። ተቀናቃኝን በጭፍን እያወገዙ በልጦ ለመገኘት በውሸት ማጥላላትና መወንጀል፤ በውሸት ማግዘፍና ማወደስ። በ አ ም በጋንዲ ሆስፒታል ከስቴዲዮም ጎን ወደ መሻሎኪያ በሚወስደው መንገድ የግድያ ሙከራ እንደተካሄደባቸው በማስታወስ፤ ለጥቃቱም ተቀናቃኝ የደርግ መሪዎች ተጠያቂ እንደሆኑ ይገልፃሉ ኮ ል መንግስቱ። በተለይ ደግሞ፤ ምክትላቸው የነበሩን ኮ ል አጥናፉ አባተ፤ እንዲሁም በመሪነት ተሹመው የነበሩትን ብ ጄ ተፈሪ ባንቲ፤ በሴራው ውስጥ እጃቸው እንዳለበት የሚገልፁት ኮ ል መንግስቱ፤ ብዙም ሳይቆዩ ይህንን የሚያፈርስ ሌላ ውንጀላ ይሰነዝራሉ። የግድያ ሙከራውን የፈፀሙት ሻእቢያና ኢህአፓ እንደሆኑ በደህንነት መስሪያ ቤት በኩል የተገኙ መረጃዎች አረጋግጠዋል ይላሉ ኮ ል መንግስቱ። ገፅ ህዝባዊ የግድያ ውሳኔ በኮ ል መንግስቱ መፅሃፍ ውስጥ፤ በጣም ዘግናኝ ሆኖ ያገኘሁት፤ የሃይለስላሴ ባለስልጣናት፤ ሌ ጄ አማን አንዶም እንዲሁም ኮ ል አጥናፉ አባተ የተገደሉበት ሁኔታ ነው። አንደኛ፤ የግድያዎቹን ትክክለኛነት ለማሳመን ያደረጉት ሙከራ፤ ሁለተኛ፤ በግድያዎቹ ላይ እኔ የለሁበትም በማለት ከህሊና ተጠያቂነት ለማምለጥ ያቀረቡት ሰበብና ማመካኛ ያሳፍራል። ያው፤ ማሳበብና ማመካኘትኮ፤ ሌላ ትርጉም የለውም የፖለቲካው ባህል ሌላ ተቀጥላና ገፅታ ነው። ኮ ል መንግስቱ፤ ስልጣን ከመያዛቸው በፊት ጄ አማን አንዶም ብዙ ውለታ እንደዋሉላቸው ይገልፃሉ። የውጭ ትምህርት እድል ሰጥተዋቸዋል። ከቅጣት አድነዋቸዋል። የዩኒቨርሲቲ መማሪያ ወጪ በመንግስት እንዲሸፈንላው አድርገዋል። ጄ አማን ባለውላታዬ ናቸው በማለት የተናገሩት ኮ ል መንግስቱ፤ የጄነራሉን ጀግንነት አጋንነው እንደፃፉና በጋዜጣ ታትሞ እንደወጣ ያወሳሉ። ደርግ በጄነራሉ ዝና ለመጠቀም ብሎ ብዙ ነገር አድርጓል። ጄነራሉ የአገር መሪ ተብለው በደርግ ተሹመዋል። በሹመት ላይ ሹመት እንዲሉ፤ የመከላከያ ሚኒስትርነትንም ጨምሮላቸዋል። በዚያ ላይ ኤታማዦር ሹም። ከጥቂት ወራት በኋላ ግን፤ የስልጣን ተቀናቃኝ ሆነዋል። ጄ አማን የአገር መሪና መከላከያ ሚኒስትር ቢሆኑም፤ የሻለቃ ማእርግ ያላቸው ወታደሮች የሚመሩት ደርግ ነው ለጄነራሉ ትእዛዝ የሚሰጣቸው። ጄ አማን የወሰኑትን፤ ሻለቃ መንግሰቱ ያፈርሳሉ፤ አፍርሰውም ተለዋጭ ትእዛዝ ይሰጣሉ። በእርግጥ፤ ኮ ል መንግስቱ በጄ አማን ላይ የሚዘረዝሩት ድክመትና ጥፋት ብዙ ነው ሰነፍ ከማለት ጀምሮ አገርን የካደ እስከሚለው ውንጀላ ድረስ። ያ ሁሉ ውንጀላ ዘርዝረውም ቢሆን፤ ፀቡ ተባብሶ በመጨረሻው እለት ስለተካሄደው ስብሰባ ሲናገሩ፤ ጄነራሉን በክብር ለማሰናበትና ገለል ለማድረግ ነበር የታሰበው ይላሉ ኮ ል መንግስቱ። እንዲገደሉ አልፈለግኩም ለማለት ነው የፈለጉት። እንዲያም፤ ለጄነራሉ መገደል መነሻ የሆኑት፤ ከየክፍለ ሃገሩ የመጡና ወደ ደርግ ስብሰባ የተቀላቀሰሉ ያህል የደርግ ቅርንጫፍ አባላት ናቸው በማለት ኮ ል መንግስቱ ሰበብ አቅርበዋል። ከአዲሶቹ አባላት መካከል በንግግር እሳት የሚተፋ አንድ መቶ አለቃ፤ የስብሰባውን መንፈስ እንደቀየረውም ይተርካሉ መቶ አለቃው፤ አንድን ነገር ለማቀጣጠል ከፈለገ፤ ከአፉ እሳት ይተፋል በማለት። ጄነራሉ ብቻ ሳይሆኑ፤ በእስር ላይ የነበሩ የአፄ ሃይለስላሴ ባለስልጣናት ላይም፤ አሁኑኑ አብዮታዊ ውሳኔ መሰጠት አለበት በሚል ተሰብሳቢው እንደጠየቀ የሚገልፁት ኮ ል መንግስቱ፤ የባለስልጣናቱ ጉዳይ በፍርድ ቤት ያልቃል የሚል መከራከሪያ ተቀባይነት አላገኘም ብለዋል። እናም፤ ጄነራሉ እና የሃይለስላሴ ባለስልጣናት እንዲገደሉ ተወሰነ። ኮ ል መንግስቱ እንደሚሉት፤ አንድ ጭፍን መቶ አለቃ የስሜታዊነት ንግግር መነሻነት፤ በድንገት የግድያ ውሳኔ የሚዥጎደጎድ ከሆነ አያስፈራም አይዘገንንም ኮ ል መንግስቱ፤ የግድያ ውሳኔውን ታሪካዊ ውሳኔ ይሉታል። በተጨማሪም፤ ታሪካዊው ውሳኔ፤ ህዝባዊ ውሳኔ ነው በማለት ትክክለኛነቱን ለማሳመን ይሞክራሉ ገፅ ። ራሳቸው ኮ ል መንግስቱ በጠሩትና በመሩት ስብሰባ ላይ፤ ሶስት መቶ ያህል ወታደሮች ተሰብስበው የጅምላ ግድያ ለመፈፀም ስለወሰኑ፤ የህዝብ ውሳኔ ነው ይባላል የህዝብ ውሳኔ የሚለው አባባል፤ ፖለቲከኞችና ፓርቲዎች፤ ባለስልጣናትና መንግስታት፤ በክፋት ግድያና አፈና ለመፈፀም የሚያቀርቡት የተለመደ ማሳበቢያ ነው። አንዳንዴም ለህዝብ ጥቅም ሲባል የሚል ማመካኛ ያቀርባሉ። ታስረው በነበሩ ሰዎች ላይ፤ ያለ ህጋዊ የፍ ቤት ስርአት የሚተላለፍ የግድያ ውሳኔ፤ በሚሊዮን ህዝብ ጭብጨባ የታጀበ ቢሆን እንኳ፤ ታላቅ ክፋትና ወንጀል ነው። ኮ ል መንግስቱ፤ ሰበባሰበቡ አላጠግብ ስላላቸው፤ ሌላ አሳፋሪ ሰበብ ጨምረው አቅርበዋል። ጄ አማን ለ ዎቹ ባለስልጣናት መገደል ምክንያት ሆነዋል ይላሉ ኮ ል መንግስቱ። የተገደሉት ሰዎች ፃድቅ ይሁኑ ሃጥያተኛ፤ ክፉ ይሁኑ መልካም፤ ወንጀለኛ ይሁኑ ንፁህ፤ ለውጥ የለውም። በዘፈቀደ ግድያ የሚፈፀምበት ስርአት መስፈኑ፤ ይህንን የሚፈፅሙ የሰዎች ስብስብ ስልጣን መያዛቸው፤ እንዲሁም ይህንን የሚፈቅድ ወይም የሚያበረታታ ኋላቀር ባህል መኖሩ ነው ዋናው ነጥብ። በኮ ል አጥናፉ አባተ ላይም በርካታ ውንጀላዎችን የዘረዘሩት ኮ ል መንግስቱ፤ አብዮቱን ከድተዋል በማለት ያወግዟቸዋል። ኮ ል አጥናፉ፤ በደርግ ስብሰባ ላይ፤ ሶሻሊዝም ከኢትዮጵያውያን ባህልና ሃይማኖት ጋር አይሄድም ብለው ባሰሙት ንግግር፤ ህዝቡን ለድህነት አገሪቱን ለወረራ እያጋለጥናት ነን እንዳሉ ኮ ል መንግስቱ ይጠቅሳሉ። ኮ ል አጥናፉ በማግስቱ ይቅርታ ቢጠይቁ ኖሮ ነገሩ ይረጋጋ እንደነበር የፃፉት ኮ ል መንግስቱ፤ ነገር ግን የይቅርታ ጥያቄ አልቀረበም ብለዋል። እናም፤ በደርግ ውስጣዊ መመሪያ መሰረት፤ አብዮቱን ክደሃል፤ ለደርግ የገባኸውን ቃል አፍርሰሃል በሚል ምክንያት ኮ ል አጥናፉ እንዲገደሉ ተወሰነ። ኮ ል አጥናፉን፤ ከዚህ በኋላ አላየሁትም ይላሉ ኮ ል መንግስቱ። የግድያ ውሳኔ አስተላልፈው ሲያበቁ፤ ከዚህ በኋላ አላየሁትም ብሎ መፃፍ ምን ይሉታል ግድያው የተወሰነው በደርግ ውስጣዊ መመሪያ መሰረት እንደሆነ አለም ሊያውቅ ይገባል በማለት የግድያውን ትክክለኛነት ለማሳመን መሞከርስ

ትውልደ ቼክ የብሪቲሽ ፀሃፌ ተውኔትና የስክሪፕት ፀሃፊ

አንዳንድ ጓዶች ዲሞክራሲ መፈክር ብቻ መሆኑን ለመረዳት ተቸግረዋል፡፡ ሚኻኤል ጐርባቾቭ ዲሞክራሲ፤ ውክልና የተሰጠው መንግስት የሚባል አደገኛ ቀልድ ነው፡፡ ቤንጃሚን ዲዝራኤሊ የህዝቡ ድምፅ የእግዚአብሔር ድምፅ ነው፡፡ ከማል አታቱርክ የምዕራባውያን ዲሞክራሲ በውስጡ የህይወትን ፍሬ የያዘ ቢመስልም በታሪካችን ውስጥ ከሞት ፍሬም ጋር የተገናኘ ነው፡፡ ፋቲማ ሜርኒሲ ፋሺዝም ሃይማኖት ነው፤ ኛው ክ ዘመን በታሪክ ውስጥ የፋሺዝም ክ ዘመን ተብሎ ይታወቃል፡፡ ቤኒቶ ሙሶሎኒ ፋሺዝም በራሱ አዲስ የማህበረሰብ ስርዓት አይደለም፡፡ አልወለደም ያለ መጪው ዘመን እንጂ፡፡ አኔዩሪን ቤቫን በፖለቲካ ውስጥ፣ ምንም ነገር እንዲባል ከፈለግህ ወንድን ጠይቅ፤ ምንም ነገር እንዲሰራ ከፈለግህ ግን ሴትን ጠይቅ፡፡ ማርጋሬት ታቸር ከአገርህ ውጪ ከሆንክ መንግስትህን አትተች፤ አገር ውስጥ ከሆንክ ደሞ ከመተቸት ወደ ኋላ አትበል፡፡ ዊንስተን ቸርቺል ዛሬ ለእኔ ድምፅ ከሆናችሁልኝ፣ ለሚቀጥሉት አራት ዓመታት የናንተ ድምፅ እሆንላችኋለሁ፡፡ ቢል ክሊንተን የአሜሪካ ፕሬዚዳንት የነበሩ በምርጫ ቀን ተናገሩት

የቆረብኩላት የኑሮ ጓደኛዬ ደጋፊዬ አለኝታዬ ምን ሆና ሞተች

በወሊድ ሞቴ ሰአሊ ለነ ቅድስት አባቱስ ማን ነው ይላሉ አባቱ ገብሬ ነው ይላሉ፡፡ እኔ ግን እሳቸው ያረገዙት ከሌላ ባርያ ነው እላለሁ ከዚህ የባሰ ዘግናኝ ቅጣት ከየት ይመጣል አይ ገብሬ ጀግናው ከዚህ በላይ የተፃፉት ታሪኮች፣ ጌታና ባሪያ በቅራኔ ሲኖሩ ያሳያሉ፡፡ በጌትየው እይታ ባሪያ ከሰው በታች ነው፡፡ እቺ የምትከተለው ታሪክ ግን ጌታና ባሪያ ሰውና ሰው ሆነው በወዳጅነትና በመከባበር ሲኖሩ ታሳየናለች፡፡ ጊዜው በአጤ ምኒልክ ዘመነ መንግስት ማብቅያ አካባቢ ላይ ነው፡፡ አቶ ስመኝ ሴት ባሪያ ሊገዙ ገበያ ሄዱ፡፡ በለስ ሲቀናቸው አንዲት ገጽታዋም አኳኋኗም የደስ ደስ ያላት፣ በሃያ አምስት አመት የምትገመት ሴት አገኙ፡፡ ውቃቢያቸው ወደዳት፡፡ እንደ ሌሎች ገዢዎች ገላዋን ሳይደባብሱ፣ እኝ በይ ጥርስሽን ልየው ሳይሉዋት ስምሽ ማን ነው ጠየቁዋት ስሜ ጆርጌ ነው አለቻቸው ስሚኝ ጆርጌ አሉዋት ሚስቴ አምስት ህፃናት ጥላብኝ ሞተች፡፡ እንጀራ እናት ብታሳድጋቸው ውድ ልጆቼን ትጐዳብኛለች ብዬ ፈራሁ፡፡ አንቺ ከኔ ጋር መጥተሽ አብረን ብናሳድጋቸው ጥሩ ይመስለኛል፡፡ ፈቃደኛ ነሽ ታዛዥ ነኝ ቤታቸው ደርሰው ከልጆቻቸው ጋር ሲያስተዋውቁዋት እቺ ጆርጌ ናት፡፡ እንደ ባሪያችሁ ሳይሆን እንደ እናታችሁ እየተንከባከበች ታሳድጋችኋለች፡፡ ፈቃደኞች ናችሁ ልጆቹ በጣም ፈቃደኛ መሆናቸው ከሁኔታቸውና ከፈገግታቸው ያስታውቅ ነበር፡፡ በሁለት ሶስት ቀን ውስጥ ተለማመዱ፡፡ አማርኛ ስትናገር በአፍ መፍቻ ቋንቋዋ ቅላፄ ስለሆነ በጣም ያስሰቃቸዋል፡፡ እሷ ደሞ አማራ ያገኘውን እህል እያግበሰበሰ ሆዱ እስኪወጠር ስለሚበላ፣ ፈሱ ሲቆንስ እንደ መርዝ ነው፤ ንፋሱ ከሚመጣበት በኩል አትቁሙ አትቀመጡ፡፡ ፈሳቸው አንዴ ካመለጠ ቶሎ አይጠፋም፡፡ ራስ ምታት ያስይዘኛል፡፡ ይህን ሁሉ የምታወራው ዝብርቅርቅ ባለ አማርኛ ስለሆነ ሲስቁባት አያባሩም፡፡ ድምጿ ግን ደስ የሚል ወፍራምና ልዝብ ነው፡፡ በተለይ ስትስቅ ሲያምርባት ልጆቹ ሲጠሩዋት እማ ጆርጌ እያሉ ሆነ፡፡ ይሄ ሁሉ ሲሆን፣ አቶ ስመኝ የወጥ ቤት ሙያዋ ለሳቸውም ለልጆቻቸውም በጣም ስለተስማማቸው እንደ ልጃቸው ያስቡላት ጀመር፡፡ እኔ በሌለሁ ጊዜ ቤቱን እንድትጠብቂ ብለው ጠመንጃቸውንም ሽጉጣቸውንም መተኮስ፣ እና ፈታትቶ ዘይት ቀብቶ መልሶ መገጣጠም አስተማሯት፡፡ እንደዚህ የሞቀ ደስተኛ ቤተሰብ ሆነው ጥቂት አመት አብረው ኖሩ፡፡ ዳሩ ምን ይሆናል፣ አቶ ስመኝ ለአንድ ሳምንት ያህል ቤቱን እንድትጠብቅ ለእማ ጆርጌ በአደራ ትተውላት ሄዱ፡፡ መሄዳቸውን ያወቁ ባሪያ ፈንጋዮች በድንገት ተከሰቱ፡፡ ልጆቹን አስፈራርተው እማ ጆርጌን ዘርፈው ወሰዷት፡፡ አቶ ስመኝ ሲመለሱ ከልጆቻቸው ጋር በሀዘንና በናፍቆት ተሰቃዩ፡፡ ቢያፈላልጉ ቢያጠያይቁ እነ ጆርጌን የበላ ጅብ አልጮህ አለ፡፡ ወራት አለፉ፡፡ ተስፋ ቆርጠው መኖሩን እየተለማመዱት ሄዱ፡፡ እና አንድ ቀን ወደ ማታ ላይ ሽለላና ፉከራ ሰሙ ዘራፍ እኔ ጆርጌ የስመኝ ባሪያ እያለች ጠበንጃ ደጋግማ ተኩሰች፡፡ ግቢያቸው ስትደርስ ከጥቁር ፈረስ ላይ ዘልላ ወርዳ እየሮጠች መጥታ ሁሉንም አንድ ላይም በየተራም ሳመቻቸው፡፡ እየተሳሳቁ እራት እየበሉ ታሪክዋን ነገረቻቸው፡፡ የፈንጋዮቹ አለቃ እንድታገለግለው ወደ ቤቱ ወሰዳት፡፡ ምንም እንደማያውቅ ተራ ባሪያ መስላ ተቀመጠች፡፡ የመንደሩን ሰዎችና ከብቶቻቸውን በጥንቃቄ እያስተዋለቻቸው ኑሮዋን ተላመደችው፡፡ አንድ ቀን ጌታዋ ቤቱን በአደራ ትቶላት ከሳምንት በኋላ እመለሳለሁ ብሏት ሄደ፡፡ ጠበንጃው የተለመደው ቦታ ተሰቅሏል፡፡ ጠበንጀውንም ከነዝናሩ፣ ጥቁር ሀር የመሰለ ፈረሱንም ከነኮርቻው ዘርፋ፣ በግልብያ ወደ ስመኝ ቤት ተመለሰች፡፡ አቶ ስመኝ ልባቸው ተነካ፡፡ ጆርጌን ሊክሱዋት ፈለጉ፡፡ አንድ ቀን ለብቻዋ ጠርተው አነጋገሩዋት፡ ከእንግዲህ ወድያ የኔ ባሪያ አይደለሽም አሉዋት ነፃነትሽን ሰጥቼሻለሁ፡፡ ግን ብቻሽን ብትሄጂ፣ ሩቅ ሳትደርሺ ፈንጋዮች አፍነው ይወስዱሽና ወደ ባርነት ይመልሱሻል፡፡ ስለዚህ ስንቅ አዘጋጂልንና ወደ ቤተሰቦችሽ ላድርስሽ እንባው እየተናነቃት እጃቸውን ወስዳ ሳመችው፡፡ አባቴ የጐሳችን መሪ ነው፣ ባለ ሙሉ ስልጣን፡፡ ታናሽ ወንድሙ አባትሽ ይፈልግሻል፡፡ አምጣልኝ ብሎ ልኮኝ ልወስድሽ መጣሁ አለኝ፡፡ አመንኩት፣ ወስዶ ለፈንጋዮች ሸጠኝ፡፡ ዛሬ ወደ አገሬ ብመለስ፣ አባቴ ይህን ከሀዲ ሰይጣን ወንድሙን በህግ ያስፈርድበትና በሞት ያስቀጣዋል፡፡ እንዲህ ቤተሰቤም ጐሳዬም ሀዘን ከሚደርስባቸው፣ ካንተ ጋር መኖርን እፈቅዳለሁ፡፡ ከልጆቼም ጋር ከምለያይ፣ ባርነቴን እመርጣለሁ ከፈቀድክልኝ፡፡ አቶ ስመኝ ደስታውን አልቻሉትም እመ ብርሃንን እያመሰገንኩ በሙሉ ልቤ ፈቃደኛ ነኝ አሉዋት የሚቀጥለው ስራችን ልጆቻችንን መዳር ይሆናል አሜን ብላ ተቀበለች፡፡ ይህ ታሪክ ልቦለድ ቢሆን ኖሮ ከዛሬ ጀምሮ የጭን ገረዳቸው ያደርጉዋት ነበር፡፡ አቶ ስመኝ ግን እንዲህ አይነት ርካሽ ድርጊት በሀሳባቸው እንኳ መጥቶ አያውቅም፡፡ እማ ጆርጌን የላከላቸውን ፈጣሪ አመሰገኑ፡፡ ይህን ታሪካቸውን የነገሩኝ እሳቸው ራሳቸው ናቸው፡፡ እሳቸው ሲተርኩልኝ ግን አማርኛዋ ቅላፄው የጐሳዋ ልሳን ሆኖ የቃላትና የሀረግ አሰካኩ በጣም የተዘበራረቀና አስቂኝ ነበር፣ በጽሑፍ መግለፁ አልሆንልህ ስላለኝ በራሴ አማርኛ አቅርቤላችኋለሁ፡፡ እስከሚቀጥለው ቸር ይግጠመን አሜን የትጋት እመቤት ትውልዷና እድገቷ በሰሜናዊው የአገሪቱ ክልል መቀሌ ከተማ ውስጥ ነው፡፡ ተወልዳ ካደገችበትና እስከ ኛ ክፍል ድረስ ትምህርቷን ከተከታተለችበት የመቀሌ ከተማ በ ዓ ም ወደ አዲስ አበባ መጣች፡፡ እዚሁ አዲስ አበባ ከተማ ውስጥ በሚገኙ የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ውስጥ በመግባትም በቢዝነስ አድሚኒስትሬሽንና በማርኬቲንግ ሙያዎች ትምህርቷን ተከታትላ በዲፕሎማ ተመረቀች፡፡ የሥራውን ዓለም የተቀላቀለችው ግን በጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂ ላይ ለሚሰራና አማረኤፍሞይ ለተባለ እስራኤላዊ ድርጅት ፀሐፊ በመሆን ነበር፡፡ ይህ ድርጅት የጠብታ መስኖን ቴክኖሎጂን በኢትዮጵያ ውስጥ በስፋት ለማስተዋወቅ የመጣ ቢሆንም በወቅቱ ቴክኖሎጂው በህብረተሰቡ ዘንድ እምብዛም ባለመለመዱ የድርጅቱ ሠራተኞች አብዛኛውን ጊዜያቸውን የሚያሳልፉት ያለስራ ነበር፡፡ ሆኖም ግን ወርሃዊ ደመወዛቸውን በወቅቱ ከመቀበል የሚያግዳቸው ነገር አልነበረም፡፡ ይህ ሁኔታ ለሥራ ወዳዷ አስቴር ፈጽሞ ሊዋጥላት አልቻለም፡፡ ከወር እስከ ወር ያለ ሥራ ተቀምጦ የሚወሰድ ወርሃዊ ደመወዝን ህሊናዋ አልተቀበለውምና ከራሷ ጋር መክራ ወሰነች፡፡ ሥራዋን በፈቃዷ ለመልቀቅ መወሰኗን የነገረቻቸው የድርጅቱ የሥራ ኃላፊዎች ግን ሃሳቧን ፈጽሞ ሊቀበሏት አልፈለጉም፡፡ ለሥራ መልቀቋ ምክንያት የሆናትን ነገር መለወጥ እንደምትችል አሳምነው፣ ደንበኛ እንድታመጣና ከሚገኘው ገቢ ተካፋይ እንድትሆን አደረጓት፡፡ አሁን ሁኔታው ለአስቴር በጣም ተመቻት፣ ደንበኞች ፍለጋ በምታደርገው ሩጫ ስለ ጠብታ መስኖ የበለጠ እውቀት እያዳበረችና ሙያውን እየወደደችው ሄደች፡፡ ግን ወቅቱ ስለጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂ በቂ ግንዛቤ ያልነበረበት ጊዜ ስለነበር ቴክኖሎጂውን ለማስተዋወቅ በምታደርገው ጥረት ሰዎች ይሳለቁባት ነበር፡፡ ምን ማለት ነው በዓመት ሁለቴ ዝናብ ላላት አገር ለዚያውም ተንጠባጥባ በምትገኝ ውሃ ምን አይነት ሰብል ሊመረት ይችላል በሚል፡፡ ግን ተስፋ አልቆረጠችም፡፡ ዕለት ከዕለት የምታየው ለውጥና እንቅስቀሴም ተስፋዋን አለመለመው፡፡ እ ኤ አ እስከ ዓ ም በዚህ ሁኔታ ቀጠለች፡፡ የእስራኤላውዊ ድርጅት ኃላፊዎች ወደአገራቸው ሲመለሱ ወ ሮ አስቴርን በኢትዮጵያ የድርጅቱ ወኪል አደረጓት፡፡ የጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂው ቀስ በቀስ እየታወቀና እየተለመደ በመምጣቱም ሥራዎች ይመጣሉቸው ጀመር፡፡ የተለያዩ የአበባ እርሻዎች፣ የአትክልትና ፍራፍሬ ማሳዎች ቴክኖሎጂውን ለመጠቀም ጥያቄ ማቅረብ ጀመሩ፡፡ ሁኔታው ለሥራ ወዳዷ እንስት ትልቅ ደስታ ነበር፡፡ ደከመኝ፣ ሥራ በዛብኝ፣ እረፍት እፈልጋለሁ ሳትል የደንበኞቿን ጥያቄ ለመመለስና በአግባቡ ለማስተናገድ ደፋ ቀና ማለቱን ተያያዘችው፡፡ መናገሻ ፍላወርስ፣ ድሬ ሃይላንድ፣ አርሲ አበባ የወ ሮ አስቴር ተስፋሚካኤልን ዝናባማ እጆች ያገኙና የጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂውን ተጠቅመው ውጤት ካስገኙ የእርሻ ማሳዎች ውስጥ የሚጠቀሱ ናቸው፡፡ ለአምስት አመታት የድርጅቱ ወኪል ሆና ከቀጠለች በኋላ ራሷን ችላ ለመቆምና ባለሙያዎችን ይዛ በግሏ ለመስራት ወስና አስቱኔት ቢዝነስ ኢንተርፕራይዝ የተባለ ድርጅት አቋቋመች፡፡ ድርጅቱ እስራኤል አገር ከሚገኝ የጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂ መሥሪያ ዕቃዎችን ከሚያመርት ድርጅት ጋር ግንኙነት እንዲፈጥር በማድረግ ሥራዋን ቀጠለች፡፡ በሙያው የሰለጠኑ ባለሙያዎችን በመያዝ የተጀመረው እንቅስቃሴ ቀስ በቀስ እድገት ማሳየት ጀመረ፡፡ የደንበኞቹ ቁጥር ዕለት ከዕለት እያደገ፣ ትላልቅ እርሻዎችንና የልማት ሥራዎችን እንዲሠራ ትዕዛዝ መቀበል ያዘ፡፡ በዚህ ድርጅት ከተሰሩና በስፋታቸው ከሚጠቀሱ የእርሻ ማሳዎች መካከል የካስትል ዋይነሪ የካስትል የወይን እርሻ ዋንኛው ነው፡፡ በ ሄክታር ላይ ያረፈውን የዚህን እርሻ የጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂ የሠራው የዚህችው ትጉ ሴት ድርጅት ነው፡፡ ድርጅቱ በአሁኑ ወቅት ሥራውን በማስፋፋት በአገሪቱ የተለያዩ ክልሎችና በገጠራማ አካባቢዎች ላይ ለመሥራት ከፍተኛ እንቅስቃሴ በማድረግ ላይ ነው፡፡ የወ ሮ አስቴር የቴክኖሎጂ ሥራ በመቀሌ ዩኒቨርሲቲ ለተማሪዎች ማሳያ ቀርቧል፡፡ ሙያዋን የበለጠ ለማሳደግ ዘወትር የምትጥረው ወ ሮ አስቴር፤ ወደ እስራኤል አገር ሄዳ ትምህርቷን ተከታትላለች፡፡ የጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂ ያለውን ዘርፈ ብዙ ጠቀሜታም አስመልክታ ስትናገር፤ በዚህ ቴክኖሎጂ በመጠቀም በአመት ሁለትና ሶስት ጊዜ ምርት ማግኘት ይቻላል፡፡ ውሃን ለመቆጠብና በርካታ ሥፍራዎችንም ለማዳረስ ቴክኖሎጂው ከፍተኛ ጠቀሜታ ይሰጣል ትላለች፡፡ የጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂ በከተማ ውስጥም የቤተሰብ መስኖንና የግቢ ማስዋብ ሥራን ለመሥራት እንደሚያገለግልና የተባለው ግቢን ለማስዋብ የምንጠቀምበት የዚህ ቴክኖሎጂ ሥራ ግቢው ሁሌም አረንጓዴ እንደሆነ በማቆየት፣ ተክሎችን በየዕለቱ ውሃ ለማጠጣትና ለመንከባከብ የሚውለውን የሰው ጉልበትና ጊዜ በመቆጠብ ረገድ ከፍተኛ ጥቅም ያለው መሆኑን ትናገራለች፡፡ ለጠብታ መስኖው ቴክኖሎጂ መሥሪያ የሚሆኑ ዕቃዎችን ከእስራኤል አገር እንደምታስገባ የምትናገረው ወ ሮ አስቴር፤ ዓላማችን እነዚህን ዕቃዎች እዚሁ አገር ውስጥ በማምረት ለዕቃዎቹ መግዣ የምናውለውን የውጪ ምንዛሪ ከማስቀረቱ ጐን ለጐን የቴክኖሎጂው ተጠቃሚዎች በተመጣጣኝ ዋጋ አገልግሎት ማግኘት እንዲችሉ ማድረግ ነው በማለት አስረድታለች፡፡ ሕይወቷና ሥራዋ ከእርሻ ጋር የተያያዘው ወ ሮ አስቴር፤ ምርቶች ከእርሻ ማሣ ላይ ተቀጥፈው ወደሚፈለጉበት ቦታ ከመጓጓዛቸው በፊት በሙቀትና በፀሐይ እንዳይበላሹ በማድረግ ለማቆየት የሚያስችል ቀዝቃዛ መጋዘን የሚሰራ ጌርሎፍ የሚባል የደች ኩባንያ ሥራ አስኪያጅም በመሆን እየሰራች ትገኛለች፡፡ ኩባንያው በመቀሌ አየር መንገድ ውስጥ የሰራው ትልቅ መጋዘን ሥራው በመጠናቀቁ በቅርቡ ተመርቆ አገልግሎት መስጠት ይጀምራል፡፡ መጋዘኑ የሚቀመጡት ፍራፍሬዎችና ተክሎችም ሆኑ አበቦች በሚያስፈልጋቸው የአየር ሙቀት መጠን እንዲጠበቁና ወደሚፈለጉበት ሥፍራ እስከሚጓዙ ድረስ በጤና እንዲቆዩ ለማድረግ ትልቅ ጠቀሜታ እንዳለውም ወ ሮ አስቴር ታስረዳለች፡፡ በኤሌክትሪክና በጄኔሬተር ኃይል የሚሰራውን ይህንን መጋዘን በሶላር ሲስተም እንዲሠራ ለማድረግ ጥረት እየተደረገ መሆኑንና ቴክኖሎጂውን ወደ ሁሉም የአገሪቱ ክልሎች ለማዳረስ እየተሰራ መሆኑን ወ ሮ አስቴር ገልፃልናለች፡፡ የጠብታ መስኖ ቴክኖሎጂውም ሆነ የቀዝቃዛ መጋዘን ሥራው በአገራችን ብዙም ያልተለመዱ እንደሆኑ የምትናገረው ወ ሮ አስቴር፤ መንግስት ቴክኖሎጂዎቹ ያላቸውን ጠቀሜታና አገልግሎት ተገንዝቦ እያደረገ ያለውን ድጋፍ በመቀጠል የጐደለውን ቀዳዳ እያየ ሊደፍንልን ይገባል ትላለች፡፡ ቴክኖሎጂውን ሁሉም አውቆትና በስፋት ተሰርቶበት አገሪቱ አረንጓዴ ሆና የማየት ጽኑ ምኞትም እንዳላት ትናገራለች፡፡ አስቱኔት ኢንተርፕራይዝ የተባለው ድርጅት በአሁኑ ወቅት ለሁለት ኢሪጌሽን ኢንጅነሮች፣ ለአስራ አራት ቋሚ ሠራተኞችና ለ ጊዜያዊ ሠራተኞች የሥራ እድል ከፍቶ በመንቀሳቀስ ላይ ይገኛል፡፡

ሳርና ቅጠሉ ሰውም አገር አገር

እንሻገር ጐንደር ተሳስቻለሁ ባለፈው ሳምንት ጐንደር ደርሻለሁ ብዬ ጽፌ ነበር፡፡ ከአዲስ አበባ ተነስተን፣ ሙሉቀን ተጉዘን፣ ከምሽቱ አራት ሰአት ላይ ጐንደር ደረስን፤ ብዬ ለአንባቢዎቼ ነበር፡፡ ጐንደር ደርሼ ያየሁትን ማራኪ ትዕይንት አስነብቤ ነበር፡፡ አፌን ሞልቼ ጐንደር ደረስኩ፣ ደርሼም ይሄን አየሁ ብዬ መናገሬ በድፍረት ሳይሆን በስህተት ነው፡፡ ከአዲስ አበባ ኪሎ ሜትሮች ያህል ርቃ ያለችዋን፣ ሙሉ ቀን ስጓዝ ውዬ ከመሸ ያገኘኋትን የዛሬዋን ጐንደር አይቼ ነው፣ በስህተት ጐንደር ደረስኩ ያልኩት፡፡ ተሳስቻለሁ ጐንደር የዘመናት ጉዞ ናት ቢሄዱ ቢሄዱ የማይገፏት፡፡ ደርሰው የማይጨርሷት ሩቅ ናት፡፡ አልደረስኩም፡፡ አባይን ተሻገርኩ፣ ጐጃምን አለፍኩ፣ ፎገራን ዘልቄ ሊቦ ከምከምን አቆራረጥኩ፣ አዘዞን ሰንጥቄ ከመሸ ጐንደር ደረስኩ አልኩ እንጂ ገና ነኝ፡፡ ጐንደር አድሬ፣ ጐንደር ብውልም ገና መንገደኛ ነኝ ወደ ጐንደር ተጓዥ፡፡ ማልጄ ተነስቼ ጉዞዬን ቀጥያለሁ፡፡ የጐንደር ጐዳናዎችን ተከትዬ ወደ ጐንደር እገሰግሳለሁ፡፡ እንዲህ ድካም ሲያዝለኝ ደግሞ ጥላ ፈልጌ አረፍ እላለሁ፡፡ ጃንተከል ዋርካውን ተጠልዬ ቁጭ እንዳልኩ፣ ወደ ሩቋ ጐንደር አዘግማለሁ፡፡ ወደ ጥንቷ ጐንደር እጓዛለሁ፡፡ በአንገረብና በቀሃ ወንዞች መካከል ከዘመናት በፊት በቅላ እያደር የሰፋች፣ እያደር የገዘፈች የጥንቷ ጐንደር የዘመናት ጉዞ ናት፡፡ አፄ ፋሲል ከደንቀዝ ቤተ መንግስታቸውን አንስተው ወዲህ ወደ እሷ በመጡበትና መናገሻቸው ባደረጓት ጊዜ እንደተመሰረተች ቢነገርም የጐንደር ጉዞ ግን ከዚያ በፊት እንደጀመረ መረጃዎች ይጠቁማሉ፡፡ በአፄ አምደጽዮን ዜና መዋዕል ጐንደር የሚል ስም ተጠቅሶ መገኘቱ የከተማዋ ታሪክ ከዚያም በፊት ርቆ እንደጀመረ ያመለክታል የሚሉ አሉ፡፡ ከ አመታት በላይ የሀገሪቱ መናገሻ ከተማ ሆና ያገለገለችዋ ጐንደር እርግጥም የዘመናት ጉዞ ናት ረጅም ነው የእሷ መንገድ፡፡ ሩቅ ይወስዳል፡፡ ከዘመናት በፊት የተቀየሰ፣ ባህር የሚያሻግር ብዙ ረጅም መንገድ አላት ጐንደር፡፡ ከዘመናት አስቀድሞ የተዘረጉ ሶስት መስመሮች የነበሯት የሲራራ ንግድ ማዕከል ናት፡፡ አንዱ በወገራ አድርጐ፣ ደባርቅ አሻግሮ፣ ሊማሊሞን አጠማዝዞ፣ ሽሬና አድዋን አሳልፎ ምጽዋ ያዘልቃል፡፡ ሌላው በጭልጋ በኩል መተማ አድርሶ፣ ሱዳን አሻግሮ አልፎ ግብጽ ይገባል፡፡ ወዲህ ያለው ደግሞ ወደ ጐጃም የሚወስደው፣ አባይን አሻግሮ ከእናኸሪያ ካፋ ድረስ የተዘረጋው የሲራራ ንግድ መንገድ አለ፡፡ እኔ እዚህ ነኝ ከአደባባይ እየሱስ ወደ ፒያሳ የሚወስደውን መንገድ ተከትዬ አዘግማለሁ፡፡ ስፍር ቁጥር ከሌለው ህዝብ መሀል ነኝ፡፡ ለጥምቀት ያልሆነ ቀሚስ ይበጣጠስ ብለው አምረው ተውበው ከወጡ ሴቶች፣ በሆታና በጭፈራ ዙሪያ ገባውን ከሚያናውጡ ጐረምሶች፣ ይህን ድንቅ ትዕይንት ለማየት ከሩቅ አገር ከመጡ ቱሪስቶች ጋር ነኝ፡፡ ዛሬ ከተራ ነው፡፡ ወጣቶች፣ ህፃናት፣ ጐልማሶች፣ አረጋውያን፣ የቤተክርስቲያናት አገልጋዮች፣ ምዕመናን ሁሉም ወደ መስቀል አደባባይ ይጐርፋሉ፡፡ ቀሳውስትና ካህናት በካባ፣ በሸማ፣ በጥንድ ድርብና በተለያዩ አልባሳት ደምቀውና ተውበው የከተራን በአል ለማድመቅ ወጥተዋል፡፡ ህዝቡ ታቦታቱን አጅቦ ወደ ጥምቀተ ባህሩ ለመውረድ ነቅሎ ወጥቷል፡፡ መድሀኒያለም፣ ፊት ሚካኤል፣ አጣጣሚ ሚካኤል፣ እልፍኝ ጊዮርጊስ፣ አበራ ጊዮርጊስ፣ ልደታ ማርያም፣ ቅዱስ ዮሐንስ፣ ቀሃ እየሱስ እነዚህ ታቦታት በታላቅ ድምቀት ወደ ጥምቀተ ባህሩ ጉዟቸውን ጀምረዋል፡፡ ኮረብታማ ጐንደር ከጥንታዊ ታሪክ ማህደርነቷ ጋር በተያያዘ የበርካታ ቱሪስቶች መዳረሻ ከመሆኗ ባሻገር የሃይማኖታዊ ቱሪዝም ማዕከል ናት፡፡ እርግጥም ጥምቀትን በጐንደር መታደም መባረክ ነው፡፡ ታቦታቱ በካህናት ዝማሬና ሽብሸባ፣ በባህላዊ ጭፈራ፣ በተለያዩ ሃይማኖታዊና ባህላዊ ትዕይንቶች ታጅበው ቁልቁል ወደ ጥምቀተ ባህሩ እየተጓዙ ነው፡፡ በተለየ ሁኔታ የሚከበረው የጥምቀት በአል ሲደርስ እንዲህ ከአለም ዙሪያ የሚመጡ በርካታ ቱሪስቶች ጐንደርን ያጥለቀልቋታል፡፡ እርግጥም ጥምቀትን በጐንደር መታደም መባረክ ነው፡፡ ታቦታቱ በካህናት ዝማሬና ሽብሸባ፣ በባህላዊ ጭፈራ፣ በተለያዩ ሃይማኖታዊና ባህላዊ ትዕይንቶች ታጅበው ቁልቁል ወደ ጥመቀተ ባህሩ እየተጓዙ ነው፡፡ ጥምቀትን በጐንደር ለመታደም ሩቅ ተጉዘው የመጡ በርካታ የውጭ አገራት ቱሪስቶች በደስታ ስሜት ተውጠው ይታያሉ፡፡ ይህንን የሚደንቅ ትዕይንት በካሜራዎቻቸው ለማስቀረት ከወዲያ ወዲህ ይሯሯጣሉ፡፡ እኔ ደግሞ ቱሪስቶቹ በሚያዩት ነገር ምን እንደተሰማቸው ለማወቅ አለፍ አለፍ እያልኩ እጠይቃቸዋለሁ፡፡ የሁሉም ምላሽ በሚያዩት ትዕይንት ፍፁም መደነቃቸውን የሚገልጽ ነበር ብዬ ማለፍ አልፈልግም፡፡ ፒያሳ አካባቢ ስላገኘሁት ስዊዘርላንዳዊ ቱሪስት ላውጋችሁ፡፡ የቴሌ ህንፃ በረንዳ ላይ ቆሞ ታቦታቱን እያጀበ የሚጓዘውን ህዝብ በአድናቆት ይመለከታል፡፡ በሚያየው ነገር መደሰቱን ገለፀልኝ፡፡ ይህ እጅግ ማራኪ ትዕይንት ነው አለኝ ቱሪስቱ ወደ ህዝቡ እየጠቆመ፡፡ ህዝቡን አየሁት፡፡ ከህዝቡ መሀል ደግሞ ፒያሳ አደባባዩ ላይ ጋሻ፣ ጦር፣ ጐራዴውን ይዞ የቆመውን የአባ ታጠቅ ካሳን ሀውልት አየሁት፡፡ ስለዚህስ ምን ትላለህ አልኩት ቱሪስቱን ወደ ሀውልቱ እየጠቆምኩት፡፡ ጥሩ ሃውልት ነው አለኝ ጥቂት አመንትቶ፡፡ የማን ሃውልት እንደሆነ ታውቃለህ መልሼ ጠየቅኩት፡፡ አላውቅም ብዙ ህዝብ በተሰበሰበበት ትናንት ተመርቆ ሲከፈት አይቻለሁ፡፡ ሰውዬው ማን እንደሆነ ግን አላውቅም፡፡ እንደሚመስለኝ ግን ሰውዬው ታዋቂ ጀግና ሳይሆን አይቀርም፡፡ ህዝቡ ከትናንት ጀምሮ ከሀውልቱ ጋር ፎቶግራፍ ሲነሳ አስተውያለሁ፤ ሰውዬው ጀግና መሆን አለበት አለኝ፡፡ እርግጠኛ መሆን ያልቻለው ሰውዬው ማን ነው በሚለው ነው፡፡ ለነገሩ አይፈረድበትም፡፡ በአገሩ ሳለ ስለ ሰውዬው ምንም ነገር ላያውቅ ይችላል፡፡ ወዲህ ጐንደር መጥቶ ሀውልቱን በቅርብ ርቀት እያየ የሆነ ሰውዬ ነው ብሎ እንደዋዛ ማለፉም የቱሪስቱ ጥፋት አይደለም፡፡ በሚሊዬን የሚቆጠር ገንዘብ ፈስሶበት ፒያሳ ላይ የቆመው የአፄ ቴዎድሮስ ሃውልት ሰውዬው ማን ነው፤ መቼ ተወልዶ፣ ምን ሰርቶ፣ መቼ ሞተ የሚሉ ጥያቄዎችን የሚመልስ በውጭ አገራት ይቅርና በአገሬው ቋንቋ እንኳን የተፃፈ ቁራጭ መረጃ የለውም፡፡ መንገዶች ሁሉ ወደ ጥምቀተ ባህሩ ይወስዳሉ፡፡ ወደ አፄ ፋሲል መዋኛ ከዳር እስከ ዳር በህዝብ ወደተጥለቀለቀው አደባባይ እዚህም እዚያም ክብ ተሰርቶ ይጨፈራል፣ እስክስታ ይወረዳል፡፡ ዙሪያ ገባው በሃይማኖታዊና ባህላዊ ትዕይንቶች ደምቋል፡፡ ከፋሲል መዋኛ ፊትለፊት የሚገኘው የአብነት ትምህርት ቤቶች መንደር ውስጥ እገኛለሁ፡፡ ለዘመናት በርካታ የቤተክርስቲያን ሊቃውንትንና ምሁራንን ሲያፈሩ የኖሩ መሰል የአብነት ትምህርት ቤቶች አሏት ጐንደር፡፡ አለፍ አለፍ ብለው የተቀለሱ ሰባት ጐጆዎች ጐንደር ከአብነት ትምህርት ማዕከልነት ጋር የተያያዘ ለዘመናት የዘለቀ ቁርኝት እንዳላት የሚያሳዩ ትዕይንቶችን ያስተናግዳሉ፡፡ የፊደል ሃዋርያና ንባብ ጉባኤ፣ የቅኔ ጉባኤ፣ የድጓ ፅዋዕተ ወዜማ ጉባኤ፣ የአቋቋም ጉባኤ፣ የትርጓሜ መፃሕፍት ጉባኤ ትምህርት በምን መልኩ እንደሚሰጥ የሚያሳዩ ናቸው ጐጆዎቹ፡፡ ተማሪዎች በየጐጇቸው ደጃፍ ተኮልኩለው በየኔታ መሪነት የየራሳቸውን ትምህርት ተያይዘውታል፡፡ ታቦታቱ ከየመንበራቸው ተነስተው በምዕመናኑ ታጅበው ረጅም ርቀት ተጉዘው ወደ ማደሪያቸው እያመሩ ነው፡፡ ጥምቀተ ባህሩ የሚገኝበት የፋሲል መዋኛ ከዳር እስከዳር በህዝብ ተጨናንቋል፡፡ እልልታና ሆታው፤ ዙሪያውን ያስተጋባል፡፡ መዘምራን በያሬዳዊ ዝማሬ፣ በሽብሸባና በከበሮ ታጅበው ማራኪ ትዕይንት ያሳያሉ፡፡ የአፄ ፋሲል መዋኛ ሺህ ካሬ ሜትር ስፋት ባለው ግቢ ውስጥ የሚገኝ ሲሆን ግቢው መሀል ላይ ሜትር በ ሜትር ስፋትና ሜትር ጥልቀት ያለው ገንዳ ይገኛል፡፡ በ ኛው ክፍለዘመን የተገነባው ይህ የመዋኛ ስፍራ እጅግ የሚደንቅ የኪነጥበብ ውጤት ሲሆን፤ አሰራሩና ቅርስነቱ በዩኔስኮ መዝገብ ሊያሰፍረው ችሏል፡፡ ከአንድ ኪሎ ሜትር በላይ ርቆ ከሚገኘው የቀሃ ወንዝ የተጠለፈ ውሃ ውስጥ ለውስጥ በቦይ ፈስሶ ወደዚህ መዋኛ ገንዳ ይገባል፡፡ ይሄም ብቻ አይደለም፤ ውሃው አገልግሎት ከሰጠ በኋላ በተዘጋጀለት ቦይ ወጥቶ ተመልሶ ወደ ወንዙ እንዲገባ በሚያስችለው መልኩ የተሰራ መሆኑ ጐንደር በዚያ ዘመንም ደረጃውን የጠበቀ የፍሳሽ መስመር ዝርጋታ ጥበብ ባለቤት መሆኗን ይመሰክራል፡፡ መዋኛ ገንዳው መሃል ላይ የባንዲራ መቀነት ታጥቆ አሸብርቆ የሚታየው ባለ አንድ ፎቅ ጥንታዊ ህንፃ የታቦታቱ ማደሪያ ነወ፡፡ ታቦታቱ በደማቅ ስነስርዓት ወደ ማደሪያቸው በማምራት ላይ ናቸው፡፡ እየመሸ ነው፡፡ ለአይን መያዝ እየጀመረ እየመሸም ግን ዙሪያ ገባው ደምቋል፡፡ የፋሲል መዋኛ ግቢ በምዕመናን ተጥለቅልቋል፡፡ ሆታና ጭፈራው አልቀዘቀዘም፡፡ ዙሪያ ገባው አሁንም እንደደመቀ ነው፡፡ የምሽቱ ውርጭ የግቢውን ሙቀት አላሸነፈውም፡፡ ዙሪያዬን በሚሞቅ ነገር ተከብቤያለሁ፡፡ ውርጭ በማያሸንፈው ሙቀት ውስጥ ከአንድ ጥንታዊ ፍርስራሸ ህንፃ አጠገብ ተቀምጫለሁ፡፡ ይህ ፍርስራሽ ህንፃ መቃብር ነው፡፡ የአፄ ፋሲል ፈረስ ዞብል ያረፈበት መቃብር፡፡ መቃብሩን ተደግፌ ቁጭ ብያለሁ፡፡ እዚህ የምሽት ውርጭ ቢያይልም፣ በረደኝ አያስብልም፡፡ ኑሮ ካሉት ብሎ ነገር፣ ምን የሚሉት ተረት ነው እናንተው እዚህ ሲሆን መቃብርም ይሞቃል በዙሪያዬ ያለውን ደማቅ ትዕይንት እያየሁ የተቀመጥኩበት ድንጋይ አይቀዘቅዝም፡፡ እነሱ ኑሮ ካሉት፣ መቃብር ይሞቃል ይላሉ፡፡ እኔ ኑረው ካዩት፣ መቃብር ይሞቃል እላለሁ፡፡ እንዲህ እንደ እኔ እዚህ ግቢ ውስጥ ተገኝተው፣ ከህዝቡ መሀል ኑረው ይህንን ትዕይንት እያዩ ተደግፈውት ቁሞ ያሉት መቃብር አይቀዘቅዝም፡፡ በከተራ ከጐንደሮች ጋራ እንኳን ሌላው መቃብርም ይሞቃል ይቀጥላል

