Datasets:

enelpol

/

czywiesz

like 2

Follow

Enelpol 10

[]

{}

[]

[ { "text": "Poczta Główna w Krakowie – reprezentacyjny budynek poczty w Krakowie znajdujący się na rogu ulicy Wielopole 2 i ulicy Westerplatte 20.", "title": "Poczta Główna w Krakowie" }, { "text": "Gmach został zaprojektowany przez wiedeńskiego architekta F. Setza. Po adaptacji projektu przez Józefa Sarego, został wzniesiony w latach 1887–1889 przez Karola Knausa i Tadeusza Stryjeńskiego. Powstał jako monumentalny dwupiętrowy budynek w stylu neorenesansu północnego, a jego ryzalit wieżowy zwieńczono okazałą kopułą.", "title": "Poczta Główna w Krakowie" }, { "text": "Od 1899 roku jest główną siedzibą poczty w Krakowie. W 1909 roku zainstalowano w nim pierwszą na terenie dzisiejszej Polski automatyczną centralę telefoniczną o pojemności 3600 numerów. Był to system Almona Strowgera, ulepszony przez inż. Dietla z Austrii i inż. Czyżykowskiego z Polski.", "title": "Poczta Główna w Krakowie" }, { "text": "Ze względu na rosnące potrzeby powierzchniowe urzędu, w latach 1930–1931 budynek gruntownie przebudowano według modernistycznego projektu Fryderyka Tadaniera. Zlikwidowano kopułę, dobudowano dwie kondygnacje oraz budynek paczkarni na zapleczu, a fasadę ozdobiono kryształkowymi elementami. Zmodernizowano także wnętrza i wyposażenie. W 1933 roku uruchomiono międzymiastową centralę telefoniczną.", "title": "Poczta Główna w Krakowie" }, { "text": "Kolejna przebudowa miała miejsce podczas okupacji niemieckiej, wtedy m.in. zastąpiono istniejący budynek paczkarni obszernym pawilonem. Polski Urząd Pocztowy wznowił działalność 22 stycznia 1945.", "title": "Poczta Główna w Krakowie" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Bukfel (także bukfajl) – dawne narzędzie ślusarskie, rodzaj piłki o możliwych wielu brzeszczotach. Służyło do wycinania kształtu tzw. brody klucza, czyli tej części, którą umieszcza się wewnątrz kłódki lub zamka, a której kształt odpowiada zastawkom mechanizmu zamka. Nazwa pochodzi z języka niemieckiego Bogenfeile czyli pilnik.", "title": "Bukfel" }, { "text": "Bukfel składał się z solidnej, metalowej ramy, w której umieszczało się klika brzeszczotów różnej grubości (czasem nazywano je po prostu pilnikami). Mocowane były na różnych wysokościach, odpowiednio do układu zastawek konkretnego egzemplarza kłódki czy zamka. Dzięki temu można było szybko wyciąć ten sam wzór na kilku kluczach. Narzędzie było popularne w Galicji od XIX wieku i używane przez kłódkarzy i ślusarzy do końca XX wieku. Używane było powszechnie w Świątnikach Górnych, gdzie ręcznie produkowano kłódki od XVIII wieku. ", "title": "Bukfel" }, { "text": "Przewodniczący Rady Języka Polskiego wypowiedział się na temat pisowni nazwy tego narzędzia powołując się na Słownik języka polskiego Jana Karłowicza z 1900 roku.", "title": "Bukfel" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Roman Pająk (ur. 2 lipca 1891 w Wilkowyjach, zm. 8 lipca 1964 w Katowicach) – artysta malarz, wykonawca prac o różnej tematyce: portretów, martwych natur, pejzaży. Najbardziej znany z prac o charakterze religijnym – obrazów i polichromii, zdobiących do dziś kościoły na Górnym Śląsku i we Francji. ", "title": "Roman Pająk" }, { "text": "Roman Pająk urodził się w rodzinie o tradycjach malarskich, malarką była jego matka, Agnieszka z domu Buczek. Wkrótce po narodzinach Romana rodzina Pająków przeprowadziła się do Piotrowic (obecnie południowa dzielnica Katowic). W wieku kilkunastu lat pierwszy raz zajął się zawodowo malarstwem, pracując na zlecenie jednej z mikołowskich firm. Następnie celem poprawy warsztatu malarskiego wyjechał do Westfalii, zdał egzamin kwalifikacyjny w Münster i podjął pracę w pracowni malarstwa artystycznego i dekoracji w Magdeburgu. W 1913 przeprowadził się do Berlina, gdzie zapoznawał się z technikami dawnych mistrzów oraz współczesnych mu wykładowców z berlińskiej Akademii Sztuk Pięknych. ", "title": "Roman Pająk" }, { "text": "W czasie I wojny światowej wcielony do armii pruskiej i wysłany na front rosyjski. Został internowany w Taszkencie, a następnie zesłany na Syberię. Po uwolnieniu przez bolszewików zdecydował się na powrót do rodzinnych Piotrowic. Środki na utrzymanie i podróż czerpał z malowania portretów. Dotarł do Władywostoku, a następnie drogą morską do Marsylii. Po powrocie na Górny Śląsk wziął udział w III powstaniu śląskim. Następnie wyjechał do Francji, gdzie trudnił się malowaniem i pracami dekoracyjnymi w Lille, Paryżu, Lens i innych miastach, pracując głównie na zlecenie parafii katolickich, dla których wykonywał dzieła o tematyce religijnej. Do Piotrowic powrócił w 1925 i założył swoje atelier. W tym okresie malował m.in. polichromie i freski o tematyce życia św. Franciszka z Asyżu w klasztorze franciszkanów w Panewnikach oraz wykonał dekorację malarską wnętrza siedziby Sejmu Śląskiego. W wieku 40 lat zawarł związek małżeński z katowiczanką Klarą Bartoń. Małżeństwo to wychowało sześcioro dzieci. ", "title": "Roman Pająk" }, { "text": "W okresie II wojny światowej był robotnikiem w firmie Th. Pilawa w Szopienicach. Po jej zakończeniu powrócił do malowania obrazów o tematyce religijnej i prac przy zdobieniu kościołów. Jego ówczesne prace można oglądać m.in. w kościołach w Chorzowie, Rybniku, Cieszynie czy Brzeziu nad Odrą. ", "title": "Roman Pająk" }, { "text": "W 1949 zatrudnił się w PSS \"Społem\" w Szopienicach, gdzie przyjmował zlecenia na malowanie prac o charakterze propagandowym w nurcie socrealizmu (portrety przywódców partyjnych, godła państwowe, prace propagandowe). Ponadto przyjmował zlecenia prywatne, głównie na portrety. Czynił to również po przejściu na emeryturę.", "title": "Roman Pająk" }, { "text": "Od 1956 w jego twórczości pojawiają się motywy fantastyki naukowej, stworzył m.in. cykl obrazów \"Życie na Marsie\".", "title": "Roman Pająk" }, { "text": "Roman Pająk zmarł 8 lipca 1964 w swoim domu w Piotrowicach. Został pochowany na cmentarzu w Katowicach-Panewnikach.", "title": "Roman Pająk" }, { "text": "Synowie artysty: Gotfryd, Hieronim i Jan poszli w ślady ojca, również zostając malarzami.", "title": "Roman Pająk" }, { "text": "Malarzowi z rodziny Pająków poświęcony jest utwór grupy Dżem \"Ballada o dziwnym malarzu\", zamieszczony na płycie Cegła.", "title": "Roman Pająk" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "SMS Szent István – austro-węgierski pancernik (drednot) typu Tegetthoff, jedyny operujący z węgierskich portów Cesarstwa. Węgry uzyskały ten pancernik w ramach umowy o finansowaniu innych pancerników tego typu. Okręt został nazwany od pierwszego króla Węgier Stefana I Świętego - (Szent István w języku węgierskim).", "title": "SMS Szent István" }, { "text": "Pancernik został zbudowany w Fiume (obecnie Rijeka w Chorwacji), w jedynej dużej węgierskiej stoczni i został przyjęty do służby w 1915. Budowa na Węgrzech spowodowała duże koszty, ponieważ dotychczas stocznia w Rijece budowała jedynie stosunkowo małe okręty i z tego powodu sama musiała zostać przebudowana.", "title": "SMS Szent István" }, { "text": "Okręt różnił się od swoich siostrzanych okrętów tym, że miał platformę zbudowaną naokoło przedniego komina, która ciągnęła się od mostka do drugiego komina. Na platformie zainstalowano kilka reflektorów poszukiwawczych. Inną różnicą w projekcie było zmodyfikowanie wylotów wentylatorów w pobliżu masztu głównego. Okręt także (jako jedyny tego typu) nie był wyposażony w sieci przeciwtorpedowe.", "title": "SMS Szent István" }, { "text": "Okręt większość służby spędził w porcie w Pula. Został trafiony przez dwie torpedy wystrzelone z włoskiego kutra torpedowego MAS-15 10 czerwca 1918, w czasie rejsu na Morzu Adriatyckim (w czasie nieudanej próby przerwania blokady Cieśniny Otranto). Szybko przewrócił się na burtę i zatonął z powodu błędów w projekcie pancerników: małej wyporności i wysokiego środka ciężkości, który był spowodowany znaczną wagą 12 dział kalibru 305 mm. Jedynie 89 marynarzy utonęło, częściowo z tego powodu, że każdy marynarz w Austro-Węgierskiej Marynarce Wojennej musiał umieć pływać zanim mógł być wyznaczony do służby frontowej.", "title": "SMS Szent István" }, { "text": "\"Szent István\" jest jednym z trzech pancerników, których zatopienie zostało sfilmowane (inne to HMS \"Barham\" i USS \"Arizona\"). Film z zatopienia okrętu był używany do zdobywania pieniędzy na Czerwony Krzyż.", "title": "SMS Szent István" }, { "text": "Boczny, barbety, wieże, stanowisko dowodzenia - 275 mm Pokładowy - 35 mm", "title": "SMS Szent István" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Witalij Aleksandrowicz Pietrow (ros. Виталий Александрович Петров, ur. 8 września 1984 w Wyborgu) – rosyjski kierowca wyścigowy. Wicemistrz serii GP2 w sezonie 2009. Od sezonu 2010 kierowca Formuły 1. Pierwszy i jedyny w historii Rosjanin startujący w tej serii.. Pietrow nazywany jest \"rakietą z Wyborga\".", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Urodził się 8 września 1984 w Wyborgu. Jest kawalerem, nie ma dzieci. Finansuje go ojciec, Aleksandr Pietrow, dzięki któremu Pietrow rozpoczął karierę wyścigową. Jak sam twierdzi, to właśnie wsparcie finansowe ojca pozwoliło mu startować w Formule 1. Menedżerem Pietrowa jest Rosjanka Oksana Kosaczenko.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W odróżnieniu od większości kierowców Formuły 1 Pietrow nigdy nie startował w wyścigach gokartów. Swoją karierę wyścigową rozpoczął w Rosji, gdzie w latach 1998-2001 startował w rajdowych sprintach i wyścigach na lodzie. W 2001 został mistrzem Rosji w rajdowych sprintach. W 2002 brał udział w różnych rosyjskich seriach wyścigowych – Pucharze Łady, Pucharze VW Polo i Formule 2.0. Występując w zespole SK OOO Favorit, zdominował zawody o Puchar Łady, zwyciężając we wszystkich 5 wyścigach. W serii Formuły 2.0 zajął jednak dopiero 10. miejsce. W 2003 zadebiutował poza granicami swojego kraju występując we włoskiej Formule Renault. Poza tym ścigał się również w Formule Renault Masters, Euroseries 3000 oraz zimowej edycji brytyjskiej Formuły Renault. Poza 4. pozycją w klasyfikacji generalnej ostatniej z tych imprez nie osiągnął jednak znaczących rezultatów. W sezonie 2004 startował w pojedynczych wyścigach we włoskiej Formule Renault, Euroserii oraz Eurocupie, jednakże, podobnie jak rok wcześniej, nie uzyskiwał zbyt dobrych wyników. Sukcesy osiągał tylko w Rosji, gdzie zdobył tytuł wicemistrzowski w Formule Łada. W 2005 zdobył kolejne dwa tytuły mistrzowskie – w rosyjskiej serii Łada Revolution i Rosyjskiej Formule 1600. W kolejnym sezonie ponownie ścigał się w Euroseries 3000 w barwach zespołu Euronova Racing. W klasyfikacji generalnej zajął ostatecznie 3. miejsce. Wziął również udział w dwóch wyścigach serii International Formula Master rozegranych na torze Masaryk Circuit w czeskim Brnie, jednak nie zdobył w nich punktów.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W połowie sezonu 2006 zadebiutował w serii GP2. Reprezentował barwy ekipy DPR Direxiv, w której zajął miejsce zwolnionego Oliviera Pla. W 8 startach Pietrow nie zdobył punktów, a jego najlepszym wynikiem była 10. pozycja w jednym z wyścigów. ", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W kolejnym sezonie podpisał kontrakt z hiszpańskim zespołem Campos Grand Prix, gdzie jego partnerem wyścigowym był Giorgio Pantano. 29 września 2007 na torze Circuit Ricardo Tormo w Walencji Pietrow odniósł swoje pierwsze zwycięstwo w serii GP2. W pierwszym pełnym sezonie startów w tej serii wyścigowej Pietrow zdobył łącznie 21 punktów, co dało mu 13. pozycję w klasyfikacji generalnej. Przegrał jednak dość wyraźnie rywalizację z Giorgio Pantanim, który ostatecznie skończył sezon na 4. miejscu. W przerwie przed kolejnym sezonem GP2 wystartował w pierwszej edycji zimowej azjatyckiej serii GP2, gdzie z łączną sumą 33 punktów został sklasyfikowany na 3. pozycji. ", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W sezonie 2008 Pietrow ponownie występował w zespole Campos. Jego wyniki były lepsze niż rok wcześniej, gdyż trzykrotnie stanął na podium. Odniósł również zwycięstwo w Walencji na torze Valencia Street Circuit. W klasyfikacji generalnej zajął ostatecznie 7. lokatę, a Campos, w którego barwach startował, zdobył tytuł mistrzowski w klasyfikacji konstruktorów. Jednakże, podobnie jak rok wcześniej, Rosjanin przegrał rywalizację z drugim kierowcą swojego zespołu Lucasem di Grassim, który w trakcie sezonu zastąpił Bena Hanleya. W przerwie przed kolejnym sezonem GP2 wystartował w drugiej edycji zimowej azjatyckiej serii GP2, gdzie z łączną sumą 28 punktów został sklasyfikowany na 5. pozycji.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W sezonie 2009 Pietrow pozostał w hiszpańskim zespole, który przekształcono w Barwa Addax. Jego partnerem wyścigowym został Francuz Romain Grosjean. Był to jego najlepszy sezon w historii występów w serii GP2. Odniósł dwa zwycięstwa – na torze Istanbul Park w Stambule oraz na torze Valencia Street Circuit w Walencji. Ponadto jeszcze pięciokrotnie stawał na podium. W klasyfikacji generalnej z dorobkiem 75 punktów zdobył tytuł wicemistrzowski. Był to jego ostatni sezon w serii GP2. W ciągu czterech lat startów w tej serii wyścigowej w 69 wyścigach odniósł 4 zwycięstwa i 11 razy stał na podium.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Przed rozpoczęciem sezonu 2010 Pietrow był przymierzany do startów w zespołach Campos, Sauber i Renault. Ostatecznie 31 stycznia 2010 rosyjski kierowca został oficjalnie potwierdzony jako partner Roberta Kubicy w zespole Renault w sezonie 2010. Za kierownicą bolidu Renault R30 zadebiutował 3 lutego 2010 podczas przedsezonowych testów na torze Circuit Ricardo Tormo w Walencji.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "14 marca 2010 w Grand Prix Bahrajnu wystartował w swoim pierwszym wyścigu Formuły 1, stając się tym samym pierwszym w historii Rosjaninem startującym w Formule 1. Dzień wcześniej zajął 17. miejsce w sesji kwalifikacyjnej. Udział w wyścigu zakończył już na 13. okrążeniu, kiedy to uszkodził zawieszenie i odpadł z dalszej rywalizacji.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Dwa tygodnie później, 28 marca, podczas Grand Prix Australii, Pietrow zajął dopiero 18. miejsce w kwalifikacjach. Po starcie wyścigu awansował na 8. pozycję, jednak na 9. okrążeniu wypadł z toru i ponownie musiał przedwcześnie zakończyć swój udział w rywalizacji.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "4 kwietnia na torze Sepang International Circuit podczas Grand Prix Malezji po raz drugi awansował do drugiej części sesji kwalifikacyjnej, aczkolwiek nie zakwalifikował się do trzeciej części i ostatecznie zajął 11. miejsce. Po starcie wyścigu awansował na 9. pozycję, jednak na 32. okrążeniu z powodu awarii skrzyni biegów zjechał na pobocze i zrezygnował z dalszej rywalizacji. Podczas całego weekendu wyścigowego w Malezji Pietrow startował z czarną opaską na ręce na znak solidarności z osobami, które straciły życie podczas ataków terrorystycznych w moskiewskim metrze.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "18 kwietnia, pomimo startu z 14. pozycji, podczas Grand Prix Chin awansował na 7. miejsce, dzięki czemu zdobył swoje pierwsze punkty w historii startów w Formule 1.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W kwalifikacjach do Grand Prix Hiszpanii zajął 14. miejsce, jednak, z powodu uszkodzenia bolidu podczas treningu, musiał wymienić skrzynię biegów, w wyniku czego został cofnięty o pięć pozycji na starcie. Do wyścigu w dniu 9 maja wystartował z 19. pola startowego, a ostatecznie, po awansie o 8 pozycji, zajął 11. miejsce.