ልመለስን አልመልስ በነጋታው

ሆዷ እያባ፡፡ እንደ አንባቢ አንድ ነገር ጠረጠርኩ፡፡ እነዚህ በአፍላ ዕድሜ ፈረስ ይጋልቡ የነበሩ ወጣቶች ከከተማ ስለራቁ፤ ከቡና ቤት፣ ከካፌ ወይም ከመዝናኛ ስለተለዩ፣ ስሜታቸው ከተፈጥሮ ጋር የገጠመ፣ አድናቆታቸው ወደ ጥሬ ውበት ያፈጠጠ ይመሥላል፡፡ የወንዙን መዝሙር፣ የተራራውን ኩራት፣ የሰማዩን ሠሌዳ ፅሁፍ የሚተርኩት ለዚያ ይሆናል የሚል ግምት አለኝ፡፡ ስንኝ አደራደራቸውም ባብዛኛው ክፍት የሚባለው አይነት ነው፡፡ አውቶማቲክ፡፡ ለቅቀው ነው ቆም የሚሉት፡፡ እንደ ክላንሽኮቭ ጠመንጃቸው ከለቀቁት በኋላ ይሆን ልጓም የሚይዙት አላውቅም ደግሞ እነዚህ ወጣቶች ጭቆና ጠልተው ገደብ አሥመርሮዋቸው ወደ በረሀ ስለገቡ ይሆን ብዙ ግጥሞቻቸው ሠፊ ሜዳ ተጉዘው የሚቆሙት ልቤ እንደዚህ ይሆን ያለኝን ማለቴ ነው፡፡ የቤት አመታታቸውም ሙሉ ለሙሉ ለአይን ቤት የሚመቱ ናቸው ማለት ይቻላል፡፡ ምናልባት የዘመናቸው ግጥም ስልትና መስፈርት ስለነበረ ይሆናል፡፡ አሁን አሁን ግን ከዚህ ለየት ያሉ ግጥሞችና ገጣሚዎችም አሉ፡፡ ይህንን ስል የእነሰለሞን ደሬሳን ወለሎት ማለቴ አይደለም፡፡ የእነዚህ አይነቱ ግጥሞች ለረጅም ዓመታት በአሜሪካና በእንግሊዝ ገጣሚያን ተብለው ኖረዋል፡፡ ተቃዋሚ ቢኖራቸውም ሶረኔ ከሌሎቹ ግጥሞች የተለየ ዜማና ምት አለው ባልልም ስሜት አገላብጦ የሚገርፍ፣ አንዳች ትዕይንታዊ ምትሀት ያረበበት ስለሆነ መንጠቆነት ይንፀባረቅበታል፡፡ እንደገደል ማሚቶ የሚጮህ፣ ልብ ላይ የሚዘምር ከቃላት ያለፈ መልክ ሥዕል አለው ምኑ ይሆን እኔም አልገባኝም መጽሐፉን አንብቡት እንዳልል እኔም በመከራ ነው ያገኘሁት ዕድሜ ለመጽሐፍት ሻጭ ወዳጆቼ ምሥጋና ይግባቸው ከላይ እንደገለፅኩት ሶረኔ የኢሕዴን የትግል ጀማሬና ጉዞ፣ ድምፅ፣ የትግል ሥቃይና ቁንጥጫ እንጉርጉሮም ነው፡፡ ትግላቸው ከግዙፉ መንግስት ጋር ብቻ ሣይሆን ከተፈጥሮም ጋር እንደነበር መጽሐፉ በዜማ ያወራል፡፡ ለዚህም መሠለኝ ተከዜን የወቀሱት ብቻ ወፍና አዝርዕቱን፣ አፈርና ውሃውን የሚዳስስ ስሜትና እውነት የያዙ ግጥሞች ናቸው፡፡ ተስፋ ሀዘን ሽንፈት፣ ድል፣ ለቅሶ አለበት፡፡ ትውልዱ ከራሱ ሕይወት ይልቅ፣ ዓላማውን ያከበረበት ዘመን ስለነበር እጅግ የሚያስደምም ሥዕል ያሣያል እንደ ወገንም ሆድ ያባባል ተራራ መግፋት ይመሥላልና መጽሐፉን ሣነብበው ኢሕዴን ዛሬ ማን ነው እነማን ናቸው ብዬ አላሰብኩም፤ ማሰብም አልፈልግም ግጥሞቹ ከትናንት ንፁህ የወጣትነት ልብ የፈለቁ ጣፋጭ ምንጮች ናቸውና ምናልባት ወደ ዛሬ ብመጣ ስሜቴ ይጠወልጋል፤ ልቤም ያዝናል አሁን ላለው ኢሕዴን የአርሶ አደሮቹ ግጥሞች የሚያስታውሱት ነገር አለ ብዬ አምናለሁ፡፡ ለምሳሌ፡

የብሄረሰብና የሃይማኖት ፖለቲካ የአክራሪነት ፖለቲካ

የስራ አጥነትና የኑሮ ውድነት ኢኮኖሚ የኮብልስቶን ኢኮኖሚ መረጃ የመደበቅና የውስጥ ለውስጥ አስተዳደር የበረሃ መንግስት መፍዘዝም ሆነ ማድፈጥ መፍትሄ አይሆንም። የጠ ሚ መለስ ዜናዊን መታመም ለወር ያህል ደብቆ በማቆየትና አድፍጦ በመጠበቅ ምን ትርፍ ተገኘ ምንም። አንገትን ጭድ ውስጥ አስገብተው ቢሸሸጉ፤ እውነታውን ሊያጠፋ አይችልም። መፍትሄ እንደማያስገኝ ግልፅ ቢሆንም፤ እንዲህ አይነቱ ባህርይ፤ ነባር የአገራችን ባህል ነው የመፍዘዝ ባህርይ፤ የማድፈጥ ባህል፤ የድንዛዜ ጎዳና ልትሉት ትችላላችሁ ። ግን ብቸኛ ባህል፤ ብቸኛ ጎዳና አይደለም መንትያ አለው። ከኢህአዴግ ድብቅነትና ድንዛዜ ጋር አብሮ ምን እንደተፈጠረ ታውቁት የለ አገር ምድሩን ያተራመሰ የወሬ ማዕበል፤ በኢንተርኔትና በፌስቡክ፤ በየቢሮውና በየጓዳው፤ በየመጠጥ ቤቱና በየካፍቴሪያው ለወሬ ግርግር መቅበዝበዝ በርክቷል። ለነገሩ፤ ለወር ያህል አድፍጦ የነበረው ኢህአዴግ፤ ወሬው ከቁጥጥሩ ውጭ ከሆነበት በኋላ፤ ከድንዛዜ ለመውጣት ማርሽ ቀይሮ እንዴት መንፈራገጥና መደናበር እንደጀመረ ሳትታዘቡ አትቀሩም። ግን ምን ዋጋ አለው ይሄም መፍትሄ አይደለም። የሚገርመው ምን መሰላችሁ መንፈራገጥም ሆነ መደናበር መፍትሄ እንደማያመጣ ግልፅ ቢሆንም፤ ነባር የአገራችን ባህል ነው የመቅበዝበዝ ባህርይ፤ የመደናበር ባህል፤ የግርግር ጎዳና ልትሉት ትችላላችሁ ። የአገራችን የሺ አመት ታሪክ፤ በእነዚሁ መንታ ባህሎች የተቃኘ ነው የማድፈጥና የመደናበር ባህሎች፤ የመፍዘዝና የመቅበዝበዝ ባህሎች እየተፈራረቁ የሚፈጥሩት አዙሪት ነው የአገራችን የረዥም ጊዜ ታሪክ። በድንዛዜ ጎዳና ይጓዝና በግርግር ጎዳ በኩል ዞሮ ወደ ድንዛዜ ጎዳና ይመለሳል እንደገና ወደ ግርግር ጎዳና ሊያመራ። ከአገራችን የመንግስታት የስልጣን ዘመንና የስልጣን ለውጥ ላይ ሲፈራረቁ የሚታዩ የድንዛዜና የግርግር ወቅቶችን ማየት ትችላላችሁ። ዛሬ በዘመናችን፤ ከሃይማኖት አክራሪነት ጋር ተያይዘው የሚታየውን ድንዛዜና ግርግር እንደ ምሳሌ ማንሳት ይቻላል። ከዚያ በፊት ግን፤ የስራ አጥነትና የስደት ጎርፍ በሚመለከት የተፈጠሩትን አዝማሚያዎች ተመልከቱ። ባለፉት አስር አመታት በተለይም ከአምስት አመት ወዲህ፤ የስራ አጥነት ችግር እየተባባሰ፤ የስደት ጎርፍ እየጨመረ መምጣቱ ሚስጥር አይደለም። ግን፤ በሰከነ አእምሮ መፍትሄ ለማበጀት የመትጋት አዝማሚያ አልተፈጠረም እንዲህ አይነት ባህል ለአገራችን እንግዳ ነው የማስተዋል ባህርይ፤ የመስከን ባህል፤ የትጋት ጎዳና ልትሉት ትችላላችሁ ። ይህን ጎዳና ከመሞከር ይልቅ፤ ነባሮቹን ድንዛዜና የግርግር ጎዳናዎች ናቸው ጎልተው የሚታዩት። ከአመት አመት የስራ አጥነትና የስደት ችግሮች ሲባባሱ፤ ምንም አልተደረገም። መፍዘዝና መደንዘዝ ብቻ እጅን አጣጥፎና አድፍጦ መጠበቅ ብቻ ግን በድንዛዜ ስንጠብቅ ውለን፤ ስንጠብቅ ብናድር መፍትሄ ጠብ አይልም፤ ጠብ አላለም። ይሄ የድንዛዜ ጎዳና አላዋጣ ስላለ፤ ችግሩ አብጦ ሊፈነዳ ስለደረሰ፤ አሁን ማርሽ ቀይረን ወደሌላኛው የተለመደ ጎዳና ገብተናል። ቢዝነስ እንዲስፋፋና የስራ እድሎች በስፋት እንዲፈጠሩ የነፃ ገበያ ኢኮኖሚን ለማስፋፋት ከመጣርና ከመትጋት ይልቅ፤ በከንቱ መንፈራገጥ ተጀምሯል። ስደትን በደፈናው ለማጣጣል መቅበዝበዝ፤ በክልከላና በእገዳ ስደትን ለማስቆም መደናበር በርክቷል። ከዚሁ ጋር አብሮ፤ መንግስት ለህዝብ የስራ እድል የመፍጠር ምትሃታዊ ችሎታ ያለው ይመስል፤ የፕሮፓጋንዳው ግርግር ተነስቶበታል። አገር በኮብልስቶን የምትበለፅግ ይመስል፤ ነጋ ጠባ ስለ ድንጋይ ጠረባ በፕሮፓጋንዳ ግርግር ህዝቡን መተግተግ የት ያደርሳል የትም። ሲደናበሩ ውለው ሲወራጩ ቢያድሩ፤ የስራ አጥነትን ችግር የሚያቃልል መፍትሄ የግርግር ጎዳና ውስጥ አይገኝም። እንግዲህ፤ የትም መቼም ቢሆን፤ ችግር የማይገጥመው ሰው ወይም ቤተሰብ፤ ድርጅት ወይም አገር፤ ፓርቲ ወይም መንግስት የለም። በመጠንና በአይነት ይለያያል እንጂ፤ ሁሉም ሰው ላይ ችግር ይፈጠራል። በዚህ በዚህ ሁላችንም እንመሳሰላለን። ልዩነት የሚመጣው ከዚያ በኋላ ነው። ችግር ሲደርስብን ወይም በራሳችን ላይ ችግር ስናደርስ ምን እናደርጋለን ይኸኔ መንገዳችን ይለያያል፤ የአስተሳሰብና የምርጫ ጉዳይ ነዋ። በግለሰብም ሆነ በቤተሰብ ደረጃ፤ በፓርቲም ሆነ በመንግስት ደረጃ፤ ለተለያየ ችግር የምንሰጠው የሃሳብና የተግባር ምላሽ፤ እንደየምርጫችን ይለያያል። የምናገኘው ውጤትም የዚያኑ ያህል ይራራቃል። እንደየምርጫችን ስኬትን እንጎናፀፋለን፣ አልያም ውድቀትን እንከናነባለን። በሌላ አነጋገር፤ ለክፉም ሆነ ለበጎ፤ ስራው ያውጣው እንደሚባለው አይነት ነው። የስራውን አገኘ፤ የእጁን አገኘ ይባል የለ የምርጫውን አገኘ ብለን ልንጨምርበት እንችላለን። ችግር ሲያጋጥማቸው፤ የሚባንኑና የሚነቁ አሉ ችግር መከሰቱን ሲያዩ፣ ከእውነታው ለመሸሽ በድንዛዜ አይናቸውን አይጨፍኑም፤ እውነታውን ለመደበቅ አንገታቸውን አሸዋ ውስጥ ቀብረው አያደፍጡም። አልያም በአሉባልታና በፕሮፓጋንዳ ግርግር እውነታውን ሰርዘው ደልዘው ለማጥፋት አይደናበሩም። መፍትሄ ፍለጋ በሰከነ አእምሮ በአስተዋይነት ያስባሉ፤ በተግባርም ተግተው ይጥራሉ። የእነዚህን ሰዎች ምርጫ ነው፤ የትጋት ጎዳና ብለን የሰየምነው። ግን ምን ዋጋ አለው የአገራች ዜጎችና ምሁራን፤ ፓርቲዎችና መንግስት፣ በአብዛኛው በዚህ ትክክለኛ ጎዳና ሲጓዙ አይታዩም። ሁለተኛው ጎዳና፤ የግርግር ጎዳና ነው ብዙዎች የሚመርጡት ጎዳና። ችግር ሲያጋጥማቸው፤ እየቃዡ ይቅበዘበዛሉ። ለምሳሌ፤ የመንግስት መሪ መታመምና መጥቀስ ይቻላል። የብሄረሰብና የሃይማኖት ፖለቲካ መስፋፋቱም ከፍተኛ ችግር ነው የአክራሪነት ፈተና። ስራ አጥነትና ስደትም ቀላል ችግሮች አይደሉም። የፖለቲካ ነፃነት መጥበብ ወይም የመንግስት መግነንም እጅጉን የባሰ ችግር ነው። እንግዲህ፤ አንዱ ወይም ሌላኛው ችግር ተከስቶ የለ ችግር መከሰቱ እውነት አይደል በወሬና በፕሮፓጋንዳ እውነታውን መሰረዝ የሚችሉ እየመሰላቸው ማምታታትና ማደናበር፤ ወይም በዘፈቀደ መንጫጫትና ቀውጢ መፍጠር የት ያደርሳል የትም አያደርስም ችግሮቹን ያባብስ እንደሆነ እንጂ። ሶስተኛው ጎዳና የድንዛዜ ጎዳና ነው ብዙዎች የሚርመሰመሱበት ጎዳና። ችግር ሲያጋጥማቸው፤ መፍዘዝንና መደንዘዝን ይመርጣሉ። የተከሰተውን ችግር ላለማየት፤ አይተው ከሆነም እንዳላዩ ለማለፍ፤ ማለፍ ካልቻሉም መፍትሄ እንደሌለው እርግማን አድርገው በመቁጠር እጅ አጣጥፈው የሚተክዙና የሚቆዝሙ ናቸው። በአገራችን፤ ብዙ ዜጎችና ፖለቲከኞች፤ ፓርቲዎችና መንግስታት በአመዛኙ የትኞቹን ጎዳናዎች እንደሚያዘወትሩ ተመልከቱ። የሰከነ የትጋት ጎዳናን ሳይሆን፤ የመደናበር አልያም የመደንዘዝ ጎዳናን ነው የሚያዘወትሩት። ለዚህም ነው፤ የአገሪቱ የወደፊት እጣ ፈንታ ምን ሊሆን ይችላል ተብለው የተጠየቁ በርካታ ምሁራን፤ ስርዓት አልበኝት ወይም የጭካኔ አምባገነንነት በማለት ስጋታቸውን የገለፁት። በዊኪሊክስ ይፋ የተደረጉ የአሜሪካ ዲፕሎማሲያዊ ደብዳቤዎች ላይ የቀረበውን ዳሰሳ መመልከት ትችላላችሁ። በሚል መለያ ቁጥር የተፃፈውን ደብዳቤ ጨምሮ ዳሰሳው በአምስት ክፍል የቀረበ ነው ። በአዲስ አበባ በተለያዩ ተቋማት ውስጥ ከሚሰሩ አስር ምሁራን አስተያየት ከተሰበሰበ በኋላ ዳሰሳውን ያቀረቡት የወቅቱ የአሜሪካ አምባሳደር ዶናልድ ያማማቶ፤ እነዚህ ምሁራን አስተሳሰብ በአጠቃላይ የአገሪቱን ምሁራን መንፈስ ያንፀባርቃል ብለዋል። በዳሰሳው ውስጥ እንደተጠቀሰው፤ የአስሩም ምሁራን ስጋት ተመሳሳይ ነው አገሪቱ ወደ ስርዓት አልበኝነት አልያም ወደ ጭካኔ አምባገነንነት እንዳታመራ ይሰጋሉ። የስጋታቸው ተመሳሳይነት በአጋጣሚ የተፈጠረ አይመስለኝም። የምሁራኑ ስጋት፤ በአገራችን እየተፈራረቁ የሚዘወተሩ ሁለት ጎዳናዎችን ያመላክታል። በአንድ በኩል፤ መደናበር የበዛበት የግርግር ጎዳና አለ። በሌላ በኩል ደግሞ፤ አምባገነንን አሜን ብሎ የመቀበልና ሁሉንም ሸክም ችሎ የማደር ዝምታ የሰፈነበት የድንዛዜ ጎዳና አለ። የግርግር ጎዳና አልያም የድንዛዜ ጎዳና ናቸው አማራጮቹ። የምሁራኑ ስጋት የአገሪቱን ባህል ያንፀባርቃል ማለት ይቻላል በስርዓት አልበኝነት የተቀጣጠለ ግርግር ወይም በጨካኝ አምባገነን የተቀጠቀጠ ድንዛዜ ። የአገሪቱ ታሪክ፤ የሁለቱ ጎዳናዎች አዙሪት ነው። አንዳንዴ፤ የመደናበር ጎዳናው እየተጥለቀለቀ፤ አገሩ ሁሉ በጭፍን ስሜት ይፍለቀለቃል፤ በወሬና በስብሰባ ይናጣል። በመግለጫና በፕሮፓጋንዳ ይንተከተካል። በጩኸትና በመፈክር ይበጠበጣል፤ በዛቻ ይንቀጠቀጣል፤ በአመፅ ይቃወሳል፤ በተኩስ ይርበደበዳል። ሌላ ጊዜ ደግሞ፤ አዳሜ የመደንዘዝ ጎዳና ውስጥ ይገባና አገር ምድሩ ጭር ይላል፤ አንገት መድፋትና አንገት መቅበር፤ ማድፈጥና ማድባት፤ መተከዝና መቆዘም ይበዛል። እውነትም፤ ኋላቀርነት ክፉ ነው። እንዲህ በመደናበርና በመፍዘዝ መሃል እያላጋ፤ ነፃነትንና ብልፅግናን አሳጥቶ፤ በውርደትና በድህነት ያዳፋናል። ችግሮቹ መፍትሄ ሳያገኙ፤ ትውልድ አልፎ ትውልድ ይተካል። በአንድ በኩል፤ ችግር ራሱ መፍትሄን የሚወልድ ይመስል፤ በዝምታ መቀበልና እጅን አጣጥፎ መቀመጥ፤ አንገትን ቀብሮና አድፍጦ መጠበቅ፤ መተከዝና መቆዘም እናበዛለን። እኮ ለምን ችግር እየበዛና እየመረረ ሲመጣ፤ ራሱ የመፍትሄ ሃሳብ እንዲሰጠን እንጠብቃለን እንዴ መከራ ይምከረው ይባል የለ። ችግር ሲደራረብብህ ዝም ብለህ ተሸከም፤ እጅህን አጣጥፈህ በድንዛዜ ጠብቅ፤ አንድ ቀን መከራህ ይመክርሃል ። ችግር ሲለበልበንና ሲገርፈን ቆይቶ፤ በመጨረሻ መፍትሄ ብልጭ ያደርግልናል አያደርግልንም። መከራ ይምከረው የሚለው አባባል አይሰራም። ሌላው ቢቀር ኢትዮጵያ ውስጥ እንዳልሰራ እርግጠኛ መሆን ይቻላል። ከስልጣኔ መንገድ ጋር የተለያዩት ኢትዮጵያውያን፤ ቢያንስ ለሺህ አመታት መከራ አይተዋል። በችጋር ብዛት፤ ብልህ አልሆኑም። የድህነት ክምር፤ እውቀት አልሆናቸውም። ምናልባት፤ ያንን የድንዛዜ ጎዳና የምናዘወትረው፤ ችግርን እንደእርግማን ስለምንቆጥር ይሆን እንዴ ይታደሉታል እንጂ አይታገሉትም ብለን እንተርት የለ የጊዜ እንጂ የሰው ዠግና የለውም ብለን ስንተርትም ትርጉሙ ግልፅ ነው። ችግር ቢገጥምህ እድልህ ነው ምንም ብታደርግ የትም አትደርስም፤ እጅህን አጣጥፈህ ተቀመጥ፤ ከመፍዘዝና ከመደንዘዝ፤ ከመተከዝና ከመቆዘም ውጭ ሌላ አማራጭ የለህም እንደማለት ነው። የድንዛዜ ጎዳናው በባህላዊ አባባሎች የበለፀገ ባህላዊ ጎዳናችን ነው። ይህንን እያሰብኩ እያለ ነው፤ የአንዱን ምሁር አስተያየት ያስታወስኩት። ያማማቶ ያዘጋጁት ዲፕሎማሲያዊ ደብዳቤ ውስጥ የተጠቀሱ አንድ ኢትዮጵያዊ ምሁር፤ አገሪቱ በዝምታና በፍርሃት ድባብ እንደተዋጠች ይገልፃሉ። አንድ ሺ የሚሆኑ የኢህአዴግ ካድሬዎች የአገሪቱን ፖለቲካና የአገሪቱን ህዝብ በቁጥጥራቸው ስር አስገብተው እንዳሻቸው ያደርጉታል ሲሉም ምሁሩ ይናገራሉ። አሁን ይህ አስተያየት ትክክለኛ ሊሆን ይችላል እንዴት ነው አንድ ሺ ሰዎች ሰማኒያ ሚሊዮን ህዝብን መቆጣጠርና መንዳት የሚችሉት ጨርሶ እውነት አይመስልም። ግን ምናልባት ህዝቡ በድንዛዜ ጎዳና አንገቱን እየቀበረ አድፍጦ የሚጠብቅ ከሆነስ ያኔ አንድ ሺ ሰዎች ሚሊዮኖችን ማገትና መቆጣጠር ላያቅታቸው ይችላል። መጀመሪያ ግን፤ ህዝቡን ወደ ድንዛዜ ጎዳና ማስገባት የግድ ነው። ኢህአዴግ ይህን አስተያየት እንደማይቀበልና እንደሚያስተባብል ግልፅ ነው። ነገር ግን፤ ሰሞኑን በሌላ ርዕሰ ጉዳይ ተመሳሳይ አስተያየት ከኢህአዴግ በኩል ሳትሰሙ እንዳልቀራችሁ እገምታለሁ። በመንግስት ሚዲያ በተደጋጋሚ ሲነገር ሰምታችሁ ከሆነ፤ በአዲስ አባባ ታላቁ አንዋር መስጊድ ውስጥ ጥቂት አክራሪዎች ህዝበ ሙስሊሙን መስጊድ ውስጥ አግተው እንዳይወጣ ከልክለዋል ተብሏል። ይሄ እንዴት ሊሆን ይችላል ጥቂት ሰዎች እንዴት እንዴት በሺ የሚቆጠሩ ሰዎችን ማገትና መንገድ መከልከል ይችላሉ በቲቪ በተሰራጨው ምስል፤ እጅ ለእጅ ተያይዘው መንገድ ሲዘጉ የሚታዩት ደርዘን የሚሆኑ ወጣቶች ነው መንገድ የተዘጋባቸው ደግሞ በጣም ብዙ ናቸው፤ መንገድ ሲዘጋባቸው እንዴት ዝም ይላሉ አሁን ይሄ እውነት ሊሆን ይችላል አስቸጋሪ ጥያቄ ነው። ነገር ግን፤ በአንድ ሺ ካድሬዎች አማካኝነት አገሬውን ለመቆጣጠር ከፈለግን፤ ህዝቡም በዝምታ ወይም አሜን ብሎ ታዛዥነትን እንዲቀበል ከተመኘን፤ ህዝቡን ወደ ድንዛዜ ማስገባት የግድ ይሆናል። ነገር ግን፤ ህዝቡ በዝምታ ለኔ ታዛዥ እንዲሆን ካደረግኩት በኋላ፤ አዛዥ ልሁን ብሎ ለሚመጣ ሌላ ሰውም ታዛዥ እንዲሆን አዘጋጅቼዋለሁ ማለት ነው። የእንቆቅልሹ ፍቺም ይሄው ነው። ኢትዮጵያዊያን፤ ሁሉን ቻይ መሆን ይችሉበታል። ባህላችን ነው። የተነሳብን እለት ግን ጉድ ይፈላል። እንደ ድንዛዜ ጎዳና ሁሉ፤ የግርግር ጎዳናም ባህላችን ነው። በድንዛዜ ጎዳና ችግራችንን መፍታት ሲያቅተን፤ ድንገት አንድ ቀን ይነሳብናል በእርግጥ ያኔ የምንመርጠው የመደናበርና የግርግር ጎዳናም ችግራችንን የሚፈታ አይደለም። ቢሆንም ግን፤ ራሳችንን እንደጥፋተኛ አንቆጥረውም ቢቸግረን ነው የተደናበርነው በማለት ለባህላዊ የግርግር ጎዳና ተከራካሪ ጠበቃ እንሆንለታለን። የጨነቀው እርጉዝ ያገባል የሚለውን አባባል ተመልከቱ። ችግር በቅቤ ያስበላል ሲባልስ አልሰማችሁም የተቸገረ ሰው እየተደናበረ በግርግር ጎዳና ውስጥ እየተደናበረ ቢጓዝ አይፈረድበትም እንደማለት ነው። የግርግር ጎዳናም በባህላዊ አባባሎች የበለፀገ ጎዳና ነው። በእነዚህ ሁለት ባህላዊ ጎዳናዎች ምክንያት ነው፤ አገራችን በዡዋዥዌ ታሪክ የተሞላችው። የአፄ ሃይለስላሴን ዘመን መመልከት ይቻላል። በአንድ በኩል ሁሉን ነገር ችሎ የማደር፤ የመፍዘዝ፣ የመደንዘዝ፣ የመቆዘምና የመተከዝ መንፈስ ለበርካታ አመታት ዘልቋል በሃይለስላሴ ዘመን። በሌላ በኩል ደግሞ በ ዎቹ ዓ ም አገሪቱን ያጥለቀለቃት የፀበኝነት መንፈስ አስታውሱ ቅዠታምና ግርግራም፣ ቀዥቃዣና ደንባራ ዘመን። ብዙ ኢትዮጵያዊ አንዴ ድምፁን ያጠፋል፤ ሌላ ጊዜ ደግሞ ሆ ብሎ ይጮሃል። አንዴ ራሱን እንደሳተ ሰው አንገቱን ቀብሮ ጥቅልል ብሎ ይተኛል ሰዎች የበላይና የበታች እንደሆኑ አምኖ፤ በፈጣሪ ለተሰየሙ ምርጦች እየተገዛ፣ የባሰ አታምጣ እያለ በድንዛዜ ይቀመጣል ለምሳሌ ለአፄ ሃይለስላሴ እየተገዛ ሌላ ጊዜ ደግሞ፤ የሰው አጥር እያፈረሰ እንደ እብድ ይወራጫል ሰዎች ሁሉ ምንም ሳይበላለጡ በሃብት እኩል መሆን አለባቸው እያለ የሰው ንብረት እየወረሰ፤ ሰዎችን በአደባባይ እየረሸነ ለምሳሌ በአፄ ሃይለስላሴ ላይ እያመፀ ። ከሁለቱ ጎዳናዎች አዙሪት መውጣት ካልቻልን፤ የአገራችን ታሪክ የድንዛዜና የግርግር ዡዋዥዌ እንደሆነ መቀጠሉ ነው።

ሴት እሷም መልሳ ካላፈቀረችው በቀር ያፈቀራትን ወንድ መናቋ አይቀርም፡፡

ኤልዛቤት ስቶዳርድ ፍቅር አልባ ጋብቻ ማለት ጋብቻ አልባ ፍቅር ማለት ነው፡፡ ኬኔት ክላርክ የሴትን ልብ ለመምታት እርግጠኛው መንገድ ተንበርክኮ ማለም ነው፡፡ ዳግላስ ጄሮልድ የወሊድ መከላከያ ለሚጠቀሙ ጥንዶች ከህፃናት ማሳደጊያ ቤቶቼ ውስጥ ልጅ አልሰጣቸውም፡፡ እንደነዚህ ዓይነት ሰዎች ፍቅር አይገባቸውም፡፡ ማዘር ቴሬዛ

የምግብ እጥረት በዓለም አቀፍ ደረጃ በየዓመቱ ለሚከሰተው የሁለት ሚሊዮን መቶ ሺ ህፃናት ሞት መሰረታዊ ምክንያት ነው

በኢትዮጵያ ውስጥ ከሚኖሩ ህፃናት በመቶ የሚሆኑት በምግብ እጥረት የጫጩና ሰውነታቸው የመነመነ ነው፡፡ በእኛ ት ቤት ውስጥ ካሉ ተማሪዎች መካከል አንዳንዶቹ ምግብ ሳይበሉ ወደ ትምህርት ቤት ስለሚመጡ ቶሎ ይደክማቸዋል፡፡ የምንማርበት ጠረጴዛ ላይ ተኝተው ብዙ ጊዜ አስተማሪ ገርፏቸዋል፡፡ በጣም ሲርባቸው በእረፍት ሰዓት እየወጡ ብዙ ውሃ ይጠጣሉ፡፡ አንዳንዴም በቃ ትምህርቱን ጥለው ወደቤታቸው ይሄዳሉ፡፡ በማግስቱ ሲመጡ ግን መገረፋቸው አይቀርም፡፡ ስም ሲጠራ ስለማይኖሩ አቤት አይሉም፡፡ አስተማሪው በማግስቱ ይገርፋቸዋል፡፡ አንዳንዴ ደግሞ ጢቢኛ ምናምን ይዘው የሚመጡ ልጆች ያካፍሏቸዋል፤ እነዚህ ልጆች ሁልጊዜም ያሣዝኑኛል፡፡ ግን የምሰጣቸው ነገር የለኝም፡፡ ሕፃናት በምግብ እጥረት እንዳይቸገሩና እንዳይሞቱ ለመንግስት ለማሣወቅ ሩጫ ሊደረግ ነው ሲባል ሰምቼ በጣም ደስ አለኝ፡፡ አስተማሪዎቻችን ከየክፍሉ የሚሮጡ ህፃናትን ሲመርጡ እኔንም መረጡኝና ዛሬ ልሮጥ መጣሁ ያለው የአስራ ሁለት ዓመቱ ህፃን አደም እድሪስ ነው፡፡ በአማራ ክልላዊ መንግስት በደሴ ከተማ ውስጥ በኤቭሪዋን ካምፔን ሁሉም ዘመቻ ፣ ሴቭ ዘ ችልድረን ህፃናት አድን ድርጅት ሰሜን ቢሮ እና የአማራ ክልል ሴቶች ማህበር በጋራ አዘጋጅነት ለሚካሄደው የማራቶን ሩጫ ውድድር አምባራስ ሆቴል ፊት ለፊት ከተሰበሰቡ ህፃናት መካከል አግኝቼ አደምን ለቃለመጠየቅ ስጠይቀው ፍቃደኝነቱን ያለምንም ማቅማማት ፈቀደልኝ፡፡ በቢለን ትምህርት ቤት ውስጥ የአራተኛ ክፍል ተማሪ ለሆነው ህፃን አደም የተመጣጠነ ምግብ መመገብ የሰማይ ያህል ቢርቅበትም ሆዱ እንዲሞላ ግን ይቀምሰው ነገር አያጣም፡፡ በአሮጌ ልብስ ስፌት ሥራ የሚተዳደሩት አባቱ ሲሆኑ አደምን ጨምሮ ሰባት ልጆቻቸውና ባለቤታቸው የሳቸውን እጅ ጠባቂዎች ናቸው፡፡ ከእህትና ወንድሞቹ መካከል አራቱ ውሎአቸው ትምህርት ቤት ሲሆን ሁለቱ እድሜያቸው ገና ለትምህርት ባለመድረሱ ከእናታቸው ጋር በቤት ውስጥ ይውላሉ፡፡ የአደም ወላጆች ልጆቻቸውን ወደ ትምህርት ቤት ለመላክ ብዙ ዋጋን ከፍለዋል፡፡ ኑሮአቸው ከእጅ ወደ አፍ የሆነና እጅግ አነስተኛ ገቢ የሚያገኙ ቢሆንም ልጆቻቸው ከትምህርት ብርሃን ርቀው እንዲቀሩ ፈፅሞ ፍላጐት አልነበራቸውም፡፡ እናም ከሚያስፈልጋቸው መሠረታዊ ነገሮች ሁሉ ቀንሰው ልጆቻቸውን ለማስተማር ቅድሚያ ሰጡ፡፡ ስለዚህም እነ አደም በቤት ውስጥ የሚመገቡት ነገር እንደነገሩ ሆነ፡፡ አደምን ስመለከተው ዕድሜው ከ ዓመት ሊሆነው እንደሚችል ብገምትም የተወለደው ግንቦት ዓ ም መሆኑን ገልፆ አስራ ሁለተኛ ዓመት ዕድሜው ላይ መድረሱን አስቆጠረኝ፡፡ የጫጫው አካሉና ያጠረው ቁመቱ ከእድሜው በታች እንድገምተው እንዳደረገኝ ገባኝ፡፡ ይህ ደግሞ እንደ ብዙዎቹ ኢትዮጵያውያን ህፃናትና ልጆች በተመጣጠነ ምግብ እጥረት አማካኝነት የሚከሰት የሰውነት መመንመንና መቀጨጭ ችግር ነው፡፡ ለከፍተኛ የምግብ እጥረት የተጋለጡ ህፃናት አዕምሮአዊና አካላዊ እድገታቸው የጫጫ ይሆናል፣ የማገናዘብ፣ የመመራመር ችሎታቸው ይቀንሣል፣ ትምህርታቸውን በአግባቡ ለመከታተልና የተሻለ ውጤት ለማምጣት ይቸገራሉ፡፡ ከዚህም ባለፈ እጅግ አስጊ ለሆኑ የጤና ችግሮች ሊጋለጡ ይችላሉ፡፡ እንደ አለም ጤና ድርጅት መረጃ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት በሚሊዮን የሚቆጠሩ ህፃናትን ለኒሞኒያና ለተቅማጥ በሽታ እንዲጋለጡ ያደርጋቸዋል፡፡ በኢትዮጵያ ውስጥ ከሚኖሩ ህፃናት መካከል በመቶ የሚሆኑት በምግብ እጥረት የጫጩና ሰውነታቸው የመነመነ ነው፡፡ ኢትዮጵያ ውስጥ ከሚወለዱ ህፃናት መካከል አንዱ አምስተኛ ዓመት ልደቱን ሣያከብር ይሞታል፡፡ የምግብ እጥረት በአለም አቀፍ ደረጃ በየዓመቱ ለሚከሰተው የሁለት ሚሊዮን ስድስት መቶ ሺህ ህፃናት ሞት መሠረታዊ ምክንያት ነው፡፡ አሁን ያሉት ሁኔታዎች እንዳሉ ከቀጠሉ፣ በሚቀጥሉት ዓመታት ውስጥ በአለም አቀፍ ደረጃ ሚሊዮን ህፃናት የመጫጨት ችግር ይገጥማቸዋል፡፡ የተመጣጠነ ምግብ እጥረት በህፃናት አዕምሮአዊና አካላዊ እድገት ላይ የሚያስከትለውን ተፅዕኖና ከዚህም ባለፈ በሚሊዮን ለሚቆጠሩ ህፃናት ሞት መሰረታዊ ምክንያት ስለመሆኑ ግንዛቤ የሚያስጨብጥና ለመፍትሄው ሁሉም በጋራ መሥራት እንዳለበት የሚያስገነዝብ የማራቶን ውድድር ባለፈው ማክሰኞ በአማራ ብሔራዊ ክልላዊ መንግስት ደሴ ከተማ ውስጥ ተካሂዶ ነበር፡፡ ውድድሩን የሴቭ ዘ ችልድረን ኤቭሪዋን ካምፔን ሁሉም ዘመቻ ፣ የሴቭ ዘ ችልድረን ሰሜን ቢሮ እና የአማራ ክልል ሴቶች ማህበር በጋራ አዘጋጅተውታል፡፡ የዓለም የምግብ ቀን በሚከበርበት ዕለት ውድድሩ በዓለም አቀፍ ደረጃ በአርባ የአለም አገራት ውስጥ የተካሄደ ሲሆን ኢትዮጵያም ውድድሩን ካካሄዱት አገራት አንዷ ነበረች፡፡ በደሴ ከተማ ውስጥ በሚገኙ ትምህርት ቤቶች ውስጥ የሚማሩ ዕድሜያቸው ከ ዓመት የሚደርሱ ህፃናት ውድድሩን አካሂደዋል፡፡ በዱላ ቅብብል መልክ የተካሄደው ውድድሩ፣ ኪሎ ሜትር ከ ሜትር ርቀትን የሚሸፍን ሲሆን በ ቡድኖች በተከፈለው በህፃናቱ ውድድር እያንዳንዱ ህፃን ሜትር ርቀትን እንዲሮጥ ተደርጓል፡፡ በውድድሩም የሜጠሮ ትምህርት ቤት ተማሪና የአስራ ሶስት ዓመቱ ታዳጊ መሀመድ አስራት አሸናፊ ሆኗል፡፡ ሰዓት ከ ደቂቃም የውድድሩ ማጠናቀቂያ ሰዓት ሆኖ ተመዝግቧል፡፡ በዓለም አቀፍ ደረጃ የዚህ ውድድር ሪከርድ በፓትሪክ ማኩ የተያዘ ሲሆን ይህም ሰዓት ከ ደቂቃና ከሰላሳ ስምንት ሰከንድ ነው፡፡ ለመኖር የሚደረግ ሩጫ የሚል ስያሜ የተሰጠው ይኸው የህፃናት የማራቶን ውድድር፤ በተመሳሳይ ሰዓትና ቀን በዓለማችን ውስጥ በሚገኙ አርባ አገራት ውስጥ ተደርጓል፡፡ በውድድሩም በአለም አቀፍ ደረጃ ሺህ የሚደርሱ ህፃናት ተካፍለዋል፡፡ የማራቶን ውድድሩ ዋንኛ ዓላማም በምግብ እጥረት ምክንያት የሚሞቱ ህፃናትን ቁጥር ለመቀነስና ህፃናት የተመጣጠነ ምግብ መመገብ እንደሚገባቸው ለህብረተሰቡ ግንዛቤ ለማስጨበጥ እንደሆነ የተናገሩት በሴቭ ዘ ችልድረን የኢትዮጵያ ዳይሬክተር ሚስተር ኔድ ኦልኒ ይህም አገሪቱ ከአምስት አመት በታች የሆኑ ህፃናትን ሞት ለመቀነስ ለዘረጋችው ዕቅድ ተግባራዊነት የበኩሉን አስተዋፅኦ ያደርጋል ብለዋል፡፡ ቀደም ሲል በሰባት የተለያዩ አገራት ይተዳደር የነበረው ሴቭ ዘ ችልድረን እ ኤ አ ከኦክቶበር ዓ ም ጀምሮ ወደ አንድ እንዲጠቃለል በተደረገው መሠረት ሁሉም የሴቭ ዘ ችልድረን ተቋማት ወደ አንድ መጠቃለላቸውን የገለፁት ዳይሬክተሩ ይህም የተቀናጀና ጥምረት ያለው ሥራ ለማከናወን ከፍተኛ እገዛ ያደርጋል ብለዋል፡፡ የኤቭሪዋን ካምፔይን የሁሉም ዘመቻ አስተባባሪ አቶ ተስፋ ገሰሰ በበኩላቸው ሴቭ ዘ ችልድረን በአገሪቱ የተለያዩ ክልሎችና ለትራንስፖርት አመቺ ባልሆኑ አካባቢዎች ሁሉ በመሄድ አገልግሎት በመስጠት ላይ መሆኑን ጠቁመው የድርጅቱ ዋና ዓላማም የእናቶችንና ህፃናት ሞት ቁጥር ለመቀነስና ህብረተሰቡ በጉዳዩ ላይ ግንዛቤ ኖሮት ትኩረት እንዲያደርግበት ማሳሰብ ነው ብለዋል፡፡ አያይዘውም ይህም መንግስት ላቀደው በ የህፃናትን ሞት በ ኛ ለመቀነስ ዓላማ ላደረገው የሚሊኒየም ግብ መድረስ ከፍተኛ አስተዋፅኦ እንደሚኖረው ተናግረዋል፡፡ እ ኤ አ በ ዓ ም በ አገሮች በይፋ የተጀመረው የኤቭሪዋን ካምፔይን የሁሉም ዘመቻ በአገራችን በከፍተኛ ደረጃ እንቅስቃሴ በማድረግ ላይ መሆኑንና በየክልሎች ገጠራማ አካባቢዎች በመድረስ ህብረተሰቡን የማስተማርና የመቀስቀስ ሥራ በመከናወን ላይ መሆኑን ገልፀዋል፡፡ ኢትዮጵያ ከአምስት ዓመት በታች የሆኑ ህፃናትን ሞት በ ብትቀንስም አሁንም አገሪቱ በዓለም በየዓመቱ በርካታ ህፃናት ከሚሞቱባቸው አገራት መካከል አንዷ ነች፡፡ በየዓመቱም ከ ሺ በላይ እናቶችና ከ ሺ በላይ ጨቅላ ህፃናት በእግርዝናና ከወሊድ ጋር በተገናኙ ጉዳዮች ህይወታቸው ያልፋል፡፡ በ የተደረገው የኢትዮጵያ የሕዝብና የጤና ጥናት እንደሚያመለክተው፤ ከአምስት ዓመት እድሜ በታች የሆኑ ሕፃናት የሞት ደረጃ ከአንድ ሺህ በህይወት ከተወለዱ ህፃናት መካከል ደርሷል፡፡

የመለስን የአፍሪካ ቃል አቀባይነት ማን ይተካዋል

የአየር ንብረት ለውጥ ድርድሮችና ውይይቶች ሲነሱ በቅርቡ ከዚህ ዓለም በሞት የተለዩት ጠቅላይ ሚኒስትር መለስ ዜናዊ ይታወሳሉ፡፡ የተባበሩት መንግስታት የአካባቢ ፕሮግራም በክቡር አቶ መለስ ዜናዊ ህልፈተ ዜና የተሰማውን ሀዘን ገልፃ፤ የቀድሞው የኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስትር በአካባቢ ጥበቃ ጉዳዮች በተለይም ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር በተያያዘ በተነሱ አጀንዳዎችና የአረንጓዴ ኢኮኖሚን ለማስተዋወቅ ያበረከቱት አስተዋጽኦ ታላቅ እንደነበር መስክሯል፡፡ ጠቅላይ ሚኒስትር መለስ ዜናዊ የተባበሩት መንግስታት በአየር ንብረት ለውጥ ዙሪያ በሚያደርገው ምክክር፤ አፍሪካ ንቁ ተሳታፊ እንድትሆን በተጫወቱት የመሪነት ሚና፣ የአፍሪካ መንግስታት አህጉሪቱ ከአየር ንብረት ለውጥ ጋር በተያያዘ የሚኖራትን የጋራ አቋም ለማራመድ የተቋቋመውን ኮሚቴ በመምራት ባበረከቱት የጎላ አስተዋፅኦና በአየር ንብረት ለውጥ የአፍሪካ ድምጽ በዓለም አቀፍ ደረጃ ተሰሚነት እንዲኖረው ባበረከቱት የቅስቀሳና የማስተባበር ተግባር በአርአያነት የሚወሳ ስራ ማከናወናቸውንም ድርጅቱ ገልጿል፡፡

ዣንቶዣራ ፣ ታዳኤል ፣ ሽሙጦች ለንባብ ቀረቡ

በአንባቢያን ዘንድ ከፍተኛ ተወዳጅነትን የተቀዳጀው ዴርቶጋዳ መፅሐፍ ደራሲ ይስማዕከ ወርቁ የልብወለዱን ሦስተኛ ክፍል ለንባብ አበቃ፡፡ ዣንቶዣራ በሚል ርእስ የቀረበው ገፆች ያሉት ልብወለድ መፅሐፍ ለአገር ውስጥ ገበያ በ ብር፣ ለውጭ ገበያ ደግሞ በ ዶላር ቀርቧል፡፡ ይስማዕከ ከ ዴርቶጋዳ በተጨማሪ ራማቶሃራ ፣ ተልሚድ ፣ የቀንድ አውጣ ኑሮ ፣ የወንድ ምጥ እና ተከርቸም የተሠኙ መጻሕፍት አሉት፡፡ በደራሲ አዳም ረታ ከሦስት ዓመት በፊት ለንባብ በቅቶ የነበረው እቴሜቴ የሎሚ ሽታ የአጫጭር ልቦለዶች መድበል በድጋሚ ታትሞ ለንባብ በቃ፡፡ ምናባዊ ማጣቀሻ መፃሕፍትን በመጠቀም እና በአፃፃፍ ስልቱ ከመደበኛው አፃፃፉ ወጣ ያለው የአዳም መፅሐፍ፤ ሰባት አጫጭር ልቦለዶች አሉት፡፡ ገፆች ያለው መጽሐፍ ብር እየተሸጠ ነው፡፡ በቅርቡ የሎሚ ሽታ የሚለው መፅሃፍ ላይ የተመሰረተ የአማርኛ ፊልም መሠራቱ ይታወቃል፡፡

አቶ ሃይለማርያም በጠቅላይ ሚኒስትርነት ይሾማሉ ተብሎ ይጠበቃል

የስልጣን ክፍተትና አለመረጋጋት እንዳይፈጠር የአቶ ሃይለማርያም ደሳለኝ ሹመት ከሁለት ሳምንት በፊት በፓርላማ እንዲፀድቅ ቀጠሮ ተይዞለት የነበረ ቢሆንም፤ የአገሪቱን መረጋጋትና የህዝቡን ስሜት በማየት እንዲሁም የፕሮቶኮልና የአሰራር ደንቦችን ለማሟላት ሲባል ወደ መጪዎቹ ሳምንታት እንደተሸጋገረ ምንጮች ገለፁ።የጠቅላይ ሚኒስትር መለስ ዜናዊ ህልፈተ ህይወትን በተመለከተ የመጀመሪያ መግለጫ በተሰጠበት ማክሰኞ እለት፤ በህገመንግስቱ መሰረት ምክትል ጠ ሚ ሃይለማርያም ደሳለኝ መንግስትን የመምራት ሃላፊነቶችን በሙሉ እንደተረከቡ መገለፁ ይታወሳል። የሚቀር ነገር ቢኖር፤ የክረምት እረፍት ላይ የሚገኘው ፓርላማ ለአስቸኳይ ስብሰባ ተጠርቶ የጠቅላይ ሚኒስትርነቱን ሹመት ማፅደቅ እንደሆነም የመንግስት ኮሙኒኬሽን ፅ ቤት ሃላፊ ሚኒስትር በረከት ስምኦን በእለቱ ተናግረዋል። የአቶ በረከት መግለጫ ሁለት አላማዎች እንደነበሩት የሚገልፁ ምንጮች፤ ሁሉም ነገር በህገመንግስቱ መሰረት እንደሚቀጥል መተማመኛ መስጠት አንዱ አላማ ሲሆን፤ የስልጣን ክፍተትና ሽኩቻ እንደማይኖር ማረጋገጫ በመስጠት አለመረጋጋት እንዳይፈጠር በር መዝጋት ሁለተኛው አላማ ነበር ብለዋል። የጠቅላይ ሚኒስትር ሹመት በፍጥነት እንዲፀድቅ ታስቦ እንደነበር የሚገልፁት ምንጮች፤ ሃሙስ ነሐሴ ቀን የፓርላማ አባላት ለአስቸኳይ ስብሰባ ተጠርተው እንደነበር ይጠቅሳሉ።

ምስጢረ መዳፍ ኬሮ እና የዘመን ንቅሳት ለንባብ በቁ

በእውነቱ የተተረጐመው ምስጢረ መዳፍ ኬሮ መጽሐፍ ለንባብ በቃ፡፡ የእጅና የጣቶች ጥናት፣ እጅና መዳፍ ላይ ስላሉ መስመሮች ትንበያና ተያያዥ ጉዳዮችን የሚያትተው መጽሐፍ ከ በላይ ምዕራፎች አሉት፡፡ በዚሁ መጽሐፍ ጀርባ የቡና ስኒ ትንበያ በሚል ርእስ ሌላ መጽሐፍ የቀረበ ሲሆን በዚህኛውም ከቡና ስኒ ትንበያ ጋር የተያያዙ መላምቶች ተካተውበታል፡፡ የመጽሐፉ ዋጋ ብር ነው፡፡ በሌላም በኩል የዘመን ንቅሳት የተሰኘ የግጥም መጽሐፍ በዮሐንስ ገብረመድህን ተዘጋጅቶ ለንባብ በቃ፡፡ ገፆች ያሉት መጽሐፍ በ ብር እየተሸጠ ነው፡፡ በእውነቱ የተተረጐመው ምስጢረ መዳፍ ኬሮ መጽሐፍ ለንባብ በቃ፡፡ የእጅና የጣቶች ጥናት፣ እጅና መዳፍ ላይ ስላሉ መስመሮች ትንበያና ተያያዥ ጉዳዮችን የሚያትተው መጽሐፍ ከ በላይ ምዕራፎች አሉት፡፡ በዚሁ መጽሐፍ ጀርባ የቡና ስኒ ትንበያ በሚል ርእስ ሌላ መጽሐፍ የቀረበ ሲሆን በዚህኛውም ከቡና ስኒ ትንበያ ጋር የተያያዙ መላምቶች ተካተውበታል፡፡ የመጽሐፉ ዋጋ ብር ነው፡፡ በሌላም በኩል የዘመን ንቅሳት የተሰኘ የግጥም መጽሐፍ በዮሐንስ ገብረመድህን ተዘጋጅቶ ለንባብ በቃ፡፡ ገፆች ያሉት መጽሐፍ በ ብር እየተሸጠ ነው፡፡

ደራሲያን ማህበር በጥራት ወይም በአባልነት

የእኛ ዩሴይን ቦልት መቶ ብር ነው የለንደን ኦሎፒክ ተዓምር አሳየን እኮ ግን አይገርምም ከሃሳብ የሚፈጥኑ አትሌቶችን እኮ ነው እንደ ጉድ በቲቪ መስኮታችን የኮመኮምነው፡፡ የታደለማ ከኢትዮጵያ አትሌቲክስ ኮሚቴ ጋር ተለጥፎ ላፍ ይላል፡፡ ለነገሩ ሚ ብር ተዋጥቶ የለም ምን ችግር አለ ገንዘቡ እንደሆነ የእኛ ነው የህዝብ የእኛማ ስለሆነ እኮ ነው ከአትሌቶቹ ቁጥር የበለጠ የኮሚቴ አባላት ለንደን መሄዳቸዉን በወሬ ወሬ የሰማነው ግፍ ነው በእርግጠኝነት የሰማነውም ነገር አለ፡፡ ምን መሰላችሁ በረዥም ርቀት በተተኪ ስም የተያዙ አትሌቶች እንኳን ለንደን ቦሌ ኤርፖርት ባለመድረሳቸው፣ በሩጫ የተጐዱ አትሌቶች በማደንዘዣ ሃይል እንዲሮጡ ሲደረጉ ሰነበቱ የሚል መረጃ ተሰምቷል፡፡ እኔማ አላምንም ብዬ ከለንደን ሲመጡ ቦሌ ኤርፖርት ቆሜ ልጠብቃቸው ወስኛለሁ፡፡ ማን በሥራ፤ ማን ያለ ሥራ እንደሄደ ለማረጋገጥ፡፡ ከዛስ ከዛማ እንደተወራው ከሆነ እታዘባዋለሁ የአትሌቲክስ ኮሚቴውን ለነገሩ አንዳንድ የአትሌቲክስ ምንጮች እንደነገሩኝ ከሆነ፣ አገራችን ከአትሌቶች ይልቅ በርካታ ቁጥር ያላቸው የኮሚቴ አባላት ወደ ለንደን ኦሎምፒክ ያጓጓዘች አገር ተብላ በድንቃድንቅ ታሪኮች መዝገብ ላይ የመስፈር ዕድል የምታገኝበት ሁነኛ ጊዜ አሁን ነው ስለተባለ ትዝብቱንም ልተወው እችላለሁ፡፡ ለምን ብትሉ ከአገር ወዳድነት ብሄራዊ ስሜት ጋር የሚያያይዘው አንዳች ነገር እንዳለ ስለተሰማኝ ነው፡፡ ይኸውላችሁ ሳላውቀው ወደ ሌላ ርዕስ ጉዳይ ዘው አልኩላችሁ አገር ወዳድነት ወይም ብሄራዊ ስሜት ወደሚለው፡፡ የዚሁ ጋዜጣ አንጋፋ ፀሃፊና ሃያሲ እንዲሁም ደራሲ የሆነው ዓለማየሁ ገላጋይ ሰሞኑን ለንባብ ባበቃው የፍልስፍና አፅናፍ መፅሃፍ ላይ ስለ አገር ወዳድነት ከአሜሪካዊው ፈላስፋ ከዶ ር አድለር መፅሃፍ ውስጥ ተርጉሞ ያቀረበልንን አብረን እንይለት ሁልጊዜ ፖለቲካ በፈገግታ የለማ ለዚህ ዘመን ጆሮ እንደ አገር ወዳድነት ያለ ተደጋግሞ የሚሰማ ሌላ ቃል አለ ማለት ይቸግራል፡፡ አንድ ሰው አፍሪካና እስያ ውስጥ ስለተነሳ የአገር ወዳድነት ማዕበል እንዲሁም የአብዮትና የአብዮት ቅልበሳ መንስኤ ሆኖ በአንድ ጊዜ ሊሰማ ይችላል፡፡ የቻይና አገር ወዳዶች ንቅናቄ፣ የእንግሊዝ አገር ወዳዶች ንቅናቄ፣ የአረብ አገሮች የአገር ወዳዶች ንቅናቄ፣ የሰርቢያ አገር ወዳዶች ንቅናቄ፣ የፈረንሳይ አገር ወዳዶች ንቅናቄ እያለ ይተነትናል መፅሃፉ፡፡ አያችሁ ወደ ለንደን ኦሎምፒክስ በርከት ብሎ ተጉዟል የተባለው ኮሚቴ የኢትዮጵያ አገር ወዳዶች ንቅናቄን ቢመሰርት አንድ ቁም ነገር ነው ከአጉል ሃሜትም ይድናል እኮ አያችሁ ተጠባባቂ አትሌቶች መሄድ ሲገባቸው እናንተ ወደ ለንደን ለምን ሄዳችሁ ሲባሉ በአገር ፍቅር ስሜት ሰክረን የሚል መልስ ከሰጡ አጥጋቢ ይመስለኛል፡፡ ቀስ ብለው የአገር ወዳዶች ንቅናቄውን ያቋቁሙታል ዕድሜ ይስጣቸው እንጂ እኔ የምለው የጃማይካውን ፈጣራ ሯጭ ዩሴይን ቦልትን አወቃችሁት አይደል ባታውቁትም አይገርመኝም መች ይታያል ነፋስ እኮ ነው ሲከንፍ እናላችሁ ከሱ ጋር ተያይዞ ሰሞኑን የሰማሁት ቀልድ ምን ይላል መሰላችሁ የእኛ ዩሴይን ቦልት መቶ ብር ነው፤ በአስር ደቂቃ ውስጥ ተዘርዝሮ የሚያልቅ ያውም ለበረከተለት በነገራችሁ ላይ የዓለማየሁ ገላጋይ የፍልስፍና መፅሃፍ እንዴ ተመቸኝ መሰላችሁ የፖለቲካ መሪዎች ፍልስፍና በሚል ርዕስ ከሰፈረው እንዲህ የሚል ይገኝበታል፡፡ ግን መሪና ፍልስፍና ምን አገናኛቸው ግሪካዊው ታላቁ ፈላስፋ ፕሌቶ ሪፐብሊክ ላይ ያሰፈረው የመሪነት መስፈርት እዚህ ላይ ተጠቃሽ ነው፡፡ በፕሌቶ አቋም አንድ መሪ ስነ ምግባራዊ ዕውቀት፣ ንድፈ ሃሳባዊና ተግባራዊ ጥበብ የተላበሰ መሆን አለበት ይላል፡፡ በአጭሩ መሪ ፈላስፋ ሊሆን ግድ ነው ሲል አፅንኦት ይሰጣል አያችሁልኝ ቀበጡን ፕሌቶ ዕውቀት ጥበብ ፈላስፋ ለማን ነው ይሄ ሁሉ ለመሪ እንዴት ቢደላው ነው ባካችሁ በእናት አፍሪካ አንዱም ሳይኖራቸው ዓመት የገዙ እንዳሉ ስለማያውቅ ነው ያውም በአምባገነንነት ስለዚህ መሪ ፈላስፋ ሊሆን ግድ ነው የሚለው ተጨባጭ እውነታውን ከግምት ውስጥ ያላስገባ እንደሆነ ይታወቅልኝ፡፡ መፅሃፉ ስለመሪዎች ጠንካራ ጐኖች ሲተነትን ይቆይና የመልካም መሪዎች ዋነኛ እንቅፋት ምን እንደሆነ ሲያብራራ የህዝቡን ችግር እንዲፈቱ በየቢሮው የተመደቡ ሹመኞች ገታራና ለጋሚ ሆነው መገኘት ነው፡፡ ከፕሌቶና አርስቶትል አንስቶ ብዙ ፈላስፎች ይሄንን የመልካም መሪዎች እንቅፋት እያነሱ ብዙ ብለዋል፡፡ አንዳንድ ሰዎች በሚሰጡት አስተያየት በአሜሪካ ታሪክ ውስጥ የተከሰቱ ችግሮች በሙሉ የደረሱት ጠንካራና ተገቢ መሪዎች በነበሩበት ጊዜ ነው ይላል፡፡ እኛስ ጋ ቢሆን አሁን ትንሽ ጠፉብን እንጂ መሪስ ነበረን ለአፍሪካ የሚበቃ የእኛም አገር ችግር እኮ እንደ አሜሪካ ነው፡፡ የመሪዎች ሳይሆን የገታራና ለጋሚ ሹመኞች ችግር ተሳሳትኩ እንዴ እኔ የምለው ቢፒአርን ተካ የተባለው የዜጐች ቻርተር ምን ደረሰ መቼም አልተለወጠም ሰሞኑን ከጥበብ ወዳጆች ጋር ሆነን የኢትዮጵያ ደራሲያን ማህበርን እንደ ጉድ ስናማው ነበር፡፡ ተራ ሃሜት እኮ አይደለም ነው የሃሜቱ መነሻ ምን መሰላችሁ ማህበሩ ከየማተምያ ቤቱ በሚያገኘው ሪቮልቪንግ ፈንድ የሚያሳትማቸው መፃህፍት እዛው በዛው ለመጠቃቀም እንጂ ለአገሪቱ የሥነ ፅሁፍ ዕድገት ምንም የረባ ፋይዳ የለውም የሚል ነው የጥበብ ወዳጆች አቋም ይሄኔ አስተዋይ አንባቢ ምን ይላል መሰላችሁ ፋይዳ እንደሌለው የደመደማችሁት በስሜታዊነት ነው ወይስ በምክንያታዊነት ጐሽ እስካሁን ያሳተማቸው መፃህፍት ብዙም ትኩረት አልሳቡም፤ በዚያ ላይ ሥራው ለኖቤል የሚመጥን ቢሆን እንኳን የሥራው ባለቤት ደራሲው የማህበሩ አባል ካልሆነ፣ እንኳን ሊያሳትምለት ዞር ብሎም አያየው ይሄም የጥበብ ወዳጆች አቋም ነው አሁንም ሌላ አስተዋይ አንባቢ፤ ታዲያ ምን ችግር አለው አባልነትን እንደ መስፈርት ቢያቀርበው ሊል ይችላል፡፡ ችግርማ የለውም ግን ከኢህአዴግ በምን ተለየ ኢህአዴግም እኮ አባላት ላልሆኑት የሥራ የትምህር ወዘተ ዕድል አይሰጥም በሚል ሲታማ ነው የከረመው እሱ እንኳን አያዋጣም ብሎ ተወው መሰለኝ ከጊዜ ጋር አብሮ መዘመን እንዲህ ነው እናም የተከበረውን የኢትዮጵያ ደራሲያን ማህበር ከተቸነው አይቀር የሥነ ፅሁፍ ሥራዎችን ለህትመት ብርሃን ለማብቃት ሲመራርጥ ቅድሚያ ለሥራው ጥራትና ደረጃ ቢሰጥ የተቋቋመለትን ዓላማና ግብ ያሳካል ብለን እናምናለን የጥበብ ወዳጆች ልብ አድርጉ ሃሳብ ለመስጠት ያህል እንጂ ለኢትዮጵያ ሥነ ፅሁፍ ከእናንተ ከማህበሩ አመራሮች የበለጠ እናውቃለን ብለን አይደለም ከባለቤቱ ያወቀ ቡዳ ነው በነገራችሁ ላይ የማህበሩ አመራሮች ዲሞክራትነት ላይ ጥያቄና ጥርጣሬ ስላለን እግረመንገዳችንን ጠቀስ አድርገን ብናልፈው አይከፋም፡፡ እንግዲህ የፓርቲ መሪዎች የሥልጣን ዘመን ስንት ነው እያልን እንደምንጠይቀው ሁሉ የማህበሩ አመራሮች ስልጣን ዕድሜው ስንት ነው ብንልስ እናስቀይም ይሆን ወይም የለውም ልብ በሉ የእኛ ዓላማ ግልፅነትንና ተጠያቂነትን ማስፈን ብቻ ነው እና መልካም አስተዳደርን ምናልባት ምን አገባችሁ የሚል የቁጣ በትር ከተሰነዘረብን ኧረ ምንም አያገባን የጥበብ ፍቅር ሆኖብን እንጂ ብለን ወደ ሌላ አጀንዳ ሸርተት እንላለን፡፡ ሰሞኑን የለንደንን ኦሎምፒክ የስኬት፣ የብቃት፣ የትጋት፣ የጥረት፣ የልፋት፣ ወዘተ ውጤት ደማቅ ቀለማት በቲቪ ስኮመኩም አትሌቶቻችን በድልና በአሸናፊነት ሲያኮሩን፤ ወርቁንና ነሐሱን ሲያሳፍሱን እጅግ ኮራሁ፡፡ እጅግ ተነሸጥኩ፡፡ በስሜት ተጥለቀለቅሁ፡፡ በዚህ መሃል ነው አንድ ሃሳብ ብልጭ ያለልኝ፡፡ እያንዳንዱ የፖለቲካ መሪ ችሎታውና ብቃቱ እንደ አትሌቶቹ በአደባባይ ተፈትሾና ተፈትኖ ሥልጣንም ሆነ ሹመት ቢሰጠው እንዴት አሪፍ ነበር የሚል አቦ ድምፅ ተጭበረበረ የለ የሥልጣን ሽኩቻ የለ ሁሉም በብቃት ብቻ እንደ ለንደኑ ኦሎምፒክስ በነገራችን ላይ በለንደኑ ኦሎምፒክስ በጥረታቸውና በብቃታቸው ላኮሩን አትሌቶቻችን በሙሉ እንኳን ደስ ያላችሁ ብያለሁ ለኢትዮጵያ ህዝብም

ሴት ደራስያን ማህበር በሻሸመኔ ቅርንጫፍ ሊከፍት ነው

የኢትዮጵያ ሴት ደራስያን ማህበር በሻሸመኔ ከተማ አዲስ ቅርንጫፍ ማህበር ሊከፍት ነው፡፡ የማህበሩ ቅርንጫፍ ማህበር ነገ በሻሸመኔ ባህል አዳራሽ ከቀኑ ሰዓት ሲከፈት የምስረታ ሥነ ፅሑፋዊ ዝግጅት ይቀርባል፡፡ ይህ በዚህ እንዳለ ማህበሩ በመጪው አርብ በአይነት እንጀራ የተሰኘ የመረጃ መፅሐፍ እንደሚያስመርቅ አስታወቀ፡፡ ሬዲዮ ፋና ፊት ለፊት በሚገኘው የኢትዮጵያ ብሔራዊ ቤተመፃሕፍት አዳራሽ የሚመረቀውን መፅሐፍ ያዘጋጁት ወይዘሪት በቀለች ቶላ ናቸው፡፡ ገፆች ያሉት መፅሐፍ በ ብር ለገበያ የቀረበ ሲሆን በውስጡም የጤፍ፣ የጎደሬ፣ የበቆሎ፣ እንሰት፣ የማሽላ እና የሌሎችም ሰብሎች እንጀራን አስመልክቶ ሙያዊ ማብራሪያ ይሰጥበታል፡፡ አዘጋጇ የሙያ መፅሐፍ ሲፅፍ ይህ አራተኛቸው ነው፡፡

ለእረፍት አሜሪካን ሄዱ ተብሏል

አይመስለኝም፡፡ የቀድሞው የህወሓት ታጋይ የነበሩት አቶ ግደይ ዘርአፅዮን ጠቅላይ ሚ ሩ ቢሞቱ ለአገሪቱ መፍትሄ ይሆናል በማለት የሰጡትን አስተያየት እንዴት አዩት የሃሳብ ልዩነት ያለ ነው፡፡ ልዩነቱን መድረክ ላይ አምጥቶ ለማሸነፍ መሞከር ትክክለኛ አካሄድ ነው፡፡ ከዛ ውጪ ሞትን መመኘት ከሰውነት እንዴት እንደራቀ የሚያሳይ የወረደ አመለካከት ነው፡፡ በቅርቡ አድዋ የሚገኘው የንግስተ ሳባ ትምህርት ቤት ሰባኛ ዓመት ሲከበር እርስዎ የደርግ ዘመን የአገሪቱ ምክትል ፕሬዚደንት የነበሩትን ኮለኔል ፍስሀ ደስታን ይዘው ሄደው ነበር፡፡ እስቲ ስለሱ ይንገሩኝ፡፡ የንግስተ ሳባ ኛ ዓመት የተከበረው ለተከታታይ አራት ቀናት ነበር፡፡ በአሉ በሚከበርበት ወቅት የትምህርት ቤቱን ታሪክ አስመልክቶ የፓናል ውይይት ነበር፡፡ የትምህርት ቤቱ ታሪክ ላይ ከፍተኛ ሚና ያለው፣ እኔን ጨምሮ ብዙዎችን ጥሩ ተማሪዎች እንድንሆን ያደረገን የፍሰሀ ደስታ ታላቅ ወንድም፣ የት ቤቱ ዳይሬክተር የነበረው መኮንን ደስታ ነው፡፡ ፍሰሀ ደስታ ደግሞ የቀድሞው የት ቤቱ ተማሪ ነው፡፡ የኔ የታናሽ ወንድሜ ጓደኛ ነው፡፡ ስለዚህ በዚህ በአል መካፈል አለበት፤ መለየት የለበትም ስል ራሴ ጠይቄው ነው የወሰድኩት፡፡ ፍሰሀ ደስታ የደርግ ምክትል ፕሬዚደንት ነበር፡፡ ፍሰሀ ደስታን መንግስት ሌሎች የደርግ ባለስልጣኖችን ሲፈታ ፈትቶታል፡፡ በቀረው እድሜ ደስ ብሎት እንዲኖር እፈልጋለሁ፤ መገለል የለበትም፡፡ እስር ቤት ሆኖም እጠይቀው ነበር፡፡ አድዋ ስትደርሱ ምን ስሜት ፈጠረ የሚበዛው ሰው ተገረመ አንዳንዶች ደስ አላቸው ቅር ያላቸው ሊኖሩ ይችላሉ፡፡ እኔን በግልፅ ወጥቶ የተናገረኝ የለም፡፡ እኔም ለምን ቅር አላቸው ለምን ደስ አላቸው ወይም ለምን ገረማቸው ለሚለው መልስ አልሰጥም እኔን ደስ ያለኝን ሌላን ሰው የማይጐዳ ነገር አድርጌያለሁ፡፡ የደርግ ባለስልጣን ከነበሩ ሌሎች ጋርስ ቅርበት አለዎት በደርግ ጊዜ የግብርና ሚ ር እና በጣሊያን የኢትዮጵያ አምባሳደር ከነበረው አሁን በህይወት ከሌለው ከዶ ር ገረመው ደበሌ ጋር በጣም ወዳጆች ነበርን፡፡ በየቀኑ ነበር የምንገናኘው፡፡ መንግስቱ ግለ መሪ እና ፈላጭ ቆራጭ ነበር፡፡ ሌሎቹ የመንግስቱ ጓደኞች ስልጣን ነበራቸው ብዬ አላምንም፡፡ እነሱ ራሳቸውን የበደሉ ናቸው፡፡ ስርአቱን የሚያምኑበት አይመስለኝም፡፡ መንግስቱ ብቻ ሳይሆን ማንኛውም ያጠፋ ሰው በጥፋቱ መቀጣት አለበት፤ እንደሰው ግን መንግስቱ ቢመጣ ሰላም እለዋለሁ፡፡ እርስዎ በተለያዩ የመገናኛ ብዙሃን ሃሳብዎን ይገልፃሉ፡፡ ለጥያቄዎች ምላሽ ይሰጣሉ ይህ ከየት የመጣ ነው ጋዜጦቹ ሲፅፉብኝ የፃፉትን መሰረት አድርጌ መልስ መስጠት መብቴም ግዴታዬም ነው፡፡ ባይፅፉ ኖሮ ጋዜጣ ላይ አልፅፍም፡፡ የአሜሪካን ድምፅም ስለጠየቀኝ ነው የተናገርኩት፡፡ አንቺም ስለጠየቅሽኝ እኮ ነው መልስ የምሰጥሽ፡፡

የብራድ ፒትና የአንጀሊና ሰርግ መቼ እንደሆነ አልታወቀም

የብራድ ፒት እና የአንጀሊና ጆሊ የሠርግ ሥነ ስርዓት በደቡብ ፈረንሳይ ዛሬ እንደሚፈፀም ሲዘገብ ቢቆይም በመረጃው እርግጠኛ ለመሆን አለመቻሉን የተለያዩ ዘገባዎች አመለከቱ፡፡ ሁሉቱ የፊልም ተዋናዮች ላለፉት ሰባት አመታት የቆዩበትን የፍቅር ግንኙነት ዛሬ በጋብቻ ያስሩታል ሲል በቅድሚያ የገለፀው ሄሎ ማጋዚን ነበር፡፡ ከትናንት በስቲያ ፒፕል መጋዚን የሠርግ ቀኑ እንደማይታወቅና ሰሞኑን በወጡ ዘገባዎች ስለጋብቻቸው በዛሬው ዕለት መሠረግ የተነገረው ሁሉ ሃሰተኛ መረጃዎች ናቸው ብሏል፡፡ ፎክስ ኒውስ ብራድ ፒት እና አንጀሊና ጆሊ ጋብቻቸውን እስከ ሚሊዮን ዶላር ባወጡባቸው ቀለበቶች ለመፈፀም መዘጋጀታቸውን ቢገልጽም የሰርጉ ቀን ግን መቼ እንደሚሆን የሚታወቅ ነገር እንደሌለ አመልክቷል፡፡ የሁለቱ እውቅ የሆሊውድ ዝነኞች ጋብቻ ዛሬ እንደሚሆን የገለፁ ዘገባዎች፤ በደቡብ ፈረንሳይ ቻቲዌ ሚርቫል በተባለ ስፍራ በሚገኝ ጥንታዊ ካስትል እንደሚከናወን ጠቁመው ነበር፡፡ የከተማዋ ከንቲባ ግን መረጃዎቹ ሃሰተኛ መሆናቸውን ገልፀዋል፡፡ ከንቲባው ሁለቱን ዝነኞች ከእነጭራሹ አላውቃቸውም የሚል መግለጫቸ በሰጡበት ወቅት እንደተናገሩት፤ ስለጉዳዩ መረጃ ለመጠየቅ ከ በላይ ስልኮች እንደተቀበሉና ለሁሉም ድራሻችሁ ይጥፋ የሚል መልስ በቁጣ ሰጥተዋል፡፡

ባዶነትና ትልቅ ሃይል ተሰማኝ አቶ በረከት ስምዖን

ሕይወቱ ከማለፉ ከአምስት ቀናት በፊት በስልክ አግኝቼ ስለ ጤንነቱ ጠይቄው ነበር፡፡ አስከፊውን ዜና የሰማሁት ሕይወቱ ባለፈ ጥቂት ደቂቃዎች ውስጥ ነው፡፡ በአጋጣሚ አጠገቡ አልነበርኩም፡፡ ተደወለልን፡፡ ከእንቅልፋችን ተቀስቅሰን ተሽሎታል የሚለውን ወሬ ሰምተን ስለነበር ተዝናንተን መተኛት ጀምረን ነበር፡፡ እና የመጨረሻዎቹ ቀናት ላይ ነው ችግር ያጋጠመው፡፡ ሲቀሰቅሱኝ ባልተለመደ ሰዓት ነበር፡፡ ፡ ላይ ሕይወቱ አልፎ ፡ ላይ ተቀሰቀስኩ፡፡ በዚህ ሰዓት ላይ የሚቀሰቅሰኝ ሰው ስላልነበረ አቶ መለስ አርፏል ማለት ነው የሚል ነገር ተሰማኝ፡፡ ያኔ በአንድ በኩል ባዶነት ተሰማኝ፤ በአንድ በኩል ደግሞ ትልቅ ኃይል ተሰማኝ፡፡ የዚህን ሰውዬ ራዕይ እንደ ኢሕአዴግ በቡድን ማሳካት አለብን የሚል ብርታት ሰጠኝ፡፡ እኔ አቶ መለስን እስከመጨረሻዋ ሰዓት ድረስ እየሠራ ነው የማውቀው፤ እየታገለ እየደከመ ራዕዩን እውን ለማድረግ ሲሠራ ነው የማውቀው፡፡ ሳጣው ባዶነት ብቻ አይደለም የተሰማኝ፤ ከፊቴ ሆኖ ሁሌም ወደፊት የሚጎትተኝ እንድሠራ የሚገፋፋኝ አሁንም ከጎኔ እንዳለ ነው የተሰማኝ፡፡

ብዙዎችም ራሳቸውን ለይተው ተቀምጠዋል፤ በዓለም አቀፍ ደረጃ በረራዎች በስፋት እየተሰረዙ ፤ በሚሊዮን የሚቆጠሩም ሰራተኞች ከቤታቸው እየሰሩ ነው።ነገር ግን በዚህ ሁሉ ጭንቅ ውስጥ ተስፋ የሚሰጡ ነገሮች አልታጡም።

መጋቢት ከአስራ ሁለቱ የኮሮናቫይረስ ተጠቂ ኢትዮጵያዊያን መካከል አንድ አራተኛው የሚሆኑት የአንድ ቤተሰብ አባላት ናቸው። መጋቢት የኮሮናቫይረስ በፍጥነት እየተዛመተ ባለበት በዚህ ዘመን ከፍጥረታችን ጀምሮ አብሮን የቆየውን እንዲሁም ለዓመታት ያዳበርነውን ፊታችንን የመንካት ልማድ ከተቻለ ማስወገድ ካልሆነም መቆጣጠር ያስፈልጋል ይላሉ ባለሙያዎች። ግን እንዴት መጋቢት በደንቢ ዶሎ ዩኒቨርሲቲ ለደህንነታቸው በመስጋት ወደ ቤተሰቦቻቸው እየተመለሱ በነበሩበት ወቅት ማንነታቸው ባልታወቀ ሰዎች የታገቱ ተማሪዎች ቤተሰቦች ከአማራ ክልል ከፍተኛ የሥራ ኃላፊዎች ጋር ለመነጋገር ባህር ዳር ተገኝተው ነበር። መጋቢት ማጠቃለያ፡ደረጃዎ የትም ጋር ቢሆን በየሳምንቱ አዳዲስ ክፍሎችን ለማግኘት ማስፈንጠሪያውን ይጫኑ። የካቲት

የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ

የጎዳና ጥበብ ከተማችን ላይ ዘመናዊነት እየታየ ነዉ፤ ዘመናዊነት ግን ሥነ ዉበትን አካቶ መሆን አለበት የሚልም እምነት ስላለን በቀለም ቡሩሻችን ለዓይን የሚታክተዉን ለአዕምሮ የሚያዳግተዉን ድንጋያ በጥበብ ለመሸፈን ሞክረናል፤ ሥዕሎቻችን ጥበብ በጎዳና የሚል መልክትንም ይዘዋል የኢትዮጵያ ሠዓልያን ማኅበር የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ አዲስ አበባችን ድንጋያማ ገፅታ ከሚኖራት ዲዛይኖቹን በኢትዮጵያ ባህላዊ እቃዎች አምሳል የተለያዩ ታሪካዊና ተፈጥሮዋዊ ነገሮችን በመሳል ነዉ ድንጋያማዉን ገፅታ ለመሸፈን የሞከርነዉ። በሌላ በኩል ከተማም ስለሆነ አረንጓዴ ነገር ያስፈልገዋል በሚል፤ አደይ አበባን ዲዛይን አድርገን ሠራን። ይላሉ ፤ በአዲስ አበባ የሚገኙ የሥነ ጥበብ ባለሞያዎች የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ እንደሚታወቀዉ አዲስ አበባ የተለያዩ መንገዶች ተሰርታዉላታል። መንገዱ ተሰርተዉ ካለቁ በኋላ መንገዱ ላይ በርካታ ሰፋፊ ኮንክሪቶች ሆኖ ተከቦ ታየ። እነዚህ ሰፋፊ ድንጋዮች ለተመልካች አንዳንዴ መንገዱ ተሰርቶ ያላለቀ ስሜትን ሁሉ ይፈጥራሉ። እና እዚህ ላይ ሥዕል ብንስልበት እያልን እንጓጓ ስለነበርን ህልማችን እዉን ሆንዋል። የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ አዲስ አበባ ከተማችን የአፍሪቃ መዲና ናት፤ የዓለም አቀፍ ተቋማት መቀመጫም እየሆነች ነዉ። ብዙ ብሔር ብሔረሰቦች መቀመጫም ናት። በዚህም ቀለሞችዋ እየበዙ ነዉ የሚል እምነት አለን። እነዚህ ቀለማት ደግሞ አዲስ አበባን የሚወክሉ የአደይ አበባ ማለትም አዲስ የሚመጣ አበባ፤ በሚል የተወሰኑ ሥራዎችን ሰርተናል የኢትዮጵያ ሠዓልያን ማኅበር ፕሬዚዳንት አቶ ስዩም አያሌዉ የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ የኢትዮጵያዉያን የማበጠርያ አይነቶችንም በጎዳና ስዕሎቹላይ ለማሳየት ተሞክሮአል። እነዚህ ማበጠርያ አይነቶች ከዘጠኙም ክልሎች የመጡ ናቸዉ፤ የአፋር ፣ የትግራይ፤ የሃረር፤ የጎንደር የደቡብ አካባባ ማበጠርያዎች ሁሉ ናቸዉ የተሳሉት። ሰዉ እነዚህን ማበጠርያዎች ሲያይ ምንድነዉ ከየትነዉ ሲል ይጠይቃል፤ በሌላ በኩል ሃገሪቱንም ይተዋወቃል። በአዲስ አበባ ከተማ የዉበት መናፈሻና ዘላቂ ማረፊያ ልማትና አስተዳደር ተቋም ዋና ሥራ አስኪያጅ ወ ሮ አልማዝ መኮንን የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ ጥበባዊ ሥራዎች ወደ ጎዳና ሲወጡ ኅብረተሰቡ ሥለ ጥበብ የተሻለ ግንዛቤ ይኖረዋል፤ ከዚያም አልፎ ለከተማዋ ዉበት ሌላ ገፅታ ነዉ። የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ አዲስ አበባ ጎዳና ላይ ከሚታዩት ስዕሎች መካከል፤ ከጥንታዊ ዘመን የዋሻ ስዕሎች ጀምሮ እስከ ዘመናዊ ማለት እስከ ኛ ክፍለ ዘመን ድረስ ያሉ ቅርሶችን ነዉ ለማሳየት የሞከርነዉ። ላሊበላ፤ አክሱም፤ በአልባሳት ላይ ያሉ ጌጣጌጦች፤ ጥለትን የመሳሰሉት ለየት ያሉ ስለሆኑ ትልቅ ዉበት ናቸዉ። በቀጣይ የኢትዮጵያዉያን ናቸዉ ብቻ ብለን ልንሰራቸዉ ያሳብናቸዉ ትልቅ ነገሮችም አሉ። የኢትዮጵያ ሠዓልያን ማኅበር የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ ጎዳናዎች ላይ የቆሙት የኮንክሪት ድንጋዮች በቀለማት በተለይም ደግሞ ባህላዊ ምስሎችን በሚያንፀባርቁ ምስሎች በአማርኛ ፊደላት በግዕዝ ቁጥሮች በአበሻ ልብስ የጥበብ ዲዛይን ሁሉ መሞላታቸዉና በጎዳናዉ ለሚዘዋወረዉ ሕዝብ ትልቅ ደስታ እንደፈጠረለት ነዉ የተነገረዉ። የሠዓሊያንና የቀራፂያን ማኅበር ዋና ጸሐፊ ሠዓሊ ሰይፉ አበበ የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ የከተማ ዉበት በሕንጻ ፤ በአካባቢ አጥሮች ፤ በቀለም የሚገለጽ ነዉ የሚሆነዉ። ሁለተኛ ዉበት በጣም የብዙ ነገሮች ድብልቅ ነዉ። በዉስጡ ባህል፤ ታሪክ፤ አኗኗርን ሁሉ አካቶአል። ዉበት ማንነትን ገላጭ ነዉ። ሃገራችን ቁጥር ስፍር የሌላቸዉ ማንነታችንን ከፍ የሚያደርጉ ባህላዊ እሴቶች አሏት። ስለዚህ እነዚህን የመንገድ አካፋዮች ለዓይን ጥሩ ገጽታ እንዲኖራቸዉ ማድረግ አለብን፤ ብለን ተነሳን። የአዲስ አበባ የዉበት መናፈሻና ዘላቂ ማረፍያ ልማትና አስተዳደር ተቋም የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ ስዕሎችን ለመሳል የተጠቀምነዉ የብረት ቀለም ነዉ። ይህ ቀለም ጥሩ ወዝም እንዳለዉ እናዉቃለን። ሰዓሊ ስለሆንም ምን ቀለም መጠቀም እንዳለብን። የትኛዉ ነዉ ጥሩ ቀለም ብለን እንመርጣለን። በሚቀጥለዉ ጊዜ ግን ከአንዳንድ የቀለም ፋብሪካዎች የተሻለ ቀለም የሚባለዉን ፤ አስር አስራ አምስት ዓመት መቆየት የሚችለዉን ቀለም ለመጠቀም እንሞክራለን። እስካሁን ግን ጎርፍም ሆነ ዝናብ ያበላሸዉ ወይም ያጠዉ ስዕል የለም። እንደዉም ዝናቡ የመኪና ጢስ ምናምን ያጠቆረዉን ስዕል አጠበዉ። የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ በቀጣይ የሃረር ግንብ የአክሱም ሃዉልቶች ፤ የላሊበላ ዉቅር ቤተክርስትያናት፤ የጥያ ትክል ድንጋዮች ፤ በባሌ የሚገኘዉ ዋሻ አለ፤ ፋሲለደስ የመሳሰሉ ኢትዮጵያን የሚገልፁ በርካታ ታሪካዊ ቦታዎችም አሉን። ከዚህ በተጨማሪ የኛን ማንነት የሚገልጹ አለባበሶች የፀጉር ሥራዎች፤ የአመጋገብ ሥርዓቶች ሁሉ አሉን። እነዚህን ነገሮች ራሳችን መግለፅ በምንችልበት ሁኔታ ቀለማትንም ጭምር በነዚህ ኮንክሪቶች ላይ እንዲያርፉ እንፈልጋለን። የአዲስ አበባ የዉበት መናፈሻና ዘላቂ ማረፍያ ልማትና አስተዳደር ተቋም የጎዳና ሥነ ጥበብ በአዲስ አበባ የጎዳና ጥበብ በአዲስ አበባ የዉበት መናፈሻና ዘላቂ ማረፍያ ልማትና አስተዳደር ተቋም፤ እንዲሁም የኢትዮጵያ ሠዓሊያንና የቀራፂያን ማኅበር ያለምንም ክፍያ ለከተማዋ ነዋሪዎችና ጎብኝዎች ይህን ልዩ የጎዳና ላይ ጥበብ የሠሰሩ ሠዓልያን ከልብ አመስግነዋል። አዘጋጅ አዜብ ታደሰ ሸዋዬ ለገሠ ማስታወቂያ

ኮሮናቫይረስ፡ ተለይቶ መቆየት በሚያስፈልግበት ጊዜ እራሳችንን በምን እናዝናና

ኮሮናቫይረስ፡ ተለይቶ መቆየት በሚያስፈልግበት ጊዜ እራሳችንን በምን እናዝናና መጋቢት በተለያዩ የዓለማችን ክፍሎች እራሳቸውን ለይተው ያሉ ሰዎች ራስን ለማስደሰት የተለያዩ አዝናኝ ነገሮችን እያደረጉ ይገኛሉ። ጥንቅሩ ብዙ አዝናኝ ግን አስተማሪ ነገሮችን ይዟል። ቪዲዮውን ተመልከቱት።

የኮሮና ቫይረስ መድሃኒት በሙከራ ላይ እንደሆነ ተገለጸ

የኮሮና ቫይረስን በሳይንሳዊ ምርምር በተደገፈ የሀገር በቀል እውቀት ከዘመናዊ ሳይንስ ጋር በማቀናጀት፣ ቫይረሱን ለማከም የተሰራው መድሃኒት መሰረታዊ የምርምር ሂደት በማለፍ ተደጋጋሚ የቤተ ሙከራ ሞዴሊንግ ሂደቶችን በስኬት ማለፉ ተገልጿል፡፡የኢኖቬሽንና ቴክኖሎጂ ሚኒስትር እንዳስታወቀው፤ ምርምሩ የኮሮና ቫይረስ በ በኮሮና ጉዳይ አለም አፍሪካን እንዲደግፍ ጠ ሚኒስትሩ ጥሪ አቀረቡ ቫይረሱን በአፍሪካ መቆጣጠር ካልተቻለ መልሶ ሁላችንንም ያጠፋናል የኮሮና ቫይረስ ስርጭት በአፍሪካ ምድር ካልተሸነፈ ተመልሶ ሁላችንንም ያጠፋናል ያሉት ጠ ሚኒስትር ዶ ር ዐቢይ አህመድ፤ የአለም ሀገራት ቫይረሱን ለመዋጋት በሚደረገው ጥረት አፍሪካውያንን እንዲደግፉ ጥሪ አቅርበዋል፡፡ በ የህብረተሰቡ ቸልተኝነት ከፍተኛ ሥጋት ጥሎብናል እየመጣብን ያለው ታላላቅ አገራት ያልቻሉት ትልቅ መከራ ነው በሽታው የሚያደርሰውን መከራ ከሌሎች አገራት እንማር በሽታው ከቁጥጥራችን ከወጣ ልንቋቋመው አንችልም በቅዱስ ጳውሎስ ሆስፒታል የድንገተኛ ሕክምና አገልግሎት ዳይሬክቶሬት የቢ ጂ አይ ኢትዮጵያ መልዕክት ለኢትዮጵያ ህዝብ የኮሮና ቫይረስን ለመከላከል በጥሬ ገንዘብ ብር ሦስት ሚሊዮን አምስት መቶ ሺ ብር ለገሰ በአለም ላይ የተከሰተው የኮሮና ቫይረስ በቂ ክትትልና ትኩረት ተሰጥቶት አስቸኳይ እርምጃ ካልተወሰደ የሚያመጣው ጥፋት እጅግ አሰቃቂ መሆኑን ተቋማችን ከመጀመሪያው ጊዜ አንስቶ ግንዛቤ ወ የኮሮና ቫይረስ ወቅታዊ ሁኔታዎች፣ ሥጋቶችና ዝግጅቶች እስካሁን በኢትዮጵያ የተመረመሩት ሰዎች ብቻ ናቸው ክልሎች ስርጭቱን ለመከላከል የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ እያወጡ ነው ሺ የመንግስት ሠራተኞች ከቤታቸው ሆነው እንዲሰሩ ታዝዟል አንዳንድ ለይቶ ማቆያዎች ከፍተኛ ቅሬታ እየቀረበባቸው ነው ኢሰ

በፕራይቬሲና ኩኪዎችን በመጠቀም ፖሊሲዎቻችን ላይ ማሻሻያ አድርገናል።

በፕራይቬሲና ኩኪዎችን በመጠቀም ፖሊሲዎቻችን ላይ ጠቃሚ ለውጦችን አድርገናል። ለርስዎም ሆን በመረጃዎች ላይ ለውጦቹ ምን ማለት እንደሆኑ እንዲያውቁ እንፈልጋለን። እሺ ምን እንደተቀየረ ይመልከቱ ኩኪዎችን መጠቀም ላይ መስማማትዎን ያሳውቁን እኛም ሆን ቴክኖሎጂያችንን የሚጠቀሙ አጋሮቻችን ለምሳሌም ኩኪዎችን የምንጠቀመው ና መረጃዎችንም የምንሰብስበው የሚፈልጓቸውን መረጃዎችና ማስታወቂያዎች ቅድሚያ እንዲያገኙዋቸው በማሰብና አግልግሎታችንም የተሻለ እንዲሆን ነው።እባክዎ መስማማትዎን ያሳውቁን እሺ፣ እስማማለሁ

በኮሮናቫይረስ የተያዘች ሚስቱን ተንከባክቦ ያዳነው ባል ታሪክ

በኮሮናቫይረስ የተያዘች ሚስቱን ተንከባክቦ ያዳነው ባል ታሪክ መጋቢት እነዚህ ጥንዶች የኮሮናቫይረስ በተከሰተባት ቻይና፤ ዉሃን ከተማ ነዋሪዎች ናቸው። ሴቷ ነርስ ስትሆን ከወራት በፊት በታኅሳስ አጋማሽ መታመም ጀመረች። ያኔ ታዲያ የታመመችው ኮሮናቫይረስ ነበር። ባሏ ደግሞ የፊልም ሞያተኛ ነው። የየዕለት ተግባራቸውን ይቀርጻል። ባለቤቱ በታመመችበት ወቅትም አጠቃላይ ሂደቱን ቀርጾ በሚከተለው መልኩ ለዓለም አጋርቷል።

የኪነጥበብ ባለሙያዎች መልዕክት ስለ ኮሮናቫይረስ

በሽታውን በማሰራጨት ሕጻናት የሚኖራቸው ሚና ምንድን ነው ህጻናት በትክክል በበሽታው ይያዛሉ። ነገር ግን ከሌሎች የዕድሜ ክልል ሰዎች ጋር ሲነጻጸር ህጻናት የሚታይባቸው የበሽታው ምልክት በጣም አናሳና የመሞት እድላቸውም ዝቅ ያለ ነው። ከዚህ አንጻር ህጻናት ዋነኛ የበሽታው አስተላለፊዎች ናቸው። ምክንያቱም አንደኛ የበሽታው ምልክት በብዛት አይታይባቸውም፤ ሁለተኛው ደግሞ ህጻናት ብዛት ካላቸው ሰዎች ጋር ይገናኛሉ፣ ይተቃቀፋሉ ተብሎ ስለሚታሰብ ነው። በእርግጥ አሁን ባለው ሁኔታ ምን ያህሉ ስርጭት በህጻናት አማካይነት እንደሆነ ለማወቅ የተደረገ ጥርት ያለ የጥናት ውጤት የለም። ቫይረሱ በትክክል ከየት ነው የመጣው ቫይረሱ በፈረንጆቹ መጨረሻ አካባቢ ከቻይና ዉሃን ከተማ ውስጥ ከሚገኝ የእንስሳት ገበያ አካባቢ ካላ ቦታ እንደሆነ ይነገራል። ሳርስ ኮቭ ተብሎ የሚጠራው ኮሮናቫይረስ የሌሊት ወፍን ከሚያጠቃው ቫይረስ ጋር ተመሳሳይነት አለው። በመሆኑም ቫይረሱ ከሌሊት ወፍ ወደ ሌላ እንስሳ፤ ከዚያም ወደ ሰው ተሸጋግሯል የሚል ሰፊ ግምት አለ። በዚህ ሂደት ግን አስቸጋሪውና ፈጣን መልስ የሚሻው ጥያቄ በሰው እና በሌሊት ወፍ መካከል ቫይረሱን የሚያሸጋግረው እንስሳ ማን ነው የሚለው ነው ይህ ጥያቄ ካልተመለሰ በመላው ዓለም ያለው የቫይረሱ ስርጭት በቁጥጥር ስር ቢውል እንኳ በዚህ ማንነቱ ባልታወቀው እንስሳ አማካኝነት ቫይረሱ ድጋሚ መከሰቱ የማይቀር ነው ማለት ነው። ቫይረሱ በበጋ ወራት ስረጭቱ ሊቀንስ ይችላልን ጉንፋንና ኢንፍሉዌንዛ ከበጋ ይልቅ በክረምት በብዛት ይከሰታሉ፤ ነገር ግን ኮሮናቫይረስን ሞቃታማ የአየር ሁኔታ ስርጭቱን ሊገታው እንደሚችል ምንም የተረጋገጠ ነገር የለም። የዩናይትድ ኪንግደም መንግሥት የሳይንስ አማካሪዎች ቫይረሱ በአየር ሁኔታ መለዋወጥ ስርጭቱ ስለመቀነሱም ሆነ ስለመጨመሩ የተረጋገጠ ነገር አለመኖሩን በመጥቀስ አስጠንቅቀዋል። በአጠቃላይ ግን በበጋ ወራት በሽታው ስርጭቱ ከፍተኛ ከሆነ በክረምት የባሰ አስቸጋሪ ሊሆን ይችላል። በክረምት የተለመዱ በሽታዎች ሆስፒታሎችን ከማጨናነቃቸው ጋር ተዳምሮ ደግሞ ችግሩን ያገዝፈዋል። አንዳንድ ሰዎች ለምን በጣም የጠና ምልክቶችን ያሳያሉ ኮቪድ ለብዙዎቹ ሰዎች ቀላል በሽታ ነው። ነገር ግን በመቶ የሚሆኑት በሽታው ይጠናባቸዋል። ለምን የሰዎች በሽታ የመከላከል አቅም ከበሽታው አይነት ጋር የሚኖረው ሁኔታ አንዱ ምክንያት ሲሆን የዝርያ ሁኔታም ግምት ውስጥ ሊገባ ይችላል። እነዚህን ምክንያቶች በሚገባ መረዳት ሰዎች የሚያስፈልጋችውን እንክብካቤ ለማድረግ ይጠቅማቸዋል። በሽታው ምን ያክል ጊዜ ሊቆይ ይችላል በድጋሚ ልንያዝስ እንችላለን ብዙ የሚባሉ ነገሮች ቢኖሩም በግልጽ ቫይረሱ ምን ያህል ጊዜ ሊያጠቃን እንደሚችል የሚገልጹ በጥናት የተደገፉ መረጃዎች ውስን ናቸው። ቫይረሱን ለማሸነፍ ታማሚዎች በቂ በሽታውን የመከላከያ አቅም ሊያዳብሩ ግድ ይላቸዋል። ነገር ግን በሽታው ከተከሰተ ገና ጥቂት ወራትን ብቻ ያስቆጠረ በመሆኑ ሰፊ የመረጃና ትንተና ለመስጠት ጊዜው እራሱ አጭር ነው። የአፍሪካ አገራት የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ እየደነገጉ ነው ለሁለተኛ ጊዜ የተጠቁ ሰዎች በበሽታው መያዛቸውን ማረጋገጥ ከባድ እንደሆነና በአብዛኛው ነጻ እንደሚባሉም ይነገራል። በሽታው ምን ያህል ጊዜ ሊያሰቃይ እንደሚችል ማወቁ ወደፊት ለቫይረሱ የሚደረጉ ህክምናዎችንና ጥንቃቄዎችን ለማድረግ አስፈላጊ ቢሆንም ለጊዜው ግን የተረጋገጠ መረጃ የለም። ቫይረሱ ቅርጹን ሊቀይር ይችላልን ቫይረሶች ሁልጊዜ ቅርጻቸውን ይቀይራሉ፤ በዋናነት ከዝርያ መለያቸው አንጻር ሲታይ ግን ምንም የተለየ ለውጥ አይኖረውም። እንደ አጠቃላይ ቫይረሶች ረዘም ላለ ጊዜ በቆዩ ቁጥር ገዳይነታቸው እየቀነሰ ይሄዳል የሚል ጥቅል እውቀት አለ፤ ይህ ግን ለኮሮናቫይረስ ዋስትና ሊሆን አይችልም። አሁን ትልቁ አሳሳቢ ነገር ቫይረሱ ቅርጹን የሚቀያይር ከሆነ አንድና ተመሳሳይ የበሽታ ተከላካይ ክትባትን ለማበልጸግ ፈታኝ ይሆናል። ልክ ኢንፍሉዌንዛ ላይ ተሞክሮ እንዳልተሳካው ሁሉ ኮሮናቫይረስ ላይም ላይሆን ይችላል።

የዓለም ጤና ድርጅት ወጣቶች ኮሮና ሊቋቋሙት አይችሉም አለ

የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ቆሞ ህይወት ወደነበረበት የሚመለሰው መቼ ነው ብዙዎች በአእምሯቸው የሚያውጠነጥኑት ነገር ነው። የእንግሊዙ ጠቅላይ ሚኒስትር ቦሪስ ጆንሰን እንግሊዝ በሶስት ወራት ውስጥ የቫይረሱን ስርጭት ትገታለች ብለዋል። በዚህ ጊዜ ውስጥ የቫይረሱን ስርጭት መቆጣጠር ቢቻልም ግን የቫይረሱ ማብቂያ ገና እንደሆነ ተናግረዋል። ወረርሽኙን ማስቆም ረዥም ጊዜ ምናልባትም ዓመታት ሊወስድ ይችላል ሲሉም ፍርሃታቸውን ገልፀዋል። የማህበረሰቡን እንቅስቃሴዎች መግታትና እገዳዎችን መጣል ጊዜያዊ እንጂ ዘላቂ መፍትሄ ሊሆን አይችለም። እገዳዎቹን ዘላቂ ለማድረግ መሞከር ደግሞ ከባድ፣ የረዥም ጊዜ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ቀውስን ይፈጥራል። አገራት የሚያስፈልጋቸው የጣሉትን እገዳ ማንሳት የሚያስችላቸውን ስትራቴጂ መንደፍና የሰዎች ኑሮን ወደ ነበረበት እንዲመለስ ማድረግ እንደሆነ እየተገለፀ ነው። ምክንያቱም ኮሮናቫይረስ በዚህ ጊዜ ይጠፋል የሚባል አይደለም። ግን ደግሞ ምን ዓይነት ስትራቴጂ እገዳዎችን ማስነሳት ይችላል የሚለው አሁንም የአገራት ራስ ምታት ነው። እገዳውን ማስቀጠልም ማንሳትም የሚያስከትሉት ቀውስ ፈርጀ ብዙ ነው። በኤደንብራ ዩኒቨርሲቲ ፕሮፌሰር የሆኑት ማርክ ውልሃውስ በምን ዓይነት ስትራቴጂ ከዚህ እንወጣለን እንዴት የሚለው ትልቁ ችግራችን ነው ይላሉ። አክለውም እንግሊዝ ብቻም ሳትሆን ማንም አገር ከዚህ ቀውስ መውጫ ስትራቴጂ የለውም ብለዋል። ይህ በእጅጉ የገዘፈ ማህበራዊና ሳይንሳዊ ፈተና ነው ይላሉ። ከኮሮናቫይረስ ቀውስ መውጫ ሶስት መንገዶች ክትባት፣ በቂ የሚባሉ ሰዎች ቫይረሱን መቋቋም የመቻል ተፈጥሯዊ መከላከያ ማዳበርና በዘላቂነት የግለሰቦችና የማህበረሰብ ባህሪ መቀየር እንደ አማራጭ የተቀመጡ ነገሮች ናቸው። ዓለም የኮሮናቫይረስ ክትባት ላይ ለመድረስ ቢያንስ ከአመት እስከ ዓመት ተኩል የሚሆን ጊዜ ይቀረዋል። ክትባቱ ቢያንስ በመቶ ለሚሆኑ ሰዎች ተሰጥቶ እነዚህ ሰዎች ቫይረሱን የመከላከል አቅም አዳብረው ለቫይረሱ ተጋልጠው እንኳ የማይታመሙ መሆናቸውን ማረጋገጥ ያስፈልጋል። የዚህ ክትባት ሙከራ በአሜሪካ ሰው ላይ ባለፈው ሳምንት ተሞክሯል።

ከ በላይ የካንሰር አይነቶችን ቀድሞ የሚለይ የደም ምርመራ ተገኘ

ማርች ማጋሪያ ምረጥ ምንም አይነት የካንሰር ህምም ምልክቶች ከመታየታቸው በፊት በሚደረግ ቀላል የደም ምርመራ ከ በላይ የካንሰር አይነቶችን መለየት እንደተቻለ ተመራማሪዎች አሳወቁ። በዚህም በሰውነት ውስጥ የሚከሰቱ ካንሰር አምጪ ሴሎችን በመጀመሪያ ደረጃ ላይ እያሉ ለመለየት ያስችላል። ባለሙያዎቹ እንደሚሉትም ይህ ምርመራ ካንሰርን በወቅቱ ለማከም ከፍ ሲልም ለማዳን ተስፋን እንደፈጠረ አመላክተዋል። በሥራው ላይ የተሳተፈው ቡድን እንደጠቆመው በምርመራው የተገኙት ካንሰርን አመልካች ውጤቶች ውስጥ ከ በመቶ የሚበልጡት ትክክለኛ መሆናቸው ተመልክቷል። ነገር ግን ውጤቱ ስህተት እንዳይኖረው ማረጋገጥ ያስፈልገዋል ተብሏል። ሐኪሞች ምርመራውን በህሙማን ላይ እየሞከሩት ሲሆን ተጨማሪ ጥናት እንደሚያስፈልገው በካንሰር ህክምና ላይ የሚያተኩረው መጽሔት ገልጿል። ምርመራው ከካንሰር አምጪ ህዋሳት በመውጣት በደም ስሮች ውስጥ የሚገኝንና በዘረ መል ውስጥ የሚከሰትን ኬሚካላዊ ለውጥ የሚዳስስ ነው። ከተለያዩ የህክምና ምርምር ተቋማት የተወጣጡት አጥኚዎች ካንሰር ያለባቸውና የሌለባቸው ከ ሺህ የሚበልጡ የህሙማን ናሙናዎችን በመውሰድ ሙከራ አድርገዋል። በዚህ የሙከራ ምርመራ ወቅትም የአንጀት፣ የሳንባና የማህጸን ካንሰርን ጨምሮ ከ የሚበልጡ የካንሰር አይነቶች ተካተዋል። ሙከራው ከተደረገባቸው ናሙናዎች ውስጥ በመቶው የሚሆኑት ላይ የተገኘው የመርመራ ውጤት በትክክል ያለባቸውን የካንሰር አይነት የመለከተ እንደሆነም ተገልጸወል። የእርሶ መሳሪያ ሚዲያ ፕሌይ ባክን ማጫወት ኣልተቻለም። የጡት ካንሰር ምልክቶች