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Podczas drugiej części kwalifikacji do Grand Prix Monako rozbił swój bolid, jednak ostatecznie wystartował do wyścigu z 14 pozycji. Na 31. okrążeniu wyścigu uszkodził oponę, przez co konieczna była dodatkowa wizyta w boksach. Ostatecznie z powodu problemów z zawieszeniem na 73. okrążeniu zrezygnował z dalszej rywalizacji, jednak zgodnie z regulaminem (który mówi, że gdy zawodnik przejedzie 90% dystansu, jest klasyfikowany jako zawodnik, który ukończył wyścig) został sklasyfikowany na 13. pozycji.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "29 maja, podczas kwalifikacji do Grand Prix Turcji, Pietrow po raz pierwszy w karierze zakwalifikował się do trzeciej części sesji kwalifikacyjnej, w której zajął 9. miejsce. W wyścigu przez większą część rywalizacji zajmował miejsce w pierwszej dziesiątce, jednak na 55. okrążeniu doszło do kontaktu z bolidem Fernando Alonso, w wyniku którego pękła przednia opona w bolidzie Pietrowa, który musiał zjechać do boksu. Rosjanin zajął ostatecznie 15. miejsce, jednak, po raz pierwszy w karierze, na świeżym komplecie opon zdołał ustanowić najszybsze okrążenie w wyścigu.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "12 czerwca, w kwalifikacjach do Grand Prix Kanady 2010 zajął 14. miejsce. Dzień później, tuż po starcie wyścigu Pietrow zderzył się z Pedro de la Rosą. 10 okrążeń później otrzymał karę przejazdu przez boksy za falstart. Na 19. kółku Rosjanin zjechał do boksu po nowe skrzydło, a po wyjeździe z alei serwisowej zajmował ostatnie miejsce. Kilka okrążeń później ponownie został ukarany przymusowym przejazdem przez boksy, tym razem za spowodowaniem kolizji z de la Rosą. Ostatecznie Pietrow ukończył wyścig na 17. pozycji ze stratą dwóch okrążeń do zwycięzcy.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Kwalifikacje do Grand Prix Europy 2010 ukończył na miejscu 10. Podczas wyścigu, na 9. okrążeniu, gdy na tor wjechał samochód bezpieczeństwa, Pietrow zjechał do boksu. Po dwunastym okrążeniu był 12., wyścig ukończył na 14.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W Grand Prix Wielkiej Brytanii 2010 uzyskał 16. miejsce w kwalifikacjach. Po raz pierwszy do pit-stopu zjechał pod koniec 15. okrążenia. Po 26. okrążeniu na tor wjechał samochód bezpieczeństwa, a po wznowieniu Rosjanin zajmował 10. miejsce. Na 32 okrążeniu Pietrow próbował wyprzedzić Hulkenberga i zyskać dziewiąte miejsce, ale nie udało mu się. Wkrótce po raz drugi zjechał do boksu. Wyścig ukończył na 13. pozycji. ", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W Grand Prix Niemiec 2010 uzyskał 13. lokatę w kwalifikacjach. W wyścigu, na 22 okrążeniu Pietrow wyprzedził Kobayashiego i próbował zrobić to samo z Schumacherem. Na 52. okrążeniu był 10. i na tej pozycji ukończył wyścig, po raz drugi zdobywając punkty w Formule 1.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W Grand Prix Węgier 2010 zdobył najwyższe jak dotąd, 7. miejsce w kwalifikacjach. W wyścigu Pietrow po dobrym starcie wyprzedził Hamiltona i Rosberga, awansując na piąte miejsce, jednak na następnym okrążeniu Hamilton odzyskał pozycję. Po 10. okrążeniu Pietrow tracił do lidera 18,2 sekundy. Po 17. kółku rosyjski kierowca został wyprzedzony przez Barichello. Po 33 okrążeniach tracił do niego 1,1 sekundy, jednak ten ten drugi pozostawał bez postoju - finalnie Pietrow zajął 5. lokatę.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W kwalifikacjach do Grand Prix Belgii 2010 zajął najsłabszą w karierze, 24. pozycję w kwalifikacjach. W wyścigu, na początku drugiego okrążenia na tor wjechał samochód bezpieczeństwa - przed wznowieniem Pietrow zajmował 11. pozycję. Na 11. okrążeniu wyprzedził Rosberga i wysunął się na 9. miejsce. Po 15. kółku po raz pierwszy zjechał do pit-stopu. Na 33. zrobił to po raz drugi, z powodu deszczu. Ukończył wyścig na 9. miejscu.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W Grand Prix Włoch 2010 uzyskał 20. miejsce w kwalifikacjach. Na dziesięć okrążeń przed zakończeniem wyścigu był 10. i pozostawał bez postoju - wykonał go na 51. okrążeniu. W wyścigu nie punktował, kończąc go na 13. pozycji.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W Grand Prix Singapuru 2010 zdobył 12. miejsce w kwalifikacjach. Na starcie wyścigu wysunął się na 10. miejsce. Podczas wjechania samochodu bezpieczeństwa, skierował się do boksu w celu wymiany opon z miękkich na twarde. Później doszło do kontaktu między Hulkenbergiem i Pietrowem podczas walki o pozycję - zostali wówczas wyprzedzeni przez Sutila. Na 12. okrążeniu był piętnasty, mając za sobą Buemiego, a przed nim jechał Massa. Wkrótce awansował na czternaste, z powodu problemów Glocka. Pietrow po 33. okrążeniu był jedenasty i na tej pozycji ukończył wyścig.. ", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W Grand Prix Japonii 2010 uzyskał 13. miejsce w kwalifikacjach. Na samym początku wyścigu, po całkiem udanym starcie Witalij Pietrow zjeżdżając do lewej krawędzi toru zahaczył o przód bolidu Nico Hulkenberga. Rosjanin uderzył w bandę, rozbijając swój bolid naprzeciwko garaży, natomiast Hulkenberg zatrzymał się w pierwszym zakręcie z uszkodzonym zawieszeniem.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Kwalifikacje do Grand Prix Korei Południowej 2010 ukończył na 20. pozycji. Podczas wyścigu pierwszy pit-stop zaliczył na dwudziestym okrążeniu, kiedy to na wyścigu pojawił się samochód bezpieczeństwa. W wyścigu miał wypadek na 39. okrążeniu, po poślizgu przy dużej prędkości uderzył w bandę oddzielającą aleję serwisową od toru. ", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Kwalifikacje do Grand Prix Brazylii 2010 ukończył na 10. miejscu. W wyścigu, na siedemnastym okrążeniu został wyprzedzony przez Jensona Buttona, po czym wykonał postój. Drugi pit-stop zaliczył na 51. kółku - po wyjechaniu z niego był szesnasty i na tej pozycji dojechał do mety.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Do ostatniego wyścigu sezonu, Grand Prix Abu Zabi 2010 zakwalifikował się na 10. pozycji. Ukończył go na 6. pozycji, pomagając zdobyć Sebastianowi Vettelowi tytuł Mistrza Świata, dzięki temu, że przez ponad połowę wyścigu utrzymywał za sobą Fernando Alonso, który również był pretendentem do tego tytułu. W końcowej klasyfikacji sezonu uplasował się na 13. miejscu.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Sezon 2011 rozpoczął się Grand Prix Australii, gdzie w kwalifikacjach Rosjanin zajął 6. miejsce, najwyższe jak dotąd w swoich dotychczasowych występach w Formule 1. W wyścigu już na starcie awansował na czwartą pozycję. Na 22 okrążenia przed końcem spadł na piątą pozycję, jednak wkrótce uzyskał trzecią lokatę i nie dając się wyprzedzić Alonso zdobył swoje pierwsze podium w Formule 1, zajmując 3. miejsce w wyścigu.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Podczas kwalifikacji do Grand Prix Malezji zajął 8. miejsce. Po dobrym starcie w wyścigu przesunął się na piątą pozycję. Na szóstym okrążeniu, w wyniku wypadnięcia na zakręcie spadł o dwa miejsca w dół. Na kolejnych okrążeniach znajdował się pomiędzy szóstą a dziesiątą pozycją. Na piętnastym kółku po raz pierwszy zjechał do boksu, a po raz drugi na dwudziestym siódmym. Na 33. okrążeniu zajmował dziewiąte miejsce, jednak udało mu się wyprzedzić Kobayashiego, na 44. okrążeniu po raz trzeci zaliczył pit-stop. Dwa okrążenia przed końcem, na 54. kółku doszło do uszkodzenia drążka kierownicy jego bolidu po tym, jak Pietrow wyjechał poza tor i podczas próby powrotu na jezdnię uniósł się nieco w powietrze, a lądując zniszczył układ kierowniczy i Rosjanin zakończył wówczas wyścig, został jednak sklasyfikowany na siedemnastej pozycji, ze względu na przejechanie wystarczającego dystansu. Średnia prędkość Pietrowa w tym wyścigu wynosiła 188,641 km/h, dwukrotnie wyprzedzał on innych kierowców. W wyniku wypadku spadł aż o pięć pozycji w klasyfikacji kierowców.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Podczas kwalifikacji do Grand Prix Chin 2011 Witalij Pietrow uzyskał czwarty czas podczas Q2, po czym ze względu na problemy z bolidem nie wziął udziału w trzeciej części kwalifikacji i w wyścigu wystartował na dziesiątej pozycji. Po słabym starcie w wyścigu znalazł się w drugiej dziesiątce, od dziesiątego okrążenia zaczął jednak wyprzedzać kolejnych kierowców i znalazł się na trzeciej pozycji po szesnastym okrążeniu, a następnie zjechał do pit-stopu na zmianę opon i powrócił na pogranicze pierwszej i drugiej dziesiątki. Na trzydziestym siódmym okrążeniu zjechał po raz drugi do pit-stopu, będąc wówczas na dziewiątym miejscu. Wyścig ukończył na tej właśnie pozycji, awansując o jedną pozycję w klasyfikacji kierowców. Ogółem w wyścigu zaliczył sześć manewrów wyprzedzania.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "W kwalifikacjach do Grand Prix Turcji 2011 rosyjski kierowca wywalczył siódmą pozycję na starcie. Na starcie wyścigu spadł o jedną pozycję. Następnie zaliczył stłuczkę z Michaelem Schmacherem – niemiecki kierowca musiał wymienić przednie skrzydło. Przez kilka okrążeń Pietrow znajdował się na piątej pozycji, jednak wyścig ukończył na ósmym miejscu.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Sesje kwalifikacyjne Grand Prix Hiszpanii 2011 Pietrow ukończył na szóstej pozycji, tym samym powtarzając swój najlepszy wynik z Australii. Podczas startu awansował na piąte miejsce. Po raz pierwszy na pit-stop zjechał na jedenastym okrążeniu, po którym przez kilkanaście okrążeń znajdował się na ósmej pozycji. Na 26. i 41. kółku zaliczył dwa kolejne postoje, na 42. okrążeniu został zdublowany. Wyścig ukończył na 11. miejscu ze stratą jednego okrążenia do zwycięzcy, Sebastiana Vettela i spadł na dziewiąte miejsce w klasyfikacji kierowców.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Podczas drugiego treningu do Grand Prix Monako 2011 Witalij Pietrow uderzył w bandę na zakręcie Nouvelle Chicane. Zniszczone zostało jego przednie skrzydło oraz zawieszenie. Osiągnął jedenasty czas. W kwalifikacjach uzyskał jedenasty czas, jednak w wyścigu wystartował z dziesiątego pola ze względu na wypadek Sergio Péreza. Nie został sklasyfikowany, ponieważ na 67. okrążeniu doznał kolizji i został przewieziony do szpitala Księżnej Grace w Monako.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Do wyścigu w Kanadzie wystartował z 10. pozycji, a ukończył go na 5. miejscu, dzięki czemu awansował na siódme miejsce w klasyfikacji kierowców.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Do Grand Prix Europy 2011 wystartował z 11. pozycji, jednak zaliczył słaby start, zaczynając wyścig na oponach pośrednich i stracił kilka pozycji. Następnie Michael Schumacher uderzył w bolid Witalija Pietrowa uszkadzając przednie skrzydło swojego bolidu. Wyścig kończył na 15. miejscu i spadł na 8. pozycję w klasyfikacji.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Do wyścigu na Silverstone rosyjski kierowca wystartował na 14. pozycji. Na szóstym okrążeniu, jadąc na 15. miejscu stracił dwie pozycje, gdyż wyprzedzili go kierowcy Toro Rosso. Wyścig ukończył na 12. miejscu.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Grand Prix Niemiec 2011 ukończył na dziesiątym miejscu, startując z dziewiątego.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "17 lutego, po zwolnieniu Jarno Trulliego, Caterham F1 Team potwierdził Rosjanina na stanowisku kierowcy wyścigowego zespołu. Partneruje on Finowi – Heikkiemu Kovalainenowi.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Do pierwszego wyścigu sezonu, Grand Prix Australii wystartował z dziewiętnastego pola startowego. Po przejechaniu ośmiu okrążeń w pierwszej części sesji kwalifikacyjnej zajął dwudzieste miejsce, jednak awansował o jedno dzięki karze nałożonej na Sergio Pereza. Na 34. okrążeniu, gdy jechał na 14. pozycji jego bolid doznał awarii i Pietrow zatrzymał się na prostej startowej, co spowodowało pierwszy w sezonie wyjazd safety caru.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": "Do Grand Prix Malezji wyruszył z 19. pola startowego. Na 13. i 39. kółku zjeżdżał do alei serwisowej. Wyścig ukończył na szesnastym miejscu.", "title": "Witalij Pietrow" }, { "text": " Starty w poszczególnych Grand Prix ", "title": "Witalij Pietrow" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Irwingiowate (Irvingiaceae) – rodzina roślin okrytonasiennych z rzędu malpigiowców. Skupia około 10 gatunków z trzech rodzajów spotykanych w tropikach Afryki oraz Azji południowo-wschodniej. Występują one w lasach na terenach suchych, rzadziej nad rzekami, na terenach zalewowych. Mięsiste owoce kilku gatunków z rodzaju irwingia są spożywane. Z nasion Irvingia gabonensis wytłacza się tłuszcz (tzw. „masło cay-cay”) wykorzystywany m.in. do wytwarzania czekolady. W Afryce zachodniej miażdżone nasiona tego gatunku są spożywane także jako dodatek do potraw rybnych.", "title": "Irwingiowate" }, { "text": "Do irwingiowatych należą drzewa, w tym także osiągające okazałe rozmiary – do 55 m wysokości. Drzewa z gatunku Klainedoxa gabonensis wyróżniają się potężnymi korzeniami szkarpowymi. Liście są skrętoległe, całobrzegie, owalne lub eliptyczne, krótkoogonkowe. Mają charakterystyczne, okazałe, asymetryczne, złączone w pary przylistki. Okazałe są także ostro zakończone pąki. Drobne kwiaty (do 4 mm długości) zebrane są w kątowo lub szczytowo wyrastające wiechowate kwiatostany. Kwiaty są promieniste, obupłciowe, 5-krotne. Działki kielicha i płatki korony są wolne. Na masywnym dysku kwiatowym wyrasta w pojedynczym okółku 10 pręcików dłuższych od okwiatu, otaczających zalążnię górną, składającą się z 2 do 5 zrośniętych owocolistków. Owocem jest zwykle pestkowiec, tylko u Desbordesia skrzydlak.", "title": "Irwingiowate" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Góra Parkowa w Sanoku, znana też pod nazwami: Stróżnia, Straszyna Góra, Aptekarka, Góra Mickiewicza, Góra Parkowa, Władycza Góra (364 m n.p.m.) – góra znajdująca się w centrum miasta Sanoka. ", "title": "Góra Parkowa (Sanok)" }, { "text": "W źródłach historycznych góra wspomniana po raz pierwszy w 1446 roku, gdy królowa Zofia potwierdzając orzeczenie komisarzy przez siebie wyznaczonych dla rozstrzygnięcia sporu między radą i pospólstwem miasta Sanoka a Tomaszem Skonczewiczem, mieszczaninem, o ogród na górze Stroznia, położony blisko miasta, przyznaje ten ogród miastu. Ówczesna nazwa góry Stróżnia pochodziła od straży (stróży) wystawianych na szczycie, które w zamierzeniu miały dokonywać obserwacji okolic i w razie potrzeby alarmować Zamek Królewski o zbliżaniu się potencjalnych wrogów.", "title": "Góra Parkowa (Sanok)" }, { "text": "Plan katastralny miasta z 1852 roku podał nazwę tej góry jako Struszyna Góra.", "title": "Góra Parkowa (Sanok)" }, { "text": "W związku z setną rocznicą urodzin Adama Mickiewicza w 1898 roku na górze usypano kopiec (także imienia poety), a na zboczach utworzono park miejski im. Adama Mickiewicza w Sanoku. Jego projekt wykonał architekt miejski, Władysław Beksiński. Tworzenie parku miejskiego zainicjowało pierwotnie towarzystwo \"Znicz\" (zajmujące się krzewieniem oświaty, kultury, czytelnictwa) za sprawą jej organizatora Jana Zarewicza (z zawodu aptekarza – stąd nazwa góry Aptekarka). Zarewicz odstąpił miastu za symboliczną kwotę południowe i wschodnie zbocza góry Stróżni. Podobnie uczynił hrabia dr Aleksander Mniszek-Tchorznicki (jako sędzia i przewodniczący delegacji przyczynił się do pozostania Morskiego Oka w granicach Polski w wyniku sporu terytorialnego), który na przełomie 1909/1910 ofiarował miastu północne zbocze góry o powierchni 7 morgów ziemi celem powiększenia areału parku. Zgodnie z decyzję Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka anektowana część ogrodu miejskiego została mianowana imieniem Fryderyka Chopina w setną rocznicę urodzin kompozytora (1910).", "title": "Góra Parkowa (Sanok)" }, { "text": "Na górze znajduje się wieża nadawcza o wysokości 38 m.", "title": "Góra Parkowa (Sanok)" } ]