በኮሮናቫይረስ ስጋት ሰዎች እቃዎችን በገፍ እየገዙ እንዳያጠራቅሙ ምን ይደረግ

ማርች በተለያዩ አገራት የኮሮናቫይረስ ሕሙማን ሪፖርት መደረግን ተከትሎ የድንጋጤ የገፍ ግዥ በስፋት ተስተውሏል። ይህንን የድንጋጤ የጥድፊያ ገበያ መቆጣጠር ይቻላል በሱፐር ማርኬቶች፣ በሰፈር መደብሮች እና ማከፋፈያዎች የተወሰኑ አስፈላጊ የሆኑ እንደ ምግብ፣ የንፅህና መጠበቂያ ሳሙናና ሶፍት እንዲሁም ሌሎች የፍጆታ እቃዎችን በገፍ ገዝተው ሌሎች ሰዎች ጥቂት እንኳ እንዳያገኙ ሆኗል። ባለፈው ሳምንት አርብ በኮሮናቫይረስ የተያዙ ሰዎች በኢትዮጵያም በኬንያም መገኘታቸው መገለፁን ተከትሎ አዲስ አበባ እና ናይሮቢ ላይም በየሱፐርማርኬቶች የገፍ ሸመታ በከፍተኛ ሁኔታ ተስተውሏል። በጣሊያን በኮሮናቫይረስ በአንድ ቀን ብቻ ሰዎች ሞቱ ይህ ከጥቂት ቀናት በፊት እንደ አውስትራሊያ፣ አሜሪካ፣ ደቡብ አፍሪካና ጃፓን ባሉ አገራትም ታይቷል። ዜናው በተሰማ በጥቂት ሰዓታት ውስጥ አዲስ አበባ ውስጥ ዲቶል ሳሙና፣ አልኮል የአፍና አፍንጫ መሸፈኛ እንዲሁም ሳኒታይዘር ማግኘት የማይታሰብ ሆኗል። ፓስታ፣ ሩዝ፣ ረዥም ቀን ያላቸው ወተቶች የህመም ማስታገሻዎችን ጭምር ማግኘት አስቸጋሪ ሆኖ ነበር። በማግስቱም የተለያዩ የመሰረታዊ ፍጆታ እቃዎች፣ የህፃናት የታሸጉ ምግቦች በሱፐርማርኬት መደርደሪያዎች ላይ አልነበሩም። በሌላ በኩል በቀላሉ በወፍጮ ቤቶች ጤፍ ማግኘት አለመቻላቸውን የሚገልፁም አልታጡም። ሰዎች ይኼና ያኛው ሳይሉና ምን ያህል ያስፈልገኛል ሳይሉ ያገኙትን ነገር ሁሉ እያፈሱ ገዝተዋል። ይህን የሚያሳዩ ፎቶዎችና ተንቀሳቃሽ ምስሎችም በማህበራዊ ሚዲያ ተሰራጭተዋል። ሰዎች መሰረታዊ ፍጆታዎችን በገፍ እየገዙ በመሆናቸው እጥረት እንዳይፈጠር ሱፐር ማርኬቶች ምን ማድረግ ይጠበቅባቸዋል በእንግሊዝ ጠቅላይ ሚኒስትር ቦሪስ ጆንሰን ዜጎቻቸው እቃዎችን ሲሸምቱ ምክንያታዊ እንዲሆኑ ጠይቀዋል። ሱፐርማርኬቶችም ደንበኞቻቸውን ተመሳሳይ ጥያቄ ጠይቀዋል። በእንግሊዝ ታዋቂ ሱፐርማርኬቶች ሰዎች ከአንድ ምርት ምን ያህል መግዛት እንደሚችሉ ገደብ ለማስቀመጥ ተገድደዋል። በኢንተርኔት ገበያም ቢሆን ሰዎች የሚገዙት የእቃ ብዛት ላይ ገደብ ይጥላሉ ሱፐርማርኬቶቹ። የድንጋጤ የገፍ ግዥ በትክክልም እጥረት በሌለበት የመሰረታዊ ፍጆታ እቃዎች እጥረት ከማስከተሉ ባሻገር ለግዥ የሚደረገው ያልተገባ ግርግርና መገፋፋት ለቫይረሱ ስርጭት መንገድ ይከፍታል። በትናንትናው እለት አዲስ አበባ ፋርማሲዎች ደጃፍ ላይ ሳኒታይዘር ለመግዛት የነበረው ግርግርም የዚሁ ማሳያ ነው። በዚህ ረገድ በእንግሊዝ ያሉ ሱፐርማርኬቶች ደንበኞች በሱፐርማርከኬቶች እንቅስቃሴአቸው በምን ያህል ርቀት መሆን አለበት የሚሉና ሌሎችንም ጉዳዮች በማስመልከት መመሪያ አውጥተዋል። ለምሳሌ በእድሜ የገፉ እንዲሁም አካል ጉዳት ያለባቸው ሰዎች ለብቻቸው መስተናገድ የሚችሉበት የተለየ ሰዓትንም ጭምር ይፋ አድርገዋል ሱፐርማርኬቶቹ። የሰዎችን ማህበራዊ መስተጋብር ለመቀነስ በማሰብ እዚያው ሱፐርማርኬት ውስጥ የሚገኙ ካፍቴሪያዎችንም ዘግተዋል። በሌላ በኩል በእንግሊዝ መንግሥት በበኩሉ ዜጎች እቃዎችን እየገዙ የሚያጠራቅሙበት ምንም ምክንያት እንደሌለ ለዜጎቹ ገልጿል። ተያያዥ ርዕሶች

ወንዶች በጡት ካንሠር እንደሚያዙ አላውቅም ነበር

ኖቬምበር አጭር የምስል መግለጫ ሞሰስ ሙሶንጋ እንደሚለው ህክምናው ከፍተኛ ህመም አለው ሞሰስ ሙሶንጋ በሽታው እንዳለባቸው እስካወቁበት ጊዜ ድረስ የጡት ካንሰር ወንዶች ላይም እንደሚከሰት ፈጽሞ አያውቁም ነበር። የ ዓመቱ ኬንያዊ ለቢቢሲ እንደገለጹት በአውሮፓዊያኑ ደረጃ ሦስት የጡት ካንሰር እንዳለባቸው ዶክተሮች ሲነግሯቸው በከፍተኛ ድንጋጤ ውስጥ ከመግባት ባለፈ ህይወታቸውንም እስከወዲያኛው ነበር የቀየረው። ወንዶችን የማያጠቃው እንዲህ ያለው በሽታ በዓለም ላይ ከሚገኙ በሚሊዮን ከሚቆጠሩ ወንዶች መካከል እኔን ላይ በመከሰቱ ሊሆን አይችልም በሚል ስሜት ውስጥ ከቶኝ ነበር ይላሉ ሙሶንጋ። ቀዶ ህክምና በአፍሪካ ስጋት መሆኑ ከፍ ብሏል መጀመሪያ ላይ በቀኝ ጡታቸው ጫፍ ላይ የተከሰተው እብጠት በየጊዜው ያድግ ነበር። ፈሳሽ መውጣት እና አለፍ ሲልም የደረት ህመም ተከተለ። ስለጉዳዩ እርግጠኛ ባለመሆናቸው የአምስት ልጆች አባት ለሆኑት ሙሶንጋ ሐኪሞች የህመም ማስታገሻ ብቻ መስጠት ቀጠሉ። ጡቶቻቸው ከብዙ ወንዶች እጅግ በጣም የሚበልጡ ቢሆኑም ይህ ግን ለሙሶንጋ አስጨናቂ ነገር አልነበረም። በቀኝ በኩል ያለው ጡት ቆዳው መቁሰል ሲጀምር ከፍተኛ የሕክምና እርዳታ ማግኘት አስፈላጊ ሆነ። በተደረገው የናሙና ምርመራም ሙሶንጋ የጡት ካንሰር እንዳለባቸው ተረጋገጠ። የጡት ካንሰር ወንዶችን እንደሚያጠቃ ስለማላውቅ ጉዳት ያደረሰብኝ ነገር የጡት ካንሰር እንደነበር አላስተዋልኩም ብለዋል። በኬንያ ርዕሰ መዲና ናይሮቢ በሚገኘው የአጋ ካህን ዩኒቨርሲቲ ሆስፒታል አማካሪና የዕጢ ሐኪም የሆኑት ዶክተር ሲትና ምዋንዚ እንደሚሉት ወንዶች ላይ የሚያግጥመው የጡት ካንሰር የተለመደ አይደለም። ከተሞክሮ እንዳወቁት ከ የጡት ካንሰር ህሙማን መካከል አንዱ ወንድ ነው። ወንዶች ለምን በጡት ካንሠር ይያዛሉ የወንዶች የጡት ካንሠር መነሻ ትክክለኛው ምክንያት ባይታወቅም በሚከተሉት ምክንያቶች የመከሰት ዕድሉ ሊጨምር ይችላል፡ የዘረ መል እና የቤተሰብ የጡት ካንሠር ታሪክ በሰውነት ውስጥ የኤስትሮጅን መጠን ከፍ የሚያደርጉ ነገሮች። ከእነዚህ ውስጥ ከመጠን በላይ የሆነ ውፍረት እና የጉበት ጠባሳ ይጠቀሳሉ። ቀደም ሲል ደረት አካባቢ የተደረገ ራዲዮቴራፒ ስጋትዎን ለመቀነስ ቢያደርጉ ሊረዳዎት ይችላል የተመጣጠነ ምግብ ይመገቡ ከመጠን በላይ ወፍራም ከሆኑ ክብደት መቀነሱ ከመጠን በላይ አልኮል ከመጠጣት ይቆጠቡ ምንጭ የእንግሊዝ ብሔራዊ የጤና አገልግሎት የዓለም የጤና ድርጅት የምርምር አካል የሆነው ግሎቦካን እንዳለው በመላው አፍሪካ ያህል ህሙማን እንዳሉ ይገመታል። ዶክተር ምዋንዚ እንደሚሉት ከወንዶች የበለጠ ተፈጥሮአዊ ኦስትሮጀን ያላቸው መሆኑን ጨምሮ ሴቶች በተለያየ ምክንያት ለችግሩ የመጋለጥ ዕድላቸው ከፍተኛ ነው። ኤስትሮጅን በብዛት ካለ ተጨማሪ የጡት ህብረ ህዋሳትን የሚፈጥር ሲሆን አንዳንዴ እነዚህ ያልተለመደ እድገት ከመፍጠር ባለፈ ወደ የጡት ካንሠር ሊያመሩ ይችላሉ ብለዋል። ዶክተር ምዋንዚ አክለው እንደተናገሩት ወንዶችም ሆኑ ሴቶች በተለይም በጡት ላይ እብጠትን ጨምሮ ሌሎች ምልክቶችን ሊከታተሉ ይገባል።

ካንሰር እንዴት እንደተፈጠረ ለማወቅ የሚተጉት ተመራማሪዎች

ኦክተውበር እንግሊዛዊያን እና አሜሪካዊያን ሳይንቲስቶች ካንሰር እንዴት እንደተፈጠረ ለማወቅ ሌት ከቀን እየተጉ ነው። ዋናው መድኃኒቱ መገኘቱ ነው እንጂ እንዴት እንደተፈጠረ ቢታወቅ ምን ዋጋ አለው ይሉ ይሆናል። የተመራማሪዎቹ ዓላማም ከዚህ የራቀ አይደለም። በሽታውን ከምንጩ ማድረቅ። ተመራማሪዎቹ እየታገሉ ያሉት ካንሰርን ለመፍጠር ነው። ካንሰር ከተወለደ ጀምሮ እንዴት አድጎ እዚህ ሊደርስ ቻለ የሚለውን ጥያቄ ለመፍታት። ታድያ ውጤቱ ያማረ ከሆነ መድኃኒቱን ለማግኘት አይከብድም ነው ሳንይንቲስቶቹ የሚሉት። ካምብሪጅ፣ ማንቸስተር፣ ሎንዶን እና ስታንፎርድ ዩኒቨርሲቲዎች ተባብረው ካንሰርን እንደገና ካልፈጠርነው ብለዋል። አስፈላጊውን ቴክኖሎጂ እና ልምድ ለመካፈልም ተማምለዋል ወረቀት ላይ በሰፈረ ሰነድ ። ቀድሞ የነበረ የካንሰር በሽተኞችን ደም፣ ትንፋሽ እና የሽንት ናሙናዎችን ተጠቅመው ነው ሳይንቲስቶቹ የካንሰርን ዳግም ውልደት እውን ለማድረግ ቆርጠው የተነሱት። ግመልን በመርፌ ቀዳዳ እንደማሾለክ ነው ይሉታል የምርምሩን ክብደት ሲገልፁት። ዓመታት ሊፈጅብንም ይችላል ባይ ናቸው። ከተመራማሪዎቹ አንዱ የሆኑት ዶ ር ዴቪድ ክሮስቢ ትልቁ ችግር ካንሰር በሰውነታችን ውስጥ እንዴት እንደሚፈጠር ማወቅ አለመቻላችን ነው ይላሉ። ካንሰር ሰውነታችን ውስጥ አለ ማለት ተወልዷል ማለት ነው። ቀድሞ የነበረ ነው። እንግሊዝ የሚገኙት ተመራማሪዎች ለምሳሌ የጡት ሥርን ቤተ ሙከራ ወስጥ አብቅለው የጡት ካንሰር እንዴት እንደሚከሰት ለማየት ጥረት እያደረጉ ነው። ጥናቱ ቀላል እንዳልሆነ እሙን ነው። ተመራማሪዎቹ የካንሰር ተጠቂዎችን ዘረ መል እና አስተዳደግ ሁሉ ማጥናት ግድ ይላቸዋል። ውዱ ጥናት እርግጥ ነው ይህ ጥናት የካንሰርን ውልደት ለመድገም የተደረገ የመጀመሪያው ጥናት አይደለም። ነገር ግን ከዚህ በፊት የተደረጉ ጥናቶች የገንዘብ እና የሰው ኃይል አቅማቸው የተዳከመ ነበር። ኦ ር ክሮስቢ የተለያዩ አገራት የሚገኙ ተመራማሪዎች ተባብረው መሥራታቸው ምናልባትም አንዳች ዓይነት ውጤት ቢመጣ ፈጥኖ ምላሽ ለመስጠት ያግዛል ይላሉ። ከዚህ በፊት የተደረጉ ጥናቶች እንደሚጠቁሙት የጡት ካንሰር ተጠቂ ከሆኑ ሰዎች መካከል በመቶ የሚሆኑት በሽታው ደረጃ አንድ ላይ እያለ ከታወቀ ለአምስት ዓመታት እና ከዚያ በላይ ይኖራሉ። ደረጃ ላይ ደረሰ ማለት ግን የመኖር ተስፋቸው ወደ በመቶ ቀነሰ ማለት ነው። ኤምአርአይ ምንድነው አሁን ባለው መረጃ በመቶ የጡት ካንሰር ተጠቂዎች ናቸው በሽታው ሳይጠና ደረጃ ሳለ ምርመራ የሚደርግላቸው። አንዳንድ አገራት በሽታው ገና እንጭጭ እያለ መመርመር የሚቻልበት ቴክኖሎጂ የላቸውም። ከጡት ካንሰር በዘለለ የጉበት፣ ሳንባ፣ የአንጀት፣ እና ፕሮስቴት ከወንድ ልጅ ብልት እና የሽንት ከረጢት መሃል የሚገኝ እጢ ካንሰር ዓይነቶች ሰውነት ውስጥ ብዙም ሳያድጉ የማወቂያው መንገድ አስተማማኝ አይደለም። ፕሮፌሰር ማርክ ኤምበርተን ፕሮስቴት ካንሰርን ለመመርመር ከመርፌ እና መሰል መመርመሪያቸው ይልቅ ኤምአርአይን ጥቅም ላይ ማዋል መጀመሩ እመርታ ነው ይላሉ። ይህንን ቴክኖሎጂ ተጠቅሞ የካንሰርን ውልደት መመርመር ይቻል እንደሁም ተመራማሪዎቹ እያጠኑ ነው። ይህ የካንሰር ምርምር ወጪው ከበድ ያለ ነው። የእንግሊዙ ካንሰር ምርምር ጣቢያ ለዚህ ምርምር ይሆን ዘንድ ሚሊዮን ዶላር አዋጥቷል። ሌሎችም እንዲሁ በማድረግ በሚቀጥሉት አምስት ዓመታት ውስጥ ጥናቱን ከግብ ለማድረስ ደፋ ቀና እያሉ ነው። ተያያዥ ርዕሶች

በኢትዮጵያ ተጨማሪ ሦስት በኮሮናቫይረስ የተያዙ ሰዎች በመገኘታቸው ቁጥሩ ደረሰ

በዚህ ወቅት የኮቪድ ወረርሽኝ በመላው ዓለም ከ ሺህ በላይ ሰዎችን ይዟል። ሺህ ሰዎች ደግሞ ሕይወታቸውን አጥተዋል። በዚህ መካከል ደግሞ ጥቂትም ቢሆን ተስፋ የሚሰጡ ዜናዎች አይጠፉም። ይህ በእንዲህ እያለ ማንኛውም ሰው ራሱን ሌሎችን ከኮቪድ ወረርሽኝ ለመከላከል የተረጋገጠው መከላከያ መንገድ እጅን በተደጋጋሚ በሳሙናና በውሃ መታጠብ፣ አካላዊ ርቀትን መጠበቅና በሚያስሉና በሚያስነጥሱበት ወቅት አፍን መሸፈን ናቸው። እናንተ ራሳችሁን ከቫይረሱ እየጠበቃችሁ በጤና ኑሩልን። ስለበሽታው ጠቃሚ ዘገባዎችን በቀጥታ ከዚህ ገጽ ታገኛላችሁ።

ከኮሮናቫይረስ እራሳችንን የምንከላከልበት ቀላሉ መንገድ

ኮሮናቫይረስ፡ ጀርም ወይም ቫይረስ ከእጅ ወደ አፍ እንዴት ይተላለፋል እንዴትስ እንከላከለዋለን ኮሮናቫይረስ፡ ጀርም ወይም ቫይረስ ከእጅ ወደ አፍ እንዴት ይተላለፋል እንዴትስ እንከላከለዋለን ኮሮናቫይረስ፡ ጀርም ወይም ቫይረስ ከእጅ ወደ አፍ እንዴት ይተላለፋል እንዴትስ እንከላከለዋለን

ካንሰር እንዴት እንደተፈጠረ ለማወቅ የሚተጉት ተመራማሪዎች

ጥቅምት እንግሊዛዊያን እና አሜሪካዊያን ሳይንቲስቶች ካንሰር እንዴት እንደተፈጠረ ለማወቅ ሌት ከቀን እየተጉ ነው። ዋናው መድኃኒቱ መገኘቱ ነው እንጂ እንዴት እንደተፈጠረ ቢታወቅ ምን ዋጋ አለው ይሉ ይሆናል። የተመራማሪዎቹ ዓላማም ከዚህ የራቀ አይደለም። በሽታውን ከምንጩ ማድረቅ። ተመራማሪዎቹ እየታገሉ ያሉት ካንሰርን ለመፍጠር ነው። ካንሰር ከተወለደ ጀምሮ እንዴት አድጎ እዚህ ሊደርስ ቻለ የሚለውን ጥያቄ ለመፍታት። ታድያ ውጤቱ ያማረ ከሆነ መድኃኒቱን ለማግኘት አይከብድም ነው ሳንይንቲስቶቹ የሚሉት። ካምብሪጅ፣ ማንቸስተር፣ ሎንዶን እና ስታንፎርድ ዩኒቨርሲቲዎች ተባብረው ካንሰርን እንደገና ካልፈጠርነው ብለዋል። አስፈላጊውን ቴክኖሎጂ እና ልምድ ለመካፈልም ተማምለዋል ወረቀት ላይ በሰፈረ ሰነድ ። ቀድሞ የነበረ የካንሰር በሽተኞችን ደም፣ ትንፋሽ እና የሽንት ናሙናዎችን ተጠቅመው ነው ሳይንቲስቶቹ የካንሰርን ዳግም ውልደት እውን ለማድረግ ቆርጠው የተነሱት። ግመልን በመርፌ ቀዳዳ እንደማሾለክ ነው ይሉታል የምርምሩን ክብደት ሲገልፁት። ዓመታት ሊፈጅብንም ይችላል ባይ ናቸው። ከተመራማሪዎቹ አንዱ የሆኑት ዶ ር ዴቪድ ክሮስቢ ትልቁ ችግር ካንሰር በሰውነታችን ውስጥ እንዴት እንደሚፈጠር ማወቅ አለመቻላችን ነው ይላሉ። ካንሰር ሰውነታችን ውስጥ አለ ማለት ተወልዷል ማለት ነው። ቀድሞ የነበረ ነው። እንግሊዝ የሚገኙት ተመራማሪዎች ለምሳሌ የጡት ሥርን ቤተ ሙከራ ወስጥ አብቅለው የጡት ካንሰር እንዴት እንደሚከሰት ለማየት ጥረት እያደረጉ ነው። ጥናቱ ቀላል እንዳልሆነ እሙን ነው። ተመራማሪዎቹ የካንሰር ተጠቂዎችን ዘረ መል እና አስተዳደግ ሁሉ ማጥናት ግድ ይላቸዋል። ውዱ ጥናት እርግጥ ነው ይህ ጥናት የካንሰርን ውልደት ለመድገም የተደረገ የመጀመሪያው ጥናት አይደለም። ነገር ግን ከዚህ በፊት የተደረጉ ጥናቶች የገንዘብ እና የሰው ኃይል አቅማቸው የተዳከመ ነበር። ኦ ር ክሮስቢ የተለያዩ አገራት የሚገኙ ተመራማሪዎች ተባብረው መሥራታቸው ምናልባትም አንዳች ዓይነት ውጤት ቢመጣ ፈጥኖ ምላሽ ለመስጠት ያግዛል ይላሉ። ከዚህ በፊት የተደረጉ ጥናቶች እንደሚጠቁሙት የጡት ካንሰር ተጠቂ ከሆኑ ሰዎች መካከል በመቶ የሚሆኑት በሽታው ደረጃ አንድ ላይ እያለ ከታወቀ ለአምስት ዓመታት እና ከዚያ በላይ ይኖራሉ። ደረጃ ላይ ደረሰ ማለት ግን የመኖር ተስፋቸው ወደ በመቶ ቀነሰ ማለት ነው። ኤምአርአይ ምንድነው አሁን ባለው መረጃ በመቶ የጡት ካንሰር ተጠቂዎች ናቸው በሽታው ሳይጠና ደረጃ ሳለ ምርመራ የሚደርግላቸው። አንዳንድ አገራት በሽታው ገና እንጭጭ እያለ መመርመር የሚቻልበት ቴክኖሎጂ የላቸውም። ከጡት ካንሰር በዘለለ የጉበት፣ ሳንባ፣ የአንጀት፣ እና ፕሮስቴት ከወንድ ልጅ ብልት እና የሽንት ከረጢት መሃል የሚገኝ እጢ ካንሰር ዓይነቶች ሰውነት ውስጥ ብዙም ሳያድጉ የማወቂያው መንገድ አስተማማኝ አይደለም። ፕሮፌሰር ማርክ ኤምበርተን ፕሮስቴት ካንሰርን ለመመርመር ከመርፌ እና መሰል መመርመሪያቸው ይልቅ ኤምአርአይን ጥቅም ላይ ማዋል መጀመሩ እመርታ ነው ይላሉ። ይህንን ቴክኖሎጂ ተጠቅሞ የካንሰርን ውልደት መመርመር ይቻል እንደሁም ተመራማሪዎቹ እያጠኑ ነው። ይህ የካንሰር ምርምር ወጪው ከበድ ያለ ነው። የእንግሊዙ ካንሰር ምርምር ጣቢያ ለዚህ ምርምር ይሆን ዘንድ ሚሊዮን ዶላር አዋጥቷል። ሌሎችም እንዲሁ በማድረግ በሚቀጥሉት አምስት ዓመታት ውስጥ ጥናቱን ከግብ ለማድረስ ደፋ ቀና እያሉ ነው። ከዚህ ዜና በተጨማሪ

አሜሪካና ኢራን የተፋጠጡበት የሆርሙዝ ሰርጥ

የዓለም የነዳጅ ዋጋ እንዲጨምር ምክንያት የሆነው አሜሪካና ኢራን የተፋጠጡበት የሆርሙዝ ሰርጥየዓለም የነዳጅ ዋጋ እንዲጨምር ምክንያት የሆነው አሜሪካና ኢራን የተፋጠጡበት የሆርሙዝ ሰርጥ የዓለም የነዳጅ ዋጋ እንዲጨምር ምክንያት የሆነው አሜሪካና ኢራን የተፋጠጡበት የሆርሙዝ ሰርጥ

የት ድረስ ነው የምኞት ድግ

የት ድረስ ነው የተስፋስ ጥግ ዛሬ የይቅርታ መስኮት አንድ ፀጋ ነው፡፡ የህገ መንግሥት ሥርዓትና መልክ መያዝ ሌላ መስኮት ነው፡፡ የንቃተ ህሊናችን ማደግ፣ የትጋታችን መቀስቀስ፣ የተስፋችን ማበብ ዋና በር ነው ከሁሉም በላይ ግን ዜጋን የማፈን፣ የመሸሸግ፣ የውስጥ ውስጡን መመሳጠር፣ የእስር ቤት አሰቃቂ ህይወት፣ የሸፋፍነህ ግዛ ኢ ፍትሐዊ ግፍ፣ የነጋዴ ቢሮክራቶች ፖለቲካ ኢኮኖሚያዊ ምዝበራ፣ የመንግሥት መጨቆኛ መሳሪያዎች ቁልፉ ፍሬ ነገር ነው የቅርቡ የኢትዮጵያ የሥርዓት እርምት፣ ሽግሽግ፣ ሽግግርና እድሳት አዲስ ሂደት፤ ህዝበ ሱታፌን የሚጠይቅ፣ ኢትዮጵያ የሁላችንም አገር መሆኗን በአንድ አፍ፣ በአንድ ልብና በአንድ አቅም፣ አንድም ሦስትም ነን በሚሰኝ ብልሃትና ጥበብ ተስፈኛ፣ አዎንታዊ እና ልበ ሙሉ አገር ለዋጮች የምንሆንበት ይመስለናል፡፡ ዛሬ እስቲ ከቁጣ፣ ከቂም፣ ከበቀል፣ ከእኔ ብቻ ነኝ ልክ እንውጣና እራሳችንን ከፍቅርና ከሰላም አቅል አቅጣጫ እንመልከት የምንልበት ቀን ነው ያጣናቸውንና ያመለጡንን፣ ያልተጠቀምንባቸውን ቀና ነገሮች ሁሉ፣ በቁጭት ከመመንዘር ይልቅ፣ ነገ የሚባል የማናውቀው ቀን እንይ ብለን አሰልቺውን ህይወት፣ ከሻካራ ገፁ የምንነጥልበት የምናበለፅግበት ቀን መጥቷል፡፡ ትላንት የቆሰልነውና የደማንበት አሸነፍን አላሸነፍን የተባባልንበት፡፡ በታሪክ፣ በባህል፣ በሃይማኖት አስተሳስሮን፣ አንጀታችን ገብቶ፣ አድሮ የማይሞተውን ፍቅራችንን የሚተካ፣ ዞሮ መግቢያና ማረፊያ አገራችንን የሚያኮራ፣ የማቴሪያልም ሆነ የአካላዊ ጥቅም ፍሬ አላገኘንበትም፡፡ ዋጋው የማይለካ እንዲሉ ነገር ወንድማማችነታችን፣ ተዛምዶአችን፣ መጋባት መዋለዳችን፤ መግባባትና አብረን መሳቃችን፣ አብረን ማደጋችን፤ የማይበጠስ ማተባችን፣ መንፈሳዊ መቀንቻችን የሁልጊዜ ህልውናችን መሆኑን፣ ዛሬ ባንድ ልብና ልቦና አሳድረነዋል አንድነት የጠራ ሀቃችን መሆኑን፣ የማይሸራረፍ ህልውናችን መሆኑን፣ የማታ ማታም ቢሆን ነብሳችን ላይ መንቀሳችን ቀዳሚና ላዕላይ እሴታችንን ማስረገጣችንን እንድናሰምር አግዞናል ለዚህና ስለዚህም ምስክርነት የሚሰጥ፣ ከእኛና ከእኛ ሌላ ማን አለ ሎሬት ፀጋዬ ገ መድህን፤ በአንደኛው ተውኔቱ ውስጥ ስለ እሥር ቤት የነገረንን ዛሬ ብናስታውስ ደግ ነው፡፡ ባጭሩ ጃንሆይ ወህኒ ቤትን መርቀው ሲከፍቱ ያደረጉት ንግግር ነው፡ የአባታችን ርስተ ጉልት የሆነውን ይህንን የሀገር ወህኒ ቤት መርቀን ስንከፍትላችሁ፤ እናንተም፤ በተለመደው ባህላችሁ፣ በመተሳሰብ እንድትተሳሰሩበት ነው አንዳችን አንዳችንን ስናስር ኖረናል፡፡ በየታሪካችን ምዕራፍ እንደተቀመጠው፤ ጦር ሰብቀን፣ ዘገር ነቅንቀን፣ ደም ተፋሰን፣ ሬሳ ተቋጥረን፣ ድንበር ተቋርሰን፣ የሁለንተናችን መገለጫ ሰውና የሰው ሰላም መሆኑን አናምንም ብለን፤ እንደ ጉልት ደንጊያ አንነቀነቅ ብለን፤ በጉድ አዋጅ እንደታጠርን ብዙ የደም ዘመን ገፋን ዛሬስ ይብቃን ዛሬ በሰፊ አዕምሮ ስናስተውለው፤ ለዚሁ ነው በሬዬን ያረድኩት እንዳለው ሰውዬ መሆናችንን በትዝብት ተገነዘብን ለልጆቻችን የምናወርሰው ፍቅርና ግብረገብነት የሌለን፣ ባዶ ልብና ባዶ ኪስ ነን ታሪክ እያለን ታሪክ እንደሌለን የሆንንበትን ምክንያት መመርመር አለብን ታሪክ ሰሪም፣ ታሪክ ፀሐፊም ማጣት እርግማን ነው ኦና ቤት ውስጥ የነግ ዕጣ ፈንታውን ሳያውቅ እንደተቀመጠ እንስሳ ሆነን መኖራችን ደግሞ የከፋ እርግማን ነው እራስን በራስ ማስተዳደር እስከ መገንጠል የማለትን መርህ እያስታወስን፤ ወደ ኋላ እየሳቅን፣ ወደፊት ለመራመድ የምናስብበት ወቅት ይመስላል ዛሬ ጦርነት ኋላ ቀር ነው የሚለውን ሃሳብ እንደ ማጨስ የፋራ ነው እንደማለት ማስተዛዘብ ጀምረናል፡፡ ቤርቶልት ብሬሽት ጀግና የማትወልድ አገር የታደለች ናት ያለንን መቀበል ላይ ነን፡፡ የደም ጀግንነት ይብቃን እንደማለት ነው፡፡ የሰሜንን እህል፣ አልበላም እርሜ ነው ያጨደው መትረየስ፣ ያፈሰሰው ደም ነው ያልነውን የምር አረግነው እንደማለት ነው፡፡ ሁሉንም በዲሞክራሲ ገበታ ላይ ብንመካከረውስ ማለት ስልጣኔ ነው ወደ ሥልጣኔ ገበታ እኩል እጃችንን መሰንዘር መቻል መታደል ነው ጥቂቶች የሚሞቁት ደመራ ሳይሆን ሁሉም ችቦ ችቦውን ይዞ እዮሃ የሚልበት በዓል ዘንድ እየደረስን ነው፡፡ የትላንትናን ጥፋት በአንዲት በዛሬ ጀንበር እንሰርዘዋለን ማለት የዋህነት መሆኑን አላጣነውም ይቅርታን መድፈር ብርቱ ጅማሮ ነው እርቅ ኃያል ግለ ሂስ ነው ያማል ግን ያድናል ዛሬም ለውጥ አዳጊ ሂደት እንጂ በቁርጥ ክፍያ የሚጨረስ የቀን ሥራ አይደለም ስንል እንደኖርነው ሁሉ፣ ዛሬም አዳጊ ሂደት ነው የሁላችንም ድምፅ ወደሚሰማበት አገር ለመሄድ መንገድ መጀመር ነው ዲሞክራሲ፡፡ ዲሞክራሲን ያፈንነው እኛ ነንና፣ የምንፈታውም እኛው ነን ያማረ ነገር ስናይ ምነው የእኔ በሆነ ማለት ሰብዓዊ ምኞት ነው፡፡ ያ ያማረ ነገር ምነው የእኔ ብቻ በሆነ ማለት ግን ገና ከጥንስሱ ጤና ያጣ ፍላጎትን ያዘለ ነው፡፡ ሁሉም ነገር፤ የተጣመመው ተቃንቶ፣ የተበላሸው ተስተካክሎ፣ ፀድቶ እንደነበረው እንዲሆን ለማድረግ መጣጣራችን መልካም ነው፡፡ ሆኖም ዛሬ ሌላ ጠዋት ነውና፣ ራሱን ትላንት ጠዋትን ካላገኘሁ ሞቼ እገኛለሁ አንበል፡፡ እንኳን ትላንት ጠዋት፣ ነገ ጠዋትም ሌላ ነው ወዳጅና ወዳጅ፣ የተጣላ እንደሆን መታረቁም አይቀር፣ እንደጥንቱም አይሆን ተብሎ ሲነገር የኖረው ምንም ነገር እንዳለ አይቆይም፡፡ ሁሉ ተለዋጭ ነው፣ ከለውጥ ህግ በስተቀር እንደማለት ነው፡፡ ከዚህ ተነስተን በስንኝ ጥያቄ ብንቋጥር፤ ለሁሉም ጊዜ አለው ብሏል ሰለሞን እጠይቀው ነበር በተገናኘን መገንጠል የሚሞት ምን ጊዜ እንደሆን በለውጥ ጎዳና ላይ የማስጠንቀቂያ ደወል አለ፡፡ እንዲሁም የህይወት ሂደት፡፡ የአገራችን ፖለቲከኞች ዋና ችግር ማክረር ነው ሁሉን ነገር ማጥበቅ ስለዚህ ላላ ፈታ ማለት ያስፈልጋል፡፡ አይመስልህም ብሎ ቢጠይቀው፤ መላላቱንም አታጥብቀው አለው፡፡ የጀመርነውን ተስፋ ያዝልቅልን

የደም ሻጮችና ለጋሾች ሠልፍ

ሰዎች በተለያየ ምክንያት ደም ለመለገስ ያንገራግራሉ። ይህንንም ለማስወገድ በማሰብ የተለያዩ የበጎ ፈቃደኛ ማህበራት፣ ታዋቂ ሰዎች፣ ባለስልጣናት በበጎ ፈቃደኝነት ደም በመለገስ ምሳሌ ለመሆን ሲጥሩ ይታያል። ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይም ይህንኑ ሲያደርጉ አይተናል። ለረዥም ዓመታት በበጎ ፈቃደኝነት ደም ሲለግሱ የነበሩ ግለሰቦች ግን የነበረውን ውጣ ውረድ ይናገራሉ።

የኢትዮጵያ አየር መንገድ ወደ አገራት የሚያደረገውን በረራ ያቆማል

በዓለም አቀፍ ደረጃ በቫይረሱ የተያዙ ሰዎች ቁጥር የደረሰ ሲሆን የሞቱት ደግሞ መሆናቸው ተነግሯል። በአፍሪካ እስካሁን ድረስ አነስተኛ ቁጥር ያላቸው ግለሰቦች ቫይረሱ ቢገኝባቸውም የዓለም ጤና ድርጅት ግን ለክፉ ቀን ተዘጋጁ ሲል ማስጠንቀቅያ አዘል ምክሩን ለግሷል። እስካሁን ድረስ ግብጽና ደቡብ አፍሪካ ከፍተኛ ቁጥር ያለውን ታማሚ ያገኙ ቢሆንም ሌሎች አገራቶችም አዳዲስ ታማሚዎችን ማግኘታቸውን እያሳወቁ ነው። ዛሬ ከኮሮናቫይረስ ጋር ተያይዞ በኢትዮጵያና በቀሪው ዓለም ያለውን ውሎ በቀጥታ ዘገባችን እናስነብባችኋለን።

ሰው አልባ አውሮፕላኖች በሴራሊዮን የወላድ እናቶችን ሕይወት እየታደጉ ነው

ሰው አልባ አውሮፕላኖች በሴራሊዮን የወላድ እናቶችን ሕይወት እየታደጉ ነው።ሰው አልባ አውሮፕላኖች በሴራሊዮን የወላድ እናቶችን ሕይወት እየታደጉ ነው። ሰው አልባ አውሮፕላኖች በሴራሊዮን የወላድ እናቶችን ሕይወት እየታደጉ ነው።

ኤችአይቪ በ ዓመታት ውስጥ ሚሊዮን ሰዎችን ገድሏል

ኤችአይቪ በ ዓመታት ውስጥ ሚሊዮን ሰዎችን ገድሏል።ኤችአይቪ በ ዓመታት ውስጥ ሚሊዮን ሰዎችን ገድሏል። ኤችአይቪ በ ዓመታት ውስጥ ሚሊዮን ሰዎችን ገድሏል።

የቀድሞው የሱዳን ፕሬዝዳንት አል በሺር በሙስና ወንጀል ክስ ተመሰረተባቸው

ጁን ማጋሪያ ምረጥ የቀድሞው የሱዳን ፕሬዝዳንት አል በሽር በሙስና ወንጀል ክስ ተመሰረተባቸው። አቃቤ ሕግ ክሱ የተመሰረተው ያልተገባ ሀብት በማካበትና እና የአስቸኳይ ጊዜ ትዕዛዝ በመስጠት በሚል መሆኑን ገልጿል። ፕሬዝዳንት አል በሽር ባለፈው ሚያዚያ ወር ላይ ነበር ከረዥም ጊዜ ሕዝባዊ ተቃውሞ በኋላ በከፍተኛ የሃገሪቱ ጦር ሠራዊት ባለስልጣናት ከመንበራቸው እንዲወርዱ የተደረጉት። ሐሙስ እለት የወታደራዊ ኃይሉ ቃል አቀባይ እንደተናገሩት የሲቪል አስተዳደር እንዲመሰረት የተካሄደው ተቃውሞ እንዲያበቃ ትዕዛዝ ሲሰጥ ስህተት ተከስቷል ብለዋል። ለረዥም ጊዜ የተካሄደው ተቃውሞ በወታደራዊ ኃይሉ እንዲቆም መደረጉን ተከትሎ ሰላማዊ ሰልፈኞች መሞታቸውን ባለስልጣናት ቢናገሩም ከተቃዋሚዎች ጋር ግንኙነት ያለው የሐኪሞች ቡድን ግን የሞቱት ናቸው ሲል ገልጿል። የሜክሲኮ ፕሬዝዳንት ሕገ ወጥ ስደትን ለመቀነስ አውሮፕላናቸውን ሊሸጡ ነው ንፁሃን ዜጎች መገደላቸውን ተከትሎ የሽግግር መንግሥቱን በሚመራው ወታደራዊ ኃይልና በተቃዋሚዎች መካከል የሚደረገው ውይይት ተቋርጦ ነበር። ያንን ተከትሎም ተቃዋሚዎች በመላው ሀገሪቱ የሚካሄድ ሕዝባዊ አመፅ የጠሩ ቢሆንም በኋላ ግን በሁለቱ ወገኖች መካከል የሚደረገው ንግግር እንዲቀጥል በመስማማታቸው ተቃውሟቸውን አቋርጠዋል። የአሜሪካ ውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር መሥሪያ ቤት የአፍሪካ ጉዳዮች ረዳት ፀሐፊ የሆኑት ቲቦር ናዠ እና ሌተናንት ጄነራል አብደል ፈታህ አል ቡርሀን ከተገናኙ በኋላ አሜሪካ ገንቢ ሚና ትጫወታለች ብለው እንደሚያምኑ ገልፀዋል። ፕሬዝዳንት አል በሽር ሱዳንን ለ ዓመት ካስተዳደሩበት መንበር ከወረዱ በኋላ ለሕዝብ ታይተው አያውቁም። ግንቦት ወር ላይ ተቃዋሚ ሰልፈኞችን እንዲገደሉ ትዕዛዝ በመስጠትና በመሳተፍ ክስ ተመስርቶባቸው ነበር። ተያያዥ ርዕሶች

የዓለም የነዳጅ ዋጋ እንዲጨምር ምክንያት የሆነው አሜሪካና ኢራን የተፋጠጡበት የሆርሙዝ ሰርጥ

የዓለም የነዳጅ ዋጋ እንዲጨምር ምክንያት የሆነው አሜሪካና ኢራን የተፋጠጡበት የሆርሙዝ ሰርጥ ሰኔ

ይህንን ለማጋራት በ ዋትስአፕ

ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የተወሳሰቡና ቀደም ሲል ለመለየት እጅግ አስቸጋሪ የነበሩ በሽታዎችንና የሰውነት እክሎችን ለመለየት ኤምአርአይ የተባለ የህክምና መሳሪያ በጥቅም ላይ መዋል ጀምሯል። ኤምአርአይ በራዲዮዌቭና በማግኔት የሚሰራ ለህክምና አገልግሎት የሚውል ማሽን ነው። ማሽኑም በሰውነታችን ውስጥ ያለውን በሽታ በቀላሉና በጠራ መልኩ የሚያሳይ የህክምና መሳሪያ ነው። በርካቶች ከምጥ ይልቅ በቀዶ ህክምና መውለድን እየመረጡ ነው ይህም ደግሞ የጎንዮሽ ጉዳት በሌለው መልኩና በቀላል መንገድ በሽታውን ለመለየት የሚያግዝ እንደሆነ በቅዱስ ጳውሎስ ሆስፒታል ራዲዮሎጂስት የሆኑት ዶክተር ሳምሶን አሽኔ ይናገራሉ። በዚህ ምክንያት ከሌሎች ለህክምና አገልግሎት ከሚውሉ ማሽኖች የተሻለ ነው። በህክምና ዘርፉ ውስጥ በሽታዎችን በቀላሉ በመመርመርና በማወቅ ሂደት ውስጥ ያሉ ግድፈቶችን ለማቃለልም ከፍተኛ ሚና እንዳለው ባለሙያው ያብራራሉ። ማሽኑ ትልልቅ በማግኔት የሚሰሩ ቱቦዎች ያሉት ሲሆን የህክምና ባለሙያዎች በአይናቸው ሊያዩዋቸው የማይችሏቸውን የሰውነታችንን ክፍሎችና በሽታዎችን በቀላሉ ለመለየት ያግዛል። ኤምአርአይን ለምን አይነት ምርመራዎች እንጠቀምበታለን መሳሪያው ገና ለብዙ ዓመታት ጥቅም ላይ አለመዋሉን በዚሁ ዙሪያ ብዙ ምርምሮች እየተደረጉ ስለሆነ ለወደፊቱ አሁን እየሰጠው ካለው አገልግሎት በላቀ መልኩ ጥቅም ላይ እንደሚውል ዶክተር ሳምሶን ጠቅሰዋል። አሁን ባለበት ደረጃ ግን ኤምአርአይ በአጠቃይ ለአንጎል ችግሮች፣ የአከርካሪ አጥንት፣ ሆድ፣ ካንሰር እንዲሁም ለመገጣጠሚያ በሽታዎችና ሌሎችም ጥቅም ላይ የሚውል ሲሆን የዘመኑ እጅግ ጠቃሚ መሳሪያ ነው። በተለይ ደግሞ በአንጎል ውስጥ የሚገኙ ችግሮችንም ሆነ እጢዎች ለመለየት ለዘመናት ትልቅ ችግር ነበር የሚሉት ባለሙያው፤ ከዚህ በፊት ሲቲ ስካን የሚባል መሳሪያ በጥቅም ላይ ይውል ነበር። ሲቲ ስካንን ተከትሎ ደግሞ ኤምአርአይ መጣ። ይህ መሳሪያ ለምሳሌ አንጎልን ብንወስድ በመጀመሪያ አንጎላችን ውስጥ እጢ አለ ወይስ የለም የሚለውን ይነግረናል። ከዚህ ባለፈም እጢው ምን አይነት ባህሪዎች አሉት ይዘቱ ምንድን ነው እንዲሁም ህክምናው ምን መሆን አለበት የሚሉት ጥያቄዎች ለመመለስ በእጅጉ ይረዳል ይላሉ ዶክተር ሳምሶን። ተገቢው ህክምና ከተደረገ በኋላ እንኳን ህክምናው ውጤታማ ነበር ወይ የሚለውን ለማወቅ ይህ መሳሪያ እጅግ ጠቃሚ ነው። በኤምአርአይና በሲቲስካን መካከል ያለውን ልዩነት ሲያስረዱ ባለሙያው ሲቲስካን በሽታዎችንና የሰውነት ክፍሎቻችን ላይ የተፈጠሩ ችግሮችን ለመለየት ጨረር የሚጠቀም ስለሆነ ብዙ ጊዜ ከፍተኛ ጥንቃቄ ያስፈልገዋል ብለዋል። ከ ዓመታት በኋላ ከ ኮማ የነቃችው ሴት የሲቲስካን ምርመራ በሚደረግበት ወቅት በተለይ ህጻነት ለከፍተኛ ጨረር እንዳይጋለጡ ጥንቃቄ መደረግ አለበት። ኤምአርአይ ግን ለምርመራው የማግኔት ኃይልን ስለሚጠቀም የጎንዮሽ ጉዳት የለውም። ምናልባት ታካሚዎች በሰውነታቸው ውስጥ በተለያዩ ምክንያቶች ብረት ነክ መሳሪያዎች ካሉ ግን በጣም ከባድ ነው። እኛም ብንሆን ምርመራው ከመደረጉ በፊት ተገቢውን ማጣራት አካሂደን ነው ወደ ኤምአርአይ የምንመራው። ከዚህ በተጨማሪ በሰውነታችን ውስጥ ያለውን ነገር ጥርት አግርጎ ከማሳየት አንጻር ኤምአርአይ የተሻለ ነው። እንደውም ባለሙያው የሲቲስካንና ኤምአርአይ ልዩነትን ለማስረዳት በድሮና ዘመን አመጣሽ ካሜራዎች መካከል ያለውን ይጠቅሳሉ። ኤምአርአይ በሰውነታችን ውስጥ የሚገኙ ቦታዎችን ጥርት ባለና ለውሳኔ በሚቀል መልኩ የሚያቀርብ ሲሆን ሲቲስካን ግን የምስሎቹ ጥራት ከኤምአርአይ ጋር ሲወዳደር በጣም ዝቅተና ነው። ነገር ግን ይላሉ ባለሙያው፤ ሁሉም ኤምአርአይ መሳሪያዎች እኩል የሆነ አገልግሎት የላቸውም። በውስጣቸው ባለው የማግኔት ቱቦ መጠንና የማጉላት አቅም መሰረት ሁሉም የየራሳቸው አይነት ጥቅምና አሰራር አላቸው። በሌሎች አጋጣሚዎች ግን ሲቲስካን የሚመረጥበት ጊዜ እንዳለ ዶክተር ሳምሶን ያስረዳሉ። ለምሳሌ ድንገተኛ አደጋዎች ሲያጋጥሙና ታካሚዎች አስቸኳይ ምርመራ ሲያስፈልጋቸው ሲቲስካን ተመራጭ ነው። ምክንያቱም ሲቲስካን በፍጥነት ውጤቱን ያደርሳል። ኤምአርአይ ግን በትንሹ ደቂቃ ሊፈጅ ይችላል። ቢቢሲ ማስተባበያ

አንድ የፋርስ ገጣሚና ነገን ተንባይ ከአንድ ሌላ የጊዜው ባለሙያ ጋር፤

አንደኛ የመጣነውን መንገድ ጨርሰነዋል ወይ ሁለተኛ ጥያቄዎቹን አንጥረን ስናወጣ ፤ መፍትሄ የሚያገኙ ንጡር ጥያቄዎች ናቸው ወይ ሦስተኛ ድንገት ወደ መልስ ካመሩ ወዴት ያምሩ ሲል ይጠይቀዋል፡፡ ባለሙያውም፤ ኛ ትናንትን ለመጨረስ ዛሬን መጀመር ብቻ በቂ ማረጋገጫ አይሆንም፡፡ ቢያንስ ነገን ማሰብን ይጠይቃል ስለዚህ ካሁኑ ስለ ነገ መመራመር ጀምር ኛ የነጠረ ጥያቄ ለማውጣት አስቀድመን ፍላጐታችን ምንድነው ብለን እንጀምር፡፡ ከዚያ ጥያቄዎቻችንን እናሰባስብ፡፡ ቀጥለን አንኳር አንኳሮቹ የትኞቹ ናቸው እንበል፡፡ ኛ አንኳር አንኳሮቹን ጥያቄዎች ለማን እናቅርባቸው ስትል ወዴት ማምራት እንዳለባቸው ራሳቸው ይመሩሃል፡፡ ሁሉንም ስታደርግ ግን በሁለት ቢላዋ ከሚበሉ ሰዎች ተጠንቀቅ ብሎት ባለሙያው መምህር ሄደ፡፡ ፋርሳዊው ገጣሚም ነገን ለመጀመር ትናንትናን ጨርስ የሚለውን ሀሳብ ዕድሜ ልኩን ይዞት ኖረ የነገ ጉዟችን ትላንትና እንደተጀመረ አንርሳ፡፡ ለዚያ ጅምር አስተዋፅኦ ያደረጉትን ሁሉ አንዘንጋ፡፡ የነገ ጉዟችን አጭር ርቀት እንዳልሆነ እናስተውል፡፡ ይህ ጉዞ ከባድ የዕውቀት መሰናዶን ይጠይቃል፡፡ መማር፣ መማር፣ አሁንም መማር ሲባል የነበረው ለትምህርት ጥማት ብቻ ሲባል አልነበረም፡፡ አንድም ትላንትናን ለመማርና ልምድን ለማካበት፣ አንድም በዛሬ ላይ ለመንቃት፣ አንድም ድግም ነገን ለመተንበይ ነው። መማርን ወደ ዕውቀት፣ ዕውቀትን ወደ ጥበብ ስናሳድግ የተግባር ብልሃት ይገባናል። ያኔ አገርን ማሳደግ ፍንትው ብሎ ይታየናል፡፡ ከአሮጌው አስተሳሰብ መፅዳት እንዴት እንደሚቻል ግንዛቤው ከእነ ዘዴው ይመጣልናል የትምህርትን ነገር ዘንግቶ ስለ ዕውቀት ማውራት ዘበት ነው፡፡ ትምህርታችንን በየዕለቱ መቀጠል እንዳለብን አስተውለን፣ ምን እናድርግ እንበል፡፡ ከመጠምጠም መማር ይቅደምከ የሚሉት አበው፣ ጧቱኑ ነገሩ ገብቷቸው ነው፡፡ አውቀናል ብለን ከተኮፈስን፣ አዲስ ዕውቀት ያመልጠናል፡፡ አስበን መኖር ይጠፋናል፡፡ ነገን መጨበጥ ዛሬውኑ ከእጃችን ይወጣል፡፡ ሥጋቶቻችንን እንምከርባቸው እንጂ አንሽሻቸው፡፡ ከአገረ ዳንኪራ በጊዜ እንገላገል፡፡ የጥንቱ ሥነ ተረት ስድስት ቅዳሜና አንድ እሁድ ስለነበራቸው ድንክዬዎች የሚያወጋ ነው፡፡ ወደ ሥራ፣ ወደ ማሰብ፣ ወደ ተግባር ለመሄድ ሰባት የሥራ ቀንም አይበቃንም፡፡ በአሉባልታና በጫጫታ የፈረሰችውን እያሪኮ ሳይሆን የጠንካራዋን ኢትዮጵያን አዲስ መሠረት ለመጣል እንነሳ፡፡ አዕምሮ ለአዕምሮ በመናበብ አዕምሮ ላይ እንሥራ፡፡ ሌትና ቀን እንጣር፡፡ የማይታየንን ለማየት እንሞክር፡፡ እንዳናይ ማን ጋረደን እንበል፡፡ በግርግር ጊዜ አናጥፋ፡፡ ከአገረ ዳንኪራ ወደ አገረ ኮሰታራ እንቀየር፡፡ አዲስ የተባለን ሁሉ በመነካካት የተለወጥን አይምሰለን፡፡ ለውጥ ጊዜ ወሳጅና አዳጊ ሂደት እንጂ ሙቅ ማሞቅ አይደለም ሼከስፒር ይለናል፡፡ ዘውድ የጫነ ጭንቅላት ጭንቀት ይጫነዋል፤ እንደማለት ነው፡፡ ለመጪዎቹ የምናደርገው መስተንግዶ ሁሉ ዘውድ ለመጫን ከሆነ፣ ጭንቀቱንም መጋራት አይቀሬ ነው፡፡ ይህን ልብ እንበል እግረ መንገዳችንን ገጣሚው፡ የሄድንበትን ቦይ፣ እንጠይቅ እንመርምር

አውሮፓ የኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ ማዕከል ሆናለች ተባለ

ማርች ማጋሪያ ምረጥ በቀደሙት ሳምንታት የኮሮናቫይረስ ማዕከል የነበረችው ቫይረሱ የተቀሰቀሰባት ቻይና የነበረች ሲሆን ባለፉት ጥቂት ቀናት በታየው ሁኔታ ግን አውሮፓ የቫይረሱ ማዕከል ወደ መሆን መምጣቷን የዓለም ጤና ድርጀት አስታወቀ። የዓለም ጤና ድርጅት ዳይሬክተር የሆኑት ዶ ር ቴድሮስ አድሃኖም የአውሮፓ አገራት ቫይረሱን ተቆጣጥረው ነፍስ ለማዳን መጠነ ሰፊ ስራዎችን መስራት እንዳለባቸው አሳስበዋል። ይሄ እሳት እንዲነድ አትተዉት በማለት በአውሮፓ እየታየ ያለው የኮሮናቫይረስ ሁኔታ እጅግ አሳሳቢነትን ለመግለፅ ሞክረዋል። ዶ ር ቴድሮስ ይህን ያሉት በርካታ የአውሮፓ አገራት ከፍተኛ ቁጥር ያለው የኮሮናቫይረስ ስርጭትን እንዲሁም ሞትን እያስመዘገቡ ባለበት በዚህ ወቅት። ኮሮናቫይረስ ወረርሽኝ መሆኑ ታወጀ ጣልያን ከአውሮፓ አገራት ከፍተኛውን የኮሮናቫይረስ ስርጭትና ሞት እያስመዘገበች ያለች የአውሮፓ አገር ነች። ባለፈው አንድ ቀን በተወሰኑ ሰዓታት ውስጥ በጣልያን ሞቶች ሲመዘገቡ እስካሁን በአጠቃላይ ሞቶች፤ በቫይረሱ የተያዙ ሰዎች ቁጥር ተመዝግቧል። ከጣልያን ቀጥሎ በቫይረሱ ክፉኛ የተመታችው የአውሮፓ አገር ስፔን ስትሆን በትናንትናው እለት ብቻ የሟቾች ቁጥር በእጥፍ ሲጨምር በቫይረሱ የተያዙ ሰዎች ቁጥርም ደርሷል። የአገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ፔድሮ ሳንቼዝ ለሁለት ሳምንት የሚቆይ የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ከዛሬ ጀምሮ እንደሚያውጁ አስታውቀዋል። በበርካታ የአውሮፓ አገራት ድንበር ላይ ከፍተኛ የኮሮናቫይረስ ምርመራና ቁጥጥር እየተደረገ ነው። ተያያዥ ርዕሶች

አቶ ጌታቸው አሰፋን ሜክሲኮ አግኝቻቸው ነበር ነጋ ዘርዑ

ጃንዩወሪ ማጋሪያ ምረጥ አቶ ነጋ ዘርዑ የህውሃት ታጋይ ነበሩ፤ ከዚያም ከ ዎቹ መጨረሻ እስከ ዎቹ አጋማሽ የወይን ጋዜጣ ጋዜጠኛ ነበሩ። በጋዜጠኝነት ስራቸው ቃለመጠይቅ ካደረጉላቸው ሰዎች መካከል ደግሞ አንዱ አቶ ጌታቸው አሰፋ ናቸው። አቶ ነጋ ከአቶ ጌታቸው አሰፋ ጋር የነበራቸው ቆይታ ምን ይመስል ነበር አቶ ጌታቸው እንዴት አይነት ሰው ነበሩ ቢቢሲ፡ አቶ ጌታቸው አሰፋን ያገኙበት ቅጽበት ምን ይመስላል አቶ ነጋ፡ እኔ የ ወይን ጋዜጣ ጋዜጠኛ ነበርኩ። ከ እስከ ዓ ም ጀምሮ ጋዜጠኛ ነበርኩ። እኔ የምሠራው ተጋድሎ የሚባል አምድ ነው። ተጋድሎ የትግራይ ሕዝብ፣ የነባር ታጋዮች ሚሊሺያዎች ገድል ይጽፋል፣ ይተርካል። እንደ አጋጣሚ ሆኖ ትግራይ ውስጥ ሦስት ልጆች ያሰለፉ የአቦይ ረታ ቤተሰብ አሉ። ከነዛ ውስጥ ሃለፎም ረታ የሚባለውን ታሪክ ለመጻፍ ሰው ሳፈላልግ የሚያውቀው ጌታቸው ነው ተባለ። ቢሮ ሄጄ አነጋገርኩት ማለት ነው። አቶ ጌታቸው አሰፋ የት ናቸው የእስር ትዕዛዝ ወጥቶባቸዋል ቢቢሲ፡ አቶ ጌታቸው ያኔም የደኅንነት ኃላፊ ነበሩ እንዴ አቶ ነጋ፡ አይደለም። በኋላ ላይ ነው የሆነው። እኔ ያነጋገርኩት በ ዓ ም ግንቦት ወይም ሰኔ አካባቢ ነው። ያኔ እሱ የፌደራል ፖሊስ ውስጥ ነበረ። ቢቢሲ፡ የያኔ ሥልጣናቸው በውል ይታወቃል አቶ ነጋ፡ አዎ። ይታወቃል። ፌደራል ፖሊስ ውስጥ ነው። የሐሰን ሽፋ ምክትል ነበረ። ቢቢሲ፡ የት ተገናኛችሁ አቶ ነጋ፡ ሜክሲኮ አካባቢ ነው የተገናኘነው። አሁን ትልቅ ፎቅ ሆኗል። ቢቢሲ፡ የአሁኑ የፌደራል ፖሊስ ሕንጻ ማለት ነው አቶ ነጋ፡ አዎ። ያኔ ዝም ብሎ ቢሮ ነበር። የወዲ ረታ፤ ሐለፎም ረታን ገድል ለመጻፍ ነው የሄድኩት። ታሪኩን እሱ ነው የሚያውቀው። በስልክ ተቀጣጥረን ሄድኩና አገኘሁት። አይገኝም ምናምን የሚባለው ነገር አሁን ነው እንጂ እንደ ማንኛውም ታጋይ እኮ ነው የነበረው። ሦስት ልጆች ስለተሰውባቸው ቤተሰብ ነበር እያወራ የነበረው። ሌሎች ታጋዮች እንደሚያደርጉት ሁሉ ቃለ መጠይቁ መሀል ላይ እያለቀሰ እየተቋረጠ ነበር። ቢቢሲ፡ አቶ ጌታቸው አሰፋ እያለቀሱ ነበር ታሪኩን የሚነግሩኝ እያሉኝ ነው አቶ ነጋ፡ አዎ። ለተሰዋው ሀለፎም አቶ ጌታቸው የቀጥታ አዛዥ ነበረ። ሀለፎም የወታደራዊ ኢንተለጀንስ ነበር። ጸባዩ እንዴት እንደነበረ፣ አገልጋይነቱ ዴዲኬሽኑ መሰጠቱ ፣ ይነግረኝና መጨረሻ ላይ ውቅሮ ማራይ የተባለ አካባቢ በ ዓ ም ነበር የተሰዋው። የሱን ጀግንነት እያስታወሰ እንደ ሌሎች ታጋዮች እንባ እየተናነቀው ነበር የሚተርክልኝ። በዚህም ምክንያት ቃለ መጠይቁን እያቋረጥኩ ነው ያደረግኩት። በጋዜጣ ላይ ትረካውን ለማጀብ ምን ፎቶ ትሰጠኛለህ አልኩት። ከዛ በኋላ ፎቶግራፍ ሰጠኝ። የተሰዋውን ሀለፎም ፎቶግራፍ፣ ጌታቸው ደግሞ ቁጭ ብሎ ሳንድ ሞዴል የሚባል የጦርነት እንትን እያሳያቸው ፎቶ ሰጠኝ። ቢቢሲ፡ ፎቶው ላይ ባለታሪኩና አቶ ጌታቸው አብረው አሉበት አቶ ነጋ፡ አዎ አብረው ናቸው። ባለታሪኩ ቆሞ ሳንድ ሞዴል እያሳየ ጌታቸው እየተከታተለው ነው። ወታደራዊ ኢንተለጀንስ ስለነበረ እርምጃ ከማድረጋችን በፊት ገለጻ ይሰጣል። ጠላት የት የት እንዳለ ወታደራዊ ኢንተለጀንስ ናቸው የሚወስኑት፣ የውጊያውን አካሄድ ። ጌታቸው አሁን ነው የተጋነነው እንጂኮ ያኔ እንደዛ አልነበረም። ሌሎች ከሱ በላይ ከባድ ታጋዮች ነበሩ። ብርቅ እኮ አልነበረም። አሁን ነው ብርቅ የተደረገው እንጂ። ቢቢሲ፡ ያኔ የሰጠዎት ፎቶ ታዲያ አሁን አለ አቶ ነጋ፡ ፎቶግራፉ ሜጋ ኅትመት ላይ ጠፍቶብኛል። ፎቶግራፉን እንዳታጠፋው አንድ ብቻ ነው ያለኝ ያለኝን አልረሳውም። ለሥራው አሰርቲቭ ነው። ቢቢሲ፡ አሁን አቶ ጌታቸው እኚህ ናቸው የሚሉ የተለያዩ ፎቶዎች በየጊዜው ይወጣሉ። ያ ፎቶ እጄ ላይ በነበረ ብለው ይጸጸታሉ አቶ ነጋ፡ ያኔ እኮ ጌታቸው የሚካበድ ነገር አልነበረውም። እኔ አሁን ነው ሲካበድ የሰማሁት። እንደ ዕድለኛ አይደለም እራሴን የምቆጥረው። አጋጣሚ ነው። ከሱ የበለጠም ስንት ታጋዮች አግኝቻለሁ። ቢቢሲ፡ አሁን በማኅበራዊ መገናኛ ብዙኃን የሚወጡ ፎቶዎች የትኛው ነው ትክክለኛ አቶ ነጋ፡ አሁን የሚወጡት ፎቶዎች ይሄ ነው ይሄ ነው ለማለት አልችልም። ልነግርህ የምችለው እሱን በዐይኔ አይቸዋለሁ። ቢቢሲ፡ ብዙዎች የአቶ ጌታቸው አሰፋ ስም ሲጠራ አዕምሯቸው ውስጥ የሚመጣ ምሥል አለ። የታሪክ አጋጣሚ ሆኖ ደግሞ እርስዎ አቶ ጌታቸውን አይቻቸዋለሁ ከሚሉ በጣት የሚቆጠሩ ኢትዮጵያውያን አንዱ ነዎት። አቶ ጌታቸው አጭር ናቸው ረዥም ወፍራም ናቸው፣ ቀጭን አቶ ነጋ፡ ኧረ እኔ ትዝ አይለኝም ይሄ። ታጋይ መሆኑና ከሕጻንነቱ ጀምሮ በትግል ያሳለፈ፤ ለትግል ሲባል የግል ኑሮውን ራሱ መስዋዕትነት የከፈለ፣ አንድ ቀን እንኳን ራሱን ከትግል ገሸሽ አድርጎ የማያውቅ። ጀግና ቆፍጣና፤ እንደ ሁሉም ታጋይ የሚጋራው ባህሪዎች አሉት። አርበኝነት ዴዲኬሽን መሰጠት ፣ መስዋዕትነት መክፈል የመሳሰሉት። መልኩ ይሄ ነው ይሄ ነው አልለውም። ታጋይነቱን ነው። ቢቢሲ፡ ከወቅቱም አንጻር አሁን ቁመናቸውን ተክለ ሰውነታቸውን መግለጽ ትንሽ አስጊ ሊሆን ይችላል። ግን እንደው ምን ለብሰው ነበር ዘናጭ ናቸው ስለርሳቸው ምን ሊነግሩን ይችላሉ በወቅቱስ እንዴት አስተናገዱዎት አቶ ነጋ፡ በቃ እኮ በጣም ነው ያስተናገደኝ አልኩህ። እኔም ታጋይ ነኝ እሱም ታጋይ ነው። ታጋይ ለታጋይ በጣም ይተዋወቃል። ያለምንም ሪዘርቬሽን ገደብ ነው የምንገናኘው። ስንወያይም እንደዛ ነው። ስንቀራረብም ሪዘርቬሽን ገደብ የሚባል ነገር የለም። በጣም ትሁት ነው። ቢቢሲ፡ ሻይ ቡና ጋበዝዎት አቶ ነጋ፡ ረዥም ሳቅ እንዴት ነው እንዴ እንደ ሰው አታስበውም እንዴ ችግሩ እኮ እንደዛ ነው። እኔ እንደ ማንኛውም ታጋይ ነው እያልኩህ ነው። አንተ ግን የሆነ ነገር እያስመሰልከው ነው። አይደለም በቃ። እንደ ታጋይ ቁጠረው። ቁጠረው። ሌላው ሰው ነው ያካበደው እንጂ ታጋይ ነው በቃ። የትግራይ ሕዝብ ታጋይ ሲባል ማለት ነው። ምን አይነት ሰው ሊሆን እንደሚችል ማንም ሰው ይገባዋል። ታጋይ የሆነም ሰው ታጋይ እንደሆነ ይገባዋል። ግልጽ ነው። ታጋይ ሲባል ቫሊዩዎች መርሆች አሉት። አይሰርቅም። አይዋሽም። ሰአት ሙሉ ይሠራል። የሚሆነው ነገረ እንዳይሆንበት የሚጥር የማይሆነውን ደግሞ አይሞክረውም። ይሄ ነው ታጋይ ማለት። ቢቢሲ፡ አሁን የእሰር ማዘዣ ወጥቶባቸዋል ስለሚባሉ ነገሮች ሲሰሙ፣ በማኅበራዊ ሚዲያ በጣም አስፈሪ ሆነው ሲሳሉ እርስዎ ላይ ምን ዓይነት ስሜት ይፈጥርብዎታል አቶ ነጋ፡ በቃ ማለት እኔ የማውቀው አይደለም ወይ እሱ አይደለም ወይ ሌላ አይነት ተፈጠረ እንዴ እያልኩ አስባለሁ ። ከዛ በኋላም እኮ አየዋለሁ። ብዙ ጊዜ ይታያል እኮ። እንደማንኛውም ሰው እኮ ይታያል። ይሄን ዓይነት ነገር የሚፈጥሩ ለምንድነው እንደዛ የሚሆነው አሁን የሆነ አንድ ቡድን ከውስጥ ሆኖ ኢህአዴግን አዳክሞ ስልጣን የያዘ ቡድን አለ። ኢህአዴግ ይሁን አይሁን የማይታወቅ ማለት ነው። እኔ በኢህአዴግ ውስጥ ከለር ሪቮሉሽን የቀለም አብዮት ተካሂዷል ባይ ነኝ ። ሥርዐት ያልቀየረ ከለር ሪቮሉሽን ተካሂዷል ባይ ነኝ። ያን ከለር ሪቮሉሽን ያካሄደ ሰው ከውስጥም ከውጪም ሲመሳጠር እንደነበረ የታወቀ ነው። ይሄ ለኢትዮጵያ ሕዝብ ግልጽ ሊሆን ይገባል። ከውስጥም ከውጪም ከኢትዮጵያ ጠላቶች ጋር እንደተመሳጠረ ማንም አይክደውም። ምናልባት እሱ ነው ምስጢራችንን የሚያውቀው ብሎ ያደረገው ለዚህ ነው። ሌላ አይደለም። ስለዚህ እኔ በአንድ ሰው ላይ ሲስተም እያለ በአንድ ሰው ላይ ይሄ ነው ይሄ ነው ብሎ እንደ እንትን ማለት በራስ አለመተማመን ነው። የያይዘከው ስልጣን ራሱ የያዝከው መሆኑን አለማመን ነው። አያምኑንም። ቤተ መንግሥት የእውነት ገብተናል ወይ በእውነት ሥልጣን ይዘናል ወይ የመተዳደሪያ ግልጽ የሆነ ፖሊሲም የላቸውም። የአጭር ጊዜ የረዥም ጊዜ ምንድን ነው የምንሆነው ወዴት እየሄድን ነው ሀገሪቱ ወዴት እየሄደች ነው ማነው ጠላት ማነው ወዳጅ የሚባለው በቃ እኮ አንድ ሰው አጀንዳ እየፈጠሩ፤ ትኩስ ዜናዎች እየፈጠሩ ከአንዱ ወደ አንዱ ቦታ እየተንቀሳቀሱ በቃ ማሳለፍ ነው። እኔ የጦርነት አውድማ እያስመሰሉ ሀገሪቱን። ወዳጅ የነበረ ሕዝብ በማያውቀው እንደዚህ ጠላትህ ነው። ጠላት ዲፋይን እያደረጉ እያቀበሉ ሥልጣን ለማራዘም የሚጠቀሙበት ጉዳይ እንጂ ታጋይ ታጋይ ነው። እኔም ታጋይ ነኝ። ጌታቸውም ታጋይ ነው። ኤቭሪባዲ ወዝ ታጋይ በቃ ። አንድ ነን ሁላችንም ማለት ነው። የነሱ ሸር ነው። ቢቢሲ፡ አንድ የመጨረሻ ጥያቄ ላንሳ፤ ያኔ ሜክሲኮ አካባቢ ስትገናኙ አቶ ጌታቸው ኮፍያ አድርገው ነበር አቶ ነጋ፡ ኮፍያ ማድረጉ ስለምናምን ማድገሩ ኢረለቫንት እርባና ቢስ ጥያቄ ነው የሚመስለኝ። ቢቢሲ፡ በፎቶ ስለማይታወቁ ሕዝብ ማወቅ የሚፈልገውን ነው የምጠይቅዎት። አቶ ነጋ፡ ሳቅ በቃ ተወው። ይሄ ጥያቄ ይቅርብህ። ምንም የምመልሰው አይደለም። ይሄ አይጠቅመኝም ተወው አልኩህ። ለኔ ትርጉም የሚሰጠኝ አይደለም። ተያያዥ ርዕሶች

በተበከለ ደም አራት ወንድሞቹ የሞቱበት እንግሊዛዊ

ጁን ጆን ኮርኔስ የተባለው እንግሊዛዊ ከአምስት ወንድሞቹ ውስጥ አራቱ በተበከለ ደም እንዴት እንደሞቱ ሰሞኑን ለአጣሪው ኮሚቴ አስረድቷል። ደም ያለመርጋት ችግሩን ለመታከም በሄደበት ወቅት በተነካካ ደም ምክንያት በጉበት በሽታ እንደተያዘ ይናገራል። የ ዓመቱ ጆን ኮርኔስ ለአጣሪው ኮሚቴው እንደገለፀው ሶስቱ ወንድሞቹ ጥንቃቄ በጎደለው በተበከለ ደም ምክንያት በኤች አይ ቪ ቫይረስ ተጠቅተው በ ዎቹ ሞተዋል። ሳይንቲስቱ መንትዮች ኤች አይ ቪ እንዳይዛቸው ዘረ መላቸውን አስተካከለ የ አመቱ ጌሪ በ ፣ ሮይ በ አመቱ በ ና ጎርደን በ አመቱ በ ህይወታቸው በኤች አይ ቪ ያለፈ ሲሆን፤ ሌላኛው ወንድሙ በጉበት በሽታ ከሁለት አመት በፊት ሞቷል። ቤተሰቡን ቤተሰብ እንዳይሆኑ የማይሽር የህሊና ጠባሳ ባደረሰው በዚህ የደም መበከል ቀውስ በጎርጎሳውያኑ አቆጣጠር ከ ባሉት አስር አመታት ውስጥ ሺህ የደም መርጋት ችግር ያለባቸው ሰዎች በሄፐታይተስ እንዲጠቁ ተደርገዋል። ከነዚህም ውስጥ ከ ሺዎቹ በላይ ሞተዋል። በእንግሊዝ ሃገር በጤናው ላይ ከተከሰቱት ቀውሶች አስከፊው ተብሏል። ጆን እንደሚናገረው ወንድሙ ሮይ ባለማወቅ አንዲት ሴት ላይ ኤችአይቪ እንዳስተላለፈባትና የሱ ህይወት ከማለፉ በፊት እንደሞተች ነው። የሀገሪቱ ሚዲያ ዜናውን ከሰሙ በኋላ ለአመታትም ተውሳኮቹ ባለኤድሳሞቹ ቤተሰቦች በሚል ቅጥያ ስም ሚዲያው ሲያሸማቅቃቸው እንደነበር የሚናገረው ጆን ወንድሙ ጌሪ በሞተበት ወቅት አምሳ ሪፖርተሮች ተደብቀው የቀብር ስርአቱን ፎቶ ሲያነሱ እንደነበር ያስታውሳል።

የዚምባብዌ የቀድሞ ፕሬዝዳንት ሮበርት ሙጋቤ ሆስፒታል ከገቡ ወራት እንዳለፋቸው ተነገረ

ኦገስት ማጋሪያ ምረጥ የዚምባብዌ የቀድሞ መሪ ሮበርት ሙጋቤ ላለፉት አራት ወራት በሲንጋፖር ሆስፒታል ውስጥ ሕክምና እየተደረገላቸው እንደሚገኙ የአገሪቷ ፕሬዝዳንት ኤመርሰን ምናንጋግዋ ገለፁ። የ ዓመቱ የእድሜ ባለፀጋ ሙጋቤን የአገራችን መሥራች አባትና ባለውለታ ያሏቸው ፕሬዚዳንት ምናንጋግዋ የቀድሞው ፕሬዚደንት ምንነቱ ባልተገለፀ ሕመም በሲንጋፖር የሕክምና ክትትል እያደረጉ መሆናቸውን ተናግረዋል። ባለፈው ሰኞ ባወጡት መግለጫ እንዳሉት ሮበርት ሙጋቤ በየጊዜው ከሚያደርጉት የጤና ምርመራ በተጨማሪ በሆስፒታል ሆነው የቅርብ ሕክምና ክትትል እንዲያደርጉ ሐኪማቸው መወሰናቸውን ገልፀዋል። ፕሬዝዳንት ምናንጋግዋ፤ ሙጋቤ በጤናና በእርጅና ምክንያት መራመድ እንደተሳናቸው ባለፈው ሕዳር ወር አስታውቀው ነበር። ታዳጊዎቹን አብራሪዎች ሲረዱ የነበሩት ፓይለቶች በአውሮፕላን አደጋ ሞቱ ባለፈው መጋቢት ወርም የቀድሞ ፕሬዝዳንቱ ለሕክምና ወደ ሲንጋፖር እንዳመሩና በግንቦት ወር አጋማሽ ወደ ሀገራቸውን እንደሚመለሱ ማስታወቃቸው ይታወሳል። ይሁን እንጂ ሮበርት ሙጋቤ አሁንም በሆስፒታል ውስጥ እንደሚገኙ ተገልጿል። ባለፈው ሳምንት ሙጋቤን ለመጠየቅ ወደ ሲንጋፖር ቡድን እንደላኩ የተናገሩት ፕሬዝዳንት ምናንጋግዋ የጤና መሻሻል እያሳዩ እንደሆነና በቅርቡ ተሽሏቸው ከሆስፒታል ሊወጡ እንደሚችሉ ተናግረዋል። በዚምባብዌ የሕብረተሰብ ጤና አገልግሎት በመዳከሙ የገንዘብ አቅም ያላቸው ሰዎች ወደ ደቡብ አፍሪካና ሌሎች አገራት በመሄድ ለመታከም ይገደዳሉ። ሮበርት ሙጋቤም በሥልጣን ላይ በነበሩ ጊዜ የሕክምና ክትትላቸውን የሚያደርጉት በሲንጋፖር ነበር። ፕሬዚዳንት ምናንጋግዋ ለ ዓመታት አገሪቷን ሲመሩ ከነበሩት ሮበርት ሙጋቤ እአአ ሕዳር ወር ላይ ሥልጣን መረከባቸው ይታወሳል። ተያያዥ ርዕሶች

የህዳሴው ግድብ ድርድር ትኩረቱን ስቶ የውሃ ድርሻ ክፍፍል ላይ ሆኗል ተባለ

በሕዳሴ ግድብ ዙሪያ በሶስቱ ሀገራት መካከል እየተደረገ የነበረው ድርድር አሁንም መቋጫ አላገኘም። በዚህ ድርድር አሜሪካ እና ዓለም ባንክ እጃቸውን እንዲያስገቡ መፈቀዱ ኢትዮጵያ ከፍተኛ ዋጋ እንድትከፍል እያደረጋት መሆኑን ቢቢሲ ያነጋገራቸው ለጉዳዩ ቅርበት ያላቸው ምንጭ ተናግረው ነበር። በዚህ በዋሽንግተን በሶስቱ ሀገራት መካከል ለሁለት ቀናት ሲደረግ የነበረው ውይይት ያለስምምነት መበተኑ ተሰምቷል።

ደቡብ አፍሪካዊያን ታዳጊ አብራሪዎችን ሲረዱ የነበሩት ፓይለቶች በአውሮፕላን አደጋ ሞቱ

ኦገስት ማጋሪያ ምረጥ ኢትዮጵያን ጨምሮ በተለያዩ ሃገራት አየር ላይ ከበረሩት ደቡብ አፍሪካዊያን ታዳጊ አብራሪዎች ጀርባ ሆነው ፕሮጀክቱን ሲያስተባብሩ የነበሩ ሁለቱ ደቡብ አፍሪካዊያን ፓይለቶች ቅዳሜ ዕለት ታንዛንያ ውስጥ ባጋጠማቸው የመከስከስ አደጋ ህይወታቸው አለፈ። ከጥቂት ሳምንታት በፊት ደቡብ አፍሪካዊያኑ ታዳጊዎች በገጣጠሟት አውሮፕላን ከደቡብ አፍሪካ ተነስተው ካይሮ መዲና ግብፅ መግባታቸው የሚታወስ ነው፤ ከታዳጊዎቹ ጀርባ ደግሞ ሁለት ፓይለቶች ፕሮጀክቱ እንዲሳካ ጥረዋል። ታዳጊዎች በገጣጠሟት አውሮፕላን የመጀመሪያ በረራቸውን አደረጉ ዴስ ዌርነርና ዌርነት ፍሮንማን የተባሉት ፓይለቶች ታዳጊዎቹ የሚያበሯትን አውሮፕላን ከኋላ አጅበው በመቆጣጠር በጉዟቸው ይከተሏቸው ነበር። ደቡብ አፍሪካ በዛሬው ዕለት እንደሚደርሱ ይጠበቅ የነበረ ቢሆንም ከታንዛንያ ታቦራ አየር ማረፊያ የተነሱት አብራሪዎቹ ቅዳሜ ዕለት መከስከሳቸውን የታንዛንያ ባለስልጣናት ተናግረዋል። ፓይለቶቹ ከእይታ ከመጥፋታቸው በፊት የሞተር ችግር እንዳጋጠማቸው መልዕክት ማስተላለፋቸውን የታንዛንያ የአየር ትራንስፖርት ባለስልጣን አስታውቋል። አውሮፕላኗ ሙሉ በሙሉ ከጥቅም ውጭ የሆነች ሲሆን ማግኘት የተቻለውም ጥቂት አካሏን መሆኑንም ባለስልጣናቱ አክለው ተናግራዋል። አውሮፕላኗ ባለቤትነቷ ዩ ድሪም ግሎባል የሚባል ድርጅት ሲሆን ይህም ከታዳጊዎቹ ፓይለቶች አንዷ ሜጋን ዌርነርና አሁን ህይወቱ ያለፈው አባቷ ዴስ ዌርነር ነው። ከኬፕታውን ካይሮ ታዳጊዎቹን አጅባ ስትበር የነበረችው አውሮፕላን መከስከሷን መስማት ያሳዝናል፤ የፕሮጀክቱ ጠንሳሾች ዴስ ዌርነርና ዌርነር ፍሮምናንም ህይወታቸውን አጥተዋል። ሌላ አደጋ የደረሰበት ሰው የለም ሲል ድሪም ግሎባል በፌስቡክ ገፁ ይህንን መልዕክት አስፍሯል። ሁለቱ ፓይለቶች የታዳጊዎቹን አብራሪዎች አውሮፕላን ፕሮጀክት ከጅምሩ የጠነሰሱት ሲሆን በዳይሬክተርነትም እየመሩት ነበር ተብሏል። ታዳጊዎቹ የሚያበሯት አራት መቀመጫ ያላት አውሮፕላን ከተለያየ ስፍራ በተውጣጡ ተማሪዎች ነው የተገጣጠመችው። ይህንን ፕሮጀክት የጀመረችው የ ዓመቷ ሜጋን ስትሆን አንድ ሺ የሚሆኑ ተማሪዎች ፍላጎታቸውን ቢያሳዩም ባደረጉት ማጣራት ተማሪዎች ተመርጠዋል። ስድስቱም ታዳጊዎች የአብራሪነት ፍቃድ ያገኙ ሲሆን ሺህ ኪሎ ሜትር ርቀት በረራም በስድስቱ ትከሻ ላይ ወድቆ ነበር። በሦስት ሳምንት ጉዟቸውም ናሚቢያ፣ ኢትዮጵያ፣ ማላዊ፣ ዛንዚባር፣ ዩጋንዳ የመሳሰሉ አገራትን አካልለዋል። ታዳጊዎቹ አውሮፕላኗን ሰርቶ ለማጠናቀቅ ሦስት ሳምንታት የፈጀባቸው ሲሆን፤ የውስጥ አካሏን ከደቡብ አፍሪካ አውሮፕላን አምራች ኩባንያ በመግዛት እንዲሁም በሺህዎች የሚቆጠሩ የውስጥ አካሏን መገጣጠም ችለዋል። አንዳንድ የአውሮፕላኑ ክፍሎችና ሞተሩ በሰለጠኑ ሰዎች የተገጠሙ ሲሆን አጠቃላይ አውሮፕላኑ የተገጣጠመው በታዳጊዎቹ ነው። ተያያዥ ርዕሶች

እንስሳት አብረውህ ሲኖሩ ምን ይሉሃል

ጉልበተኛ ነህ፡፡ አምባገነን ነህ፤ ነው የሚሉኝ አለ እየተጎማለለ፡፡ አቅም ስላነሳቸው ነው እነሱ፡፡ ተዋቸው፡፡ ብላው መንገዷን ቀጠለች፡፡ በመጨረሻ የተሰበሰቡ ሰዎች አግኝታ፣ እነሱን አዳመጠችና፣ እየመሸ ስለመጣ ወደ እናቷ ተመለሰች፡፡ የሆነችውን ሁሉ ነገረቻት፡፡ ሰዎችስ ምን አሉሽ አለቻት እናት ቢምቢ፡፡ ልጅየዋ ቢምቢም፤ ይገርምሻል፤ ሰዎችማ ሲያጨበጭቡልኝ ዋሉ አለቻት፡፡ እናት ቢምቢም፤ ልጄ ሁለተኛ እንዳትሳሳቺ እንደ፣ሰዎች ክፉ የለም፡፡ ያጨበጨቡልሽ የመሰለሽም በመዳፍና መዳፋቸው ጨፍልቀው ሊገድሉሽ ሲሞክሩ ነው፡፡ ስለዚህ ዳግመኛ እንዳትታለይላቸው አለችና መከረቻት፡ ማጨብጨብ የሰው ልጆች ኃይለኛ መሳሪያ ነው፤ ተጠንቀቂ አክራሪ መሆን መጥፎ የመሆኑን ያህል አድር ባይና ወላዋይ መሆንም ያንኑ ያህል አስቸጋሪ ጠባይ ነው ብልጣ ብልጥ መሆን የራሱ ችግር እንዳለው ሁሉ፣ ሞኛ ሞኝ መሆንም ለማንም ብልጥ ነኝ ባይ የማታለል ተግባር ሰለባ ስለሚያደርግ፤ መጠንቀቅ ተገቢ ነው አምባገነንነት ሁልጊዜ አያበላም፡፡ በእርግጥም የተገፉ፣ የተበደሉ፣ ፍትሕ ያጡ፣ የተመረሩ ህዝቦች በተነሱ ጊዜ ማናቸውም ፈላጭ ቆራጭ አገዛዝ አሳሩን ያያል፡፡ በዓለም ላይ ስንት አምባገነኖች ተሰባብረው እንደወደቁ ማሰላሰል ነው የደገፉ መስለው ጧት ማታ ሲያጨበጭቡልን ጤነኛ መስለውን፤ አሁን ነው ራስን ማሳየት ብሎ ብቅ ማለት አደጋ አለው ለመውረድ ብዙ ሽቅብ መውጣትም ክፉ ባህሪ ነው፡፡ ሁሉን፣ ሁልጊዜ አገኛለሁ ማለትም ግብዝነት ነው፡፡ እያጨበጨቡ ጎል ከሚከቱን ይሰውረን ዛሬ የትምህርት ጊዜ ነውና ትምህርታችንን ይግለጥልን፡፡ እንደ እስያ፤ ዕውቀት እያለ የሚማር ጠፋብን የሚል ትራጀዲ ውስጥ እንዳንገባ አምላክ ይጠብቀን ምዕራቡ ዓለም ሲያስነጥስ ሌላው ክፍለ ዓለም ኒሞኒያ ይይዘዋል የሚለውን በማሰብ፤ እንዳይምታታብን ራሳችንን እንቻል የራስን የመሰለ ምንም ነገር የለም፡፡ የመጨረሻው እንግሊዛዊ የህንድ ገዢ ሎርድ ሉዊ፣ ለማህታማ ጋንዲ እንዲህ አለው እኛ ከወጣን በህንድ አገር ቀውስ ይፈጠራል ይሄኔ ማህታማ ጋንዲ፤ አዎን ቀውስ ይፈጠራል ቀውሱ ግን የራሳችን ነው አለና፤ ኩም አደረገው፡፡ የራሳችንን ቀውስ ራሳችን እንፈታዋለን አንድ ፀሐፊ ካነበብናቸው በርካታ መጣጥፎች አንዱ ላይ፤ የአዕምሯችን ማዕከል፣ እና ደጃፉም ሆነ ግንባሩ በጣም ሩቅ ለሩቅ ናቸው ግን ተቀናጅተው ሥራ ይሰራሉ ይላል፡፡ የእኛም ተግባር እንደዚሁ የተቀናጀ መሆን ይኖርበታል ከተሳሰብንና ከተናበብን የስሌት ስህተት አንሰራም፡፡ የፍርድ ማዛባት ስህተት አንሰራም፡፡ የመረዳዳት ማቃት ስህተት አንሰራም፡፡ ዛሬ ነፃ ኢኮኖሚ ፣ ዲሞክራሲ ፣ መልካም አስተዳደር አስፈላጊ ነው ብለን ተፈጥመናል፡፡ ያም ሆኖ የፌደራሊዝምን ስርዓት፣ በተለይ የብሔር ብሔረሰብን ፌደራሊዝም ጨርሶ ካላደገው ካፒታሊዝማችን ጋር አብረን ለማስኬድ ብዙ እንቅፋት ሲፈጠርብን ይታያል፡፡ ኦሊቨር ጎልድስሚዝ የተባለው ገጣሚ፤ ሀብት ይከማቻል ሰው ይበሰብሳል ወደ ውስጥ እያየን፣ ራሳችንን እንፈትሽ፡፡ ነፃ ኢኮኖሚ ስንል በምን የዕድገት ደረጃ ላይ ላለ ኢኮኖሚ ነው ያጨነው ብለን እንጠይቅ፡፡ ዲሞክራሲ ስንል በምን ደረጃ ላለ አገር ነው ያስቀደድነውና ስፌቱን የምንመርጠው እንበል፡፡ ከፊውዶ ቡርዥዋ ሥርዓት ገና ሙሉ ለሙሉ ባልተላቀቀ ፖለቲካል ኢኮኖሚ ላይ መልካም አስተዳደርን መጋለብ ቀርቶ መፈናጠጥስ ይቻላል ወይ ብለን እንጠይቅ ታላቅ ኃይል ያዘለውን ካፒታሊዝም፤ ከማህበረሰባዊ ኮንሰርቫቲዝም ጋር ማጋባትስ አማራጭ ይሆናል ወይ ምናልባት የቻይናን፣ የህንድን ስነልቦና ቢሰጠን ብለን እንመርምር፡፡ የንድፈ ሀሳብ መንገዳችን ከረኮንች ነው፡፡ እንኳንስ አስፋልት ኮብል ስቶኑም ገና እያንገዳገደን ነው፡፡ ቆም ብሎ የሚያስብ አስተዋይ አዕምሮ አሁንም ያስፈልገናል ከዕለታት አንድ ቀን የያዝነው ቲዎሪ ስህተት ሆኖ ቢሆንስ ብለን መጠያየቅ አይከፋም፡፡ ለሁሉም ህመም አንድ መድኃኒት በመስጠት ፓናሲያ እንዲሉ ፈውስ እናገኛለን ብሎ ማሰብ ቀቢፀ ተስፋ ነው፡፡ ማርክ ትዌይን፤ መዶሻ ያለው ሰው፣ እያንዳንዱ ችግር ሚሥማር ይመስለዋል የሚለው በእኛ ዓይነቱ ላይ ሲሳለቅ ነው፡፡ ከዚህም ይሰውረን፡፡ ለክርስትና ዕምነት ተከታዮች መልካም የመስቀል በዓል

የዚምባብዌ የቀድሞ ፕሬዝዳንት ሮበርት ሙጋቤ ሆስፒታል ከገቡ ወራት እንዳለፋቸው ተነገረ

ነሐሴ ይህንን ለማጋራት በ ዋትስአፕ የዚምባብዌ የቀድሞ መሪ ሮበርት ሙጋቤ ላለፉት አራት ወራት በሲንጋፖር ሆስፒታል ውስጥ ሕክምና እየተደረገላቸው እንደሚገኙ የአገሪቷ ፕሬዝዳንት ኤመርሰን ምናንጋግዋ ገለፁ። የ ዓመቱ የእድሜ ባለፀጋ ሙጋቤን የአገራችን መሥራች አባትና ባለውለታ ያሏቸው ፕሬዚዳንት ምናንጋግዋ የቀድሞው ፕሬዚደንት ምንነቱ ባልተገለፀ ሕመም በሲንጋፖር የሕክምና ክትትል እያደረጉ መሆናቸውን ተናግረዋል። ባለፈው ሰኞ ባወጡት መግለጫ እንዳሉት ሮበርት ሙጋቤ በየጊዜው ከሚያደርጉት የጤና ምርመራ በተጨማሪ በሆስፒታል ሆነው የቅርብ ሕክምና ክትትል እንዲያደርጉ ሐኪማቸው መወሰናቸውን ገልፀዋል። ፕሬዝዳንት ምናንጋግዋ፤ ሙጋቤ በጤናና በእርጅና ምክንያት መራመድ እንደተሳናቸው ባለፈው ሕዳር ወር አስታውቀው ነበር። ታዳጊዎቹን አብራሪዎች ሲረዱ የነበሩት ፓይለቶች በአውሮፕላን አደጋ ሞቱ ባለፈው መጋቢት ወርም የቀድሞ ፕሬዝዳንቱ ለሕክምና ወደ ሲንጋፖር እንዳመሩና በግንቦት ወር አጋማሽ ወደ ሀገራቸውን እንደሚመለሱ ማስታወቃቸው ይታወሳል። ይሁን እንጂ ሮበርት ሙጋቤ አሁንም በሆስፒታል ውስጥ እንደሚገኙ ተገልጿል። ባለፈው ሳምንት ሙጋቤን ለመጠየቅ ወደ ሲንጋፖር ቡድን እንደላኩ የተናገሩት ፕሬዝዳንት ምናንጋግዋ የጤና መሻሻል እያሳዩ እንደሆነና በቅርቡ ተሽሏቸው ከሆስፒታል ሊወጡ እንደሚችሉ ተናግረዋል። በዚምባብዌ የሕብረተሰብ ጤና አገልግሎት በመዳከሙ የገንዘብ አቅም ያላቸው ሰዎች ወደ ደቡብ አፍሪካና ሌሎች አገራት በመሄድ ለመታከም ይገደዳሉ። ሮበርት ሙጋቤም በሥልጣን ላይ በነበሩ ጊዜ የሕክምና ክትትላቸውን የሚያደርጉት በሲንጋፖር ነበር። ፕሬዚዳንት ምናንጋግዋ ለ ዓመታት አገሪቷን ሲመሩ ከነበሩት ሮበርት ሙጋቤ እአአ ሕዳር ወር ላይ ሥልጣን መረከባቸው ይታወሳል። ቢቢሲ ማስተባበያ

የሱዳን የቀድሞው የውጭ ጉዳይ ሚንስትር የእስር ትዕዛዝ ወጣባቸው

ማርች ማጋሪያ ምረጥ የሱዳን አቃቤ ሕግ መስሪያ ቤት የቀድሞውን የአገሪቱ ከፍተኛ ሹም ወደ ማረሚያ ቤት እንዲጋዙ ትዕዛዝ አስተላልፏል። ይህ ትዕዛዝ የተላለፈባቸው ሹም የቀድሞው የሱዳን የውጭ ጉዳይ ሚንስትር የነበሩት አሊ ካርቲ ናቸው። ከ ዓመት በፊት በፈረንጆቹ በ ኦማር አልበሽር በመፈንቅለ መንግሥት ወደ ስልጣን ሲመጡ ሁነኛ የመፈንቅለ መንግሥቱ አቀናባሪ ነበሩ ተብለው ነው አሊ ካርት የእስር ትዕዛዝ የተላለፈባቸው። አሊ ካርት ባለፉት ዓመታትም በሰብዓዊ መብት ተሟጋቾች በብዛት ሲወቀሱ ቆይተዋል። በተለይ በ ዎቹ እርሳቸው የመንግስት ሹም ሆነው በደቡብ ሱዳን ለሚሊሻዎች ትዕዛዝ በመስጠት ከፍተኛ ጭፍጨፋ አስደርገዋል በማለት ይከሷቸዋል። በዚህ ሳቢያም የሰብዓዊ መብት ጥሰቱ ተስፋፍቶ ደቡብ ሱዳን ውስጥ ከፍተኛ የሰብዓዊ ጥሰት መድረሱን የመብት ተሟጋቾቹ ይጠቅሳሉ። በኦማር አልበሽር የስልጣን ዘመን አሊ ስለጉዳዩ ተጠይቀው የለሁበትም የሚል ምላሽ ሰጥተዋል። አሊ ከፈረንጆቹ እስከ ድረስ የሱዳን የውጭ ጉዳይ ሚንስትር በመሆን አገልግለዋል። ኢትዮጵያ ለሱዳንና ለጅቡቲ ኃይል ማቅረብ ማቋረጧ ተገለፀ ባለፈው ዓመት በሕዝባዊ አመጽ ከስልጣን የተወገዱት ኦማር አልበሽር፤ በዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት በዘር ፍጅት ወንጀል ተጠርጥረው እየተፈለጉ ነው። ሱዳን ውስጥም ከስልጣን ሲወገዱ በነበረው ሕዝባዊ አመጽ ለደረሰው ግድያና ስልጣን ላይ በወጡበት ወቅት በተደረገው መፈንቅለ መንግሥት ለሞቱት ሰዎች ተጠያቂ ናቸው በሚል ክስ ቀርቦባቸዋል። የአሁኑ የሱዳን መንግሥስት ለ ዓመታት ሱዳንን የመሩትን የቀድሞው ፕሬዝዳንት ኦማር አልበሽርን ለዓለም አቀፉ የወንጀለኞች ፍርድ ቤት አሳልፎ ለመስጠት ተስማምቷል። ኦማር አልበሽር በሕዝባዊ አመጽ ከስልጣን ከወረዱ በኋላ፤ ከወታደሩ እና ከሲቪል በተውጣጣ ጥምር አስተዳደር የምትመራው ሱዳን ከወራት በፊት የቀድሞውን የአፍሪካ ህብረት ኮሚሽን ዲፕሎማት አብደላ ሃምዶክን ጠቅላይ ሚንስትር አድርጋ ሾማለች።

ደቡብ አፍሪካዊያን ታዳጊ አብራሪዎችን ሲረዱ የነበሩት ፓይለቶች በአውሮፕላን አደጋ ሞቱ

ነሐሴ ይህንን ለማጋራት በ ዋትስአፕ ኢትዮጵያን ጨምሮ በተለያዩ ሃገራት አየር ላይ ከበረሩት ደቡብ አፍሪካዊያን ታዳጊ አብራሪዎች ጀርባ ሆነው ፕሮጀክቱን ሲያስተባብሩ የነበሩ ሁለቱ ደቡብ አፍሪካዊያን ፓይለቶች ቅዳሜ ዕለት ታንዛንያ ውስጥ ባጋጠማቸው የመከስከስ አደጋ ህይወታቸው አለፈ። ከጥቂት ሳምንታት በፊት ደቡብ አፍሪካዊያኑ ታዳጊዎች በገጣጠሟት አውሮፕላን ከደቡብ አፍሪካ ተነስተው ካይሮ መዲና ግብፅ መግባታቸው የሚታወስ ነው፤ ከታዳጊዎቹ ጀርባ ደግሞ ሁለት ፓይለቶች ፕሮጀክቱ እንዲሳካ ጥረዋል። ታዳጊዎች በገጣጠሟት አውሮፕላን የመጀመሪያ በረራቸውን አደረጉ ዴስ ዌርነርና ዌርነት ፍሮንማን የተባሉት ፓይለቶች ታዳጊዎቹ የሚያበሯትን አውሮፕላን ከኋላ አጅበው በመቆጣጠር በጉዟቸው ይከተሏቸው ነበር። ደቡብ አፍሪካ በዛሬው ዕለት እንደሚደርሱ ይጠበቅ የነበረ ቢሆንም ከታንዛንያ ታቦራ አየር ማረፊያ የተነሱት አብራሪዎቹ ቅዳሜ ዕለት መከስከሳቸውን የታንዛንያ ባለስልጣናት ተናግረዋል። ፓይለቶቹ ከእይታ ከመጥፋታቸው በፊት የሞተር ችግር እንዳጋጠማቸው መልዕክት ማስተላለፋቸውን የታንዛንያ የአየር ትራንስፖርት ባለስልጣን አስታውቋል። አውሮፕላኗ ሙሉ በሙሉ ከጥቅም ውጭ የሆነች ሲሆን ማግኘት የተቻለውም ጥቂት አካሏን መሆኑንም ባለስልጣናቱ አክለው ተናግራዋል። አውሮፕላኗ ባለቤትነቷ ዩ ድሪም ግሎባል የሚባል ድርጅት ሲሆን ይህም ከታዳጊዎቹ ፓይለቶች አንዷ ሜጋን ዌርነርና አሁን ህይወቱ ያለፈው አባቷ ዴስ ዌርነር ነው። ከኬፕታውን ካይሮ ታዳጊዎቹን አጅባ ስትበር የነበረችው አውሮፕላን መከስከሷን መስማት ያሳዝናል፤ የፕሮጀክቱ ጠንሳሾች ዴስ ዌርነርና ዌርነር ፍሮምናንም ህይወታቸውን አጥተዋል። ሌላ አደጋ የደረሰበት ሰው የለም ሲል ድሪም ግሎባል በፌስቡክ ገፁ ይህንን መልዕክት አስፍሯል። ሁለቱ ፓይለቶች የታዳጊዎቹን አብራሪዎች አውሮፕላን ፕሮጀክት ከጅምሩ የጠነሰሱት ሲሆን በዳይሬክተርነትም እየመሩት ነበር ተብሏል። ታዳጊዎቹ የሚያበሯት አራት መቀመጫ ያላት አውሮፕላን ከተለያየ ስፍራ በተውጣጡ ተማሪዎች ነው የተገጣጠመችው። ይህንን ፕሮጀክት የጀመረችው የ ዓመቷ ሜጋን ስትሆን አንድ ሺ የሚሆኑ ተማሪዎች ፍላጎታቸውን ቢያሳዩም ባደረጉት ማጣራት ተማሪዎች ተመርጠዋል። ስድስቱም ታዳጊዎች የአብራሪነት ፍቃድ ያገኙ ሲሆን ሺህ ኪሎ ሜትር ርቀት በረራም በስድስቱ ትከሻ ላይ ወድቆ ነበር። በሦስት ሳምንት ጉዟቸውም ናሚቢያ፣ ኢትዮጵያ፣ ማላዊ፣ ዛንዚባር፣ ዩጋንዳ የመሳሰሉ አገራትን አካልለዋል። ታዳጊዎቹ አውሮፕላኗን ሰርቶ ለማጠናቀቅ ሦስት ሳምንታት የፈጀባቸው ሲሆን፤ የውስጥ አካሏን ከደቡብ አፍሪካ አውሮፕላን አምራች ኩባንያ በመግዛት እንዲሁም በሺህዎች የሚቆጠሩ የውስጥ አካሏን መገጣጠም ችለዋል። አንዳንድ የአውሮፕላኑ ክፍሎችና ሞተሩ በሰለጠኑ ሰዎች የተገጠሙ ሲሆን አጠቃላይ አውሮፕላኑ የተገጣጠመው በታዳጊዎቹ ነው። ቢቢሲ ማስተባበያ