[]

[]

{}

[]

[]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Kanał Ulga (Kanał Ulgi, Nowa Odra) – kanał wodny w Raciborzu o długości 7,5 km. Zbudowany został w celach przeciwpowodziowych w latach 1934–1942. Zaczyna się i kończy na rzece Odrze, tworząc jednocześnie sztuczną wyspę.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "Celem budowy kanału było odsunięcie Odry od centrum miasta. Po jego wybudowaniu koryto rzeki miało zostać wysuszone i przekształcone w tereny zielone. Pierwszy plan oddalenia Odry od miasta opracował w roku 1751 wrocławski inspektor Neuwertz. Zaczęto wówczas nawet robić na Płoni wykop o długości 400 m. W 1872 roku powstał również projekt kanału Odra-Dunaj. W 1883 roku zrodziła się koncepcja wybudowania zapory na Odrze pod Raciborzem, a projekt kanału Odra-Dunaj wzbogacił się o plan utworzenia zbiornika o powierzchni 10 200 hektarów. W projekcie budowy tego kanału miał on biec prawie równolegle z dzisiejszą ul. Brzeską i torami kolejowymi, aby następnie przejść przez teren byłego stawu Kamieniok na dzisiejsze osiedle Obora, gdzie między ul. Łokietka i Chrobrego przeciąłby ul. Gliwicką w dzielnicy Markowice. Następnie biegłby równolegle do torów i przeciąłby staw Brzeziniak w rezerwacie Łężczok.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "Budowę kanału Odra-Dunaj pokrzyżowało powstanie Republiki Czechosłowackiej, dlatego władze Niemiec postanowiły wybudować kanał zmniejszający zagrożenie przeciwpowodziowe w mieście. Dodatkowym bodźcem dla tej inwestycji była walka z bezrobociem poprzez organizowanie robót publicznych. Koryto nowego kanału przebiegało o wiele bliżej miasta i nie stykało się z łożyskiem kanału Odra-Dunaj. 16 maja 1934 roku rząd niemiecki zdecydował się rozpocząć inwestycję. W pierwszej transzy na ten cel przeznaczono środki w wysokości dwóch milionów marek.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "Planowano podczas budowy wydobyć 4 miliony m³ ziemi, a na całej długości kanału od strony miasta usypano wał przeciwpowodziowy. Na kanale przewidziano utworzenie czterech mostów – pierwszy na południu, jako przedłużenie dzisiejszej ul. Sudeckiej, drugi w ciągu dzisiejszej ul. Rybnickiej, trzeci jako most kolejowy na dzisiejszej linii kolejowej nr 151 i czwarty w biegu dzisiejszej ul. Rudzkiej. Nie przewidziano osobnego mostu dla działającej wtedy kolei wąskotorowej, którą według planu z 1934 roku postanowiono poprowadzić mostem na ul. Rybnickiej. Założenia tego jednak nie zrealizowano i odcinek linii wąskotorowej pomiędzy stacjami Ratibor Plania i Lukasine został zlikwidowany. Kolejka wąskotorowa kończyła swój bieg na Lukasynie. Ponadto zmieniony został bieg ul. Rybnickiej, aby most przebiegał prostopadle do nurtu kanału. Pierwotnie ulica ta skręcała na wysokości obecnie znajdującej się stacji benzynowej w kierunku przejazdu kolejowego na Dębiczu. Przy pierwotnym biegu ulica ta przecinałaby kanał pod skosem.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "W planach koryto Odry miało zostać wysuszone i w tym miejscu chciano urządzić tereny zielone. W wyniku aneksji Austrii i przyłączeniu do III Rzeszy Sudetów przewidywano zwiększenie ruchu kolejowego w tym rejonie. W związku z tym zmieniono pierwotne plany w kierunku zasypania koryta rzeki i utworzenia dodatkowej linii kolejowej śladem dawnego koryta, między starym mostem kolejowym, a terenami dzisiejszego Rafako, które dawniej były użytkowane przez Bractwo Strzeleckie. Planowano zrealizować to w ciągu 4–5 lat za 10 milionów marek.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "Prace ruszyły 21 sierpnia 1934 roku – pierwszą łopatę w miejscu dzisiejszego mostu prowadzącego do Markowic wbił ówczesny gauleiter Śląska, Helmuth Brückner. Pierwszym budowanym odcinkiem był fragment od dzisiejszego mostu na ulicy prowadzącej do Markowic do ujścia kanału koło Miedoni. Wydobyto wtedy 400 000 m³ ziemi, z której usypano wały przeciwpowodziowe, a resztę wsypano do wyrobiska nieużytkowanej już cegielni. Tylko w niektórych odcinkach budowy wykorzystywano koparkę o napędzie parowym. W celu przetransportowania wydobywanej ziemi wybudowano torowisko o długości 7 km i szerokości 75 cm. Do ciągnięcia wagonów wykorzystywano 4–5 parowozów. W maju 1935 roku rozpoczęto budowę odcinka od ul. Rudzkiej do torów kolejowych. W sierpniu 1935 roku przy budowie kanału pracowało 1 200 robotników, a w październiku już tylko 700. Jesienią roku 1937 zaczęto prace na odcinku na południe od ul. Rybnickiej. ", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "W 1939 roku inwestycję znacznie skomplikowały dwie powodzie, w maju i w lipcu. Dane z 26 maja mówią o tym, że o pierwszej w nocy woda osiągnęła wysokość 683 cm przy stanie alarmowym wynoszącym 600 cm. Woda zalała domostwa przy brzegu rzeki i niżej położone. Dostała się także do wykopów na południowym odcinku, po czym przerwała wały i przedostała się do kolejnych odcinków, w wyniku czego powstało jezioro o długości 5 km. Na terenie budowy odnotowano znaczne straty, a prace zostały przerwane. Z jednych miejsc kanału została wypłukana ziemia, a w innych naniesiony namuł. Most na ul. Rybnickiej oraz tymczasowy most kolejowy zostały przerwane. Grobla, na której znajdowały się tory kolei wąskotorowej została podmyta, a tory wisiały w powietrzu. Jednakże mosty z dźwigarów skrzynkowych zostały umiejscowione, a grobla i torowisko było ułożone dzięki czemu w nocy ruch został przeniesiony na właściwe torowiska. Informacja prasowa z 19 lipca mówi o zagrożeniu powodziowym jakie niesie ciągle podnoszący się poziom wody na Odrze. 28 lipca o godzinie 20 poziom rzeki wynosił 735 cm. Po powodzi wodę z terenu budowy przepompowano i powrócono do robót. Prace ostatecznie zakończono 18 grudnia 1942 roku. Stare koryto rzeki wbrew wcześniejszym planom jednak pozostawiono.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "Roboty wykonywały firmy Lenz & Spółka z Gliwic oraz Richard Schulz ze Strzelec Opolskich. Z wydobytej w trakcie budowy ziemi usypano wały przeciwpowodziowe, a nadmiar wsypano do nieczynnej pobliskiej żwirowni.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "Część kanału Ulga wraz ze zbiornikiem Racibórz Dolny może w przyszłości stać się częścią planowanego kanału Odra-Dunaj-Łaba.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "Kanał biegnie w południowym Raciborzu od rozwidlenia z Odrą w 45,7 km jej biegu i po jej prawej stronie, na wschód od Studziennej i Sudoła. Następnie, zataczając łagodne półkola płynie w kierunku północnym. Kończy swój bieg wpadając do Odry w okolicy Miedoni łącząc się ponownie z Odrą w 55 km jej biegu. Do kanału na wysokości Brzezia wpływa jako prawy dopływ struga Plęśnica (potocznie nazywana Plinc). Na kanale znajdują się cztery mosty, w tym trzy drogowe: na ul. Sudeckiej, Rybnickiej i Rudzkiej oraz jeden most kolejowy na linii nr 151. Niewielki fragment końcowy kanału stanowi granicę pomiędzy Raciborzem a gminą Nędzahttp://maps.geoportal.gov.pl/webclient/Default.aspx?crs=EPSG%3A2180&bbox=440330.203125,243034.6484375,453742.703125,251734.6484375&variant=TOPO Geoportal. [dostęp 2010-11-08].", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" }, { "text": "Kanał ma przekrój podwójnego trapezu. Jego rozpiętość górna wynosi od 93 do 116 m, dolna 38,6 m, głębokość 6 m, a długość 7,3 km.", "title": "Kanał Ulga w Raciborzu" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Ryszard Świerad (ur. 10 sierpnia 1955 w Wałbrzychu, zm. 3 sierpnia 2011 w Spale) – polski zapaśnik w stylu klasycznym, reprezentant kraju, następnie trener.", "title": "Ryszard Świerad" }, { "text": "Zapasy zaczął uprawiać w klubie Wisłoka Dębica i z tym klubem był związany do 1985. W 1972 został mistrzem Polski juniorów młodszych, w 1973 mistrzem Polski juniorów. Dwukrotnie sięgnął po tytuł mistrza Polski seniorów (1977 – kat. 62 kg i 1980 – kat. 62 kg), a z Wisłoką Dębica także po tytuł drużynowego mistrza Polski (1972, 1973). W 1985 był krótko trenerem sekcji zapaśniczej Wisłoki. Następnie wyjechał do Szwecji.", "title": "Ryszard Świerad" }, { "text": "Już jako junior sięgnął po wicemistrzostwo świata seniorów w 1973 (kat. 48 kg). W 1977 zajął w mistrzostwach świata 5 miejsce (kat. 57 kg), w 1980 kolejny raz zdobył wicemistrzostwo świata (kat. 62 kg), a w 1981 osiągnął swój największy sukces sportowy, zdobywając złoty medal tej imprezy (również w kategorii 62 kg). Był także dwukrotnym medalistą mistrzostw Europy w kategorii 62 kg: złotym (1981) i srebrnym (1980). W 1982 i 1983 zajmował w mistrzostwach kontynentu 5 miejsce. Nigdy nie wystąpił na igrzyskach olimpijskich.", "title": "Ryszard Świerad" }, { "text": "Po igrzyskach olimpijskich w Barcelonie w 1992 został trenerem polskiej reprezentacji zapaśniczej w stylu klasycznym. Trenowani przez niego zawodnicy podczas igrzysk olimpijskich w Atlancie w 1996 zdobyli pięć medali: trzy złote (Ryszard Wolny, Andrzej Wroński i Włodzimierz Zawadzki), jeden srebrny (Jacek Fafiński) i jeden brązowy (Józef Tracz). Od 1998 prowadził kolejno reprezentacje Szwecji i Danii, z którymi również odnosił sukcesy medalowe.", "title": "Ryszard Świerad" }, { "text": "Zmarł w trakcie zgrupowania z reprezentacją Danii przed Memoriałem Władysława Pytlasińskiego.", "title": "Ryszard Świerad" }, { "text": "Dwukrotnie znalazł się w pierwszej dziesiątce najlepszych polskich sportowców roku w plebiscycie „Przeglądu Sportowego”. W 1981 zajął w nim 9. miejsce, w następnym roku był czwarty. W 1996 został trenerem roku według „Przeglądu Sportowego”.", "title": "Ryszard Świerad" }, { "text": "Postanowieniem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego z 16 grudnia 1996 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.", "title": "Ryszard Świerad" } ]

[]

[]

{}

[]

[]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Herb Pilzna (cz. Plzeňský znak) – herb czeskiego miasta Pilzna stolicy kraju pilzneńskiego.", "title": "Herb Pilzna (Czechy)" }, { "text": "Najstarszą częścią herbu miasta Pilzna jest srebrny chart na czerwonym polu, który został umieszczony podczas wojen husyckich aby zaznaczyć wierność miasta cesarzowi oraz czeskiemu królowi.", "title": "Herb Pilzna (Czechy)" }, { "text": "Drugim najstarszym elementem herbu Pilzna jest złoty dwugarbny wielbłąd na zielonym polu umieszczony w 1434 przez Zygmunta Luksemburskiego. Zwierzę to zostało podarowane przez Władysława II Jagiełłę czeskim rycerzom, którzy przybyli z posiłkami pod Grunwald. Do Czech wielbłąd zawędrował dzięki czeskiemu dowódcy wojskowemu sierotek oraz husycie Janowi Čapkowi z Sán, który wsparł militarnie polskiego króla podczas wojny polsko-krzyżackiej w latach 1431–1435.", "title": "Herb Pilzna (Czechy)" }, { "text": "Čapek powrócił z Polski do ogarniętych wojnami religijnymi Czech. W czasie oblężenia katolickiego Pilzna, obrońcy miasta dokonali wypadu poza mury miejskie porywając husytom wielbłąda. Na pamiątkę tego czynu oraz dla podkreślenia waleczności mieszkańców Pilzna król dodał wielbłąda do herbu.", "title": "Herb Pilzna (Czechy)" }, { "text": "Kolejnym elementem herbu Pilzna stały się klucze papieskie na srebrnym polu jakie w 1466 nadał miastu papież Paweł II oraz pół czarnego orła i srebrna zbroja na złotym polu, co miało symbolizować przywiązanie mieszkańców Czech do wiary katolickiej oraz jej obronę przed herezją husycką.", "title": "Herb Pilzna (Czechy)" }, { "text": "Pilznanie w drugiej połowie XV wieku wzbogacili herb miejski w wizerunek otworzonej na oścież bramy miejskiej z rycerzem przedstawiającym założyciela Pilzna Wacława II. Nad bramą umieszczone są dwa proporce z wizerunkiem lwa czeskiego oraz orła. Ten element wzięty został z najstarszej zachowanej pieczęci miejskiej z 1295.", "title": "Herb Pilzna (Czechy)" }, { "text": "Herb został uzupełniony w 1578 przez papieża Grzegorza XIII. Dodano do niego anioła trzymającego cały herb oraz złoty krzyż otoczony gałązkami oliwnymi, a także łaciński złoty napis „In hoc signo vinces“ (łac. pod tym znakiem zwyciężysz) w otoczeniu dwóch hełmów, halabardy i buzdygana.", "title": "Herb Pilzna (Czechy)" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Opuk (ros. Опук) – najwyższa góra (185 m n.p.m.) południowej części Półwyspu Kerczeńskiego oraz główna część rezerwatu opuckiego. Pod tą samą nazwą występuje przylądek leżący u podnóża szczytu na brzegu Morza Czarnego.", "title": "Opuk" }, { "text": "Góra zbudowana jest ze skał osadowych miocenu. W bezpośrednim podłożu, odsłaniającym się nad brzegiem Morza Czarnego u podnóża góry, znajdują się iły sarmatu, na których leży gruby kompleks wapieni mszywiołowych, budujący partie szczytowe. ", "title": "Opuk" }, { "text": "Pierwotnie Opuk był górą stołową, jednak wskutek powstania uskoku, południowa część góry, wraz z częścią płaskiego wierzchołka, obniżyła się o około 30 metrów. W tej części masywu, równolegle do głównego uskoku, przebiegają liczne otwarte szczeliny o głębokości do kilkudziesięciu metrów i długości paruset metrów, związane z pękaniem tej części góry wskutek ciągłego osuwania się w kierunku morza wapieni mszywiołowych po plastycznych iłach sarmatu. W iłach znajduje się konkrecje gipsu. ", "title": "Opuk" }, { "text": "W szczytowych partiach Opuka do lat 50. XX wieku działała kopalnia wapieni, kamień wydobywano systemem podziemnych sztolni i komór. Obecnie te rozległe podziemne wyrobiska są łatwo dostępne i zamieszkuje je wielka kolonia nietoperzy.", "title": "Opuk" }, { "text": "Na przełomie II/I tysiąclecia przed n.e. w górnych partiach szczytu znajdowało się miasto Kimmeryk, zamieszkane przez Kimerów i będące przez pewien czas stolicą Królestwa Kimeryjskiego. Zachowały się ruiny tej osady, podobnie jak około 30 innych osad z różnych epok archeologicznych (m.in. cysterny i studnie kimeryjskie u brzegu morza). ", "title": "Opuk" }, { "text": "W średniowieczu w pobliżu góry Opuk, z jeziora Kojaszkoje, wydobywano sól kamienną. ", "title": "Opuk" }, { "text": "Utworzony w 1998 na miejscu znajdującego się wcześniej w tym miejscu poligonu wojskowego (w dalszym ciągu na terenie rezerwatu działa niewielka placówka wojskowa należąca do Rosji). Ma powierzchnię 1592 ha, w tym 62 ha Morza Czarnego. Oprócz wód przybrzeżnych i góry Opuk obejmuje także jezioro słone Kojaszkoje oraz zbudowaną z detrytusu muszlowego Mierzeję Kojaszką, obie struktury powstałe w czwartorzędzie. ", "title": "Opuk" }, { "text": "W obrębie rezerwatu dominuje roślinność stepowa, a w pobliżu jeziora także słonolubna. Występuje 416 gatunków roślin naczyniowych. W wodach jeziora żyją nieliczne sinice, a w morskiej części rezerwatu oprócz 90 gatunków ryb występują liczne delfiny oraz sporadyczne foki. Rezerwat dostępny jest do zwiedzania wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody władz rezerwatu.", "title": "Opuk" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Merkury Smoleński zwany też Merkuriuszem Smoleńskim, ros. Меркурий Смоленский (data i miejsce urodzenia nieznane, według tradycji zmarł 24 listopada 1239 w Smoleńsku) – legendarny święty Kościoła prawosławnego, męczennik, bohater walk z Mongołami w czasie ich najazdu na Ruś. Historyczność świętego nie jest potwierdzona, istnieje natomiast kilka wersji jego żywotu.", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Według pochodzącej z XV wieku legendy (tzw. Słowo o Merkurym Smoleńskim) Merkuriusz miał pochodzić z jednej ze smoleńskich rodzin kupieckichŁużny. R., Merkury Smoleński, w: Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, Warszawa 1988 s. 117.. Był człowiekiem młodym, który odznaczał się niezwykłą pobożnością, studiował Biblię, pisma oraz zgłębiał Tradycję. Czas swój spędzał na modlitwie i postach. Szczególnie lubił modlić się pod krzyżem znajdującym się za miastem. ", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "W 1238 r. Ruś najechały mongolskie armie Batu-chana, które podeszły w okolice Smoleńska. Sam Batu-chan zaczął przygotowywać się do oblężenia, a następnie zdobycia miasta. Mieszkańcy grodu bojąc się o swój los tłumnie zapełniali rozliczne cerkwie, a w szczególności Sobór Zaśnięcia Matki Bożej, gdzie modlili się o wybawienie od niechybnej zguby. Matka Boska miała wysłuchać żarliwych próśb swojego ludu. Ukazała się mnichowi-zakrystianowi w jednym z lokalnych monasterów za Dnieprem i poleciła sprowadzić Merkurego, który akurat modlił się pod „swoim” krzyżem. Mnich zgodnie z poleceniem odnalazł go i zaprowadził do jednej z klasztornych cerkwi. Tam znów ukazała się Matka Boska z Dzieciątkiem Jezus, otoczona przez zastępy anielskie. Rzekła do Merkuriusza:", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Merkury czując się niegodnym powierzonej mu misji, próbował oponować, ale w końcu podjął się ruszyć do walki z tatarskimi najeźdźcami. Otrzymał oręż, zbroję i konia, a także błogosławieństwo. Wkrótce dotarł do mongolskiego obozu i tam sam jeden stoczył walkę z wrogiem, którego hufce rozbił. Przy okazji uwolnił także wziętych w jasyr jeńców chrześcijańskich. Batu-chan widząc niespodziewaną i całkowitą klęskę swych wojsk, przestraszył się i zrezygnował z pomysłu zdobywania Smoleńska. Sam musiał ratować się ucieczką z niewielkim tylko oddziałem. Według legendy miał wkrótce ruszyć na Węgry, gdzie zginął w pojedynku z królem Stefanem. ", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Przed przyszłym świętym pojawił się wkrótce piękny rycerz. Merkury oddał mu bez wahania swą broń i pochylił się, a ten odciął mu głowę. Wtedy Merkuriusz wziął ją w jedną rękę, a drugą prowadząc swego konia, ruszył do miasta. Tam po przekroczeniu Bramy Mołogińskiej upadł i wyzionął duchaŁużny. R., Merkury Smoleński, w: Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, Warszawa 1988 s. 119.. Biskup smoleński przybył na to miejsce z uroczystą procesją, w asyście ludu i duchowieństwa, aby zabrać ciało męczennika. Nikt nie był jednak w stanie ruszyć go z ziemi. Spowodowało to wielki lament wśród mieszkańców. Biskup usłyszał natomiast uspokajający go głos:", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Ciało Merkuriusza leżało przy bramie przez trzy dni, co martwiło wiernych w mieście. Biskup modlił się o objawienie, które mogłoby pomóc mu wyjaśnić znaczenie tych wydarzeń. W końcu, gdy w ostatnią noc wyjrzał przez okno, zobaczył wychodzącą z soboru wśród wielkiej jasności Matkę Bożą w towarzystwie archaniołów Michała i Gabriela. Dotarli oni do Bramy Mołogińskiej, gdzie Maryja podniosła zwłoki Merkurego, owinęła je w swoją chustę i zaniosła do soboruŁużny. R., Merkury Smoleński, w: Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, Warszawa 1988 s. 120.. Następnego dnia rano biskup i mieszkańcy miasta ujrzeli ciało Merkurego złożone do grobu w soborze. Tam miało wydawać słodką woń i czynić cuda przez kolejne wieki.", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Inna wersja żywotu, najprawdopodobniej starsza, bo pochodząca z XIII wieku , podaje że Merkuriusz był \"rodem Rzymianinem lecz bogobojnym, należącym do świętej wiary greckiej\". Tatarzy pod wodzą Batu-chana zatrzymać się mieli zaledwie 24 wiorsty od Smoleńska, w miejscu znanym jako Długomoście. W noc przed decydującym atakiem mongolskim Merkury miał, pod osłonią ciemności, przedostać się niepostrzeżenie do obozu wroga na Długomościu i tam zabić ich „potężnego rycerza”, a następnie sam polec w boju. Batu-chan widząc niespodziewaną klęskę, upadek ducha swych wojsk oraz bohaterstwo poległego męczennika, miał nie odważyć się podejść pod mury miasta i uciec z resztkami wiernych oddziałów spod Smoleńska. Bohaterski Merkury miał zostać pochowany w Soborze Zaśnięcia Matki Bożej, a nad jego grobem wdzięczni mieszkańcy Smoleńska powiesić mieli jego kopię i tarczę. ", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Merkury miał jeszcze w młodości przybyć na dwór jednego z książąt smoleńskich, przyłączyć się do jego drużyny i wsławić się w rozlicznych walkach prowadzonych na terenie Rusi . Miał łączyć w sobie niezwykłą siłę fizyczną z głęboką i żarliwą religijnością – został ascetą i przestrzegał celibatu. Gdy wojska Batu-chana obległy Smoleńsk, Merkury miał natchniony przez Bogarodzicę wystąpić przeciw nim. Udał się do tatarskiego obozu, gdzie stoczył pojedynek z tatarskim olbrzymem, którego pokonał. Przed i po walce miał modlić się do Boga o uratowanie miasta. Bóg wysłuchał zaś próśb Merkuriusza i sprawił, że Tatarzy przerażeni po śmierci swego największego wojownika uciekli z pola bitwy. Merkury przypłacić zwycięstwo największą ofiarą i poniósł śmierć w obozie wroga. Mieszkańcy pochowali go w Smoleńsku.", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Podobnie jak w piętnastowiecznej legendzie, tak i w innej wersji żywota, Matka Boża ukazuje się osobie duchownej – tym razem psalmiście – lecz nie poza miastem, a w samym smoleńskim Soborze Zaśnięcia Matki Bożej i nakazuje sprowadzenie Merkurego do świątyni. Tak się dzieje i Merkury zjawia się w soborze. Tam znajdowała się Hodigitria Smoleńska przed którą Merkuriusz miał się modlić przed wyruszeniem w bój przeciwko Tatarom . Matka Boska przemawia do Merkurego przez ikonę i nakazuje mu ruszyć w bój i udać się w okolice wsi Długi Most. Tam starł się on z tatarskim olbrzymem, którego pokonał – łamiąc na nim swój miecz. Tatarzy uciekli, ale w tej wersji legendy Merkuriusz nie ginie w obozie wroga. Zmęczony po walce wraca do Smoleńska, ale przed przekroczeniem bram miejskich, decyduje się odpocząć pod