የሳምሰንግ ትርፍ ከ በመቶ በላይ አሽቆለቆለ

ጁላይ ማጋሪያ ምረጥ የኤሌክትሮኒክስ ምርቶች አምራቹ ሳምሰንግ በሁለተኛው ሩብ ዓመት የምርቱ ትርፋማነት እንዳሽቆለቆለበትና ይህም ወደፊት ተግዳሮቶች ሊያጋጥሙት እንደሚችል ማስጠንቀቂያ እንደሆነ አስታወቀ። የዓለማችን ትልቁ ዘመናዊ ስልኮችንና የኤሌክትሮኒክስ ቁሶችን አምራቹ ኩባንያ ሳምሰንግ እንዳለው ትርፋማነቱ ከዚህ ዓመት ቀድሞ ባለው የበጀት ዓመት በ በመቶ ቀንሷል። ለዚህም በአሜሪካና በቻይና መካከል እየተካሄደ ያለው የንግድ ጦርነት ምክንያት ነው ተብሏል። ይህም ብቻ ሳይሆን አምራች ድርጅቱ በሶልና ቶክዮ ባለው የንግድ ወረፋ ምክንያት ችግር እያጋጠመው እንደሆነ ገልጿል። በደቡብ ኮሪያ የሚገኘው ድርጅቱ እስከ ሰኔ ወር ባሉት ሦስት ወራት የሥራ ማስኬጃን በመቀነስ ከሚገኝ ትርፍ የኮሪያ ዋን ቢሊየን ዶላር ፤ ባለፈው ዓመት ከነበረው ተመሳሳይ ወቅት ትርፉ የኮሪያ ዋን ቢሊየን ዶላር ጋር ሲነፃፀር፤ በመቶ መቀነሱን አስታውቋል። ሳምሰንግ ባወጣው መግለጫ እንዳለው በፍላጎት ደረጃ ትንሽ መሻሻሎች ቢታይም በምርቶቹ ላይ የገበያ ማጣትና የዋጋ ቅናሽ ግን ታይቷል። ኩባንያው እያጋጠመው ያለው ተግዳሮት በንግዱ ዘርፍ ብቻ ሳይሆን በዓለም አቀፍ የማክሮ ኢኮኖሚክ ሁኔታ መለዋወጥም ተፈታትኖታል ብሏል በመግለጫው። ጃፓን በቅርቡ ወደ ውጭ የሚላኩ የኢንዱስትሪ ቁሳቁሶች፤ ሴሚ ኮንዳክተርስ እና ስክሪኖች ለመስራት የሚውሉ ምርቶች ላይ ቁጥጥር ማድረግ ጀምራለች። ይህ እንቅስቃሴም ዓለም አቀፍ የቴክኖሎጅ እቃዎች አቅርቦት ላይ አሉታዊ ተፅእኖ ያሳድራል በሚል አሳሳቢ ጉዳይ ሆኗል። በመሆኑም የሳምሰንግን የወደፊት የምርት አቅርቦት ሊፈታተነው እንደሚችል ተጠቁሟል። ኩባንያው በቅርቡ እንዳስተዋወቀው ተጣጣፊ ስልኩ፤ አዳዲስ ምርቶች ማስተዋወቅ ላይ ትኩረት እንደሚያደርግ እና በሦስተኛው ሩብ ዓመት ላይ ይህንኑ አጠናክሮ እንደሚቀጥል አስታውቋል። ታጣፊው የሳምሰንግ ስልክ የ ስክሪን መሰበር ወቀሳ ቀረበበት ሳምሰንግ በዚህ ዓመት መጀመሪያ ላይ አዲሱን ተጣጣፊ ስልኩ የስክሪን መሰበር ወቀሳ ካጋጠመው በኋላ ለገበያ ለማቅረብ እንደዘገየም አስታውሰዋል። በአዲሱ ስልኩ ላይ ያጋጠመው ችግር በድርጅቱ ላይ አመኔታን ያሳጣ ሲሆን ይህም የዘመናዊ ስልኮች ሽያጭ ለመቀነሱና ከቻይናው ሁዋዌ ጋር ካለው የንግድ ውድድር ላይ መጥፎ አሻራ እንዳሳረፈ ተገልጿል። ሳምሰንግ ተጣጣፊው ጋላክሲ ስልኩ ተሻሽሎ በመጭው መስከረም ወር ለገበያ እንደሚቀርብ ያስታወቀው ባለፈው ሳምንት ነበር። ተያያዥ ርዕሶች

ሱዳን፡ ወታደራዊ ምክርቤቱና ተቃዋሚዎች በሦስት ዓመታት የሽግግር ጊዜ ተስማሙ

ሜይ ማጋሪያ ምረጥ በሱዳን ወታደራዊ ምክርቤቱና የተቃዋሚዎች ጥምረት የሲቪል መንግሥት ለመመስረት በሦስት ዓመታት የሽግግር ጊዜ ሥምምነት ላይ መድረሳቸውን የሱዳን ወታደራዊ መሪዎች አስታውቀዋል። የሽግግር ወታደራዊ ምክርቤቱ እንዳለው የተቃዋሚዎች ጥምረት በሕግ አውጭው ምክር ቤት ሁለት ሦስተኛ መቀመጫ ይኖራቸዋል። ሱዳን ባለፈው ወር ፕሬዚዳንት ኦማር አል በሽር ከሥልጣን ከወረዱበት ጊዜ አንስቶ በወታደራዊ የሽግግር መንግሥት እየተመራች ነው። ይሁን አንጂ ወታደራዊ መንግሥት ወርዶ የሲቪል መንግሥስት እንዲመራቸው የሚጠይቁ ተቃውሞዎችም አሁንም መሰማታቸውን ቀጥለዋል። ይህ ሥምምነት ከተነገረ በኋላ እንኳን እዚያው ካርቱም በተፈጠረ ግጭት አምስት የፀጥታ ኃይል አባላት ተገድለዋል። በሱዳን በተቀሰቀሰ ግጭት ቢያንስ ሰባት ሰዎች ሞቱ በምን ተስማሙ በጋራ በሰጡት ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ የሥልጣን ክፍፍሉ በተመለከተ ያለው የመጨረሻው ሥምምነት ከተቃዋሚ ጥምረት ዲክላሬሽን ኦፍ ፍሪደም ኤንድ ቼንጅ ፎርስ ጋር በሃያ አራት ሰዓታት ውስጥ እንደሚፈራረሙ ሌተናንት ጀነራል ያሰር አል አታ ተናግረዋል። ይህም ምርጫ እስከሚደርስ ድረስ አገሪቷን የሚመራ አዲስ ከፍተኛ ምክር ቤት መመሥረትንም ያካትታል። ሥምምነቱ በ ሰዓታት ውስጥ እንደሚጠናቀቅና የሕዝቡን ፍላጎት እንደሚያሟሉ ሌተናንት ጀኔራሉ አክለዋል። አል በሽር ካቢኔያቸውን በተኑ ጄነራል አታ እንዳሉት ዲኤፍ ሲ ኤፍ በሽግግሩ ሕግ አውጭው ምክር ቤት ካለው መቀመጫ ሁለት ሶስተኛውን ይይዛል። ሌሎች ቀሪዎቹ ደግሞ በሌሎች ፓርቲዎች የሚያዙ ይሆናሉ ተብሏል። የተቃውሞ እንቅስቃሴው መሪ ቃል አቀባይ ታሃ ኦስማን ሁለቱም አካላት በቀጣይ ስለሚኖራቸው የሥልጣን መዋቅርና ክፍፍል በተመለከተም፤ ከፍተኛው ምክር ቤት፣ ካቢኔት ፥ ሕግ አውጭው አካል እንደሚሆኑም ሥምምነት ላይ ተደርሷል። የዲ ኤፍ ሲ ኤፍ አባል የሆኑት ሳቴ አል ሃጂ የመጨረሻው የሥምምነቱ ዝርዝር በሥልጣን ክፍፍሉ ላይ የሚኖረው ሥምምነት ተስፋ ሰጭ እንደሚሆን ተናግረዋል። ወታደራዊ ምክር ቤቱ ሁለት ዓመት የሽግግር ጊዜ የተቀዋሚ መሪዎች ደግሞ አራት ዓመታት ጊዜ ይፈልጉ እንደነበር መናገራቸው ይታወሳል። ተያያዥ ርዕሶች

ሱዳን የዳቦ ዋጋ በመጨመርን በተቃወሙ ላይ እርምጃ እንደምትወስድ አስጠነቀቀች

ጃንዩወሪ ማጋሪያ ምረጥ የዱቄት ዋጋ መወደድን ተከትሎ በሱዳን የዳቦ ዋጋ በእጥፍ ጨምሯል። የሱዳን ባለስልጣናትም የዳቦ ዋጋ መጨመርን በማስመልከት የሚደረጉ ተቃውሞዎችን ለመበተን መንግሥት ኃይል እንደሚጠቀም በመግለፅ እያስጠነቀቁ ነው። ባለፈው አርብ የሱዳን ዳቦ ቤቶች የዳቦ ዋጋን በእጥፍ ከፍ ማድረጋቸውን ተከትሎ በመዲናዋ ካርቱምና በሌሎችም ከተሞች ተቃውሞ ተቀስቅሷል። እስካሁን በተደረገው የአራት ቀናት ተቃውሞ ቢያንስ አንድ ሰው ሲገደል ትምህርት ቤቶች ተዘግተዋል። ተቃውሞውን ተከትሎ የሱዳን መንግሥት ለተቃውሞ የሚወጡትን የማሰር ዘመቻ ላይ ነው። ጉዳዩን በሚመለከት የሚዘግቡ መገናኛ ብዙሃን ላይም እርምጃ እየወሰደ ነው። በተቃውሞ ምክንያት አንድ ተማሪ ሲሞት ሌሎች በመቁሰላቸው በምዕራብ ዳርፉር ትምህርት ተቋርጧል። የሱዳን አገር ውስጥ ሚኒስትር ባቢኪር ዲግና ንብረት በማውደም ተቃውሟቸውን ለመግለፅ የሚሞክሩት ላይ የኃይል እርምጃ እንደሚወሰድ ተናግረዋል። ቢሆንም ግን ተቃውሞዎቹ ከዳቦ ዋጋ ጭማሪ ጋር የተያያዙ መሆናቸውን ክደዋል። የዳቦ ዋጋ ጭማሪ ያሳየው ከሰባት የአሜሪካ ሳንቲም ወደ ሳንቲም ነው። የዚህ ምክንያት ደግሞ መንግሥት የዱቄት ዋጋ ላይ የሦስት እጥፍ ጭማሪ ማድረጉን ተከትሎ ነው። ተቃዋሚዎችም ህዝቡ ይህን ድንገተኛ የሆነ ጭማሪና የኑሮ ውድነትን በመቃወም ወደ ጎዳና እንዲወጣ እየወተወቱ ነው። በርካታ ተቃዋሚዎችም መታሰራቸው እየተነገረ ነው። ተያያዥ ርዕሶች

የሚከተለውን የፃፉልን እጓለ ገብረ ዮሐንስ ናቸው፡፡

የከፍተኛ ትምህርት ዘይቤ በሚለው መጽሐፋቸው ውስጥ ነው፡፡ በግሪክ ሜቶሎጂ የሚገኝ አንድ ትልቅ ተረት አለ፡፡ ይህም ስለ ፕሮሚሴቭስ የሚነገረው ነው፡፡ ትልቅ ምሥጢር በውስጡ ደብቆአል፡፡ ፕሮሚሴቭስ በሚል አርእስት የቀድሞውን ተረት መሠረት በማድረግ፣ ኤስሂሎስ የሚባለው ትራጀዲን የፈጠረ ባለቅኔ፣ አንድ ትሪሎጂ ማለት ሦስት ድራማዎች ጽፎአል፡፡ እሱን በመከተል ሸሊ ባይረን ጌቴ ጽፈዋል። የፕሮሚሴቭስ መንፈስ በአውሮፓ የመንፈስ ታሪክ ውስጥ መካከለኛውን መሥመር የያዘ ነው፡፡ አሁን የጠቀስናቸው ሰዎች በአውሮፓ የሥነ ጽሑፍ ጠፈር ላይ በጣም ጐልተው የሚታዩ ከዋክብት ናቸው፡፡ የፕሮሚሴቭስ ተረት እንደሚቀጥለው ነው፡፡ ፕሮሚሴቭስ በከፊል አምላክ፣ በከፊል ሰው የሆነ ሕላዌ ነበር፡፡ በከፊል አምላክ እንደመሆኑ ዐሥራ ሁለቱ የግሪክ አማልክት በኦሉምቦስ ተራራ ሆነው ስለ ሰውና ስለ ዓለም አስተዳደር ሲመክሩ ይሰማ ነበር፡፡ በከፊል ሰው እንደመሆኑ የሰው ሥቃይና መከራ በጣም ያሳዝነው፣ ይጸጽተው ነበር፡፡ ሰው ቤት ንብረት ሳይኖረው በበረሃ፣ በጫካ፣ በዱር፣ በገደል፣ በዋሻ፣ በቁር፣ በሀሩር እንዲኖር ተፈርዶበት ነበር፡፡ ይህ መሆኑ አማልክት መክረው ዘክረው፣ ለሰው የዕውቀት ምንጭ የሆነውን ብርሃንን የሰጡት እንደሆን ከዕለታት ባንድ ቀን ሰጭነታቸውን ክዶ፣ በነሱ ላይ በመነሳት የሚያምፅ መሆኑን በመረዳት፣ ብርሃንን ከሰዎች ደብቀው ከማይደርሱበት ቦታ በመሠወራቸው ነው፡፡ በዚህ ምክንያት ሰዎች በጭለማና የርሱ ተከታይ በሆኑት ችግሮች ሥር ሲሰቃዩ ይኖራሉ፡፡ ይህ የሰዎች መራራ ዕድል ወገናቸው በሚሆን በፕሮሚሴቭስ ላይ ርህራሄ አሳድሮበት ብርሃንን አማልክት አርቀው ከደበቁበት ሰርቆ ለሰዎች ወስዶ ሰጠ፡፡ ያንጊዜ ማናቸውም ነገር ግልጽ ሆኖ ታያቸው፡፡ በብርሃን ምክንያት ጥበብና ማናቸውም የዕውቀት ስልት ስለተገለጸላቸው፣ ራሳቸውን ከገዛ ራሳቸው በተገኘው ዘዴ ለማስተዳደር ጀመሩ፡፡ ፕሮሚሴቭስን ግን ለሰዎች ብርሃንን ሰጥቶ፣ በጐ በመሥራቱ አማልክት ቀንተው፣ በብርቱ ስቃይ ይቀጣ ዘንድ አዳኝ ከማይደርስበት ገደል ላይ ከቋጥኝ ድንጋይ ጋር በሰንሰለት ተቆራኝቶ፣ አሞራ ለዘለዓለም እንዲበተብተው ፈረዱበት፡፡ ከፕሮሚሴቭስ ዕጣ ፈንታ ይሰውረን፡፡ ይህ ፕሮሚሴቭስ የሰውን ዕድል ለማሻሻል የሚታገሉት የዕውቀት ሰዎች፣ የመምህራንና የሊቃውንት ምሳሌ ነው፡፡ እሱ ብርሃንን አማልክት ከደበቁበት ቦታ ወስዶ ለሰው እንዳበረከተ፣ የዕውቀት ሰዎችም ዕውቀት በመለኮታዊ ምሥጢርነት ከሰው ተደብቃ ስትኖር ሳለ በብዙ ትግል አግኝተው፣ ከገዛ ራሳቸው አሥርፀው የወገኖቻቸውን ዕድል ለማሻሻል ያበረክታሉ፡፡ ዋጋቸውም ሌላ ሳይሆን ስቃይ መከራ ነው፡፡ ለምሳሌ ያህል ሶክራቲስ በመርዝ ተገድሎአል፡፡ ጆርዳኖ ብሩኖ የጧፍ ቀሚስ ተጐናጽፎ በእሳት ተቃጥሎአል፡፡ እነዚህ ሰዎች እንደ ጧፍ መብራት ማለት ናቸው፡፡ ራሳቸው ነደው ተቃጥለው ያልቃሉ። ለሌሎች ግን ብርሃን ይሰጣሉ፡፡ የፕሮሜሴቭስ ምሳሌ አንድ ትልቅ ሕግ ጉልህ አድርጐ ያሳያል። ይህም ዕውቀት በሥቃይ የሚገኝ ነው የሚል ነው፡፡ ልጆቻችንን ይህን ለሌሎች ስንል መታገል፣ መሰዋት፣ ማድረግ እንደምን እናስተምር ብርሃን የሚያመጡ ሰዎች ያስፈልጉናል፡፡ ዕውቀትን ለሀገር ለማጎናፀፍ የሚጥሩ መምህራን ያሹናል፡፡ የዕውቀት ብርሃን ለመጪው ትውልድ ታትሮ ለማለፍ ፣ ልብና ልቡና ይፈልጋል፡፡ አረፍ ብሎ ወዴት እያመራን ነው ብሎ መጠየቅን ግድ ይላል፡፡ ዕውቀት ከትምህርት ብቻ የሚገኝ አይደለም፡፡ ከኑሮአችን፣ ከልምዳችን፣ ከትግላችን እንጂ። ይህ ወረድ ብሎ አፈሩን መዳሰስን፣ ህዝቡን ማግኘትን፣ የልብ ትርታውን ማወቅን ይጠይቃል፡፡ ምን ጎደለው ስለዚህ ጉዳይ ግንዛቤ አለ ወይ በምን ዓይነት መንገድ የጎደለውን ዕውቀት ለማሟላት እችላለሁ ማለትን ይጠይቃል፡፡ መንገዱን ካገኙ በኋላም፤ ጧት ማታ ሳይታክቱ መታተርን ይጠይቃል። ይህን ከልብ ካደረግን አገር መውደድ ገብቶናል፡፡ ያንድ ሰሞን ሞቅ ሞቅ ብቻ አገርን ከገባችበት ማጥ አያወጣትም፡፡ ኦሆ በሀሊ፣ ያርጓጅ አናጓጅ፣ በደመቀበት ቦታ ሁሉ የሚያጨበጭብ አንድም የተለየ ነገር ለማስገኘት አይችልም ይላሉ ዶክተር እጓለ፡፡ ሉቃስን በመጥቀስም እንዲህ ይሉናል። ውሰብአ አቴናሰ ወእለ ይነግድ ኲሎሙ ህየ በእደ ትካዘ አልቦሙ ዘእንበለ ዳእሙ ለአፅምኦ ወነቢብ ዘሐዲስ ። አቴናውያን አዲስ ነገር ከመስማት ወይም ከመናገር በስተቀር ሌላ ምኞት አልነበራቸውም። ባለው ላይ ቆሞ አዲስ ነገር ለማግኘት የሚጣጣር ሰው ሁል ጊዜ ወደፊት ይሄዳል ማለት ነው፡፡ እንደ አቴናውያን፤ በአለው ላይ ቆመን አዲስ ነገር ለማግኘት የምንጣጣር ከሆነ ወደፊት እንሄዳለን። ትምህርትንና ዕውቀትን መሰረቱ ያደረገ ትውልድ ከፈጠርን የራሱን ጥያቄ፣ የራሱን ነገ ራሱ ይወልዳል። የሚኖርበት ቤት ሲጠበው ቤቱን ራሱ አስፋፍቶ ይሰራዋል፡፡ ሁሉን እኛ እናድርግልህ ካልነው ሁሉን ቀላቢ እንሁንለት ካልን፤ ዞሮ ዞሮ ተቀላቢ ትውልድ ነው የምናፈራው፡፡ ፈረንጆቹ እንደሚሉት ይጠቀልለዋል የአጉሩሱኝ አስተሳሰብ እንደማለት ነው፡፡ ለወጣቱ የመንግሥቱ ለማን ግጥም መርፌ ትሰራለህን ማንበብና በዚያ አቅጣጫ መጓዝ የአባት ነው፡፡ በየትኛውም አቅጣጫ ወጣቱ በሥነ ምግባር ረገድ፣ የሰውን ፀባይና ችሎታ በሚመረምር መልኩ አዕምሮው መታነፅ አለበት፡፡ ዕውቀትን መሰረት ሳያደርግ ለትግል ብቻ ብናዘጋጀው የፕሮፖጋንዳ ወይም የአጀንዳ ማስተላለፊያ አሸንዳ ቱቦ ነው የሚሆነው፡፡ ይህ በታሪክም የታየ ነው፡፡ በማህበራዊ ኑሮው የእያንዳንዱ መብትና ተግባር የሚጠበቅበት፣ ሰው በንፁህ ተምኔቱ መሰረት በሰላም ተደስቶ የሚገኝበትን ሕግ ይዞ መጓዝ እንዳለበት ሊረዳ ይገባል፡፡ ህይወት እንደ ጂኦሜትሪ ትምህርት በቀጥታ መሥመር የተሞላና የተለካ አይደለም፡፡ ቀላል ሂሳብም አይደለም፡፡ እንዴት እንደሚገነባ፣ ከራሱ ህይወት ተነስቶ እንዴት ለማደግ እንደሚችል፣ ትምህርትን ባሰላሰለ መልኩ ማጤን እንጂ ሳይገሉ ጎፈሬ፣ ሳያረጋግጡ ወሬ መሆን የለበትም፡፡ እስከ ዛሬ አጭር ተመልካች፣ አጭር ተጓዥ ሳናደርገው አልቀረንም፡፡ አጭር ግቦች አጭር ያደርጉናል አንድ ደራሲ እንደሚለው፤ የውጪ ጉዳዮችን ካገር ውስጥ ኃይሎች አሰላለፍ፣ ኢኮኖሚያዊ ችግሮችን ከጥበብ ሽግግርና ከውጪ ርዳታ፣ የቋንቋ መዘበራረቅና ጉራማይሌነትን ከባህላዊ ድቀት፣ የሐሳብ ነፃነትን ከጋዜጣ፣ ራዲዮና አጠቃላይ ውይይት ምህዳር መጥበብ ጋር የሚያነፃፅር ወጣትም ሆነ አዋቂ ያስፈልገናል፡፡ ወጣቱ አገሩን ያውቅ ዘንድ ጥልቅ አስተሳሰብ፣ ረዥም ርዕይና በግብረገብ የታነፀ ድፍረትና መስዋዕትነት ያስፈልገዋል፡፡ መጪውን አዲስ ዓመት እንዲህ እናስብ የሀገራዊነት፣ የወገን አሳቢነት፣ የኢ ራስ ወዳድነት፣ የሁሉን አውድም አስተሳሰብ አለመያዝ፣ ሁሉን ረጋሚ ያለመሆን አመለካከት፣ ኢ ፅንፋዊነት ወዘተ እንደ መርህም፣ እንደ ኑሮም ሊሰርፁበት ይገባል፡፡ አለበለዚያ አፋሮች እንደሚሉት፤ አገሩን የማያውቅ ሰው፣ መሬትን እየረገጠ መሬትን ይረግማል ይሆናል፡፡

ስልጣንን ርስት የማድረግ አባዜ መሪዎችን የሚፀናወተው ለምንድን ነው

ማርች ማጋሪያ ምረጥ የሩሲያው ፕሬዝደንት ቭላድሚር ፑቲን ለተጨማሪ የሁለት የስልጣን ዘመን እንዲቆዩ የአገሪቱ ህገ መንግሥት ላይ የሚደረገውን ማሻሻያ እንደሚደግፉ ተናግረዋል። አሁን ባለበት ሁኔታ ግን የአገሪቱ ሕገ መንግሥት ይህን የሚፈቅድ አይደለም። ፑቲን ከአልጄሪያ እስከ ዚምባብዌ ስልጣን የሙጥኝ ካሉ መሪዎች መካከል ናቸው። ሕግ ቀይሮና ጥሶም ጭምር ስልጣንን ርስት የማድረግ አባዜ መሪዎችን የሚፀናወታቸው ለምንድን ነው ገንዘብ ምርጫ እንዴት ይጭበረበራል የሚል መጽሐፍ የፃፉት ፕሮፌሰር ኒክ ቺዝማን መሪዎች ለምን ስልጣን የሙጥኝ ይላሉ ተብለው ተጠይቀው ሲመልሱ ቀላሉ መልስ ሙስና ነው። በጣም ገንዘብ ያገኛሉ ስለዚህ ሃብታም ሆኖ ለመቆየት ስልጣን ላይ ይቆያሉ ይላሉ። ቢሆንም ግን ሌሎች ውስብስብ ነገሮችም እንዳሉ ያስረዳሉ። የኬንያው የደኅንነት ሚኒስትር ከጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ ጋር መከሩ ፕሮፌሰሩ እንደሚሉት መሪዎች ከስልጣን ሲወርዱ ከገንዘብ ማጣት ይበልጥ መከሰስን ይፈራሉ፤ ይህ ፍርሃታቸው ደግሞ ተገቢ ነው። በመጽሐፋቸው ላይ እንዳሰፈሩት እንደ አውሮፓውያኑ አቆጣጠር ከ እስከ ባለው ጊዜ ከስልጣን የወረዱ በመቶ የአፍሪካ መሪዎች ተከሰዋል፣ ተሰደዋል ወይም ተገድለዋል። ይህ የመሪዎቹ ትልቅ ስጋት ሲሆን ስጋታቸው ግን ይህ ብቻም አይደለም። የአጋሮች ምክር መሪዎች ስልጣን እንዳይለቁ የቤተሰብ፣ የፖለቲካ አጋሮች ፣ ወደ ስልጣን እንዲወጡ የደገፋቸው ፖሊስና ወታደር ጫና ሁሉ አለባቸው። ስልጣን መልቀቂያ ጊዜዬ ነው ብትል እንኳ በርካቶች በርህን እያንኳኩ ስልጣን ላይ መቆየትህ ያንተ ጉዳይ ሳይሆን ላንተ መስዋእትነት የከፈሉ በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች እንደሆነ ይነግሩሃል የቀድሞ የዚምባብዌ መሪ ሮበርት ሙጋቤ ስልጣን የሙጥኝ እንዲሉ በዙሪያቸው የነበሩ ሰዎች ተፅእኖ ከባድ እንደነበር ያመለክታሉ ፕሮፌሰሩ። ነገር ግን ከላይ ከተጠቀሱት ምክንያቶች በላይም ስልጣን በመሪዎች አስተሳሰብ ላይ የሚያሳድረው ሌላ ነገር እንዳለ ይናገራሉ። ዶ ር ዳቸር ኬልትነር የስልጣን ተቃርኖ በሚለው መፅሃፋቸው ስለዚህ ጉዳይ ብዙ ብለዋል። እሳቸው ተቃርኖ የሚሉት አብዛኛውን ጊዜ ወደ ስልጣን የሚወጡ ሰዎች በባህሪያቸው ተግባቢና ተወዳጅ መሆናቸውን ነው። በቴኒስ ቡድንም ይሁን በኩባንያ ደረጃ በዙሪያቸው ያሉ ሰዎችን አመኔታ ያገኛሉ። በርካታ ጥናቶች እንደሚያሳዩት እነዚህ ሰዎች ስልጣን ሲያገኙ፤ ለአጭር ጊዜ እንኳ ቢሆን ባህሪያቸው ይቀየራል ይላሉ ዶ ር ከልትነር። ራሳቸውን ተጠቃሚ በሚያደርግ ነገር ብቻ ይጠመዳሉ፣ ሌሎች አዘኔታን ያጣሉ ፤ ሁሌም እኔ ትክክል ነኝ የሚል እምነትም ያሳድራሉ። ዶ ር ከልትነር እንደሚሉት እነዚህ ሰዎች ከዚህም አልፎ ስርዓት የለሽ፣ ቁጡ፣ የሌሎች ሰዎችን ንግግር የሚያቋርጡ ፣ የሚናገሩ ሰዎችን አይን ማየት እንኳ የማይፈልጉ ይሆናሉ። ጥሩ ስሜት በዚህ ርእሰ ጉዳይ የተሰሩ በርካታ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ሰዎች ስልጣን ሲያገኙ ምንም ነገር ለማድረግ የሚቆጠቡ አይሆኑም። ከድሃ ህፃናት ይልቅ የሃብታም ህፃናት ልጆች ሱፐርማርኬት ውስጥ እቃ ለመስረቅም ሆነ ያልተለመዱ ፆታዊ ግንኙነቶች ለማድረግ የቀረቡ ናቸው። አጥኚዎች እንደሚሉት ስልጣን ሱስም ይሆናል፤ ምክንያቱም ስልጣን ካለ ያለገደብ የፈለጉትን በማድረግ ራሳቸውን ማስደሰትን የዘወትር ተግባር የማድረግ ነፃነት አለ። ይህ ደግሞ አእምሯቸውን በሃሴት ይሞላል። ስልጣን ላይ ያሉ ሰዎች በጣም ደስታ ይሰማቸዋል። በብዙዎች መደነቅ ፤ ትልቅ ክብርና ሞገስ እንደተሰጣቸውም ይሰማቸዋል የሚሉት ዶ ር ከልትነር እነዚህ ስልጣን ላይ ያሉ ሰዎች የነርቭ ስርዓታቸው የተረጋጋና ጤናቸውም የጎለበተ ነው ሲሉ ያክላሉ። በአጠቃላይ ስለ ህይወት የሚሰማቸው ነገር ጥሩ ነው ይላሉ። ወፈፌነት ዶ ር ከልትነር እንደሚሉት ስልጣን ያላቸው ሰዎች በአንድም ይሁን በሌላ መንገድ የሆነ የአእምሮ ክፍሉ የተጎዳ ሰው የሚያሳየው ባህሪያት የሚስተዋልባቸው ስሜታዊ ናቸው። ከዚህ ጋር በያያዘ የገጠማቸው የተለየ ነገር እንዳለም የአእምሮ ጉዳት ያለበት አንድ ሰው ነበረኝ። አንድ ቀን እንዴት ነህ ከትራምፕ የተሻለ ስርዓት ያለኝ ሰው ነኝ ብሎ ፅፎልኝ ነበር ሲሉ ያስረዳሉ። ኢትዮጵያ ውስጥ መካኖች ወልደው እየሳሙ ነው በሽተኛቸው ያለው ነገር ትርጉም የሚሰጥ እንደሆነ ያምናሉ። መሪዎች እብሪተኛ ሊሆኑ፤ መምራት የምችለው እኔ ብቻ ነኝ ብለው ሊያስቡም ይችላሉ። በዚህ ደግሞ ለአገር የሚበጀውን ነገር ጨርሶ ማየት ላይችሉ ይችላሉ። እንዲህ ያሉ መሪዎች ሁሌም እነሱን እሺ፣ አቤት፣ ወዴት የሚሉ ሰዎችን ብቻም ይሾማሉ፤ ምክንያታዊ የሆኑ ሰዎችን ደግሞ ከስልጣን ያወርዳሉ። ስልጣን ማጣት የሚያስከትለው ከፍተኛ የስነልቦና ጫናም አለ። ጥናቶች እንደሚያሳዩት በተለይም ትልልቅ ወንዶች ስልጣኔን ላጣ ነው ብለው ሲያስቡ ሌላውን ወደ ማጥፋት ይገባሉ። ስልጣን መሪዎችን የሚያበላሽ ከሆነ ሁሉም ለምን ሙሰኛና ነፍሰ ገዳይ አልሆኑም በፖላንድ ዋርሶ የስነልቦና ፕሮፌሰር የሆኑት አሌግዛንድራ ኪሳልክ የስልጣን መገለጫ የሆኑ ሁለት ተቃራኒ ነገሮችን አስቀምጠዋል። ስልጣን ለጠንካራ ሰዎች የሌሎችንም ሆነ የራሳቸውን ህይወት የመቆጣጠር ስልጣን ይሰጣቸዋል ይላሉ። የሰዎች የራሳቸውን ህይወት መቆጣጠር መቻል ደግሞ በአዎንታዊነት የሚታይ ነው እንደ ዶክተሯ ገለፃ። ችግር የሚፈጠረው እነዚህ ሰዎች ተቆጣጥረነዋል ያሉትና የሚመሩት አገር ችግር ውስጥ ሲገባ ነው። ስልጣን ጥሩና ለጥሩ ነገር መዋል የሚችል ነው፤ ግን ስልጣኑ የተገኘበትን ዋጋ መገንዘብ ያስፈልጋል ይላሉ። መሪዎች ይህን በሚገባ ቢገነዘቡ ነገሮች ጥሩ ይሆናሉ ሲሉ ይደመድማሉ።

የሳምሰንግ ትርፍ ከ በመቶ በላይ አሽቆለቆለ

ሐምሌ ይህንን ለማጋራት በ ዋትስአፕ የኤሌክትሮኒክስ ምርቶች አምራቹ ሳምሰንግ በሁለተኛው ሩብ ዓመት የምርቱ ትርፋማነት እንዳሽቆለቆለበትና ይህም ወደፊት ተግዳሮቶች ሊያጋጥሙት እንደሚችል ማስጠንቀቂያ እንደሆነ አስታወቀ። የዓለማችን ትልቁ ዘመናዊ ስልኮችንና የኤሌክትሮኒክስ ቁሶችን አምራቹ ኩባንያ ሳምሰንግ እንዳለው ትርፋማነቱ ከዚህ ዓመት ቀድሞ ባለው የበጀት ዓመት በ በመቶ ቀንሷል። ለዚህም በአሜሪካና በቻይና መካከል እየተካሄደ ያለው የንግድ ጦርነት ምክንያት ነው ተብሏል። ይህም ብቻ ሳይሆን አምራች ድርጅቱ በሶልና ቶክዮ ባለው የንግድ ወረፋ ምክንያት ችግር እያጋጠመው እንደሆነ ገልጿል። በደቡብ ኮሪያ የሚገኘው ድርጅቱ እስከ ሰኔ ወር ባሉት ሦስት ወራት የሥራ ማስኬጃን በመቀነስ ከሚገኝ ትርፍ የኮሪያ ዋን ቢሊየን ዶላር ፤ ባለፈው ዓመት ከነበረው ተመሳሳይ ወቅት ትርፉ የኮሪያ ዋን ቢሊየን ዶላር ጋር ሲነፃፀር፤ በመቶ መቀነሱን አስታውቋል። ሳምሰንግ ባወጣው መግለጫ እንዳለው በፍላጎት ደረጃ ትንሽ መሻሻሎች ቢታይም በምርቶቹ ላይ የገበያ ማጣትና የዋጋ ቅናሽ ግን ታይቷል። ኩባንያው እያጋጠመው ያለው ተግዳሮት በንግዱ ዘርፍ ብቻ ሳይሆን በዓለም አቀፍ የማክሮ ኢኮኖሚክ ሁኔታ መለዋወጥም ተፈታትኖታል ብሏል በመግለጫው። ጃፓን በቅርቡ ወደ ውጭ የሚላኩ የኢንዱስትሪ ቁሳቁሶች፤ ሴሚ ኮንዳክተርስ እና ስክሪኖች ለመስራት የሚውሉ ምርቶች ላይ ቁጥጥር ማድረግ ጀምራለች። ይህ እንቅስቃሴም ዓለም አቀፍ የቴክኖሎጅ እቃዎች አቅርቦት ላይ አሉታዊ ተፅእኖ ያሳድራል በሚል አሳሳቢ ጉዳይ ሆኗል። በመሆኑም የሳምሰንግን የወደፊት የምርት አቅርቦት ሊፈታተነው እንደሚችል ተጠቁሟል። ኩባንያው በቅርቡ እንዳስተዋወቀው ተጣጣፊ ስልኩ፤ አዳዲስ ምርቶች ማስተዋወቅ ላይ ትኩረት እንደሚያደርግ እና በሦስተኛው ሩብ ዓመት ላይ ይህንኑ አጠናክሮ እንደሚቀጥል አስታውቋል። ታጣፊው የሳምሰንግ ስልክ የ ስክሪን መሰበር ወቀሳ ቀረበበት ሳምሰንግ በዚህ ዓመት መጀመሪያ ላይ አዲሱን ተጣጣፊ ስልኩ የስክሪን መሰበር ወቀሳ ካጋጠመው በኋላ ለገበያ ለማቅረብ እንደዘገየም አስታውሰዋል። በአዲሱ ስልኩ ላይ ያጋጠመው ችግር በድርጅቱ ላይ አመኔታን ያሳጣ ሲሆን ይህም የዘመናዊ ስልኮች ሽያጭ ለመቀነሱና ከቻይናው ሁዋዌ ጋር ካለው የንግድ ውድድር ላይ መጥፎ አሻራ እንዳሳረፈ ተገልጿል። ሳምሰንግ ተጣጣፊው ጋላክሲ ስልኩ ተሻሽሎ በመጭው መስከረም ወር ለገበያ እንደሚቀርብ ያስታወቀው ባለፈው ሳምንት ነበር። ከዚህ ዜና በተጨማሪ

ስልጣንን ርስት የማድረግ አባዜ መሪዎችን የሚፀናወተው ለምንድን ነው

መጋቢት ይህንን ለማጋራት በ ዋትስአፕ የሩሲያው ፕሬዝደንት ቭላድሚር ፑቲን ለተጨማሪ የሁለት የስልጣን ዘመን እንዲቆዩ የአገሪቱ ህገ መንግሥት ላይ የሚደረገውን ማሻሻያ እንደሚደግፉ ተናግረዋል። አሁን ባለበት ሁኔታ ግን የአገሪቱ ሕገ መንግሥት ይህን የሚፈቅድ አይደለም። ፑቲን ከአልጄሪያ እስከ ዚምባብዌ ስልጣን የሙጥኝ ካሉ መሪዎች መካከል ናቸው። ሕግ ቀይሮና ጥሶም ጭምር ስልጣንን ርስት የማድረግ አባዜ መሪዎችን የሚፀናወታቸው ለምንድን ነው ገንዘብ ምርጫ እንዴት ይጭበረበራል የሚል መጽሐፍ የፃፉት ፕሮፌሰር ኒክ ቺዝማን መሪዎች ለምን ስልጣን የሙጥኝ ይላሉ ተብለው ተጠይቀው ሲመልሱ ቀላሉ መልስ ሙስና ነው። በጣም ገንዘብ ያገኛሉ ስለዚህ ሃብታም ሆኖ ለመቆየት ስልጣን ላይ ይቆያሉ ይላሉ። ቢሆንም ግን ሌሎች ውስብስብ ነገሮችም እንዳሉ ያስረዳሉ። የኬንያው የደኅንነት ሚኒስትር ከጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ ጋር መከሩ ፕሮፌሰሩ እንደሚሉት መሪዎች ከስልጣን ሲወርዱ ከገንዘብ ማጣት ይበልጥ መከሰስን ይፈራሉ፤ ይህ ፍርሃታቸው ደግሞ ተገቢ ነው። በመጽሐፋቸው ላይ እንዳሰፈሩት እንደ አውሮፓውያኑ አቆጣጠር ከ እስከ ባለው ጊዜ ከስልጣን የወረዱ በመቶ የአፍሪካ መሪዎች ተከሰዋል፣ ተሰደዋል ወይም ተገድለዋል። ይህ የመሪዎቹ ትልቅ ስጋት ሲሆን ስጋታቸው ግን ይህ ብቻም አይደለም። የአጋሮች ምክር መሪዎች ስልጣን እንዳይለቁ የቤተሰብ፣ የፖለቲካ አጋሮች ፣ ወደ ስልጣን እንዲወጡ የደገፋቸው ፖሊስና ወታደር ጫና ሁሉ አለባቸው። ስልጣን መልቀቂያ ጊዜዬ ነው ብትል እንኳ በርካቶች በርህን እያንኳኩ ስልጣን ላይ መቆየትህ ያንተ ጉዳይ ሳይሆን ላንተ መስዋእትነት የከፈሉ በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች እንደሆነ ይነግሩሃል የቀድሞ የዚምባብዌ መሪ ሮበርት ሙጋቤ ስልጣን የሙጥኝ እንዲሉ በዙሪያቸው የነበሩ ሰዎች ተፅእኖ ከባድ እንደነበር ያመለክታሉ ፕሮፌሰሩ። ነገር ግን ከላይ ከተጠቀሱት ምክንያቶች በላይም ስልጣን በመሪዎች አስተሳሰብ ላይ የሚያሳድረው ሌላ ነገር እንዳለ ይናገራሉ። ዶ ር ዳቸር ኬልትነር የስልጣን ተቃርኖ በሚለው መፅሃፋቸው ስለዚህ ጉዳይ ብዙ ብለዋል። እሳቸው ተቃርኖ የሚሉት አብዛኛውን ጊዜ ወደ ስልጣን የሚወጡ ሰዎች በባህሪያቸው ተግባቢና ተወዳጅ መሆናቸውን ነው። በቴኒስ ቡድንም ይሁን በኩባንያ ደረጃ በዙሪያቸው ያሉ ሰዎችን አመኔታ ያገኛሉ። በርካታ ጥናቶች እንደሚያሳዩት እነዚህ ሰዎች ስልጣን ሲያገኙ፤ ለአጭር ጊዜ እንኳ ቢሆን ባህሪያቸው ይቀየራል ይላሉ ዶ ር ከልትነር። ራሳቸውን ተጠቃሚ በሚያደርግ ነገር ብቻ ይጠመዳሉ፣ ሌሎች አዘኔታን ያጣሉ ፤ ሁሌም እኔ ትክክል ነኝ የሚል እምነትም ያሳድራሉ። ዶ ር ከልትነር እንደሚሉት እነዚህ ሰዎች ከዚህም አልፎ ስርዓት የለሽ፣ ቁጡ፣ የሌሎች ሰዎችን ንግግር የሚያቋርጡ ፣ የሚናገሩ ሰዎችን አይን ማየት እንኳ የማይፈልጉ ይሆናሉ። ጥሩ ስሜት በዚህ ርእሰ ጉዳይ የተሰሩ በርካታ ጥናቶች እንደሚያሳዩት ሰዎች ስልጣን ሲያገኙ ምንም ነገር ለማድረግ የሚቆጠቡ አይሆኑም። ከድሃ ህፃናት ይልቅ የሃብታም ህፃናት ልጆች ሱፐርማርኬት ውስጥ እቃ ለመስረቅም ሆነ ያልተለመዱ ፆታዊ ግንኙነቶች ለማድረግ የቀረቡ ናቸው። አጥኚዎች እንደሚሉት ስልጣን ሱስም ይሆናል፤ ምክንያቱም ስልጣን ካለ ያለገደብ የፈለጉትን በማድረግ ራሳቸውን ማስደሰትን የዘወትር ተግባር የማድረግ ነፃነት አለ። ይህ ደግሞ አእምሯቸውን በሃሴት ይሞላል። ስልጣን ላይ ያሉ ሰዎች በጣም ደስታ ይሰማቸዋል። በብዙዎች መደነቅ ፤ ትልቅ ክብርና ሞገስ እንደተሰጣቸውም ይሰማቸዋል የሚሉት ዶ ር ከልትነር እነዚህ ስልጣን ላይ ያሉ ሰዎች የነርቭ ስርዓታቸው የተረጋጋና ጤናቸውም የጎለበተ ነው ሲሉ ያክላሉ። በአጠቃላይ ስለ ህይወት የሚሰማቸው ነገር ጥሩ ነው ይላሉ። ወፈፌነት ዶ ር ከልትነር እንደሚሉት ስልጣን ያላቸው ሰዎች በአንድም ይሁን በሌላ መንገድ የሆነ የአእምሮ ክፍሉ የተጎዳ ሰው የሚያሳየው ባህሪያት የሚስተዋልባቸው ስሜታዊ ናቸው። ከዚህ ጋር በያያዘ የገጠማቸው የተለየ ነገር እንዳለም የአእምሮ ጉዳት ያለበት አንድ ሰው ነበረኝ። አንድ ቀን እንዴት ነህ ከትራምፕ የተሻለ ስርዓት ያለኝ ሰው ነኝ ብሎ ፅፎልኝ ነበር ሲሉ ያስረዳሉ። ኢትዮጵያ ውስጥ መካኖች ወልደው እየሳሙ ነው በሽተኛቸው ያለው ነገር ትርጉም የሚሰጥ እንደሆነ ያምናሉ። መሪዎች እብሪተኛ ሊሆኑ፤ መምራት የምችለው እኔ ብቻ ነኝ ብለው ሊያስቡም ይችላሉ። በዚህ ደግሞ ለአገር የሚበጀውን ነገር ጨርሶ ማየት ላይችሉ ይችላሉ። እንዲህ ያሉ መሪዎች ሁሌም እነሱን እሺ፣ አቤት፣ ወዴት የሚሉ ሰዎችን ብቻም ይሾማሉ፤ ምክንያታዊ የሆኑ ሰዎችን ደግሞ ከስልጣን ያወርዳሉ። ስልጣን ማጣት የሚያስከትለው ከፍተኛ የስነልቦና ጫናም አለ። ጥናቶች እንደሚያሳዩት በተለይም ትልልቅ ወንዶች ስልጣኔን ላጣ ነው ብለው ሲያስቡ ሌላውን ወደ ማጥፋት ይገባሉ። ስልጣን መሪዎችን የሚያበላሽ ከሆነ ሁሉም ለምን ሙሰኛና ነፍሰ ገዳይ አልሆኑም በፖላንድ ዋርሶ የስነልቦና ፕሮፌሰር የሆኑት አሌግዛንድራ ኪሳልክ የስልጣን መገለጫ የሆኑ ሁለት ተቃራኒ ነገሮችን አስቀምጠዋል። ስልጣን ለጠንካራ ሰዎች የሌሎችንም ሆነ የራሳቸውን ህይወት የመቆጣጠር ስልጣን ይሰጣቸዋል ይላሉ። የሰዎች የራሳቸውን ህይወት መቆጣጠር መቻል ደግሞ በአዎንታዊነት የሚታይ ነው እንደ ዶክተሯ ገለፃ። ችግር የሚፈጠረው እነዚህ ሰዎች ተቆጣጥረነዋል ያሉትና የሚመሩት አገር ችግር ውስጥ ሲገባ ነው። ስልጣን ጥሩና ለጥሩ ነገር መዋል የሚችል ነው፤ ግን ስልጣኑ የተገኘበትን ዋጋ መገንዘብ ያስፈልጋል ይላሉ። መሪዎች ይህን በሚገባ ቢገነዘቡ ነገሮች ጥሩ ይሆናሉ ሲሉ ይደመድማሉ።

ጊኒ ቢሳው፡ በሞት ማስፈራራት ዛቻ ለአንድ ቀን ብቻ በስልጣን የቆዩት ፕሬዚዳንት

ማርች ማጋሪያ ምረጥ በጊኒ ቢሳው አወዛጋቢውን ምርጫ ተከትሎ ሁለት ፕሬዚዳንቶች አገሪቷን እንዲመሩ ቢወሰንም አንደኛው ፕሬዚዳንት ሲፕሪያኖ ካሳማ ከአንድ ቀን የስልጣን ቆይታ በኋላ ራሳቸውን አግልለዋል። ፕሬዚዳንቱ ከስልጣናቸው ለአንድ ቀን ብቻ እንዲቆዩ ያስገደዳቸው ምክንያት የሞት ማስፈራሪያ ዛቻ ስለደረሳቸው ሲሆን ለህይወቴም ያሰጋኛል ብለዋል። ፕሬዚዳንት ሲፕሪያኖ ካሳማ የተመረጡት በህግ አውጭው አካል ሲሆን ይህም በአገሪቷ ተደርጎ የነበረውን የታህሳሱን ምርጫ ተከትሎ ነው። ቢሆንም ሌላኛው ፕሬዚዳንት የጦር አበጋዙ ኡማሮ ሲሶኮ ኤምባሎ በመዲናዋ ቢሳው የፕሬዚዳንትነት ቃለ መሓላቸውን ፈፅመዋል። የአገሪቱ ምርጫ ቦርድ ኡማሮ ኤምባሎ ተቀናቃኛቸውን ዶሚንጎስ ሲሞስ ፔሬራ ለ በመቶ ድምፅ አሸንፈዋል በማለት አውጆ ነበር። የቀድሞው ፕሬዚዳንት ጆሴ ማሪዮ ቫዝ ለአዲሱ ፕሬዚዳንት ኡማሮ ኤምባሎ ባለፈው ሳምንት ሐሙስ በነበረ ስነ ስርአት ስልጣናቸውን አስረክበዋል። ነገር ግን ተቀናቃኛቸውና ጊኒ ቢሳውን ወደ ነፃነት ያሸጋገሯት ሲሞስ ፔሬራ የስልጣን ርክክቡን አልቀበልም ብለዋል፤ ምክንያቱም የአሸናፊው ፓርቲ ህጋዊነት የለውም በማለት ምርጫው ከፍተኛ ማጭበርበር የነበረበት ነው ብለዋል።

ኤርትራ የአፍሪካ ነጻ የንግድ ቀጠናን ያልፈረመች ብቸኛዋ ሃገር ሆነች

ጁላይ ማጋሪያ ምረጥ የአፍሪካ የምጣኔ ሃብት ኃያል ሃገር ባለቤት ናይጄሪያ የአፍሪካ ነጻ የንግድ ቀጠና ስምምነትን ፈረመች። ይህም ኤርትራን ስምምነቱን ያልፈረመች ብቸኛዋ አፍሪካዊት ሃገር አድርጓታል። የናይጄሪያው ፕሬዝደንት ሙሃመዱ ቡሃሪ በኒጄር በተካሄደው የአፍሪካ ህብረት ስብሰባ ላይ ፊርማቸውን አኑረዋል። ነጻ የንግድ ቀጠናው ስምምነት ዓላማ በአባል ሃገራት መካከል በሚደረጉ የንግድ ልውውጦች ላይ ታሪፍን በማስቀረት አፍሪካውያን ሃገራት እርስ በእርሳቸው የንግድ ልውውጥ እንዲያደርጉ ለማበረታታት ያሰበ ነው ተብሏል። ይህ ስምምነት ወደ ሥራ የሚገባበት ቀን ለጊዜው አልተወሰነም። በአሁኑ ወቅት አፍሪካውን ሃገራት ምርት እና አገልግሎታቸውን እርስ በእርስ የሚነግዱት በመቶ ብቻ ሲሆን አውሮፓውያን ሃገራት ግን ከሚያመርቱት ምርት እና አገልግሎት በመቶ የሚሆነውን ለተቀረው አውሮፓ ሃገር ይሸጣሉ። የአፍሪካ ህብረት የአፍሪካ አህጉር ነጻ የንግድ ቀጠና ስምምነትን ተግባር ላይ ማዋል፤ እአአ በ ላይ በአፍሪካ ሃገራት መካከል የሚደረገውን የንግድ ለውውጥ በ በመቶ ከፍ ያደርገዋል ሲል ግምቱን ያስቀምጣል።