murami. Tam zaskoczył go syn olbrzyma i zabił go. Mieszkańcy Smoleńska pochowali jego ciało w soborze, z prawej strony carskich wrót.", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Inne źródła zaprzeczają jakoby miał pochodzić z Rzymu. Istnieje przekonanie, że był szlachetnie urodzonym Słowianinem pochodzącym z Moraw . Legenda o niewidzialnym grodzie Kitieżu podaje także, że Merkury zginął własnoręcznie z rąk „bezbożnego” Batu-chanaŁużny. R., Merkury Smoleński, w: Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, Warszawa 1988 s. 234.. Ta sama legenda oraz niektóre ruskie kroniki przypisują temu świętemu męczennikowi tytuł kniazia.", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Najpopularniejsza wersja legendy („Słowo o Merkurym Smoleńskim”), w której jego głowa zostaje ucięta, pochodzi z XV wieku, lecz jest prawie na pewno oparta na wcześniejszej tradycji przekazywanej z pokolenia na pokolenie na ziemi smoleńskiej . Ma ona znamiona niezwykle popularnej na Rusi opowieści historyczno-obyczajowejŁużny. R., Merkury Smoleński, w: Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, Warszawa 1988 s. 96.. Gatunek ten był mieszaniną tematyki związanej z dziejami Rusi. Występowały w niej realne osoby (władcy, biskupi, święci mnisi), realne miejsca geograficzne oraz prawdziwe wydarzenia w połączeniu z wydarzeniami fikcyjnymi.", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Materiał historyczny był swobodnie przekształcany, prawdziwe wydarzenia z dziejów Rusi często uzupełniano – czasem na zasadzie rekonstrukcji możliwych zdarzeń, z zachowaniem realiów obyczajów i geograficznych – o wydarzenia czysto fikcyjne. Wszystko to w duchu chrześcijańskim. Także w legendzie o Merkurym Smoleńskim widać połączenie różnych wydarzeń historycznych oraz fantastycznychŁużny. R., Merkury Smoleński, w: Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, Warszawa 1988 s. 179.. Batu-chan zmarł w roku 1255 (lub 1256), ale nie w sposób opisany w legendzie o Merkurym Smoleńskim. Jest to natomiast być może nawiązanie do innej rozpowszechnionej opowieści o śmierci Batu-chana pod Waradynem. Miał on tam zginąć w pojedynku, od uderzenia toporem, z ręki bliżej nieokreślonego Władysława, króla Czech i Węgier.", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Wszystkie wersje legendy są z gruntu do siebie podobne. Dotyczą inwazji tatarskiej na ziemię smoleńską i obrony miasta przez wybranego przez Matkę Bożą rycerza Merkurego, który poświęca własne życie, by uchronić Smoleńsk. Walka Merkurego z tatarskim olbrzymem to niewątpliwe nawiązanie do słynnego pojedynku Dawida z Goliatem. Merkury Smoleński uchodzi za świętego legendarnego, jego istnienie nie jest poświęcone żadnymi źródłami, oprócz kilku skompilowanych w różnych okresach legend i podań ruskich, a znany jest głównie z legendarnego żywotaŁużny. R., Merkury Smoleński, w: Opowieść o niewidzialnym grodzie Kitieżu. Z legend i podań dawnej Rusi, Warszawa 1988 s. 243.. W rzeczywistości w czasie tatarskiego najazdu na Ruś armia Batu-chana dotarła w rejony Smoleńska, ale nie zagroziła bezpośrednio miastu, nie mówiąc już o obleganiu go. Wojska mongolskie szybko wycofały się z tych ziem, podobnie jak spod Nowogrodu Wielkiego. Wpłynęły na to głównie wiosenne roztopy oraz bagnisty krajobraz i klimat, który utrudniał prowadzenie działań wojennych i sprawił, że ziemie ruskie na północy niewiele ucierpiały w czasie tatarskiego podboju.", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Relikwie Merkurego znajdują się w smoleńskim soborze Zaśnięcia Matki Bożej. Jak głosi tradycja, w tej samej świątyni przechowywane są także jego sandały. W 1509 r. mieszkańcy Smoleńska nadali mu tytuł opiekuna miasta, a święto ku jego czci ustanowiono w XVI wieku . Od tego czasu w Kościele prawosławnym jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest 24 listopada. Merkury tytułowany jest świętym męczennikiem . W ikonografii przedstawia się go jako dobrze zbudowanego mężczyznę, w sile wieku, z dość krótką kędzierzawą brodą. Przepasany jest żupanem, na który narzucony ma jasnoczerwony płaszcz, na głowie rycerski hełm tradycji ruskiej, a w dłoni dzierży miecz. ", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "Za wzór stawiał go św. Dymitr z Rostowa . Do żywota świętego Merkuriusza nawiązywali także rozliczni twórcy kultury. Z rosyjskich literatów uczynił to m.in. Iwan Bunin . W latach 1918–1919 także polski pisarz Jarosław Iwaszkiewicz wziął na warsztat temat Merkurego Smoleńskiego w cyklu stworzonych przez siebie legendowych stylizacjiJędrychowska. M., Wczesne prace Jarosława Iwaszkiewica, Wrocław 1977 s. 23–29.. 26 sierpnia 2008 r. relikwie Merkurego zostały zaprezentowane premierowi Rosji Władimirowi Putinowi w czasie jego wizyty w Smoleńsku .", "title": "Merkury Smoleński" }, { "text": "kult świętych modlitwa za wstawiennictwem świętego święci prawosławni", "title": "Merkury Smoleński" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Notocitellus adocetus – gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych występujący endemicznie w południowo-zachodnim Meksyku: od wschodnich części stanów Jalisco i Michoacán, poprzez Wyżynę Meksykańską po północną część stanu Guerrero. ", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "Suseł Notocitellus adocetus został po raz pierwszy opisany przez Clinton Hart Merriam w 1903 roku, jako Spermophilus adocetus. W 2009 roku, na podstawie badań filogenetycznych z wykorzystaniem mitochondrialnego genu cytochromu b gatunek został wyodrębniony z rodzaju Spermophilus i umieszczony w rodzaju Notocitellus, którego utworzenie proponował Arthur H. Howell już w 1943 roku. ", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "Aktualny podział gatunku: N. adocetus adocetus Merriam, 1903 – typowa lokalizacja: La Salada, 64 km na południe od Uruapan, Michoacán, Meksyk N. adocetus infernatus Alvarez i Ramirez-Pulido, 1968 – typowa lokalizacja: 14 km na północ od El Infiernillo, Michoacán, Meksyk Niektórzy zoolodzy wskazują jednak także na trzeci podgatunek: N. adocetus arceliae Villa-R., 1942 – typowa lokalizacja: Rancho El Limon, 4 km na południe od Arcelia, Guerrero, Meksyk", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "Nazwa rodzajowa Notocitellus pochodzi od dwóch słów: nōton (gr. ) – oznaczającego „grzbiet”, oraz (łac.) citellus, które pochodzi od łacińskiego określenia susła. Niektórzy autorzy wywodzą ten człon od łacińskiego „citus”, czyli słowa podkreślającego szybkość zwierzęcia. Epitet gatunkowy adocetus pochodzi z greki i oznacza „niespodziewany”. ", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "Garnitur chromosomowy N. adocetus wynosi 32 chromosomy.", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "Futro na części grzbietowej jest szorstkie, co stanowi różnicę w stosunku do futer innych susłów. Umaszczenie siwo-czarne, podpalane. Tułów smukły, długie i wąskie stopy. Ogon bywa niemal tak długi jak łączny wymiar tułowia z głową – w badanych populacjach jego długość stanowiła 78–113% (średnio 90%) długości tułowia i głowy zwierzęcia. Nie odnotowano dymorfizmu płciowego w wymiarach, ale pomiędzy poszczególnymi populacjami zauważalne jest wyraźne zróżnicowanie. ", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "Uzębienie o charakterze brachiodontycznym, co oznacza zęby o szerokiej i niskiej koronie. Wzór zębowy: .", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "Żyje w grupach 2–4 osobników. Prowadzi dzienny tryb życia, z kulminacją aktywności 9.00–11.00. Aktywność jest większa w miesiącach zimowych, bowiem w lokalizacjach, gdzie mieszkają, łatwiej jest wówczas o pożywienie.", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "N. adocetus występuje w południowo-zachodnim Meksyku: od wschodnich części stanów Jalisco i Michoacán, poprzez Wyżynę Meksykańską po północną część stanu Guerrero. ", "title": "Notocitellus adocetus" }, { "text": "N. adocetus mieszka w rejonach porośniętych przez rośliny sucholubne kaktusy Cephalocereus hoppenstedtii, jadłoszyn baziowaty z rodziny mimozowatych, Accacia cochlyacanta, Crescentia alata, akację Farnesa, oraz gatunki z rodzaju Pithecellobium. Prawdopodobnie ich owoce, części zielone, nasiona i kiełki stanowią dla N. adocetus podstawę wyżywienia. Jest jednak wszystkożercą, więc nie jest to jego jedyny pokarm. W poszukiwaniu pożywienia potrafi się wspinać na drzewa i krzewy.", "title": "Notocitellus adocetus" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Opactwo Cystersów w Zirc – opactwo cysterskie w Zirc, w sercu Lasu Bakońskiego, w komitacie Veszprém na Węgrzech. Opactwo leży na terytorium archidiecezji veszprémskiej. Mimo burzliwych dziejów, od 1989 opactwo w Zirc jest ponownie czynnym klasztorem cysterskim. W roku 1982 kościół opacki pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny został podniesiony przez papieża Jana Pawła II do rangi bazyliki mniejszej. Z funkcjonowaniem opactwa związane jest Bakońskie Muzeum Historii Naturalnej oraz jedno z najpiękniejszych na Węgrzech arboretum.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "Historię opactwa można podzielić na dwa zasadnicze etapy. Pierwszy obejmuje okres od chwili fundacji opactwa w 1182 do jego zniszczenia przez Turków w XVI w. Drugi etap rozpoczął się wraz z odbudową opactwa na początku XVIII w. i trwa do czasów współczesnych. W tym etapie wyróżnia się jednak okresy związane z bieżącą historią Europy.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "Pierwsze opactwo na Węgrzech ufundowane zostało w 1142 roku w Cikádor. Przez prawie czterdzieści lat było to jedyne opactwo cysterskie na Węgrzech, mimo że w innych krajach powstawało wiele nowych placówek. Sytuacja ta zmieniła się dopiero za panowania króla Beli III, który był wielkim zwolennikiem i mecenasem opactw cysterskich. Z jego fundacji powstało kilka nowych opactw, wśród nich w 1182 ufundowane zostało Zirc.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "W chwili fundacji mnisi otrzymali od króla tereny leśne we wzgórzach bakońskich, przeznaczone pod budowę opactwa. Uzyskali również liczne przywileje i donacje, na skutek czego opactwo wkrótce stało się jednym z bardziej znanych w kraju. Pierwsi zakonnicy przybyli do Zirc z opactwa Clairvaux, najliczniejszego wówczas opactwa cysterskiego, którego opatem był św. Bernard. Pierwotnie opactwo zwane było Bakony, a dopiero później przyjęto nazwę Zirc. Opactwo systematycznie się rozwijało. W 1232 mnisi z Zirc założyli klasztor Gotó (Honesta Vallis), znane obecnie jako Kutjevo i znajdujące się obecnie na terenie Chorwacji. Rozkwit opactwa trwał przez trzy wieki do roku 1552, kiedy to Turcy zajęli zamek Veszprém. Niedługo potem mnisi opuścili Zirc, a klasztor został splądrowany i zniszczony przez Turków. Wyludnione zostało również samo Zirc. Przez 150 lat klasztor pozostawał niezamieszkany.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "W 1659 pozostałości dóbr klasztornych przekazane zostały opatowi z Lilienfeld. W 1660 mianowano nowego opata w Zirc (rezydującego w Pápa ze względu na zły stan obiektów w Zirc), którego zadaniem była ocena stanu klasztoru. Opat ten zginął jednak w 1678 w wyniku morderstwa (prawdopodobnie ze strony Turków). Klasztor Zirc przekazany został pod jurysdykcję klasztoru Klostermarienberg w Austrii, a w 1699 stał się własnością opactwa w Henrykowie. Opat dobrze funkcjonującego i zamożnego śląskiego opactwa Heinrich Kahlert (1681–1702) wysłał tu swoich mnichów, którzy w 1700 rozpoczęli odbudowę klasztoru. ", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "W niecałe pół wieku opactwo zostało odbudowane zyskując nowy barokowy blask zarówno kościoła, jak i klasztoru. W 1750 w opactwie przebywało 12 mnichów, a opat henrykowski mianował dla Zirc odrębnego administratora. 4 czerwca 1752 biskup Veszprému Márton Padányi Biró przeprowadził uroczystą konsekrację kościoła. Przez następne lata liczba zakonników stale wzrastała. W 1798 kiedy świętowano 700-lecie istnienia Cystersów oraz 600-lecie opactwa z Zirc, na 28 mnichów mieszkających w klasztorze, 11 było urodzonych na Węgrzech. Zakonnicy obsługiwali też okoliczne parafie. Mimo tak dobrej kondycji, aż do 1814 klasztor w Zirc nie miał własnego opata, a tytuł opata Zirc, jako równorzędny nosił opat z Henrykowa. Po likwidacji henrykowskiego opactwa i śmierci ostatniego opata, zerwane zostały związki Zirc z Henrykowem, a król Franciszek I mianował dotychczasowego przeora w Zirc Antala Drétę na stanowisko samodzielnego opata. ", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "Funkcjonowanie klasztoru w Zirc jako samodzielnego opactwa pod rządami Dréty związane było z utrzymywaniem opieki nad szkołami pozostawionymi przez rozproszonych w 1773 jezuitów. Zirc sprawowało opiekę nad gimnazjami w Székesfehérvár i Pécs, a także nad połączonymi gimnazjami w Egerze i Pásztó. W ten sposób węgierscy cystersi stali się zakonem nauczycielskim. Ze względów politycznych zostali oni odcięci od kontaktów z innymi zakonami w Europie oraz ze Stolicą Apostolską. Następca opata Dréty dobudował w klasztorze drugie piętro oraz całe zachodnie skrzydło, w którym współcześnie znajduje się biblioteka. Zirc stał się centrum cysterskim na Węgrzech.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "W 1923 papież Pius XI ustanowił kongregację w Zirc, której konstytucja została zatwierdzona przez Stolicę Apostolską w 1941. Jeszcze przed II wojną światową wybudowano kilka nowych szkół, tak że kształciło się w nich łącznie około 2500 uczniów. Nawet w czasie wojny liczba mnichów stale rosła i w 1950 wynosiła 128 zakonników mających śluby wieczyste i 45 ze ślubami czasowymi. ", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "Po wojnie nadszedł dla klasztoru czas kryzysu związany z prześladowaniami sowieckimi. W 1950 opat Zirc został aresztowany. Był więziony i torturowany przez 14 lat. Część zakonników opuściła klasztor i emigrowała do Stanów Zjednoczonych. Brali oni tam udział w tworzeniu Katolickiego Uniwersytetu w Dallas, a 1964 założyli nowe opactwo. Zakonnicy którzy pozostali w Zirc byli więzieni lub deportowani do obozów. Klasztor w 1950 przestał funkcjonować, a kościół przejął funkcje parafialne.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "W 1987 Károly Kerekes z opactwa w Tyrolu został przez Watykan powołany na opata Zirc. W 1989 przywrócona została i uznana przez państwo kongregacja w Zirc. Na początku 1990 do Zirc powrócili mnisi przywracając opactwo do życia.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "Odbudowę bryły kościoła po zniszczeniach tureckich rozpoczęto w 1732, a ukończono w 1751. Do 1770 trwały prace wykończeniowe wewnątrz kościoła. Znacznych rozmiarów dwuwieżowy kościół ma wystrój późnobarokowy z elementami klasycystycznymi. Wewnątrz znajdują się bogato zdobione stalle, chór i ambona. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Franza Maulbertscha Wniebowzięcie NMP. Wystrój uzupełniają liczne freski autorstwa Jozsefa Wagenmeistera oraz obrazy. Ze względu na znaczne zniszczenia i uszkodzenia dekoracji wewnętrznej w latach 1995–2005 prowadzono prace renowacyjne.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "Od 1982 kościół nosi miano bazyliki mniejszej.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "Budynki klasztorne wzniesiono w stylu klasycystycznym. Największą atrakcją klasztoru jest piękna sala biblioteki. Wewnątrz zgromadzono 60 tysięcy cennych woluminów. Największe skarby to cenne inkunabuły, rzadkie książki i czasopisma. Pilnie strzeżone przez wieki, konserwowane i przechowywane, ze względów bezpieczeństwa nie są dostępne dla turystów.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" }, { "text": "Drugą atrakcją klasztoru jest Muzeum Historii Naturalnej Lasów Bakońskich. W muzeum zgromadzono opisy i zdjęcia wszystkich gatunków drzew rosnących w okolicy. Stałe wystawy w muzeum prezentują również kolekcję karpackich minerałów.", "title": "Opactwo Cystersów w Zirc" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Złote schody (ang. The Golden Stairs) – obraz olejny prerafaelity Edwarda Burne-Jonesa namalowany w latach 1876-80, obecnie eksponowany w Tate Britain.", "title": "Złote schody" }, { "text": "Rysunek wstępny powstał w 1872 roku, jednak artysta przystąpił do malowania dopiero cztery lata później. Płótno wystawiono po raz pierwszy po kolejnych czterech latach w Grosvenor Gallery w Londynie. Do przedstawionych na obrazie 18 dziewczęcych figur pozowała malarzowi jedna modelka, Włoszka Antonia Caiva. Do przedstawień twarzy postaci pozowały przyjaciółki i krewne malarza, m.in. córka Margaret, aktorka Edith Morgan Gellibrand, córka Williama Morrisa, May Morris oraz Frances Graham i Laura Littelton.", "title": "Złote schody" }, { "text": "Artysta przestawił 18 dziewczęcych postaci schodzących po tytułowych złotych schodach. Wszystkie kobiety ubrane są w powłóczyste suknie i w rękach trzymają instrumenty muzyczne. Mają podobne fryzury, identyczne figury i w ten sam sposób trzymają głowy. Nie wiadomo kim są przedstawione kobiety, dokąd i w jakim celu zmierzają. Artysta zrezygnował z wątku narracyjnego, skoncentrował się wyłącznie na walorach dekoracyjnych obrazu precyzyjnie malując fałdy sukien i drobne detale takie jak dziesiątki palców bosych stóp. Dzięki temu, że jedna modelka użyczyła swojego ciała wszystkim postaciom, malarz uzyskał efekt ogromnej harmonii w przedstawieniu orszaku dziewcząt.", "title": "Złote schody" }, { "text": "Obraz jest niemal monochromatyczny, użyta paleta barw jest blada, pastelowa i lekka, co podkreśla zwiewność postaci.", "title": "Złote schody" }, { "text": "Obraz został ciepło przyjęty przez krytykę i wywołał liczne dyskusje w środowisku artystycznym. Szczególne poruszenie wywołały trudności w interpretacji treści dzieła i jego oderwanie od historycznego i czasowego kontekstu. Krytycy sztuki zwracali uwagę na podobieństwa do twórczości Piero della Francesca widoczne w zastosowanej palecie i ujęciu postaci. Dopatrywano się też symboliki chrześcijańskiej zwracając uwagę na perłowo-złoty koloryt schodów nawiązujący do boskości i gołębie w oknie, zwykle symbolizujące Ducha Świętego. Instrumenty w rękach dziewcząt mogą sugerować fascynację malarza muzyką i wpływ idei spopularyzowanej przez angielskiego krytyka sztuki Waltera Patera, który uważał, że wszystkie gatunki sztuki zmierzają ostatecznie do muzyki.", "title": "Złote schody" }, { "text": "W 1890 malarz Barrington Bramley na zlecenie lorda Lloyda Webbera wykonał niezwykłą, podwójną kopię Złotych schodów. Jej lewa część jest zwierciadlanym odbiciem prawej, która wiernie oddaje oryginał. Ten zabieg jeszcze bardziej wyeksponował dekoracyjność pierwowzoru i jego abstrakcyjny charakter.", "title": "Złote schody" }, { "text": "Złote schody podziwiali m.in. Paul Gauguin i młody Pablo Picasso. W 1912 Marcel Duchamp zainspirowany ryciną wykonaną przez Feliksa Jasińskiego namalował znany obraz kubistyczny Akt schodzący po schodach nr 2 (Nu descendant un escalier No. 2).", "title": "Złote schody" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Kunstkamera (z niem. Kunstkammer, Kunst, 'sztuka', Kammer, 'izba'), gabinet osobliwości – kolekcja dzieł sztuki, numizmatów, zabytków starożytnych, egzotycznych przedmiotów i innych osobliwości, charakterystyczna dla czasów nowożytnych, zwłaszcza XVI i XVII wieku. Kunstkamery, tworzone przez władców, arystokratów itp. do XVIII wieku, były poprzednikami muzeów. We Francji zbiory tego typu nazywane są cabinet de curiosités, w Anglii cabinet of curiosities, we Włoszech studiolo, w Niemczech Kunst- i Wunderkammer.", "title": "Kunstkamera" }, { "text": "Kunstkamera ma swoje korzenie w średniowiecznych skarbcach książęcych i kościelnych. Już pod koniec XIV wieku Karol V Mądry i jego brat książę de Berry posiadali osobne pomieszczenia (gabinety), w których znajdowały się ich kolekcje różnorodnych obiektów. W XV-wiecznych Włoszech kolekcje, przede wszystkim o artystycznym charakterze, istniały na dworach w Urbino czy Mantui (były to tzw. studioli). Pierwszego znanego użycia słowa Kunstkammer dokonano w 1550 roku w związku z kolekcją Ferdynanda I. Termin Wunderkammer pojawił się nieco później – w kronikach Grafena von Zimmera (1564-6), gdzie oznaczał pomieszczenie z rzadkimi obiektami pochodzenia naturalnego, takimi jak korale i innymi niezwykłościami.", "title": "Kunstkamera" }, { "text": "Kunstkamery są charakterystyczne szczególnie dla XVI i XVII wieku. W typowych kunstkamerach obok siebie znajdowały się różnorodne obiekty, np. muszle, korzenie mandragory, mikroskopy, dzieła sztuki (medale, gemmy, rzeźby, obrazy), egzotyczne zwierzęta i inne kurioza, czasem przypisywane postaciom i zwierzętom mitycznym, jak róg jednorożca. Przedmioty te odzwierciedlały zainteresowania i postęp wiedzy w danej epoce (przejawiający się np. w badaniu kosmosu, starożytności, odkryciach nowych lądów), odwoływały się też jednak do alchemii i magii (stąd poszukiwania rzadkich kuriozów). W wyniku tego kunstkamery były zbiorami, w których współistniały nauka, legenda i sztuka.", "title": "Kunstkamera" }, { "text": "Kunstkamerę posiadał m.in. Ferdynand II, który swoją kolekcję trzymał na zamku Ambras, a do odwiedzających ją należeli arystokratyczni goście Ferdynanda i naukowcy. Od 1615 kolekcja była ogólnie dostępna dla publiczności. Z Ferdynandem II na polu kolekcjonerstwa rywalizował Albert V, tworzący własną Kunstkamerę w Monachium. Bogactwo tego zbioru Albert zawdzięczał w dużej mierze osobom takim jak Jacopo Strada, które w jego imieniu przemierzały Europę w poszukiwaniu cennych obiektów. Jedną z najważniejszych była Kunstkamera Rudolfa II na zamku w Pradze, zawierająca wybitne dzieła sztuki np. Albrechta Dürera, Tycjana oraz dzieła artystów pracujących dla Rudolfa II. Pod koniec XVI wieku Kunstkamery istniały niemal na każdym dworze w Niemczech, ale nie tylko, bo podobne zbiory tworzone były także w XVI wieku we Florencji czy w Fontainebleau. Swoją kunstkamerę stworzył również Piotr I Wielki; w 1719 została ona udostępniona wszystkim mieszkańcom Petersburga.", "title": "Kunstkamera" }, { "text": "W XVII wieku kunstkamery stopniowo przestawały być wyłącznie domeną władców i coraz częściej pojawiały się wśród klasy średniej i duchownych. Ważną XVII-wieczną kolekcją obiektów pochodzenia naturalnego było Muzeum Wormianum duńskiego medyka Olafa Worma (1588-1654), zakupione później przez Fryderyka II i włączone do zbiorów królewskich. Powstanie i rozwój nowoczesnej nauki w XVIII wieku spowodowały, że gabinety osobliwości odeszły w przeszłość.", "title": "Kunstkamera" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Lech Wierusz (ur. 18 kwietnia 1917 w Dolsku, zm. 18 grudnia 1987) – polski lekarz ortopeda, wieloletni dyrektor Zakładu Leczniczo-Wychowawczego dla Dzieci Kalekich w Świebodzinie. Do jego wychowanków należy m.in. Janina Ochojska, prezes Polskiej Akcji Humanitarnej.", "title": "Lech Wierusz" }, { "text": "Jego ojciec, Antoni, był lekarzem internistą, a matka (z Rajewskich) była nauczycielką. Mieli czworo dzieci. W 1919 roku przeprowadzili się z Dolska do Poznania. Po ukończeniu Gimnazjum im. A. Mickiewicza Lech Wierusz rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego. Studia te przerwała II wojna światowa, podczas której pracował w charakterze lekarza pomocniczego