የሌሴቶው ጠቅላይ ሚኒስትር በሚስታቸው ግድያ ተከሰሱ

ፌብሩወሪ አጭር የምስል መግለጫ ጠቅላይ ሚኒስትር ቶማስ ታባኔ የሰማኒያ ዓመት ዕድሜ ባለጸጋ የሆኑት የሌሴቶው ጠቅላይ ሚኒስትር ቶማስ ታባኔ የቀድሞ ሚስታቸውን በመግደል ወንጀል መከሰሳቸውን ፖሊስ አስታወቀ። ጠቅላይ ሚኒስትር ቶማስ ታባኔ በመጪው ሐምሌ ወር ላይ በእድሜ መግፋት የተነሳ ከስልጣናቸው እንደሚለቁ ጠቁመዋል። ቢሆንም ግን ስለግድያው ክስ ያሉት ነገር የለም። የጠቅላይ ሚኒስትሩ የአሁኗ ባለቤት ሜሲያህ ታባኔ ቀደም ሲል ከግድያው ጋር በተያያዘ ክስ ተምስርቶባታል። በጠቅላይ ሚኒስትሩ ላይ የቀረበው ክስ በደቡብ አፍሪካ ተከባ የምትገኘውን የተራራማዋን የሌሴቶን ሕዝብ ያስደነገጠ ሲሆን፤ ክሱ በደቡባዊ አፍሪካ በስልጣን ላይ እያሉ በግድያ ወንጀል የተከሰሱ የመጀመሪያው መሪ ሆነዋል። ከሦስት ዓመት በፊት ጠቅላይ ሚኒስትሩ ስልጣን ከመረከባቸው ከሁለት ቀናት በፊት ነበር ግድያው የተፈጸመው ተብሏል። በወቅቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ቶማስ ታባኔ ግድያውን ጭካኔ ሲሉ ገልጸውት የነበረ ሲሆን አሁን ግን በግድያው ውስጥ እጃቸው አለበለት በማለት ፖሊሰ ከሷቸዋል። በጠቅላይ ሚኒስትሩ ላይ ነገ አርብ ክስ እንደሚመሰረትባቸውም ተገልጿል። ሟቿ የቀድሞ ጠቅላይ ሚኒስትር ባለቤት ሊፖሌሎ ታባኔ በዋና ከተማዋ ማሴሮ ዳርቻ ላይ ወደሚገኝ ቤታቸው ሲያቀኑ ነበር በቅርብ እርቀት በጥይት ተመትተው ተገድለው የተገኙት። በግድያው ወቅትም ግለሰቧ ከቀድሞ ባለቤታቸው ጋር ከበድ ባለ የፍቺ ውዝግብ ውስጥ እንደነበሩም ተገልጿል። በጊዜው ጠቅላይ ሚኒስትሩም ከ ዓመቷ ሜሲያህ ጋር እንደሚስት አብረው እየኖሩ ነበር። የሌሶቶ ቀዳማዊት እመቤት በፖሊስ እየተፈለጉ ነው ለአገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትርነት የተመረጡት ታባኔ ሚስት ነኝ በማለት ለፍርድ ቤት ባቀረቡት አቤቱታ ሟች የአገሪቱ ቀዳማዊ እመቤት መሆናቸው ተወስኖላቸው ነበር። ነገር ግን ከጠቅላይ ሚኒስትሩ ሲመተ በዓል ሁለት ቀናት ቀደም ብሎ ባልታወቀ ሁኔታ ተገድለው ተገኝተዋል። ይህንንም ተከትሎ ሁለተኛዋ ሴት በሥነ ሥርዓቱ ላይ እንደሚስት ተገኝታ ነበር። ከሁለት ወራት በኋላ ደግሞ ጠቅላይ ሚኒስትሩና ሜሲያህ ዋና ከተማዋ ውስጥ በሚገኝ ስታዲየም ተዘጋጅቶ በርካታ ሕዝብ በታደመበት ድግስ በካቶሊክ ቤተክረስቲያን ሥርዓት ጋብቻቸውን ፈጽመዋል። ሜሲያህ በጠቅላይ ሚኒስትሩ የቀድሞ ሚስት ግድያ ክስ ቀርቦባት በዋስ ተለቃለች፤ እስካሁንም የቀረበባትን የወንጀል ክስ መፈጸም አለመፈጸሟን በሚመለከት ቃሏን አልሰጠችም። ተያያዥ ርዕሶች

ደቡብ አፍሪካ በኮሮና ቫይረስ ፍራቻ የእግር ኳስ ቡድኗን ወደ ጃፖን አልክም አለች

ፌብሩወሪ ማጋሪያ ምረጥ ደቡብ አፍሪካ በኮሮና ቫይረስ ፍራቻ የኦሎምፒክ እግር ኳስ ቡድኗን ወደ ጃፓን አልክም ማለቷ ተዘግቧል። ደቡብ አፍሪካና ጃፓን ከአራት ወራት በኋላ የሚካሄደው የቶክዮ ኦሎምፒክስ ከመድረሱ በፊት የወዳጅነት ጨዋታ ለማድረግ እቅድ ይዘው ነበር። ጨዋታው የታሰበው ከአንድ ወር በኋላ ቢሆንም ደቡብ አፍሪካ ባላት ስጋት ምክንያት ተሰርዟል። በጃፓን እስካሁን ባለው ሰዎች በኮሮና ቫይረስ የተጠቁ ሲሆን አንድ ሰው መሞቱን ከዓለም አቀፉ የጤና ድርጅት የተገኘው መረጃ ያሳያል። የጨለቆት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን የተዘረፈው ዘውድ ይመለስልኝ እያለች ነው የደቡብ አፍሪካ እግር ኳስ ማህበር ተጠባባቂ ስራ አስኪያጅ ጌይ ሞኮየና እንዳሉት የጃፓን እግር ኳስ ማህበር ውሳኔያቸውን ቀስ ብለው እንዲያጤኑት ቢነግራቸውም ውሳኔያቸውን እንደማይቀለብሱት አሳውቀዋል። ጃፓን ውሳኔያችሁን ቀይሩ እያለችን ነው፤ እኛ ግን ምንም የምንቀይርበት ሁኔታ የለም። ለኛ ቅድሚያ የምንሰጠው የተጨዋቾቻችን ደህንነት ነው ያሉት ጌይ ሞኬና አክለውም የተጨዋቾቻችንን ህይወት አደጋ ውስጥ መክተት አንፈልግም፤ በየቀኑ የሟቾች ቁጥር በከፍተኛ ሁኔታ እያሻቀበ ነው፤ እንዲህ አይነት ስጋትን የመሸከም አቅሙ የለንም ብለዋል። የአይቮሪ ኮስትም ቡድን ከወር በኋላ ለወዳጅነት ጨዋታ ወደ ጃፓን ለማምራት እቅድ የተያዘ ሲሆን እስካሁን ምንም የተባለ ነገር የለም። ኬንያዊውን ገርፈዋል የተባሉት ቻይናውያን አሰሪዎች ከሃገር እንዳይባረሩ ፍርድ ቤቱ አዘዘ በሐምሌ ወር ለሚጀምረው ኦሎምፒክ ስድስት ከተሞች የእግር ኳስ ጨዋታዎችን ለማሰተናገድ ተመርጠዋል። ደቡብ አፍሪካና አይቮሪ ኮስት በወንዶች እግርኳስ ለመሳተፍ ከአፍሪካ ማጣሪያውን አልፈዋል። የመጪው ኦሎምፒክ ስራ አስፈፃሚ ቶሺሮ ሙቶ ከዚህ ቀደም እንዳሉት የኦሎምፒክ ጨዋታዎችን መሰረዝም ሆነ ማስተላለፍ ግምት ውስጥ አለመግባቱን ነው። ተያያዥ ርዕሶች

የሌሴቶው ጠቅላይ ሚኒስትር በቀድሞ ባለቤታቸው ግድያ ያለመከሰስ መብቴ ይከበርልኝ እያሉ ነው

ፌብሩወሪ የሌሴቶው ጠቅላይ ሚኒስትር በቀድሞ ባለቤታቸው ግድያ ሊጠየቁ እንደማይችሉ ከሰሞኑ ጠበቆቻቸው አስረድተዋል። ለዚህም እንደ መከራከሪያ ያነሱት ጉዳይ ጠቅላይ ሚኒስትሩ ባላቸው ስልጣን ያለመከሰስ መብት ስላላቸው ነው። ሁኔታውም ወደ ከፍተኛ ፍርድ ቤት ተመርቷል፤ ከጠቅላይ ሚኒስትሩ በተጨማሪ የአሁኑ ባለቤታቸው ማሳየህ ታባኔ በግድያው ክስ ተመስርቷባቸዋል። የሌሴቶው ጠቅላይ ሚኒስትር በሚስታቸው ግድያ ተከሰሱ የቀድሞ ባለቤታቸው ሊፖሌሎ ታባኔ በሽጉጥ የተገደሉት ከሦስት ዓመታት በፊት ነበር። ጠቅላይ ሚኒስትሩ ፖለቲካዊ ባልሆነና ከቤት ውስጥ ግድያ ጋር በተያያዘ ፍርድ ቤት መቅረባቸው በስልጣን ላይ ያሉ የመጀመሪያው አፍሪካዊ ያደርጋቸዋል። ሁኔታው በደቡብ አፍሪካ ተከባ የምትገኘውን ትንሿን ሌሴቶ ያስደነገጠ ሆኗል። የጠቅላይ ሚኒስትሩ ጠበቃ ኳሌሃንግ ሌትሲካ እንዳሉት ደንበኛዬ በስልጣን ላይ እያሉ ሊከሰሱ አይችሉም። ይህ ማለት ግን ከሕግ በላይ ናቸው ማለት አይደለም ብለዋል። የሕገ መንግሥት ትርጓሜን የሚሰጠው ፍርድ ቤት ያለመከሰስ መብታቸውን በተመለከተ ውሳኔ ሊያስተላልፍ ይገባል በማለትም ጠበቃቸው ተከራክረዋል። ጉዳያቸውን ሲያይ የነበረው ፍርድ ቤትም ከፍተኛ ፍርድ ቤት ጉዳያቸውን ይይ ሲል አስተላልፎታል። በአምቦ ለድጋፍ ሰልፍ በወጡ ሰዎች ላይ ቦምብ ተወርውሮ በርካቶች ቆሰሉ የ ዓመቱ ጠቅላይ ሚኒስትር ባለፈው ሳምንት ፍርድ ቤት መቅረብ ቢኖርባቸውም ደቡብ አፍሪካ ለህክምና በመሄዳቸው ምክንያት ሳይቀርቡ ቀርተዋል። ይህንንም ተከትሎ ከአገር ኮብልለው ነው ቢባልም እሳቸው ግን አስተባብለዋል። በጥር ወር ፖሊስ የአርባ ሁለት ዓመት እድሜ ያላቸውን የአሁኗን ባለቤታቸውን ጠርጥሬያለሁ ማለቱን ተከትሎ፤ ቀዳማዊቷ እመቤቷ ጠፍተው ነበር። ፖሊስም በምላሹ የእስር ማዘዣ አውጥቶ ደቡብ አፍሪካ በመሄድ ከጠበቃዎቻቸውና ከፓሊስ ጋር በተደረገ ድርድር እጃቸውን መስጠታቸውን አጃንስ ፍራንስ ፕሬስ ዘግቧል። ባለፈው ወር ጠቅላይ ሚኒስትሩ ከግድያው ጋር በተያያዘ በፖሊስ መጠየቃቸውን ተከትሎ በመቶዎች የሚቆጠሩ የተቃዋሚ ደጋፊዎች በመዲናዋ ማሴሩ ጠቅላይ ሚኒስትሩ ስልጣን እንዲለቁ በሰልፍ ጠይቀዋል። የተቃዋሚዎች ግፊት በመጨመሩም ስልጣን እንደሚለቁ ቢያሳውቁም መቼ ሊሆን እንደሚችል አላሳወቁም። ጠቅላይ ሚኒስትሩ ባለቤታቸውም ሆነ እሳቸው የተወነጀሉበትን ወንጀል ከማንሳት ተቆጥበው በጡረታ ራሴን አገልላሁ ብለው ነበር። የጠቅላይ ሚኒስትሩ የቀድሞ ባለቤት ሊፖሌሎ ታቤን በሌሴቶ መዲና ማሴሮ በሚገኘው ቤታቸው ጥይት ተተኩሶባቸው የተገደሉት ከሦስት ዓመት በፊት ነበር። በወቅቱም ጠቅላይ ሚኒስትሩ ለበዓለ ሲመታቸው ሁለት ቀናት ሲቀራቸው ነበር ግድያው የተፈጸመው ተብሏል፤ መረር ያለ የፍች ሂደትም ላይ ነበሩ። በወቅቱም ከአሁኗ ባለቤታቸው ጋር አብረው ይኖሩ ነበር ተብሏል። ነገር ግን ሊፖሌሎ በወቅቱ ቀዳማዊት እመቤት ማን ተብሎ ይጠራ የሚለውንም ጉዳይ ወደ ፍርድ ቤት ወስደውት፤ የቀዳማዊ እመቤት ለሳቸው ይገባል በሚል ተወስኗላቸው ነበር። ነገር ግን ጠቅላይ ሚኒስትሩ ለበኣለ ሲመታቸው ሁለት ቀን ሲቀራቸው በመገደላቸው ምክንያት የአሁኗ ባለቤታቸው በክብረ በዓሉ ላይ ተገኝተዋል። ከሁለት ወራት በኋላም ከአሁኗ ባለቤታቸው ጋር በሮማውያን ካቶሊክ ስነ ስርአት መስረት ጋብቻቸውን ፈፀሙ። ቀዳማዊቷ እመቤት ማሳየህ ታባኔ በጠቅላይ ሚኒስትሩ የቀድሞ ባለቤት ክስ ተመስርቶባቸው በ ሺ ብር ዋስ ወጥተዋል። ከዚህም በተጨማሪ ቀዳማዊቷ እመቤት የቤተሰቡ ቅርብ የሆነውን ታቶ ሲቦላን በመግደል ሙከራም ክስ ተመስርቶባቸዋል። ታቶ ሲቦላ በወቅቱ የቀድሞዋ ቀዳማዊት እመቤት ሲገደሉ የአይን እማኝ ነበርም ተብሏል። ማሳየህ እስካሁንም የእምነት ክህደት ቃላቸውን እንዲሰጡ አልተጠየቁም። ተያያዥ ርዕሶች

አሜሪካዊው ጆ ባይደን ራሳቸውን ከኔልሰን ማንዴላ ጋር ለማስተካከል በመሞከራቸው መዘባበቻ ሆነዋል

ፌብሩወሪ አጭር የምስል መግለጫ ማንዴላ ያን ጊዜ በሮበን ደሴት እስር ላይ ነበሩ ቀጣዩ የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ለመሆን ተፍ ተፍ የሚሉት ጆ ባይደን የምርጫ ቅስቀሳቸውን እያጧጧፉት ነው። በአንድ መድረክ ላይ የሚከተለውን ተናገሩ። የዛሬ ዓመት በዚህ ቀን ደቡብ አፍሪካ በአፓርታይድ ስትሰቃይ እኔ ወንድማችሁ ኔልሰን ማንዴላን ለመጠየቅ እስር ቤት ሄድኩላችሁ፤ ታዲያ መንገድ ላይ ፖሊስ አስሮኝ ነበር። እኮራለሁ በዚህ ድርጊቴ ካሉ በኋላ ለዚህ ጀግንነቴ ማንዴላ ራሳቸው አሞካሽተውኛል ሲሉ አከሉበት። ይህን ንግግር መጀመርያ ያደረጉት ሳውዝ ካሮላይና ውስጥ ነበር፤ ለዚያም ሺዎች በተገኙበት የምርጫ ቅስቀሳ። ይህንኑ ንግግር ሞቅ አድርገው ሌላም መድረክ ላይ ደገሙት። ታስረን የነበርንው እንዳውም እኔ ብቻ ሳልሆን የቀድሞው የአሜሪካ አምባሳደርም ነበሩበት አሉ። እልም ያለ ሥርዓት አልበኝነት ሊፈጠር ይችላል ብርሃኑ ነጋ ፕሮፌ ኒውዮርክ ታይምስ ጋዜጣ ነገሩን ማጣራት ጀመረ። በዚያን ጊዜ አብረዋቸው ነበሩ የተባሉት አምባሳደር እረ በሕግ እንዲህ አይነት ነገር አልተከሰተም፤ ባይደን ምን ነካው ብለዋል። ጆ ባይደን ምናልባት ይህን ነጭ ውሸት የዋሹት ለምረጡኝ ቅስቀሳ የጥቁር አሜሪካዊያንን ልብ ለመግዛት ሊሆን ይችላል የሚሉ ግምቶች እየወጡ ነው። በቀጣይ ቀናት ባይደን ነገሩን ያስተባብላሉ ወይም ሁነኛ መረጃ ይዘው ይወጣሉ ተብሎ ይጠበቃል። አልያ መዘባበቻ ሆነው መቅረታቸው ነው። አጭር የምስል መግለጫ ጆ ባይደን እንዲያውም ለዚህ ጀግንነቴ ማንዴላ ጎበዝ ብለውኛል ብለዋል ማንዴላ አመስግነውኛል በባራክ ኦባማ ጊዜ ምክትል ፕሬዝዳንት የነበሩት ጆ ባይደን ያኔ ድሮ ሴናተር ነበሩ፤ የአሜሪካ የዴላዌር ግዛትን የሚወክሉ ሴናተር። ያኔ ከአንድ የአሜሪካ ልዑካ ጋር ወደ ደቡብ አፍሪካ ማቅናታቸው እውነት ነው። በዚያውም ኔልሰን ማንዴላን ጎብኝቷል፤ ያው ልዑኩ። ያኔ ማንዴላ በሮበን ደሴት እስረኛ ነበሩ። ነገር ግን ባይደን በንግግራቸው በቀጥታ የተናገሩት የሚከተለውን ነው። ጀርመን በገዛ ፈቃድ ራስን የማጥፋት ሕጓን አላላች ያኔ በሶዌቶ ከተማ ጎዳና ማንዴላን ለማየት ስንሄድ በዚያ ጊዜ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት አምባሳደራችን ጋር ታሰርን። በእውነቱ ማንዴላን ለማየት ስል በመታሰሬ ክብርና ኩራት ይሰማኛል ይህንን ደቡብ ኮሮላይና የተናገሩትን ንግግር ባለፈው ሳምንት ለጥቁሮች ታሪክ ክብር በተዘጋጀ እራት ላይ ደገሙት ባይደን። ለዚህ ተግባሬ ማንዴላ አመስግነውኛል አሉ። ኔልሰን ማንዴላ እጃቸውን ትከሻዬ ላይ ጣል አድርገው ባይደን ሆይ እጅግ ላመሰግንህ እወዳለሁ አሉኝ። ክቡር ኔልሰን ማንዴላ ሆይ ለምንድነው የሚያመሰግኑኝ ስላቸው፤ እኔን እስር ቤት ለመጎብኘት ስትመጣ በመታሰርህ ነው አሉኝ። ይህን ንግግር ተከትሎ ኒውዮርክ ታይምስ ነገሩን ለማጣራት ያልፈነቀለው ድንጋይ የለም። ያኔ የአሜሪካ አምባሳደር የነበሩትና ባይደን አብረውኝ ታስረዋል ያሏቸው አምባሳደር አንድሩ ያንግ ለመሆኑ ከባይደን ጋር ማንዴላ ለመጠየቅ ስትሄዱ ታስራችሁ ነበር ወይ ሲባሉ በድጋሚ እረ በፍጹም ብለዋል። የአሜሪካ ልኡክ በፍጹም ከደቡብ አፍሪካ መንግሥት እስር ሊገጥመው አይችልም ሲሉ አብራርተዋል። ዛሬ ከዘገየ አንድ የባይደን የምርጫ ቅስቀሳ መኮንን ነገሩን ለማስተባበል ሞክሯል። ባይደን ለማለት የፈለጉት ያኔ የጥቁርና የነጭ መግቢያ በር ነበረ፤ እና በጆበርግ አውሮፕላን ጣቢያ እርሳቸውን ከተቀረው ልኡክ ፖሊስ ነጠል አድርጎ ወስዷቸው ነበር፤ ለነጮች በተዘጋጀ በር ይግቡ ሲባሉ አሻፈረኝ ብለዋል ሲል እምብዛምም ስሜት የማይሰጥ ማስተባበያ ነገር ሰጥቷል። በቀጣይ ቀናት ነገሩ እየጠራ ይሄዳል ተብሎ ይጠበቃል። ተያያዥ ርዕሶች

ፕሬዝዳንት ሙሴቬኒ ለትራምፕ ያላቸውን ፍቅር ገለፁ

ጃንዩወሪ አጭር የምስል መግለጫ ሙሴቬኒ ትራምፕን እንደሚያደንቋቸው ተናገሩ ስለ ስደተኞች ጉዳይ በተደረገ ስብሰባ ላይ ትራምፕ የአፍሪካ አገራትን በጅምላ ቆሻሻ ማለታቸውን ተከትሎ የአፍሪካ ህብረት ለእዚህ ዘረኛ ንግግራቸው ይቅርታ ይጠይቁ ባለ በቀናት ውስጥ የኡጋንዳው ፕሬዝዳንት ዩዌሪ ሙሴቬኒ ትራምፕን አድንቀዋል። አሜሪካ ከመቼውም የበለጠ ምርጥ መሪ አግኝታለች ሲሉም ለትራምፕ ያላቸውን ፍቅር ሙሴቬኒ ገልፀዋል። ሙሴቬኒ ይህን ያሉት በኡጋንዳ መዲና ካምፓላ የምሥራቅ አፍሪካ አገራት ህግ አውጪዎች ስብሰባ ላይ ነው። ትራምፕን አፈቅራቸዋለው ምክንያቱም አፍሪካዊያንን በግልፅ ይናገራሉ። አፍሪካውያን የራሳቸውን ችግር መፍታት ይኖርባቸዋል። አፍሪካውያን ደካሞች ናቸው ብለዋል ሙሴቬኒ። ይህ ንግግራቸው ብዙ የአፍሪካ አገራት መሪዎች ስለ ትራምፕ ካላቸው አስተያየት ጋር የሚቃረን ነው። ብዙዎቹ የአፍሪካ መሪዎች ትራምፕን በዘረኛ ንግግራቸው አውግዘዋል። የፈረንሳዩ ፕሬዝዳንት ኢማኑኤል ማክሮንም አፍሪካውያን በትራምፕ ላይ መቆጣታቸው ትክክል እንደሆነና እሳቸውም ይህን ስሜት እንደሚጋሩ አስታውቀው ነበር። ትራምፕ ቆሻሻ ካሏቸው አገራት መካከል አንዷ በሆነችው ሄቲ ውስጥ ደግሞ ሰዎች ተቃውሟቸውን ለማሰማት አደባባይ ወጥተዋል። በኡጋንዳ የአሜሪካ አምባሳደር ዲቦራ ማላክ ትራምፕን በዘረኛ ንግግራቸው ከወቀሱ ከጥቂት ሰዓታት በኋላ ሙሴቬኒ ትራምፕን ማሞካሸታቸው ብዙዎችን አስገርሟል። ተያያዥ ርዕሶች

በቲቪ የምናያቸው ቭላድሚር ፑቲን እውነተኛው ናቸው ወይስ ቅጂ

ማርች አጭር የምስል መግለጫ እኒህ ሰው ፑቲን ናቸው ወይስ ቅጂያቸው ቅጂ ለካሴት ብቻ አይደለም። የሰውም ቅጂ አለው። በተለይ ራሺያን በስለላና በሰው ቅጂ ማን ያህላታል የመላምት ፖለቲከኞች ከሰሞኑ አንድ ጉዳይ ላይ እየተወዛገቡ ነው። ዘወትር በቲቪ የምናያቸው ሰውዬ ቅጂው ፑቲን እንጂ ዋናው ፒቱን ስለመሆናቸው እንዴት እርግጠኛ መሆን ይቻላል እያሉ ነው። ይህንኑ ጥያቄ ለራሳቸው ለፑቲን አንድ ጋዜጠኛ ከሰሞኑ አቅርቦላቸው ነበር። ለየትኛው ፑቲን አትበሉንና ፑቲን ያቺን አጮልቀው የሚፈግጓትን ፈገግታ አስቀድመው እንዲህ መለሱ። እርግጥ ነው ቅጂው ይዘጋጅልህ ተብዬ በደኅንነት መሥሪያ ቤቴ በኩል በተደጋጋሚ ተጠይቂያለሁ። እኔ ግን ሐሳቡን ውድቅ አድርጌዋለሁ። ፑቲን ጨምረው እንዳብራሩት ሐሳቡ መጀመርያ የቀረበላቸው በፈረንጆቹ በ ዓ ም ነበር። ያን ጊዜ ራሺያ ከተገንጣዮቹ ቺቺንያዎች ጋር ብርቱ ጦርነት ውስጥ ነበረች። የ ዓመቱ ፑቲን የቀድሞ የኬጂቢ ባልደረባ ነበሩ። በርካታ ምሥጢሮችን ከአካባቢው አገራት እየቃረሙ ኬጂቢን ያጠግቡት ነበር። ለዓመታት ታዲያ በርካታ የሴራ ፖለቲከኞች ቪላድሚር ፑቲን ከአንድም ሁለት ሦስት ቅጂዎች አሏቸው ሲሉ በየድረ ገጹ ይሟገቱ ነበር። ይህንን ስሱ ጥያቄ ለፑቲን ደፈር ብሎ ያቀረበላቸው ጋዜጠኛ አንድሬ ቫንድንኮ ይባላል። ታስ ለሚባል የራሺያ ዜና አገልግሎት ነው የሚሰራው። ጥያቄውን ሲያቀርብ እንዲህ ብሎ ጀመረ በኢንተርኔት የፍለጋ ቁልፍ ተዘውትረው የሚጻፉት ፑቲን እና የፑቲን ቅጂ የሚሉ ሐረጎች ናቸው። እርስዎ የትኛው ኖት አጭር የምስል መግለጫ ፑቲን ክሪሚያ በተደረገ የሞተርሳይክል ውድድር ላይ ተገኝተው ከአድናቂዎቻቸው ጋር ፎቶ ሲነሱ በምላሹ ፑቲን እኔ ሐቀኛው ፑቲን ነኝ አሉ። አስፈላጊ ሲሆን ቅጂ እንደሚጠቀሙ ግን በይፋ አስተባብለዋል ማለት አይቻልም። የቅጂው ሐሳብ በ ጀምሮ ተደጋግሞ እንደሚነሳም ለጋዜጠኛው ነግረውታል። አጭር የምስል መግለጫ ይህ በ በፈረንጆች ቭላድሚር ፑቲን በሞንጎሊያ ድንበር አካባቢ የተነሱት ፎቶ ነው ቭላድሚር ፑቲን ከአራት ዓመት በኋላ ሥልጣናቸውን ይለቃሉ ተብሎ ይጠበቃል። የቅጂው ወሬ ቢያንስ በሐሳብ ደረጃ ያን ጊዜ ያበቃል። ነገር ግን ከመጋረጃ ጀርባ ሆነው ወይም በሌላ ሁኔታ ያቺን አገር ዳግም እንደሚዘውሯት ይጠበቃል። ከጆሴፍ ስታሊን ወዲህ በዚያች አገር ለረዥም ዘመን ሥልጣን ላይ ወጥቶ አልወርድ ያለ የለም፤ ከፑቲን በስተቀር። አሁን ፑቲን በሥልጣን ላይ ዓመት ሆኗቸዋል። እርሳቸው ወደ ሥልጣን ሲመጡ በአሜሪካ ፕሬዝዳንቱ ቢል ክሊንተን ነበሩ። ፑቲን ከክሬምሊን ሳይወጡ የአሜሪካ ፕሬዝዳንቶች ዋይት ሃውስ ገብተው ወጥተዋል። የእንግሊዝ ጠቅላይ ሚኒስትሮች ዳውኒንግ ነምበር ቴን የጠቅላይ ሚኒስትሮቹ ጽህፈት ቤት ገብተው ወጥተዋል። ለዚህ ሁሉ ዘመን ክሬምሊን የነበሩት ፑቲን ግን ቅጂው ይሆኑ ወይስ ሁነኛው ይህንን ዜና ያጋሩ ስለማጋራት

ከዕለታት አንድ ቀን አንድ አዝማሪ ጠዋት ማለዳ ተነስቶ ለሚስቱ፡

ዛሬ ከቤት ውጣ ውጣ ብሎኛል ይላታል፡፡ ሚስቲቱም፤ ወዴት ነው ውጣ ውጣ ያለህ ስትል ትጠይቀዋለች፡፡ ወደ ሆነ ጫካ ሄጄ መዝፈን ፈልጌያለሁ ሚስቲቱም፤ እኔ አልታየኝም፡፡ ደግሞስ ከመቼ ወዲያ ያመጣኸው ፀባይ ነው እኔ ቀፎኛል፡፡ መዝፈንም ከሆነ ያማረህ እዚሁ ቁጭ ብለህ እንደልብህ እየጮህክ ዝፈን ምን ጫካ ለጫካ ያንከራትትሃል አዝማሪውም፤ በገዛ አገሬ ጫካ ብሄድ፣ ሜዳውን ብጋልብ፣ ያሰኘኝን ባረግ ምን እንዳልሆን ብለሽ እባክሽ ፍቀጂልኝና ዱር ሄጄ ዘፍኜ ይውጣልኝ ሲል ለመናት፡፡ እንግዲህ ይሄን ያህል ተንገብግቤለታለሁ ብለህ ልብህ ከተነሳ እዚህ ቁጭ ብለህም ምንም አትፈይድልኝ፤ ይሁን ሂድና ያሰብከው ይሙላልህ አለችው፡፡ አዝማሪው ደስ ብሎት ወደ ዱር ሄዶ አንድ ትልቅ የዋርካ ዛፍ ስር ተቀምጦ ክራሩን ቃኝቶ፤ በሚያምር ድምፅ፤ ጮክ ብሎ፣ መዝፈን ይጀምራል፡፡ ኧረ ፋኖ ፋኖ፣ አንት አሞተ መረራ የልብህ ሳይሞላ፣ ተኝተህ አትደር፡፡ ሜዳላይ አይድከም፣ ለዳገት የጫንከው የልቡን አርጎ ነው፤ ጀግና እፎይ የሚለው፡፡ ይህን እየዘፈነ ፍንድቅድቅ እያለ አርፍዶ በድንገት ወደሱ የሚመጣ የእግር ኮቴ ሰማ፡፡ በርካታ ሰዎች መጥተው ከበቡት፡፡ እነዚህ ሰዎች በሬያቸው ተሰርቆባቸው ፍለጋ ላይ ናቸው፡፡ የበሬያችን ሌባ ተገኘ፡፡ ያዙት ያዙት እያሉ ይቀጠቅጡት ጀመር፡፡ አዝማሪው እረ ጌቶች፤ እኔ በሬ እሚባል አላየሁም፡፡ አንተ ነህ እንጂ የሰረቅኸው ይሄው ከጀርባህ ያለውን አታይም፡፡ ሥጋውን በልተህ በልተህ ስትጠግብ የተረፈህን ሰቅለህ፤ በጥጋብ ትዘፍናለህ፡፡ ቆዳውም ያው የኛ በሬ መልክ ነው ያለው፡፡ መስረቅህ አንሶ ልታታልለን ትፈልጋለህ እያሉ እንዳይሞት እንዳይድን አድርገው ቀጥቅጠው፣ እጅ እግሩን አስረው፤ ጥለውት ሄዱ፡፡ የተረፈውን ስጋ ይዘው ሄዱ፡፡ ሚስቱ ወደ አመሻሹ ላይ ቤት ሳይመለስ በመቅረቱ ሰው ይዛ በጫካው ስታስፈልገው ዋርካው ስር ተኮራምቶ ተኝቶ ተገኘ፡፡ ምነው ምን ሆንክ ብትለው፤ እረ ተይኝ፡፡ ዕዳ ከሜዳ ነው የገጠመኝ በል በል አለኝ፣ እንዲህ አርግ አሰኘኝ ብለን በዘፈቀደ የምናደርገው ነገር ዕዳ ከሜዳ ያመጣል፡፡ አካባቢን፣ ግራ ቀኙን በቅጡ አለማየትና አለመመርር ዕዳ ከሜዳ ያመጣል። የሌሎች ግንዛቤና የእኛ ግንዛቤ ላይጣጣም ይችላልና የሀሳብ ርቀትን ልብ እንበል። ደምቦች፣ መመሪያዎች፣ አዋጆች የድንገቴ ሲሆኑ ህዝብ ላይ ዕዳ ከሜዳ ይሆናሉ፡፡ ዕዳ ከሜዳ መሆናቸው ሳያንስ የአፈፃፀም ችግር ካለ ደግሞ ይብሱን ከድጡ ወደማጡ ይሆናል፡፡ ስለአፈፃፀም ችግር ሌት ተቀን ቢወተወትም ወይ ያለ የሥራ ኃላፊ፣ እሺ እናርማን የሚል፣ ጉዳዩ የሚመለከተው ባለሥልጣን ወይም አለቃ አልተገኘም፡፡ ችግሮች የማያባራ ዝናብ የሆኑ አንድም በምንግዴ ነው፤ አንድም ሠንሠለታዊ ባህሪ ስላላቸው ማን ማንን ይነካል ነው፤ አሊያም እከክልኝ ልከክልህ ነው፤ ወይም ደግሞ የአቅም ማነስ ነው፡፡ የችግሮች ባለቤት ማጣትም ሌላው ችግር ነው፡፡ የአንድ ሰሞን ሆይ ሆይታም ዓይነተኛ አባዜችን ነው፡፡ አንድ ነገር የተሸከመው ችግር ሳያንስ፤ ቆሻሻ ማንሳት ችግር ሆኖ ሲያነጋግር ማየትና መስማት እጅግ አሳፋሪ ነው፡፡ ዛሬ እንደ ዘበት ቆሻሻ ውስጤ ነው እየተባለ ሲቀለድ መስማት ይዘገንናል፡፡ ስለለውጥ ማውራት ከጀመርን ዓመታት ተቆጥረዋል፡፡ ዛሬም ውሃ የለም፡፡ ሆኖም ስለአተት እናትታለን። ዛሬም መብራት የለም፡፡ አገር እየተሰጠነች ስትሄድ መብራት የኃይል ምንጭነቱ የህልውና ጉዳይ ይሆናል እንጂ ዛራና ቻንድራን ለመመልከቻ አሊያም ስፖርት መከታተያ አይደለም ዋናው ጭንቅ ስለምጣድና የእለት እንጀራ ማሰብ ግዴታ ነው። ስለኢንዱስትሪ መፈጠር ነጋ ጠባ የምንወተውተው ካለኤሌትሪክ ግባት ከሆነ የታሪክ ምፀት ይሆናል የትራንስፖት እጥረት፣ ያውም በክረምት፣ እሰቃቂ ሆኗል፡፡ ከጫፍ እስከጫፍ አንዳንዴም ሰልፍ ዞሮ የት ገባ እስከሚባል ድረስ እየተምዘገዘገ የሚሄደው ሰልፍ ከዕለት ዕለት እየረዘመ መምጣቱን ለማንም አለቃ መነገር ያለበት ጉዳይ አልሆነም፡፡ ፀሀይ የሞቀው ጉዳዳ ነውና፡፡ ይልቁንም ህዝብ ትዕግሥቱንና ልቦናውን ሰጥቶት በሥነ ስርዓት ሰልፍ ገብቶ ራሱን ማስተናገዱና ቅጥ ስለ መፍጠሩ ሊመሰገን ይገባል ያም ሆኖ በየተቋማቱ ዘንድ አሁንም የአፈፃፀም ችግር የማይዘለል ችግር ነውና። የዘፈቀደ አሰራር ሥር ከሰደደ አድሮ ዕዳ ከሜዳ መሆኑ አይቀሬ ነው ግምገማ ውሃ ወቀጣ እንዳይሆን እናስብበት

የቀድሞው የዚምባብዌ ፕሬዚዳንት ሮበርት ሙጋቤ አረፉ

ሴፕቴምበር አጭር የምስል መግለጫ ሮበርት ሙጋቤ የቀድሞው የዚምባብዌ ፕሬዘዳንት ሮበርት ሙጋቤ በ ዓመታቸው ከዚህ ዓመት በሞት ተለዩ። ዚምባብዌ ነጻነቷን ከተቀዳጀች በኋላ የመጀመሪያው መሪ የሆኑት ሙጋቤ፤ ባደረባቸው ህመም ምክንያት ሕይወታቸው ማለፉን ቤተሰቦቻቸው ለቢቢሲ አረጋግጠዋል። ሙጋቤ ካለፈው ሚያዝያ ወር ጀምሮ ሲንጋፖር በሚገኝ ሆስፒታል ውስጥ ህክምና እየተከታተሉ ነበር። እንደ ጎርጎሮሳውያኑ አቆጣጠር ላይ የዚምባብዌ መከላከያ ኃይል፤ ሮበርት ሙጋቤ ለሦስት አሥርት ዓመታት ይዘውት ከነበረው መንበረ ሥልጣን ማስነሳቱ ይታወሳል። በ በዚምባብዌ የተካሄደውን የመጀመሪያ ምርጫ አሸንፈው ጠቅላይ ሚንስትር ሆነው የነበሩት ሙጋቤ፤ ላይ ፕሬዘዳንት ሆነዋል። የአገሪቱ የትምህርት ሚንስትር ጸኃፊ ፋዲዛይ ማሀሬ ነፍስዎትን በገነት ያኑራት ብለው በትዊተር ገጻቸው አስፍረዋል። ሙጋቤ የተወለዱት እንደ ጎርጎሮሳውያኑ በ ነበር። ከእንጨት ሠሪ ቤተሰብ የተገኙት ሙጋቤ፤ በካቶሊክ የሚሽነሪ ትምህርት ቤት ነበር ትምህርታቸውን የተከታተሉት። ተያያዥ ርዕሶች

ለአባልነት ዲግሪ ሲጠይቅ የነበረው ፓርቲ ለምርጫው ምን እያደረገ ነው

ማርች ማጋሪያ ምረጥ የኢትዮጵያ ተራማጅ ፓርቲ ዛሬ ላይ ባለው ቅርፅ ከመጣ የተቆጠሩት ገና ጥቂት ወራት ብቻ ቢሆኑም የፓርቲው አመራር ውስጥ በ ቱ ምርጫ ጎልተው የታዩ ፖለቲከኞች እንዲሁም ቀደም ሲል በኢትዮጵያ ብሔራዊ ንቅናቄ ኢብን ውስጥ ተሳትፎ የነበራቸው ወጣቶችም አሉበት። ከቀናት በፊት ፓርቲው በተለያዩ የኦሮሚያ አካባቢዎች ፊርማ ያሰባሰብኩበት ሰነድ በፀጥታ ኃይሎች ተነጠቀብኝ በማለቱና በሌሎች ፓርቲውን በሚመለከቱ ጉዳዮች ዙሪያ የፓርቲውን ምክትል ሰብሳቢ አቶ አንዱአለም በእውቀቱ ገዳን አነጋገረናል። ፊርማ ያሰባሰባችሁበት ሰነድ እንዴት ነው ሊወሰድባችሁ የቻለው አቶ አንዱአለም፡ አምቦ ላይ የሚሆን ፊርማ ያሰባሰብንበት ሰነድ የተወሰደው በፌደራል ፖሊስ አባል ነው። አዳማ ላይ ደግሞ ፊርማ እያሰባሰቡ የነበሩ ሴት አባሎቻችን ሰነዱን የተነጠቁት የመንግሥት ደጋፊ ነን በሚሉ ሰዎች ነው። በደቡብ ክልል ቡታጅራ የማዘጋጃ ቤት ኃላፊ ነኝ የሚል ሰው ሰው የፈረመበትን ሰነድ ነጥቆ ወሰደ። ጉዳዩን እንደሰማ የፓርቲያችን አስተባባሪ አቶ መሐመድ አሊ መሐመድ ለምርጫ ቦርድ የተቃዋሚ ፓርቲዎች ክትትልና ድጋፍ ክፍል አመልክቷል። አቤቱታችንን በፅሁፍም አስገብተናል። በሌሎች አካባቢዎች ተመሳሳይ ችግር አላጋጠማችሁም አቶ አንዱአለም፡ ብዙ ፊርማ ያሰባሰብነው ወሎ ውስጥ ነው ምንም ያጋጠመን ችግር የለም። አሁን አስተባባሪዎቻችን በድብቅ ነው ፊርማ እያሰባሰቡ ያሉት። የኢትዮጵያ ተራማጅ ፓርቲ የሚባል አለ ወይ የሚሉ አሉ። ትታወቃላችሁ ማን ነው ደጋፊያችሁ አቶ አንዱአለም፡ የድጋፍ መሰረታችን የአንድነት አቀንቃኙ ሕዝብ ነው። በሌላ ፓርቲ ውስጥ እያለንም የምንታወቀው ኢትዮጵያዊ ብሔረተኝነትና ኢትዮጵያዊ አንድነት ላይ የተመሰረተ ፖለቲካ በማቀንቀን ነው። አሁን እኛ ውስጥ ያሉ ሰዎች ከዚህ ቀደም በ ቱ ምርጫ ተሳትፎ የነበራቸው፤ አሸንፈው ፓርላማ የገቡም አሉ። ፊርማ ያሰባሰብንበት ሰነድ ተነጠቀ የሚለው አቤቱታችሁ ትኩረት ማግኛ ስትራቴጂ ነው ብለው የሚጠረጥሩ ይኖራሉ አቶ አንዱአለም፡ይህ ፓርቲያችን ትኩረት ለማግኘት ካዘጋጃቸው መንገዶች መካከል አደለም። በዚህ ሰዓት ፌደራል ፖሊስን በሐሰት መወንጀል ትልቅ ድፈረት ይጠይቃል፤ እኛም ላይ ኃላፊነትን ያስከትላል። ከዚህ በፊት የፈረምነው የተቃዋሚ ፓርቲዎች የመግባቢያ ሰነድ አለ፤ በምርጫ አዋጁም ይሄ ያስጠይቃል። እንደዚህ ዓይነት ያለፈበት አካሄድ የሚከተል ስብስብም አደለንም። የተማሩና ልምድ ያላቸው ሰዎች የተሰበሰቡበት ነው። እንዲህ ዓይነቱን ነገር አናስበውም፤ አንሞክረውምም። ለምን ቀድሞ ከነበራችሁበት የኢትዮጵያ ብሔራዊ ንቅናቄ ኢብን መውጣት አስፈለጋችሁ አቶ አንዱአለም፡ኢብንን የመሰረትነው በወቅቱ አደጋ ነው ያልነውን ነገር ከመከላከል አንፃር ነው። በጣም የተጠናከረ የኦሮሞም የአማራም ብሔረተኝነት ነበር። ይህን ለመከላከል ደግሞ ኢትዮጵያዊ አንድነትን በለዘብተኝነት ሳይሆን በተመጣጣኝ ኃይል የሚያቀነቅን ቡድን መፍጠር ያስፈልጋል ብለን ነበር የተነሳነው። የዛሬ ሁለት ዓመት እና ሁለት ዓመት ተኩል ገደማ በሚያስፈራ ሁኔታ ኢትዮጵያዊነት የወደቀበት ጊዜ ነበር። አሁን ግን ኢትዮጵያዊነት አፈር ልሶ እየተነሳ ነው። ስለዚህ ይህንን ለማስቀጠል ጥያቄ የሚያነሱ አካላትን ጥያቄ በዘላቂነት የሚመልስ፤ ቅራኔያቸውንም በዘላቂነት የሚፈታ አካሄድ ማምጣት ነው ያለብን ብለን ስላሰብን ነው። አማራነት፣ ኦሮሞነት የለም ብለን በኃይል የሄድንበት መንገድ ምናልባት ትክክለኛ ነው ብለን ብናምንም ጊዜው ግን አሁን አይደለም። ስለዚህ እንደ ሽግግር ተራማጅ የሆነ ሃሳብ ለማራመድ ወስነናል፤ ወደ ተነሳንበት እንመለሳለን አሁን ግን ጊዜው አይደለም። ኢትዮጵያዊ ብሔረተኝነታችንን ግን አንክድም። ሲደረግ የነበረው ከዚህ በፊት አንድ ነን ልዩነትም የለንም፤ ኢትዮጵያ አንድ ነች የሚል አካሄድ ነበረ። እሱ አያዋጣም የሚደረስበት ወደፊት ነው። የሙስሊሙን፣ የኦሮሞውን፣ የኦሮሚያ ቤተክህነት እናቋቁም የሚሉም ብዙ ጥያቄ የሚያቀነቅኑ ስብስቦችን ማዳመጥ ያስፈልጋል። እንደ ከዚህ ቀደሙ ፀብ የማብረድ ዓይነት ሳይሆን እነዚህ ስብስቦችን ለየት ባለ አረዳድ ከሰማናቸው በኋላ ነው አገር መመስረት የሚቻለው። ለየት ያለ ተራማጅ አሰማም እንዴት ያለ ነው አቶ አንዱአለም፡ተራማጅ አሰማም ማለት ዘመኑን የዋጀ አሰማም ማለት ነው። አሁን ለጥያቄዎች በአንድ ዓይነት መንገድ ነው ምላሽ እየተሰጠ ያለው። መልስ የጠፋው ጥያቄዎቹን የምናይበት አግባብ ችግር ያለው ስለሆነ ይሆናል። ተራማጅነት ማለት እነዚህን ጥያቄዎች መቀበል ማለት አይደም። ጥያቄያቸውንም ለማድመጥ ፍቃደኛ መሆን እና ተቀራርቦ መስራት ነው። የተለያዩ ጥያቄዎችን የሚያነሱ ስብስቦችን ከጅምሩ አቀራርቦ ይዞ የሚሄድና መዳረሻውን ኢትዮጵያዊነት ያደረገ አካሄድ ነው። አካሄዱ ግን የሚያዋጣ ነው ብላችሁ ታስባላችሁ አቶ አንዱአለም፡ አይመስልም ግን የያዝነው ትግል ነው። ትግል ደግሞ የሚሆን የማይመስለውን ነገር ሁሉ ታግሎ ማስቻል ነው። ቀላሉን ብቻ ሳይሆን የማይቻለውንም ታግሎ ማስቻል ይቻላል። የእኛ ሃሳብ አብዛኛው ዝም ያለው ሕዝብ ጋር ነው ያለው ብለን እናስባለን። ፅንፈኛ ሃሳብ የሚያራምዱትን ትቶ ለእኩልነት የሚሆን በቂ ሃሳብ ማራመድ የሚችል ኦሮሞ፣ አማራም አለ። እንደ አንተ ያሉ በማህራዊ ሚዲያ የሚታወቁ ወጣቶች በፓርቲው እንዳሉ ገልፀህልኛል። አንተን ራሱ ማህበራዊ ሚዲያ ላይ ባለህ ተሳትፎ ብትቀጥል ይሻላል የሚል ብዙ አስተያየት አለ። በዚሁ ምክንያት ፓርቲያችሁን በቁም ነገር መውሰድ የሚቸግራቸው ሰዎች አሉ አቶ አንዱአለም፡ እውነት ነው የእኔ የማኅበራዊ ሚዲያ ተሳትፎ የተወሰነ ተፅእኖ ማድረጉ አይቀርም። ሰዎች ከእኔ የሚጠብቁት ነገር አለ፤ እኔም ራሴ ከራሴ የምጠብቀው ነገር አለ። ለውስጤ ቅርብ የሆነው ሥነ ፅሁፍ ነው ፖለቲካው ከሞላ ጎደል ተገድጄ የገባሁበት ነው። እንደ አብንና ጃዋር ያሉ አካላት ያላቸውን ነገር ተጠቅመው አገርን እንደፈለጉ ለማድረግ በሚሰሩበት ሰዓት እኔ ቁጭ ብዬ በአሽሙርና በሥነ ፅሁፍ መንግሥትን መጎንተል ተገቢ ነው ብዬ አላመንኩም። ተራማጅ ፓርቲ ዛሬ ባለው ቅርፅ ወደ መሬት ከወረደ ገና አምስት ወሩ ነው። በምርጫው ምን ያህል ይራመዳል አቶ አንዱአለም፡ ስም መጥራት አንፈልግም እንጂ ከተመሰረቱ ብዙ የቆዩ ግን በሕዝቡ ዘንድ ተቀባይነት የሌላቸው ፓርቲዎች አሉ። ስለዚህ ዋናው ነገር የጊዜ ጉዳይ አይደለም፤ እኛ የምናሳትፋቸው እጩዎች ልምድ ያላቸው ፖለቲከኞች ናቸው። የምትወዳደሩት የት የት ነው አቶ አንዱአለም፡ በእርግጠኝነት አማራ፣ ሶማሌ፣ ኦሮሚያ፣ ደቡብ እና አዲስ አበባ ላይ እንወዳደራለን። የኢትዮጵያ ተራማጅ ፓርቲ የወጣቶች ፓርቲ ነው አቶ አንዱአለም፡ ወጣት ይበዛዋል ግን ልምድ ያላቸው ትልልቅ ሰዎችም አሉ። ስንጀምር ገና አደረጃጀት ስንሰራ ለየት እንበል በሚል ዲግሪ እና ከዚያ በላይ ያላቸውን ነው አባልት ያደረግነው። መመስረቻ ምርሃ ግብር ስናካሂድ ሰዎች ተገኝተው የነበረ ሲሆን የሚሆነው ወጣት ነበር። ከዚህ ውስጥ ው ማስትርስ ዲግሪና ከዚያ በላይ ያላቸው ነበሩ። ኮሌጅ ብታቋቁሙ ይሻላል ተብሎ ተቀልዶ ሁሉ ነበር። በዚያ መንገድ መቀጠል ስለማይቻል ግን አሁን ሁሉንም ሰው እያሳተፍን ነው። ከምርጫ በኋላ በዚህ መስፈርታችሁ ልትቀጥሉ ትችላላችሁ አቶ አንዱአለም፡ አዎ እኛ ልንፈጥር ያሰብነው የምርጫ ፓርቲ አይደለም። ቀስ ብለን የጥናት ቡድን አደራጅተን፤ ተጠንቶ መንግሥትን በፖሊሲ የሚሟገት ትልቅ ፓርቲ መፍጠር ነው የፈለግነው። በዚህ ምርጫ ለምን አስር ወንበር አናገኝም ችግር የለውም። ተያያዥ ርዕሶች

የኬንያው የደኅንነት ሚኒስትር ከጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ ጋር መከሩ