pod kierunkiem dra A. Maciejewskiego", "title": "Lech Wierusz" }, { "text": "W 1945 r. uzyskał tytuł lekarza medycyny, po czym rozpoczął pracę jako starszy asystent w poznańskiej klinice ortopedycznej kierowanej przez prof. Wiktora Degę. Okazał się być zdolnym klinicystą i zręcznym operatorem. Interesował się problematyką zachorowań dzieci na chorobę Heinego-Medina (tzw. polio) oraz zaopatrzeniem inwalidów w protezy, aparaty i gorsety, gdyż pełnił funkcję zastępcy dyrektora Działu Naukowo-Doświadczalnego Wytwórni Protez. W 1949 r. uzyskał stopień naukowy doktora medycyny", "title": "Lech Wierusz" }, { "text": "W 1951 roku przeniósł się z Poznania do w Świebodzina, by objąć stanowisko dyrektora Zakładu Leczniczo-Wychowawczego dla Dzieci Kalekich (po chorym dr Leśkiewiczu). Funkcję tę pełnił prawie nieprzerwanie do 1982 roku, kiedy to przeszedł na emeryturę. W krótkim czasie zmodernizował zakład i dobrze go wyposażył. Zapewnił pacjentom pomoce rehabilitacyjne oraz regularną naukę w przyzakładowej szkole podstawowej i średniej. Był nie tylko wybitnym lekarzem i organizatorem, ale także wychowawcą dzieci i młodzieży. Janina Ochojska wspominała po latach:", "title": "Lech Wierusz" }, { "text": "Opracował nowatorskie metody oprotezowania kończyn, a także wdrożył oryginalną technikę leczenia operacyjnego skoliozy. Technika ta była udoskonaleniem tzw. metody Harringtona. Lech Wierusz opracował specjalny zestaw instrumentów chirurgicznych i specjalistyczny stół do zakładania gorsetów gipsowych.", "title": "Lech Wierusz" }, { "text": "Utrzymywał kontakty z wieloma ośrodkami medycznymi na świecie, odbył szereg staży naukowych i wizyt zagranicznych, brał udział w licznych kongresach i zjazdach. Uważa się go za współtwórcę polskiej szkoły rehabilitacji ortopedycznej.", "title": "Lech Wierusz" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "USS Terror (Monitor No. 4), amerykański monitor — całkowicie przebudowana wersja wcześniejszego monitora USS \"Agamenticus\", także swego czasu noszącego nazwę \"Terror\" — był stalowokadłubowym, dwuśrubowym, dwuwieżowym okrętem, którego stępkę położono w 1874 w Filadelfii, w firmie William Cramp and Sons. Prace częściowo zakończono sześć lat później, a wodowanie odbyło się 24 marca 1883.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "Dostarczony Marynarce w 1887 okręt, wciąż nieukończony, został przeprowadzony do stoczni New York Navy Yard do dalszych prac. Kontynuowano je przez ponad siedem lat z niewielką intensywnością. \"Terror\" został w końcu przyjęty do służby w Nowym Jorku 15 kwietnia 1896, z komandorem P. F. Harringtonem jako dowódcą.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "\"Terror\", przydzielony do Dywizjonu Północnego Atlantyku (ang. North Atlantic Squadron), operował w pobliżu wschodniego wybrzeża USA od Tompkinsville w stanie Nowy Jork do Hampton Roads i Fort Monroe w Wirginii oraz od Sandy Hook w New Jersey do Charleston w czasie zimy 1897-1898. W odpowiedzi na tajemniczą eksplozję krążownika pancernego \"Maine\" w porcie w Hawanie 15 lutego 1898, która zwiększyła napięcie występujące pomiędzy USA i Hiszpanią, okręt popłynął ze swojego zwyczajowego miejsca patrolowania koło Tompkinsville na południe, do miejsca koncentracji floty amerykańskiej, docierając do Key West 2 kwietnia 1898.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "22 kwietnia, po otrzymaniu rozkazów od prezydenta USA Williama McKinleya, kontradmirał William T. Sampson dowodzący Dywizjonem Północnego Atlantyku z pokładu USS \"New York\" (Armored Cruiser No. 2), rozmieścił swoją flotę w ramach przygotowań do blokady wybrzeża Kuby. Trzy dni później USA wypowiedziały oficjalnie wojnę Hiszpanii, rozpoczynając wojnę amerykańsko-hiszpańską. \"Terror\", który dotarł do Cardenas na Kubie 24 kwietnia, zajął kubański statek \"Almansas\" pierwszego dnia walk, ale wkrótce go zwolnił. W ciągu następnych dwóch dni monitor zajął dwa hiszpańskie okręty \"Ambrosia Bolivar\" i \"Guido\", które później odesłał jako pryzy na Florydę.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "W międzyczasie informacje o ruchach hiszpańskiej floty pod dowództwem admirała Pascuala Cervery powodowały niepokój w środowiskach morskich w Waszyngtonie. Wywiad stwierdził, co dotarło do Sampsona, że hiszpańska flota opuściła Wyspy Zielonego Przylądka rano 29 kwietnia. Reakcją Sampsona była chęć spotkania z flotą Cervery w pobliżu stolicy Portoryko- San Juan, najbliższej bazy hiszpańskiej na Karaibach. Dowodząc z pokładu \"New York\", kontradmirał Sampson zebrał swoją flotę, w skład której weszły \"Terror\" i jego siostrzany okręt \"Amphitrite\" (Monitor No. 2), a także pancerniki \"Iowa\" (Battleship No. 4) i \"Indiana\" (Battleship No. 1) oraz \"Porter\" (Torpedo Boat No. 6), dwa okręty pomocnicze i węglowiec. Flota amerykańska opuściła Key West 3 maja.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "\"Terror\" i \"Amphitrite\" podczas rejsu kilkukrotnie ulegały awarii, opóźniając w ten sposób inne jednostki Sampsona. W pewnym momencie \"New York\" wziął zarówno \"Terror\" jak i \"Porter\" na hol. Po dotarciu do San Juan 12 maja Amerykanie stwierdzili, że w porcie nie ma hiszpańskich okrętów. W ramach wypełniania rozkazu \"rozpoznać ich pozycje i siły\" Sampson zdecydował, że przeprowadzi krótkie bombardowanie umocnień brzegowych. Dywizjon był w gotowości o godzinie 4.00 12 maja 1898, kiedy światła miasta były wyraźnie widoczne w ciemnościach poprzedzających świt. Wraz z wybiciem godziny 5.00 okręty amerykańskie rozpoczęły ogień w ciągu 15 minut, natomiast Hiszpanie odpowiedzieli ogniem o 5.23.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "\"Terror\" był piąty w kolumnie i toczył walkę artyleryjską z hiszpańskimi bateriami brzegowymi przez kolejne trzy godziny. Po rozpoczęciu ostrzału ogromna chmura białego dymu utrudniła mocno widoczność celów i spowodowała, że dowodzący wydał rozkaz używania tylko największych dział w celu ograniczenia zadymienia.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "Monitor wystrzelił 31 dziesięciocalowych pocisków w ramach trzech przepłynięć naprzeciw fortyfikacji San Juan i trafił bezpośrednio baterię, którą dowodzący okrętem oficer, komandor Nicholl Ludlow, określił jako \"najbardziej zajadłą\" (ang. the most vicious). \"Terror\", który podpłynął bliżej brzegu, aby mieć lepszą pozycję do oddawania strzałów, ostrzeliwał brzeg do 8.15, kiedy wycofał się z boju i dołączył do dywizjonu Sampsona, oddalającego się w kierunku północno-zachodnim.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "Monitor ponownie podjął operacje krążownicze na Karaibach i w pobliżu Puerto Rico podczas walk z Hiszpanią, co trwało do września 1898. Na zakończenie wojny okręt popłynął na północ do Hampton Roads. Umieszczony w rezerwie w Norfolk 18 października 1898, został wycofany ze służby 25 lutego 1899.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "\"Terror\", po przeprowadzeniu do Annapolis pod koniec 1901, został przywrócony do służby, tym razem jako okręt szkoleniowy dla podchorążych. Wypłynął on w letni rejs z uczniami w 1905. Później udał się do Filadelfii, gdzie ponownie został umieszczony w rezerwie 11 września 1905, wycofany ze służby i osadzony w pobliżu League Island w porcie filadelfijskim 8 maja 1906.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "Skreślony z listy floty 31 grudnia 1915, \"Terror\" znajdował się w Indian Head w Maryland jako okręt służący do testów kadłuba w Naval Proving Grounds, a następnie znalazł się na liście obiektów na sprzedaż. Pomimo tego, że został sprzedany na złom 10 marca 1921, zatonął w pobliżu Shooter's Island w stanie Nowy Jork w latach 20. XX wieku. Akta wskazują na to, że kadłub został podniesiony z dna przez firmę Sorenson Wrecking Company na początku 1930, gdy firma działała w ramach umowy z Marynarką. Kadłub po podniesieniu został prawdopodobnie złomowany.", "title": "USS Terror (BM-4)" }, { "text": "Inne okręty noszące nazwę USS \"Terror\".", "title": "USS Terror (BM-4)" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Stefan Mieczysław Miller (ur. 27 kwietnia 1903 w Łodzi, zm. 1942) – polski lekarz psychiatra i neurolog, dyrektor Zakładu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Żydów „Zofiówka”, współpracownik Jerzego Konorskiego i współodkrywca odruchów warunkowych II typu.", "title": "Stefan Miller" }, { "text": "Syn farmaceuty Moszka Lejzera (Mieczysława) i jego żony Bronisławy. Uczył się w domu, a następnie w klasie podwstępnej Szkoły Handlowej Kupiectwa Łódzkiego. Z powodu wojny musiał z rodziną opuścić Łódź, naukę kontynuował w szkole w Rosji. Od 1919 uczył się w Wyższej Szkole Realnej w Warszawie. W 1922 roku otrzymał świadectwo dojrzałości, nie dostał się na Wydział Lekarski Uniwersytetu Warszawskiego z powodu numerus clausus. Wstąpił na kierunek matematyczny, a następnie przeniósł się na Wydział Lekarski. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich otrzymał 11 czerwca 1929 roku.", "title": "Stefan Miller" }, { "text": "Specjalizował się w psychiatrii, pracował w Szpitalu w Tworkach. Od 1939 roku pełnił obowiązki dyrektora Zakładu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Żydów „Zofiówka” w Otwocku (jako następca Jakuba Frostiga).", "title": "Stefan Miller" }, { "text": "30 czerwca 1931 w Warszawie ożenił się z Ireną Themerson (1904–1942?), lekarką, siostrą Stefana Themersona. Prawdopodobnie nie mieli dzieci.", "title": "Stefan Miller" }, { "text": "Podczas okupacji niemieckiej poniósł śmierć; według jednej wersji zamordowany przez nazistów, według innej popełnił samobójstwo zażywając truciznę; jeszcze inna wersja głosi, że otruł się wraz z żoną w getcie w Mińsku Mazowieckim, unikając w ten sposób wywiezienia do obozu zagłady w Treblince.", "title": "Stefan Miller" }, { "text": "Miller wspólnie z kolegą ze studiów, Jerzym Konorskim, badał motoryczne reakcje zwierząt w ujęciu teorii Iwana Pawłowa. Uznali, że odruchy warunkowe wymagające reakcji ruchowej lub powstrzymania się od niej stanowią odrębny typ odruchów, i nazwali odruchami II typu, a ich warunkowanie – warunkowaniem II typu. Wyniki Konorskiego i Millera spotkały się z życzliwym zainteresowaniem samego Pawłowa. Dwaj uczeni mieli możliwość odwiedzić pracownię Pawłowa w Leningradzie; Miller opublikował obszerną relację z tej podroży naukowej. Po wojnie Konorski kontynuował zapoczątkowany przez siebie i Millera kierunek badań. Dedykował zmarłemu przyjacielowi swoją autobiografię i rozdziały w Integracyjnej działalności mózgu oraz Conditioned Reflexes and Neuron Organization poświęcone odruchom II typu.", "title": "Stefan Miller" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Dawid z Garedży (ur. w I połowie VI w., zm. w II poł. VI w.) – święty mnich chrześcijański.", "title": "Dawid z Garedży" }, { "text": "Według hagiografii pochodził z Syrii. W młodości dołączył do klasztoru założonego przez mnicha Jana i razem z nim opuścił pustynię w Syrii jako jeden z dwunastu wybranych uczniów. Razem z innymi mnichami ze wspólnoty kierowanej przez Jana żył następnie na górze Zaden (późniejsza Zedazeni) i był uznawany przez miejscową ludność za świętego ascetę i cudotwórcę. Następnie na polecenie Jana opuścił górę, by razem z mnichami Tadeuszem, Szio, Pirosem, Michałem i Izydorem udać się do Kartlii, gdzie działał już inny uczeń Jana - biskup Ise z Cilkani. Następnie postanowił razem ze swoim uczniem Lucjanem podjąć działalność misyjną w Tbilisi.", "title": "Dawid z Garedży" }, { "text": "Mnisi zamieszkali w pieczarze na wzgórzu położonym poza Tbilisi. W czwartki opuszczali je, by głosić chrześcijaństwo w mieście, w