ማርች ማጋሪያ ምረጥ በአገራቸውና በሶማሊያ ድንበር አካባቢ ያለውን ውጥረት በተመለከተ ከኢትዮጵያው ጠቅላይ ሚኒስትር ጋር አዲስ አበባ ላይ መወያየታቸውን የኬንያው የደኅንነት ሚኒስትር ተናገሩ። ከሶማሊያና ከኬንያ ጋር ድንበር የምትጋራው ኢትዮጵያ በተባበሩት መንግሥታት ድርጅት የሚደገፈውንና ከእስላማዊው ቡድን አል ሻባብ ጋር የሚፋለመውን የሶማሊያ ማዕከላዊ መንግሥት ለመደገፍ ተሰማርቶ ለሚገኘው የአፍሪካ ኅብርት ሠራዊት አዋጥታለች። የደኅንነት ሚኒስትሩ ፍሬድ ማትያንጊ በድንበር አካባቢ ያሉትን ችግሮች በመቅረፍ የቀጠናውን መረጋጋት ለማጠንከር በአገራቱ መካከል የትብብር መንገድ ለመፈለግ ያቀደ ውይይት መሆኑን በትዊተር ሰሌዳቸው ላይ አስፈረዋል። የአህያ ቁጥር መቀነስ ያሳሰባት ኬንያ የአህያ እርድን አገደች ሚኒስትሩ ከጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ ጋር ያደረጉት ውይይት የተካሄደው የሶማሊያ ኃይሎች ከፊል እራስ ገዝ ከሆነችው የሶማሊያዋ ጁባላንድ ግዛት ከመጡ ኃይሎች ጋር በኬንያ ግዛት ውስጥ ከማንዴራ አቅራቢያ ባለ ቦታ ላይ ከተጋጩ ከሳምንት በኋላ ነው። ባለፈው ሳምንት ማብቂያ ላይ የኬንያው የደኅንነት ሚኒስትር ፍሬድ ማትያጊ ወደ ሶማሊያ አቅንተው ከአገሪቱ ፕሬዝዳንት ሞሐመድ አብዱላሒ ፋርማጆ ሞሐመድ ጋር በመገናኘት የድንበር አካባቢ ጸጥታን ለማጠመናከር ዲፕሎማሲያዊ ጥረትን አድርገዋል። ቀደም ሲልም ሶማሊያ ኬንያን በውስጥ ጉዳዬ ጣልቃ እየገባች ነው በማለት የከሰሰች ሲሆን ጨምራም በድንበር አካባቢም ያለውን መስፋፋት እንድታቆም አስጠንቅቃ ነበር። በሁለቱ የምሥራቅ አፍሪካ አገራት መካከል ያለው ግንኙነት በሕንድ ውቅያኖስ አካባቢ ባላቸው የጋራ የውሃ ድንበር ይገባኛል ውዝግብ ምክንያት ከሻከረ ቆየት ብሏል። ይህም የባሕር ድንበር ይገባኛል ውዝግብ በዓለም አቀፍ ፍርድ ቤት በመጪው ሰኔ ወር ላይ ይሰማል። ተያያዥ ርዕሶች

አፍሪቃውያን፤ አሜሪካ እና አውሮጳ ዚምባብዌ ላይ የጣሉትን ዕገዳ እንዲያነሱ እየወተወቱ ነው

ኦገስት አጭር የምስል መግለጫ ዚምባብዌ ውስጥ አንድ አነስተኛ ዳቦ ዶላር ብር ገደማ ያወጣል የአፍሪቃ ሃገራት ዩናይትድ ስቴትስ እና አውሮጳ ሕብረት ዚምባብዌ ላይ የጣሉትን ዕግድ በአስቸኳይ እንዲያነሱ በመወትወት ላይ ናቸው። የሳድቅ የደቡባዊ አፍሪቃ ዕድገት ማሕረበሰብ የወቅቱ ሊቀ መንበር የሆኑት የታንዛኒያው ፕሬዝደንት ጆን ማጉፉሊ ዕገዳው ከዚምባብዌ አልፎ ቀጣናውን እየጎዳው ነው ብለዋል። ዕገዳው የተጣለው በጎርጎርሳውያኑ አቆጣጠር ላይ ሲሆን የወቅቱ የዚምባብዌ ፕሬዝደንት ሮበርት ሙጋቤ ነበሩ። የሙጋቤ ምትክ የሆኑት ፕሬዝደንት ኤመርሰን ምናጋግዋ የሃገሪቱን ዕድገት ያደቀቁ ፖሊሲዎች ሲሉ ዕገዳዎቹን ተችተዋል። ሮበርት ሙጋቤ ከ ሚሊየን ብር በላይ ተዘረፉ በዕገዳው ምክንያት የውጭ ሃገራት ድርጅቶች ወደ ዚምባብዌ ገብተው መሥራት አይችሉም። ዚምባብዌ በተቃራኒው በከፋ የኑሮ ወድነት እና በመሠረታዊ ፍላጎቶች እጥረት በመዳከር ላይ ትገኛለች። የአንድ ዳቦ ዋጋ ባለፈው ሚያዚያ ከነበረው በአምስት እጥፍ የጨመረ ሲሆን የተባበሩት መንግሥታት ሚሊዮን ገደማ ዚምባብዌያውያን የምግብ እርዳታ እንደሚሹ ይናገራል። መጋቢት ላይ ፕሬዝዳንት ዶናልድ ትራምፕ በሃገሪቱ ተጨባጭ የፖለቲካ ለውጥ እስካልመጣ ድረስ ዕገዳውን አናነሳም በማለት ዕገዳውን በአንድ ዓመት ማራዘማቸው አይዘነጋም። ገደማ ከፍተኛ ባለሥልጣናትና እና ድርጅቶች ወደ አሜሪካ መግባትም ሆነ መገበያያት እንደማይችሉ ሮይተርስ የተሰኘው የዜና ወኪል አሳውቋል። የቀድሞዎቹ መሪዎች ኃይለማርያም ደሳለኝና ኮሎኔል መንግሥቱ ኃይለማርያም ተገናኙ የገዢው ዛኑ ፒኤፍ ፓርቲ ከፍተኛ አመራሮችን ጨምሮ ሮበርት ሙጋቤ እና ባለቤታቸው ግሬስ ሙጋቤ ወደ አውሮጳም ሆነ አሜሪካ መጓዝ አይችሉም። አልፎም በመንግሥት እጅ ያሉ ድርጅቶች ምጣኔ ሃብታዊ ዕገዳ ተጥሎባቸዋል። በሙጋቤ እግር የተተኩት ምናንጋግዋ ሃገር ቤት ከፍተኛ ተቃውሞ እየገጠማቸው ይገኛል። ባለፈው ሳምንት አገዛዙን ተቃውመው የወጡ ሰልፈኞችን ፖሊስ በኃይል በትኗል። የምናንጋግዋ ተቃዋሚዎች ኑሮ ከሙጋቤ ዘመን በላይ ከፍቷል ሲሉ ይተቿቸዋል። ሳድቅን እየመሩ የሚገኙት ማጉፉሊ መዲናቸው ዳሬሳላም ላይ በተሰናዳ ስብሰባ ላይ ነው ዚምባብዌ አሁን አዲስ ምዕራፍ ላይ ስላለች ዕገዳው ሊነሳ ይገባል የሚል ሃሳብ የሰነዘሩት።

በዚምባብዌ ዝሆኖች በረሃብ ምክንያት ሞቱ

ኦክተውበር ማጋሪያ ምረጥ በዚምባብዌ ቢያንስ ዝሆኖች በረሃብ ምክንያት መሞታቸው ተሰማ። ዝሆኖቹ የሞቱት መጠለያቸው በነበረው ሁዋንጌ ብሔራዊ ፓርክ ውስጥ ሲሆን፣ ባለፉት ሁለት ወራት የተከሰተው ከፍተኛ ድርቅ ለሞታቸው ምክንያት ነው ተብሏል። ያለው ሁኔታ የከፋ ነው ያሉት የፓርኩ ቃል አቀባይ ቲናሼ ፋራዎ ዝሆኖቹ በጠኔ ምክንያት እየሞቱ ነው፤ ይህ ደግሞ ትልቅ ችግር ነው ብለዋል። በዚምባብዌ የተከሰተው ረሃብ የሰብል ምርትን በከፍተኛ ሁኔታ ቀንሷል። ውስኪ ጠጪ ኢህአዴጎች እባካችሁ ውሃ የናፈቀው ሕዝብ እንዳለ አትርሱ ጠ ሚ ዐብይ በዚምባብዌ ከጠቅላላው የሀገሪቱ ዜጎች አንድ ሶስተኛው ከፍተኛ የምግብ እህል ርዳታ ድጋፍ የሚሻ ሲሆን፣ ሀገሪቱም በከፍተኛ የምጣኔ ኃብት ቀውስ ውስጥ ትገኛለች። በነሐሴ ወር ሚሊየን ሰዎች ለከፋ ረሃብ እንደተጋለጡና የአስቸኳይ ጊዜ የምግብ ርዳታ እንደሚያስፈልጋቸው የዓለም አቀፉ የምግብ ፕሮግራም ሪፖርት ገልጾ ነበር። አንዳንዶቹ ዝሆኖች ሞተው የተገኙት ከውሃ ኩሬ ሜትር ርቀት ላይ ሲሆን፣ ረዥም ርቀት ውሃ ፍለጋ መጥተው ከመድረሳቸው በፊት መሞታቸው ተገምቷል። በዚምባብዌ ትልቅ የሆነው ሁዋንጌ ፓርክ ያለበት ችግር የዝናብ እጥረት ብቻ ሳይሆን፣ ከፍተኛ ቁጥር ያላቸው ዝሆኖች በአንድ ስፍራ መገኘታቸው ጭምር ነው ይላሉ ባለሙያዎች። ዝሆኖቹ በፓርኩ ያለው ምግብ ስለማይበቃቸው በአቅራቢያው ወዳለ መንደር በመሄድ ሰብል ያወድማሉ። ቃል አቀባዩ ፋራዎ እንደሚሉት ከሆነ ዝሆኖቹ በአካባቢው ሰብል ላይ ከፍተኛ ውድመት አድርሰው ነበር። ፓርኩ ሺህ ዝሆኖችን ብቻ የመያዝ አቅም ቢኖረውም በአሁኑ ሰዓት በውስጡ ሺህ ዝሆኖች እንደሚገኙ ለማወቅ ተችሏል። በዚህ ዓመት ብቻ የአካባቢው ማህበረሰብ ሰብሉን ያወደሙ ዝሆኖችን መግደሉ ታውቋል። ፓርኩ የመንግሥት ድጎማ የማይደረግለት ሲሆን የውሃ ጉድጓድ ለመቆፈር ቢሞክርም በገንዘብ እጥረት ምክንያት ሳይሳካ ቀርቷል። ተያያዥ ርዕሶች

የቀድሞው የዚምባብዌ ፕሬዚዳንት ሮበርት ሙጋቤ ማን ነበሩ

ሴፕቴምበር አጭር የምስል መግለጫ ሮበርት ሙጋቤ እንደ ጎርጎሮሳውያኑ አቆጣጠር በ የተወለዱት ሮበርት ሙጋቤ የእንጨት ሠሪ ልጅ ናቸው። የተማሩት በሮማን ካቶሊክ ሚሽነሪ ትምህርት ቤት ነበር። ደቡብ አፍሪካ በሚገኘው ፎርት ሀሬ ዩኒቨርስቲ ነፃ የትምህርት እድል አግኝተው ከተማሩ በኋላ፤ ጋና ውስጥ መምህር ነበሩ። ጋና ሳሉ በፓን አፍሪካዊው ክዋሜ ንክሩማ አስተሳሰብ እጅግ ይማረኩ ነበር። የመጀመሪያ ባለቤታቸውም ጋናዊት ነበሩ። በ ወደ ትውልድ አገራቸው ከተመለሱ በኋላ መጀመሪያ ላይ ከጆሽዋ ንኮሞ ጋር በጋራ ሠርተዋል። ኋላ ላይ ግን ዚምባብዌ አፍሪካን ናሽናል ዩኒየን ወይም ዛኑን መሰረቱ። የጆሽዋ ንኮሞ ፓርቲ ከሆነው ዚምባብዌ አፍሪካን ፒፕልስ ዩኒየን ወይም ዛፑ ፓርቲ ጋር በቅርበት ይሠሩ ነበር። ዛኑን በመሰረቱ በአራተኛው ዓመት ጠቅላይ ሚንስትር ኢን ስሚዝና አስተዳደራቸውን በመሳደባቸው ታሠሩ። እሥር ላይ ሳሉ ልጃቸው ቢሞትም ቀብሩ ላይ ለመገኘት ፍቃድ አልተሰጣቸውም ነበር። በጎርጎሳውያኑ ላይ እዛው እሥር ቤት ሳሉ የዛኑ ፕሬዘዳንት ሆነው ተመረጡ። ከእሥር ከተለቀቁ በኋላ ወደ ሞዛምቢክ አቅንተው ያኔ ሮዴዢያ ትባል ወደነበረችው የአሁኗ ዚምባብዌ የጎሪላ ተዋጊዎች ልከው ነበር። ሮዴዢያ ነፃነቷን እንድታገኝ ያደርጉት በነበረው ጥረት ወለም ዘለም የማያውቁ፣ ቆፍጣና ሰው መሆናቸውን አስመስክረዋል። አጭር የምስል መግለጫ ሙጋቤ በስተግራ ጆሽዋ ንኮሞ በስተቀኝ ዎቹ አካባቢ የሙጋቤ የመደራደር ብቃት ተቺዎቻቸውን ሳይቀር በአድናቆት ያስጨበጨበ ነበር። ዘ ቲንኪንግ ማንስ ጉሬላ እየተባሉም ተሞካሽተዋል። ሙጋቤ በአመራር በህመም ሳቢያ በ ዓመታቸው ከዚህ ዓለም በሞት የተለዩት ሙጋቤ ዚምባብዌ ነፃነቷን ከተቀዳጀች በኋላ የመጀመሪያው መሪ ናቸው። ሙጋቤ አገራቸው ዴሞክራሲ የሰፈነባት እንደምትሆን ቃል ገብተው ነበር። ያሉት ግን አልሆነም። ዚምባብዌ በግጭት የምትናጥ፣ በሙስና የተጨመላለቀች፣ ኢኮኖሚዋ የተናጋ አገር ሆነች። ሙጋቤ ምዕራባውያንን አጥብቆ በመተቸት ይታወቃሉ። በተለይ የቀድሞው የዚምባብዌ ቅኝ ገዢ ዩናይትድ ኪንግደምን ጠላት አገር ይሏት ነበር። ምንም እንኳን ሙጋቤ ለተቀናቃኞቻቸው ርህራሄ አልባ ቢሆኑም የአፍሪካ አገራት መሪዎችን ድጋፍ ለማግኘት አልተቸገሩም። ማርክሲስት ነኝ የሚሉት ሙጋቤ ሥልጣን እንደያዙ፤ ደጋፊዎቻቸው ሲፈነድቁ ነጮች በተቃራኒው ከዚምባብዌ ለመውጣት ሻንጣቸውን ሸክፈው ነበር። ሆኖም ሙጋቤ ይቅር መባባልን ያማከሉ ንግግሮች በማድረግ ተቀናቃኞቻቸውን ለማጽጽናት ሞክረዋል። ሙጋቤ አብረዋቸው ይሠሩት ከነበሩት ጆሽዋ ንኮሞ ጋር በምርጫ ፉክክር ወቅት ቅራኔ ውስጥ ገብተው ነበር። ዛኑ አብላጫ ድምፅ ሲያገኝ ምርጫው ተጭበርብሯል ተብሎም ነበር። የዛፑ ንብረት በሆኑ አካባቢዎች መሣሪያ ከተገኘ በኋላ ጆሽዋ ንኮሞ በካቢኔ ሽግሽግ ከሥልጣናቸው ዝቅ ተደርገዋል። ሙጋቤ ደጋግመው ስለዴሞክራሲ ቢናገሩም፤ በ ዎቹ የንኮሞ ደጋፊዎች ናቸው የተባሉ በሺዎች የሚቆጠሩ ዜጎች ተጨፍጭፈዋል። በሰሜን ኮሪያ በሰለጠኑት አምስተኛ ብርጌድ የዚምባብዌ ጦር ጭፍጨፋ ሙጋቤ እጃቸው እንዳለበት ቢነገርም፤ ሕግ ፊት ቀርበው ግን አያውቁም። የዛፑ ፓርቲ መሪ ጆሽዋ ንኮሞ በደረሰባቸው ከፍተኛ የሆነ ጫና ምክንያት፤ ከዛኑ ጋር ለመቀላቀልና በጣም ጠንካራ የሆነውን ዛኑ ፒ ኤፍ የተባለ ፓርቲ ለመመስረት ተስማምተው ነበር። ይሁን እንጂ በ ሙጋቤ የአገሪቷ ፕሬዝደንት ሆነው ተሾሙ። ከዚያም በ ለሦስተኛ ጊዜ የሥልጣን ዘመን ለፕሬዚደንትንት ተመረጡ። ባለቤታቸው በካንሰር በሽታ በሞት ከተለየቻቸው በኋላ በዚያው ዓመት መጀመሪያ ከግሬስ ማሩፉ ጋር ትዳር መሰረቱ። ሙጋቤ አርባ ዓመት ከሚበልጧት ባለቤታቸው ግሬስ ሁለት ልጆችን አፍርተዋል። ሦስተኛውን ልጃቸውንም የወለዱት የ ዓመት የዕድሜ ባለ ፀጋ ሳሉ ነበር። ሙጋቤ ከዘረኝነት አስተሳሰብ ነፃ የወጣ ማኅበረሰብ ለመፍጠር በርካታ ተግባራት አከናውነዋል። በጎርጎሳውያኑ ያለምንም ቅድመ ሁኔታ የመሬት ባለቤት መሆን የሚያስችል የመሬት ይዞታ ደንብ አስተዋወቁ። የደንቡ ዓላማ የነበረው ከ በላይ በሚሆኑ ነጭ ገበሬዎች ተይዞ የነበረውን መሬት የዚምባብዌ ባለቤት ለሚሏት ጥቁሮች እንደገና ለማከፋፈል ያለመ ነበር። በዚህ ምክንያት በ መጀመሪያ አዲስ የተመሰረተው ለዲሞክራሲዊ ለውጥ ንቅናቄ ሙቭመንት ፎር ዲሞክራሲ ቼንጅ መሪ በነበሩት ሞርጋን ፅፋንጊራይ በሚመራው እንቅስቃሴ ከፍተኛ አጣብቂኝ ውስጥ ገብተው ነበር። ሙጋቤ ከአርሶ አደሮቹ ጎን ባለመቆማቸው የእንቅስቃሴው ደጋፊ ተደርገውም ይቆጠሩ ነበር። የቀድሞ ወታደሮች በነጮች ተይዞ የነበረውን መሬት የግላቸው ያደረጉ ሲሆን፤ በወቅቱም በርካታ ገበሬዎችና ጥቁር ሠራተኞች ተገድለዋል። አጭር የምስል መግለጫ አካባቢ የኤምዲሲ የመብት ተሟጋቾች ጥቃት ደርሶባቸው ነበር የዚምባብዌ የፖለቲካ ሽኩቻ በ ምርጫ የዚምባብዌ ምክር ቤት መቀመጫዎች በኤምዲሲ ፓርቲ ቢወሰዱም፤ የዛኑ ፒ ኤፍ ፓርቲ ሥልጣን ላይ እንዲቆይ ለማድረግ ሲባል መቀመጫዎችን በቀጥታ ሙጋቤ ሰይመዋል። ከሁለት አመት በኋላ በተደረገ ምርጫ ደግሞ ሙጋቤ በመቶ ሲያሸንፉ ተፎካካሪያቸው ሻንጋራይ በመቶ ድምጽ አግኝተዋል። ነገር ግን በርካታ የገጠር አካባቢ ሰዎች እንዳይመርጡ ክልከላ ተደርጎባቸው የነበረ ሲሆን፤ ከምርጫ በኋላም በመላ አገሪቱ ተቃውሞ ተቀጣጥሎ ነበር። ኤኤምሲ ፓርቲን በመደገፍም አሜሪካ፣ እንግሊዝና የአውሮፓ ህብረት ምርጫው ተጭበርብሯል በማለትና ቀጥሎ የመጣውን ሕዝባዊ ተቃዉሞ በመደገፍ ዚምባብዌንና ሙጋቤን ያለደጋፊ ብቻቸውን አስቀርተዋቸዋል። ለጉብኝት ክፍት የተደረገው የቀድሞው ማዕከላዊ እሥር ቤት በፎቶ የጋራ ብልጽግና መድረክ ዚምባብዌ የዴሞክራሲ መሻሻል እስከምታሳይ በማለት ከማንኛውም ጉባዔ አግዷት ነበር። ጥቁር ገበያን ለመቆጣጠር በሚል በ የተደረገው ንቅናቄ በአገሪቱ ሕገ ወጥነትን የበለጠ አባብሶታል። ሺህ የሚደርሱ የጎዳና ላይ ነጋዴዎች ሲታሠሩ፤ በርካታ ትንንሽ ከተሞች ወድመዋል። ሺህ የሚጠጉ ዚምባብዌያውያን ቤት አልባም ሆነዋል። ላይ ሙጋቤ ለፕሬዝዳንትነት ሲወዳደሩ የመጀመሪያው ዙር ላይ ቢረቱም፤ በመጨረሻ ተስቫንጊራይ ከውድድሩ ራሳቸውን ስላገለሉ ሥልጣን ይዘዋል። በተስቫንጊራይ ደጋፊዎች ላይ ጥቃት ከመሰንዘሩ አስቀድሞ ተስቫንጊራይ በዚምባብዌ ነፃና ፍትሀዊ ምርጫ ማድረግ አይታሰብም ብለው ነበር። ከዛ በኋላ ዚምባብዌ በኑሮ ውድነት ትናጥ፣ ምጣኔ ሀብቷም ያሽቆለቁል ጀመር። መንግሥት የውሀ ማከሚያ ከውጪ ለማስገባት አቅም ስላልነበረው በመቶዎች የሚቆጠሩ ሰዎች በኮሌራ ምክንያት ለሞት መዳረጋቸውን ተከትሎ፤ ሙጋቤ ከተቀናቃኛቸው ጋር ሥልጣን ለመጋራት ፍቃደኛነት አሳይተዋል። ለወራት ከዘለቀ ድርድር በኋላ ላይ ሙጋቤ ተስቫንጊራይን ጠቅላይ ሚንስትር አድርገው ሾሟቸው። ሆኖም የመብት ተሟጋቾች ሙጋቤ የፖለቲካ ተቀናቃኞችን ያሰቃያሉ ሲሉ ይከሷቸዋል። አጭር የምስል መግለጫ ሮበርት ሙጋቤ ገደብ የለሽ ሥልጣን የታየበት ምርጫ ወቅቱ በዚምባብዌ ገደብ የለሽ ሥልጣን የታየበትና የ ዓመት የዕድሜ ባለፀጋው ሙጋቤ በተወዳዳሪነት የቀረቡበት ነበር። ሆኖም ሙጋቤ እድሜያቸው እየገፋ ሲመጣ ለተለያዩ የጤና ችግሮች መጋለጣቸው አልቀረም። በወቅቱ ማን ሊተካቸው ይችላል የሚል ስጋትም ነበር። ሁኔታው የሙጋቤ አስተዳደር ሕዝቡ ላይ ጫና እንዳሳደረ አሳይቷል። የዚምባብዌ አስተዳደር ምን ያህል የተከፋፈለ እንደሆነ የሚያሳዩ ነገሮች ቀስ በቀስ መገለጥም ጀምረዋል። በወቅቱ ሙጋቤ ምንም ተቀናቃኝ እንዳይገጥማቸው፤ ተከታዮቻቸው እርስ በርሳቸው እንዲጠላለፉ ሆነ ብለው ፖለቲካዊ ጨዋታ ይጫወቱ ነበር ተብሏል። ሙጋቤ ቢሞቱ እንኳን ባለቤታቸው ግሬስ እሳቸውን በመተካት ሥልጣን እንደሚይዙ ወሬዎችም ይናፈሱ ነበር።

ከዝምባብዌ ሕዝብ አንድ ሦስተኛው ለረሃብ ተጋልጧል

ኦገስት የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት በዝምባብዌ አምስት ሚሊዮን ሰዎች የአስቸኳይ ጊዜ እርዳታ ያስፈልጋቸዋል ሲል የእርዳታ ጥሪ አቀረበ። እርዳታ የሚያስፈልጋቸው ሰዎች ቁጥር ከጠቅላላ የሀገሪቱ ህዝብ አንድ ሦስተኛው ይሆናል ተብሏል። ዝምባብዌ በድርቅ፣ በኢኮኖሚ ቀውስና በከባድ አውሎ ነፋስና ዝናብ ተደራራቢ ችግሮች የተጎዳች ሲሆን የዓለም ምግብ ፕሮግራምም ለችግሩ ፈጣን ምላሽ መስጠት እንድችል በማለት የ ሚሊዮን ዶላር እርዳታ ጥሪ አቅርቧል። የዓለም ምግብ ፕሮግራም ኃላፊ ዴቪድ ቤዝሊ እንዳሉት የአስቸኳይ ጊዜ እርዳታ ፈላጊዎቹ ወደ ረሃብ እያመሩ ነው ሲሉ ሁኔታውን ገልፀውታል። በአንድ ወቅት በቀጠናው የዳቦ ቅርጫት እንደሆነች ሲነገርላት የቆየችው ዝምባብዌ ለዓመታት በችግር ውስጥ ተዘፍቃ ቆይታለች። ኤርትራ በሳዋ ባደረገችው ወታደራዊ ትዕይንት ምን እያለች ይሆን የዚህ ዓመት እርሻ በድርቁ ምክንያት የተጎዳ ሲሆን የምግብ ዋጋም ጣሪያ ነክቷል። በኃይል ማመንጫ ግድቦችም ያለው የውሃ መጠን በከፍተኛ ሁኔታ በመቀነሱ በመላ ሀገሪቱ የኤሌትሪክ እጥረት ተከስቷል። ማክሰኞ ዕለት የእርዳታ ጥሪውን ያቀረቡት ሚስተር ቤዝሊ ሚሊዮን የሚደርሱ የሀገሪቱ ዜጎች ከረሃብ አፋፍ ላይ ደርሰዋል ሲሉ ተናግረዋል። እየተነጋገርን ያለነው የእርዳታ እጃችንን ካልዘረጋንላቸው ወደ ረሃብ እየገሰገሱ ስላሉ ሰዎች ነው ሲሉ ችግሩን ገልጸውታል። የዚምባብዌ ችግር ከድጡ ወደ ማጡ የሆነው በዚህ ዓመት ሳይክሎን ክፉኛ ከመታት በኋላ ነው። ይህ ከባድ አውሎ ነፋስ ከፊል ማላዊንና ሞዛምቢክንም ያጠቃ ሲሆን ሺህ ዝምባዌያውያን ተጎድተዋል፤ በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ ደግሞ ቤት አልባ ሆነዋል። ባለፈው ሳምንት የፋይናንስ ሚኒስትሩ መንግሥት በከተማና በገጠር ለሚኖሩ ሺህ አባወራዎች ከታኅሳስ ወር ጀምሮ የምግብ እህል ድጋፍ እያደረገ መሆኑን ገልጸው ነበር። የሀገሪቱ ፕሬዝዳንት ኤመርሰን ምናንጋግዋ በበኩላቸው የተከሰተውን ረሀብ ብሔራዊ ቀውስ ሲሉ ገልፀውታል። የተባበሩት መንግሥታት ሚሊዮን ዶላር እርዳታ ጠይቆ የነበረ ሲሆን፤ ነገር ግን ድርቁ ሰፊ አካባቢዎችን ስለሚሸፍን ተጨማሪ ድጋፍ ያስፈልገኛል ብሏል። ተያያዥ ርዕሶች

የዚምባብዌ አልማዝ ማዕድን ቁፋሮ በጉልበት ብዝበዛ ይሆን የሚካሄደው

ኦክተውበር ማጋሪያ ምረጥ የአሜሪካ መንግሥት ከዚምባብዌ የሚመጣውን ያልተጣሩ የአልማዝ ምርቶችን በማዕድን ቁፋሮው ወቅት የጉልበት ብዝበዛን ይጠቀማሉ በሚል አግጃለሁ ብሏል። ዚምባብዌ ጉዳዩን ተራ ውንጀላ ነው በማለት አጣጥለዋለች። የመረጃ ሴክሬታሪው ኒክ ማንግዋና እንደሚሉት አሜሪካ ምንም ዓይነት መረጃ የላትም መረጃ የላቸውም፤ ወይም ያሳሳታቸው አካል አለ ብለዋል። የማዕድን ቁፋሮው በምስራቃዊቷ አገሪቷ ክፍል ማራንጅ ግዛት አካባቢ የሚካሄድ ሲሆን፤ በዓለም ላይ ካሉ ከፍተኛ የአልማዝ ምርት የሚገኝበት ሲሆን በኢኮኖሚ ቀውስ ለምትንገዳገደው ዚምባብዌም የውጭ ምንዛሬን በማስገኘት አገሪቷን የሚያንቀሳቅሳት ነው። የአሜሪካ ውንጀላ ምንድን ነው የአሜሪካ ከተሞች የሥራ ልምዶችን የሚፈትሸው ድርጅት እንዳሳወቀው በማዕድን ቁፋሮ ሥራ ለመሰማራትና በተከለለው ቦታ ላይ ፍቃድ ለማግኘት ለፀጥታ ኃይሎች ጉቦ መክፈል ነበረባቸው። የአሜሪካ ጉምሩክና ድንበር ኤጀንሲ ተወካይ ብሬንዳ ስሚዝ እንደተናገሩት ሠራተኞች ያለ ፈቃድ የማዕድን ቁፋሮ አካባቢውን ለቀው መሄድ እንደማይችሉና፤ እምቢተኝነትን ያሳዩት ደግሞ አካላዊና ወሲባዊ ቅጣቶች እንዲሁም ለእስር ይዳረጋሉ ተብሏል። የአሜሪካ መንግሥት እንዳሳወቀው እንዲህ ዓይነት ጥቃቶችን በመረጃ አጠናቅረን ይዘናል ብለዋል። መረጃው ምንድን ነው ጋዜጠኞችም ሆነ የሰብዓዊ መብት ተሟጋቾች ቡድን አካባቢውን እንዲጎበኙ የማይፈቀድላቸው ሲሆን፤ አካባቢውን ለማየትም ልዩ የሆነ ፍቃድ ያስፈልጋል። በማራንጌ የአልማዝ ቁፋሮ ቦታ ላይ የሥራ ሁኔታዎችን የሚቆጣጠረው ቡድን እንዳሳወቀው የጉልበት ብዝበዛ በተለይም የግዳጅ ሥራ እንደሚከናወን አሳውቋል። የቦቻ ዳይመንድ ትረስት ኩባንያ ሊቀመንበር ሞሰስ ሙክዋዳ ለቢቢሲ እንደተናገሩት፤ የአካባቢው ሰዎች ተገደው በማዕድን ቁፋሮው ሥራ እንደተሰማሩ አጋልጠዋል። አንዳንድ ኩባንያዎች የግዳጅ ሥራ አለ ለማለት አልደፈሩም። ለማዕድን ቁፋሮ ሰራተኞች መብት የሚታገለው ዘ ሴንተር ፎር ናቹራል ሪሶርስስ ገቨርናንስ የተባለው ድርጅት ከአስራ ስምንት ዓመት በታች ያሉ ታዳጊዎች አካላዊ ጥቃት እንደደረሰባቸው ቢገልፅም ሰራተኞች በግዳጅ ተሰማርተዋል ከሚለው አስተያየት ተቆጥቧል። ሰራተኞች በግዳጅ ተሰማርተዋል የሚለውን ሃሳብ ሙሉ በሙሉ አናጣጥለውም፤ ከአሜሪካ መንግሥትም ሆነ ከየትኛውም አካል በግዳጅ የተሰማሩ ሰራተኞች እንዳሉ መረጃ አልደረሰንም። ማን ማንን እያስገደደ ነው የሚለውንም የበለጠ ማወቅ እንፈልጋለን በማለት የድርጅቱ ቃል አቀባይ ሲሚሶ ምሌቩ ተናግረዋል። በማራንጄ የማዕድን ቁፋሮ ቦታ ላይ የሰብዓዊ መብት ጥሰት ውንጀላዎች ሲቀርቡ የመጀመሪያው አይደለም። የሰብዓዊ መብት ተሟጋች ድርጅቶች በተደጋጋሚ እንዳሳወቁት ከአካባቢው የሚመጣው አልማዝ ከግጭት አካባቢ የተገኘ አልማዝ ስለሆነ ወደ ውጭ የሚላከው የአልማዝ መጠን ሊገደብ ይገባል በሚል አሳውቀው ነበር። በጎርጎሳውያኑ ቢቢሲ ባደረገው ምርመራ በአካባቢው የከፋ ድብደባና ወሲባዊ ጥቃት እንደሚደርስም መረጃ ሰብስቧል። በማራንጌም ሆነ ከተለያዩ አካባቢዎች የሚመጡ የአልማዝ ምርቶች በከፍተኛ ሁኔታ የሰብዓዊ መብት ጥሰት ቢያጠላባቸውም ወደ አለም አቀፉ ገበያ መድረሳቸው አልቀረም በማለት ዘ ሴንተር ፎር ናቹራል ሪሶርስስ ገቨርናንስ አስታውቋል። ሰራተኞች ላይ በሚደርሱ ጥቃቶች እንዲሁም ባለው የከፋ ሁኔታ አርባ ሰዎች በየአመቱ ይሞታሉ ተብሏል። ጃፓን ያለ መሬትና ያለ አርሶ አደሮች የፈጠረችው የግብርና አብዮት የሰራተኞች መብት በዚምባብዌ የሰብዓዊ መብት ተሟጋች ነኝ የሚለው ድርጅት ሂውማን ራይትስ ዋች ባለፈው ዓመት ባወጣው ሪፖርት በሃገሪቷ በሚገኙ የትምባሆ እርሻዎችም የግዳጅ ሥራ እንደተንሰራፋ ይፋ አድርጓል። የአሜሪካ መንግሥትም እንዲሁ ባለፈው አመት የህፃናት ጉልበት ብዝበዛ እንደሚከናወን አንድ መረጃ አውጥቶ ነበር። ዚምባብዌ በበኩሏ የተባበሩት መንግሥታት የጉልበት ብዝበዛን ለማስቀረት ያፀደቃቸውን ሕጎች በዚህ ዓመት እንደተቀበለችና የግዳጅ ሥራ ልምድንም ለማስቀረት እየሞከሩ እንደሆነ ገልፃለች። ተያያዥ ርዕሶች

በዚምባብዌ የኤሌክትሪክ ኃይል ታሪፍ በ እጥፍ ጨመረ

ኦክተውበር በዚምብባዌ የኤሌክትሪክ ኃይል ታሪፍ በአማካኝ በ እጥፍ ጨምሯል። በኢኮኖሚ ቀውስ እየታመሰች ባለችው ዚምባብዌ የኤሌክትሪክ ኃይል ታሪፍ በዚህ መጠን የጨመረው ኃገሪቱ በከፍተኛ ሁኔታ የሚያጋጥማትን የኃይል መቆራረጥ ለመቀነስ ነው ተብሏል። ከዚህም በተጨማሪ ምርታማነት ለመጨመር እንደሚያስችልም ተገልጿል። እየበረታ በመሄድ ላይ ያለው የዋጋ ንረት አዙሪት የኤሌክትሪክ ኃይል አቅርቦት የሚሰጠው ኩባንያ ጄኔረተሮችን ለማስነሳት ለሚያስፈልገው ናፍጣ ከፍተኛ ገንዘብ በማስፈለጉ ይህ ውሳኔ መተላለፉም ተነግሯል። ከሁለት አመት በፊት የቀድሞው ፕሬዚዳንት ሮበርት ሙጋቤ በመፈንቅለ መንግሥት ከስልጣን መገርሰሳቸውን ተከትሎ ዚምባብዌ በሃገሪቷ ታሪክ ክፉኛ በተባለው የኢኮኖሚ ቀውስ እየተናጠች ነው። የጨለቆት ሥላሴ ቤተ ክርስቲያን የተዘረፈው ዘውድ ይመለስልኝ እያለች ነው ከሶስት ወር በፊት የጨመረው የኤሌክትሪክ ኃይል ታሪፍ ዚምባብዌውያንን አስቆጥቷል። በእንቅርት ላይ ጆሮ ደግፍ እንዲሉ ዜጎቿ በመሰረታዊ ሸቀጦች የዋጋ ንረት በተቸገሩበት ሰዓት የታሪፉ መጠን የዚህን ያህል መሆኑ ተቀባይነት የለውም እያሉ ነው። መንግሥት በበኩሉ በከፍተኛ ደረጃ የሚያጋጥመው የኃይል መቆራረጥ አንዳንድ ጊዜም በቀን ለአስራ ስምንት ሰአታት መቋረጡ፤ የተለያዩ ፋብሪካዎች፣ የማዕድን ማውጫዎች ላይና ግለሰቦች ላይ ከፍተኛ ተፅእኖ ፈጥሯል። ይህ የኃይል መቆራረጥ ኃገሪቷ ካጋጠማት ድርቅ ጋር ሲደመር እየተንገዳገደ ያለው የዚምባብዌን ኢኮኖሚ ወደ አዘቅት ሊከተው ይችላል የሚሉ ፍራቻዎችም አሉ። ተያያዥ ርዕሶች

የዲያቆን ዳንኤል ክብረት የቦርድ አባልነት ውዝግብ አስነሳ

የኢፌዴሪ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ዛሬ ባካሄደው ኛ ዓመት የስራ ዘመን ኛ መደበኛ ስብሰባው የሚኒስትሮችንና የቦርድ አባላት ሹመት አጽድቋል። በእለት የምክር ቤቱ አባላት ምክር ቤቱ ሹመት በመስጠትና በመንፈግ ላይ መጠመዱን በማንሳት ቅሬታ ያቀረቡ ሲሆን የፕሬስ ድርጅት ቦርድ አባልነት የቀረቡት ዲያቆን ዳንኤል ክብረት ላይ ያላቸውን ተቃውሞ አሰምተዋል።

ዝምባብዌ ረሃብ የጎዳቸው ዝሆኖችን ለሌላ ሀገር ሸጠች

ኦክተውበር ማጋሪያ ምረጥ ዝምባብዌ ዝሆኖችን ለተለያዩ ሀገራት እየሸጠች መሆኑ የተነገረ ሲሆን ከነዚህም መካከል በቅርቡ ለቻይና መሸጧ በመብት ተሟጋቾች ዘንድ ቁጣን ቀስቅሷል። የእንስሳት መብት ተሟጋቾች ሽያጩን የተቹ ሲሆን እንስሳቱ እንግልት ሊደርስባቸው ይችላል ሲሉ ስጋታቸውን ተናግረዋል። የዝምባብዌ ብሔራዊ ፓርክ አገልግሎት ግን፤ በዚህ ዝሆኖችን በገደለው የድርቅ ወቅት ሌሎች የዱር እንስሳትን ለማዳን ገንዘብ እንደሚያስፈልገው ተነግሯል። የኦርቶዶክስ ቤተ ክርስቲያን ቅዱስ ሲኖዶስ የሦስት ቀናት ጸሎት እና ምሕላ አወጀ አሁን የተሸጡት ዝሆኖች ከወላጆቻቸው ከተለዩ ዓመት እንዳለፋቸውም ለማወቅ ተችሏል። የዝምባብዌ ብሔራዊ ፓርክ ቃል አቀባይ የሆኑት ቴናሺ ፋራዎ እንዳሉት ከሽያጩ የሚገኘው ገቢ በሑዋንጊ ብሔራዊ ፓርክ ያሉ የዱር እንስሳትን ለመታደግ የውሃ ጉድጓድ ለመቆፈር ይውላል። ቃል አቀባዩ አክለውም የመብት ተሟጋቾች የሕዝብ ቁጣን ለመቀስቀስ ሆን ብለው እየሰሩ ነው ሲሉ ይወቅሳሉ። ነገር ግን የ አድቮኬት ፎር አርዝ ዳይሬክተር የሆነው ሌኒን ቺያስራ ውሳኔውን ይቃወማል። ያለን አማራጭ ውይይት ብቻ ነው ጀዋር መሐመድ ዝሆኖቹ ተይዘው መሸጣቸውና ከባህላቸውና ከለመዱት አካባቢ ውጪ መወሰዳቸው አግባብ አለመሆኑን ስንናገር ነበር። ብዙ ጊዜ ወደ እንስሳት ማሳያ ነው የሚወሰዱት፤ ከዚያም የተለያየ ጭካኔ የተሞላበት ድርጊት ይፈፀምባቸዋል ብሏል። በብሔራዊ ፓርኩ ዙሪያ የተስፋፋው የማዕድን ፍለጋ የእንስሳቱን የግጦሽ ስፍራ እና የውሃ አቅርቦት በእጅጉ ጎድቶታል ሲል የሚናገረው ቺያስራ ይህም እንስሳቱ ፓርኩን ጥለው እንዲሸሹና ከሌሎች እንስሳት ጋርም ለውሃ እንዲፎካከሩ እያደረገ ነው ይላል። በነሐሴ ወር ላይ የዓለም አቀፉ ንግድ ስምምነት ደህንነታቸው ላይ አደጋ ከተጋረጠ እንስሳት መካከል በአፍሪካ የሚኖሩ ዝሆኖችን በመጥቀስ ከአህጉሪቱ ውጪ እንዳይሸጡ ያለ ቢሆንም እስካሁን ግን ስምምነቱ አልፀደቀም። ተያያዥ ርዕሶች

አሜሪካዊው ጆ ባይደን ራሳቸውን ከኔልሰን ማንዴላ ጋር ለማስተካከል በመሞከራቸው መዘባበቻ ሆነዋል

የካቲት ማንዴላ ያን ጊዜ በሮበን ደሴት እስር ላይ ነበሩ ቀጣዩ የአሜሪካ ፕሬዝዳንት ለመሆን ተፍ ተፍ የሚሉት ጆ ባይደን የምርጫ ቅስቀሳቸውን እያጧጧፉት ነው። በአንድ መድረክ ላይ የሚከተለውን ተናገሩ። የዛሬ ዓመት በዚህ ቀን ደቡብ አፍሪካ በአፓርታይድ ስትሰቃይ እኔ ወንድማችሁ ኔልሰን ማንዴላን ለመጠየቅ እስር ቤት ሄድኩላችሁ፤ ታዲያ መንገድ ላይ ፖሊስ አስሮኝ ነበር። እኮራለሁ በዚህ ድርጊቴ ካሉ በኋላ ለዚህ ጀግንነቴ ማንዴላ ራሳቸው አሞካሽተውኛል ሲሉ አከሉበት። ይህን ንግግር መጀመርያ ያደረጉት ሳውዝ ካሮላይና ውስጥ ነበር፤ ለዚያም ሺዎች በተገኙበት የምርጫ ቅስቀሳ። ይህንኑ ንግግር ሞቅ አድርገው ሌላም መድረክ ላይ ደገሙት። ታስረን የነበርንው እንዳውም እኔ ብቻ ሳልሆን የቀድሞው የአሜሪካ አምባሳደርም ነበሩበት አሉ። እልም ያለ ሥርዓት አልበኝነት ሊፈጠር ይችላል ብርሃኑ ነጋ ፕሮፌ ኒውዮርክ ታይምስ ጋዜጣ ነገሩን ማጣራት ጀመረ። በዚያን ጊዜ አብረዋቸው ነበሩ የተባሉት አምባሳደር እረ በሕግ እንዲህ አይነት ነገር አልተከሰተም፤ ባይደን ምን ነካው ብለዋል። ጆ ባይደን ምናልባት ይህን ነጭ ውሸት የዋሹት ለምረጡኝ ቅስቀሳ የጥቁር አሜሪካዊያንን ልብ ለመግዛት ሊሆን ይችላል የሚሉ ግምቶች እየወጡ ነው። በቀጣይ ቀናት ባይደን ነገሩን ያስተባብላሉ ወይም ሁነኛ መረጃ ይዘው ይወጣሉ ተብሎ ይጠበቃል። አልያ መዘባበቻ ሆነው መቅረታቸው ነው። ጆ ባይደን እንዲያውም ለዚህ ጀግንነቴ ማንዴላ ጎበዝ ብለውኛል ብለዋል ማንዴላ አመስግነውኛል በባራክ ኦባማ ጊዜ ምክትል ፕሬዝዳንት የነበሩት ጆ ባይደን ያኔ ድሮ ሴናተር ነበሩ፤ የአሜሪካ የዴላዌር ግዛትን የሚወክሉ ሴናተር። ያኔ ከአንድ የአሜሪካ ልዑካ ጋር ወደ ደቡብ አፍሪካ ማቅናታቸው እውነት ነው። በዚያውም ኔልሰን ማንዴላን ጎብኝቷል፤ ያው ልዑኩ። ያኔ ማንዴላ በሮበን ደሴት እስረኛ ነበሩ። ነገር ግን ባይደን በንግግራቸው በቀጥታ የተናገሩት የሚከተለውን ነው። ጀርመን በገዛ ፈቃድ ራስን የማጥፋት ሕጓን አላላች ያኔ በሶዌቶ ከተማ ጎዳና ማንዴላን ለማየት ስንሄድ በዚያ ጊዜ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት አምባሳደራችን ጋር ታሰርን። በእውነቱ ማንዴላን ለማየት ስል በመታሰሬ ክብርና ኩራት ይሰማኛል ይህንን ደቡብ ኮሮላይና የተናገሩትን ንግግር ባለፈው ሳምንት ለጥቁሮች ታሪክ ክብር በተዘጋጀ እራት ላይ ደገሙት ባይደን። ለዚህ ተግባሬ ማንዴላ አመስግነውኛል አሉ። ኔልሰን ማንዴላ እጃቸውን ትከሻዬ ላይ ጣል አድርገው ባይደን ሆይ እጅግ ላመሰግንህ እወዳለሁ አሉኝ። ክቡር ኔልሰን ማንዴላ ሆይ ለምንድነው የሚያመሰግኑኝ ስላቸው፤ እኔን እስር ቤት ለመጎብኘት ስትመጣ በመታሰርህ ነው አሉኝ። ይህን ንግግር ተከትሎ ኒውዮርክ ታይምስ ነገሩን ለማጣራት ያልፈነቀለው ድንጋይ የለም። ያኔ የአሜሪካ አምባሳደር የነበሩትና ባይደን አብረውኝ ታስረዋል ያሏቸው አምባሳደር አንድሩ ያንግ ለመሆኑ ከባይደን ጋር ማንዴላ ለመጠየቅ ስትሄዱ ታስራችሁ ነበር ወይ ሲባሉ በድጋሚ እረ በፍጹም ብለዋል። የአሜሪካ ልኡክ በፍጹም ከደቡብ አፍሪካ መንግሥት እስር ሊገጥመው አይችልም ሲሉ አብራርተዋል። ዛሬ ከዘገየ አንድ የባይደን የምርጫ ቅስቀሳ መኮንን ነገሩን ለማስተባበል ሞክሯል። ባይደን ለማለት የፈለጉት ያኔ የጥቁርና የነጭ መግቢያ በር ነበረ፤ እና በጆበርግ አውሮፕላን ጣቢያ እርሳቸውን ከተቀረው ልኡክ ፖሊስ ነጠል አድርጎ ወስዷቸው ነበር፤ ለነጮች በተዘጋጀ በር ይግቡ ሲባሉ አሻፈረኝ ብለዋል ሲል እምብዛምም ስሜት የማይሰጥ ማስተባበያ ነገር ሰጥቷል። በቀጣይ ቀናት ነገሩ እየጠራ ይሄዳል ተብሎ ይጠበቃል። ቢቢሲ ማስተባበያ

በቲቪ የምናያቸው ቭላድሚር ፑቲን እውነተኛው ናቸው ወይስ ቅጂ

መጋቢት እኒህ ሰው ፑቲን ናቸው ወይስ ቅጂያቸው ቅጂ ለካሴት ብቻ አይደለም። የሰውም ቅጂ አለው። በተለይ ራሺያን በስለላና በሰው ቅጂ ማን ያህላታል የመላምት ፖለቲከኞች ከሰሞኑ አንድ ጉዳይ ላይ እየተወዛገቡ ነው። ዘወትር በቲቪ የምናያቸው ሰውዬ ቅጂው ፑቲን እንጂ ዋናው ፒቱን ስለመሆናቸው እንዴት እርግጠኛ መሆን ይቻላል እያሉ ነው። ይህንኑ ጥያቄ ለራሳቸው ለፑቲን አንድ ጋዜጠኛ ከሰሞኑ አቅርቦላቸው ነበር። ለየትኛው ፑቲን አትበሉንና ፑቲን ያቺን አጮልቀው የሚፈግጓትን ፈገግታ አስቀድመው እንዲህ መለሱ። እርግጥ ነው ቅጂው ይዘጋጅልህ ተብዬ በደኅንነት መሥሪያ ቤቴ በኩል በተደጋጋሚ ተጠይቂያለሁ። እኔ ግን ሐሳቡን ውድቅ አድርጌዋለሁ። ፑቲን ጨምረው እንዳብራሩት ሐሳቡ መጀመርያ የቀረበላቸው በፈረንጆቹ በ ዓ ም ነበር። ያን ጊዜ ራሺያ ከተገንጣዮቹ ቺቺንያዎች ጋር ብርቱ ጦርነት ውስጥ ነበረች። የ ዓመቱ ፑቲን የቀድሞ የኬጂቢ ባልደረባ ነበሩ። በርካታ ምሥጢሮችን ከአካባቢው አገራት እየቃረሙ ኬጂቢን ያጠግቡት ነበር። ለዓመታት ታዲያ በርካታ የሴራ ፖለቲከኞች ቪላድሚር ፑቲን ከአንድም ሁለት ሦስት ቅጂዎች አሏቸው ሲሉ በየድረ ገጹ ይሟገቱ ነበር። ይህንን ስሱ ጥያቄ ለፑቲን ደፈር ብሎ ያቀረበላቸው ጋዜጠኛ አንድሬ ቫንድንኮ ይባላል። ታስ ለሚባል የራሺያ ዜና አገልግሎት ነው የሚሰራው። ጥያቄውን ሲያቀርብ እንዲህ ብሎ ጀመረ በኢንተርኔት የፍለጋ ቁልፍ ተዘውትረው የሚጻፉት ፑቲን እና የፑቲን ቅጂ የሚሉ ሐረጎች ናቸው። እርስዎ የትኛው ኖት ፑቲን ክሪሚያ በተደረገ የሞተርሳይክል ውድድር ላይ ተገኝተው ከአድናቂዎቻቸው ጋር ፎቶ ሲነሱ በምላሹ ፑቲን እኔ ሐቀኛው ፑቲን ነኝ አሉ። አስፈላጊ ሲሆን ቅጂ እንደሚጠቀሙ ግን በይፋ አስተባብለዋል ማለት አይቻልም። የቅጂው ሐሳብ በ ጀምሮ ተደጋግሞ እንደሚነሳም ለጋዜጠኛው ነግረውታል። ይህ በ በፈረንጆች ቭላድሚር ፑቲን በሞንጎሊያ ድንበር አካባቢ የተነሱት ፎቶ ነው ቭላድሚር ፑቲን ከአራት ዓመት በኋላ ሥልጣናቸውን ይለቃሉ ተብሎ ይጠበቃል። የቅጂው ወሬ ቢያንስ በሐሳብ ደረጃ ያን ጊዜ ያበቃል። ነገር ግን ከመጋረጃ ጀርባ ሆነው ወይም በሌላ ሁኔታ ያቺን አገር ዳግም እንደሚዘውሯት ይጠበቃል። ከጆሴፍ ስታሊን ወዲህ በዚያች አገር ለረዥም ዘመን ሥልጣን ላይ ወጥቶ አልወርድ ያለ የለም፤ ከፑቲን በስተቀር። አሁን ፑቲን በሥልጣን ላይ ዓመት ሆኗቸዋል። እርሳቸው ወደ ሥልጣን ሲመጡ በአሜሪካ ፕሬዝዳንቱ ቢል ክሊንተን ነበሩ። ፑቲን ከክሬምሊን ሳይወጡ የአሜሪካ ፕሬዝዳንቶች ዋይት ሃውስ ገብተው ወጥተዋል። የእንግሊዝ ጠቅላይ ሚኒስትሮች ዳውኒንግ ነምበር ቴን የጠቅላይ ሚኒስትሮቹ ጽህፈት ቤት ገብተው ወጥተዋል። ለዚህ ሁሉ ዘመን ክሬምሊን የነበሩት ፑቲን ግን ቅጂው ይሆኑ ወይስ ሁነኛው ቢቢሲ ማስተባበያ