pozostałe dni modlili się za jego mieszkańców. Szybko zyskali znaczny autorytet w miejscowej społeczności, co niepokoiło żyjących w Tbilisi Persów. Według hagiografii postanowili oni oskarżyć mnicha Dawida o cudzołóstwo, by go zdyskredytować; za ich namową miejscowa prostytutka oświadczyła, że jest z duchownym w ciąży. Jednak znajdujący się w jej ciele płód głośno oznajmił, kto jest jego prawdziwym ojcem. Wzburzeni świadkowie tej sceny zlinczowali kobietę, czemu bezskutecznie sprzeciwiał się mnich. Postanowił wówczas opuścić Tbilisi i udać się razem z Lucjanem w pustynne rejony na wschód od miasta. Tam też zamieszkali na stałe. Z czasem zebrała się wokół nich grupa naśladowców; tak powstał monaster nazwany później Dawid Garedżi, który z czasem przekształcił się w grupę dwunastu autonomicznych klasztorów tworzących społeczność mnichów zorganizowaną podobnie, jak powstała później wspólnota monastyczna na górze Athos.", "title": "Dawid z Garedży" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Allaeochelys crassesculpta – wymarły gatunek gada z podrzędu żółwi skrytoszyjnych z rodziny miękkoskórkowatych (Carettochelyidae). Skamieniałe szczątki przedstawicieli żyjącego w eocenie gatunku znaleziono w Messel Pit, zlokalizowanym pomiędzy Darmstadt i Frankfurtem w Niemczech – w kamieniołomie powstałym w miejscu dawnego jeziora wulkanicznego.", "title": "Allaeochelys crassesculpta" }, { "text": "Gatunek został opisany po raz pierwszy w 1922 roku przez niemieckiego paleontologa Hermanna Harrassowitza. Harrassowitz ulokował gatunek w rodzaju Anosteira i nadał nazwę Anosteira gracilis. W 1977 roku France de Broin zaliczył gatunek do rodzaju Allaeochelys. W 2012 roku paleontolodzy z Uniwersytetu w Tybindze znaleźli szczątki pary A. crassesculpta, która najprawdopodobniej przed 47 milionami lat zatruła się jednocześnie w ówczesnym jeziorze Messel substancjami wydobywającymi się z wyziewów wulkanicznych. Sensację wzbudził fakt, że zwierzęta zmarły podczas kopulacji. Był to pierwszy udokumentowany przypadek odkrycia kopalnych śladów pary kręgowców zmarłych równocześnie podczas aktu płciowego.", "title": "Allaeochelys crassesculpta" }, { "text": " Morfologia Karapaks żółwia miał około 30 cm długości. Naukowcy odnotowali wyraźne cechy dymorfizmu płciowego. Samce były mniejsze od samic o około 17% i miały wyraźnie dłuższy ogon, który w przeciwieństwie do ogonów samic przekraczał krawędź karapaksu.", "title": "Allaeochelys crassesculpta" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Dwie małpy – obraz niderlandzkiego malarza Pietera Bruegla, ", "title": "Dwie małpy" }, { "text": "Obraz prawdopodobnie powstał jako upominek dla przyjaciela w 1562 roku. Jego wymowa do dnia dzisiejszego jest szeroko interpretowana. Wysuwano hipotezy, iż jest to alegoria związana z prywatnymi problemami malarza albo alegoria dwóch prowincji, znajdujących się pod jarzmem Hiszpanii. Dwie małpy to jedyny obraz Bruegla przedstawiający panoramę Antwerpii od strony morza, bez karykaturalnego spojrzenia. Miasto jest widoczne w tle, a na pierwszym planie znajdują się dwie małpy w łańcuchach, siedzące na oknie. Wokół nich porozrzucane są łupiny orzechów. Być może łupiny nawiązywały do niderlandzkiego przysłowia: „sądzić się o orzech laskowy” (małpy utraciły wolność po przegranym procesie o bardzo błahą sprawę). Nie można wykluczyć, iż wizerunek małp, które w ikonografii chrześcijańskiej uosabiały głupotę, próżność i skąpstwo, odnosił się do sytuacji politycznej w Antwerpii – upadku wartości, który był przyczyną rychłego opuszczenia miasta przez Bruegla (rok po powstaniu dzieła). ", "title": "Dwie małpy" }, { "text": "Obraz Bruegla był natchnieniem dla polskiej pisarki i poetki Wisławy Szymborskiej, która napisała krótki wiersz pt. Dwie małpy Bruegla. Pierwsze strofy nawiązują do dzieła mistrza: ", "title": "Dwie małpy" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Wieża Czaszek (srb. Ћеле Кула, Ćele Kula, tr. Kelle Kulesi) – zabytek, znajdujący się w serbskim mieście Nisz. Jest to pamiątka po serbskich zrywach niepodległościowych w XIX wieku.", "title": "Wieża Czaszek" }, { "text": "W 1809 roku w czasie trwania serbskiej rebelii przeciw Imperium Osmańskiemu pod miastem, na wzgórzu Čegar, doszło do serbsko-tureckiej bitwy. Siły serbskie, dowodzone przez generała Stevana Sinđelića, toczyły beznadziejny bój z trzykrotnie silniejszą armią osmańską. W obliczu klęski generał Sinđelić wydał rozkaz wysadzenia w powietrze magazynu z bronią (według innej wersji osobiście wystrzelił z pistoletu do prochowni). W eksplozji miało zginąć 3 tys. Serbów i dwukrotnie więcej Turków.", "title": "Wieża Czaszek" }, { "text": "Hurszid pasza, dowódca armii osmańskiej, nakazał zebrać ciała serbskich żołnierzy, obedrzeć ze skóry, a z czaszek wybudował wieżę \"ku przestrodze\", stojącą przy drodze do Stambułu. Sułtanowi, jako dowód zwycięstwa, wysłał wypchane bawełną skóry zdarte z serbskich głów.", "title": "Wieża Czaszek" }, { "text": "Wieża, wysoka na 3 metry, złożona z 952 czaszek, umieszczonych w 57 rzędach, przez cały czas rządów tureckich stała na wolnym powietrzu. W 1833 roku opisał ją francuski pisarz Alphonse de Lamartine i apelował: „Niech Serbowie pilnują tego pomnika”. W kolejnych dekadach niszczała od warunków pogodowych, ubywało też czaszek, zabieranych przez krewnych zabitych, którzy chcieli je pochować.", "title": "Wieża Czaszek" }, { "text": "Dopiero po włączeniu miasta w granice Księstwa Serbii postanowiono zabezpieczyć makabryczną pamiątkę. W wyniku ogólnonarodowej zbiórki w 1892 roku wieżę obudowano, wznosząc kaplicę, zaprojektowaną przez architekta Dimitrija Leko.", "title": "Wieża Czaszek" }, { "text": "Obecnie wieża jest udostępniona do zwiedzania. Zachowało się 58 czaszek, w tym ta prawdopodobnie należąca do generała Sinđelića. Niektóre z nich noszą ślady cięć białą bronią.", "title": "Wieża Czaszek" }, { "text": "Od 1979 roku Wieża Czaszek chroniona jest jako zabytek przez rząd Serbii.", "title": "Wieża Czaszek" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Pałac Buen Retiro (hiszp. Palacio del Buen Retiro) – nieistniejący obecnie XVII-wieczny kompleks pałacowy w Madrycie, którego pozostałościami są Casón del Buen Retiro, mieszczący oddział Muzeum Prado oraz siedziba Muzeum Wojska, a także częściowo ogród i 118-hektarowy Park Retiro (Parque del Buen Retiro), największy park Madrytu.", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Pałac Buen Retiro był największym zespołem pałacowym w Europie (nie licząc zespołu klasztorno-pałacowego w Eskurialu), przed rozbudową Wersalu zakończoną w 1690 r. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "W jego dekoracji aktywnie uczestniczyli Velázquez, Zurbarán, Rubens, Claude Lorrain, Nicolas Poussin, Luca Giordano i inni. Sztuki wystawiane w pałacowym teatrze były pióra Calderóna de la Barci i Lope de Vegi, natomiast w wykonaniu konnego pomnika króla przeznaczonego do dekoracji jednego z dziedzińców uczestniczył też Galileusz.", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Król Filip IV miał zwyczaj goszczenia w podmadryckim klasztorze hieronimitów San Jerónimo el Real (św. Hieronim królewski), który od czasów Filipa II, częstego gościa klasztoru, stanowił tzw. Cuarto Real (siedziba królewska). Klasztor znajdował się blisko oficjalnej rezydencji faworyta królewskiego diuka Olivares, położonej na skraju miasta. Ufundowany w 1464 r. przez Henryka IV, pierwotnie miał siedzibę przy drodze prowadzącej do El Pardo. W 1503 r. został z inicjatywy monarchów katolickich Izabeli i Ferdynanda przeniesiony do Madrytu na obecne miejsce. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "By sprawić przyjemność monarsze Olivares rozkazał w 1630 r. budowę kilku dodatkowych pawilonów i gabinetów zamierzając przekształcić klasztor w pałac. Projekt powierzono architektowi królewskiemu Alonso Carbonellowi (ok. 1590-1660).", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Zespół pałacowy składał się z około 20 budynków i otwartych dziedzińców pomyślanych jako miejsce przeznaczone na widowiska Króla Planet (el Rey Planeta). Pałac nazywany Palacio del Buen Retiro, czyli Pałac dobrego odosobnienia, stał się drugą oficjalną rezydencją Filipa IV w Madrycie (obok Alkazaru) i król przebywał tu najczęściej latem. Wybudowany został z ciemnej cegły, która była wyżej ceniona niż powszechny w Hiszpanii piaskowiec. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Słynący z mecenatu król Filip zatrudniał do ozdobienia swej nowej siedziby znamienitych artystów. Zamawiał obrazy w Rzymie i Neapolu. Ściany pałacu ozdobiły płótna Lorraina, Poussina, Gaspard Dugheta, Massino Stanzione, Giovanniego Lanfranco oraz wielkich artystów hiszpańskiego Złotego Wieku malowane specjalnie na zamówienie króla. Podczas gdy Alkazar spełniał głównie funkcje administracyjne jako siedziba rządu, rad oraz aparatu biurokratycznego, Buen Retiro był przeznaczony na rozrywki i przyjemności królewskie. Odbywały się tutaj widowiska teatralne, inscenizowane bitwy morskie i inne potyczki wodne na obszernym sztucznym jeziorze oraz walki byków. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Diego de Covarrubias y Leyva w swojej antologii \"Elegie na pałac królewski Buen Retiro\" (Elegios al Palacio Real del Buen Retiro), przyrównał go do siedmiu cudów świata. Z kolei Calderón de la Barca w swej sztuce teatralnej \"Nowy pałac w Retiro\" (El nuevo palacio del Retiro), napisanej dla uświetnienia uroczystości Bożego Ciała w 1634 r., przyrównał budynek do kompleksu świątyni Salomona, zaś jego ogrody określił jako odzwierciedlenie raju. Inny wielki poeta Złotego Wieku, Lope de Vega, poświęcił kilka utworów tej niezwykłej budowli: Un edifico hermoso / que nació como Adan joven perfecto (Piękny budynek który powstał niczym Adam młody i doskonały). Dziedziniec Cesarski pałacu zdobiła statua Karola V zwyciężającego herezję autorstwa Leone Leoniego (obecnie w Prado). Do pałacu dobudowano monumentalny budynek teatru królewskiego, tzw. Coliseo (1638-1640), powstały według projektów Giovanniego Battisty Crescenzi i Alonso Carbonella. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Po śmierci Carlosa Nawiedzonego pałac praktycznie nie był zamieszkany. Burbonowie nie lubili tej monumentalnej i surowej w swej architekturze budowli. Od 18 lutego do 14 kwietnia 1701 r. mieszkał tu Filip V przed oficjalnym wjazdem do Madrytu. W czasie wojny o niepodległość w 1809 r. wojska francuskie okupujące Madryt urządziły tu swoją kwaterę główną i koszary. Wkrótce doszło do katastrofy – źle przechowywany proch armatni wybuchł niszcząc znaczną część budowli. W późniejszych czasach planowano odbudowę pałacu, ograniczono się jednak, za czasów królowej Izabeli II, do zaadaptowania części ocalałych budynków na cele muzealne. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Ogród wraz z parkiem zajmował obszar około 145 hektarów. Autorem projektu ogrodów był Cosme Lotti, scenograf Wielkiego Księcia Toskanii, który przybył do Madrytu w 1626 r. Ogrody pałacowe tworzyły zróżnicowaną mozaikę ogrodów w stylu włoskim, sadów i stawów. Wyróżniały się Ogród Księcia (Jardin del Príncipe), Ogród Króla (Jardin del Rey) oraz Ogród Królowej (Jardin de la Reina), a także Ogród Ośmiokątny (Jardin Ochavado), Kurnik (El gallinero) i Wielki Staw (El Estanque Grande) oraz liczne pawilony. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Ogród Ośmiokątny z ośmioma alejami prowadzącymi do umieszczonej centralnie okrągłej gloriety był obsadzony krzewami różanymi, morwami i pigwami. Staw de las Campanillas z wyspą pośrodku był używany do widowisk, natomiast sławny Kurnik służył jako miejsce gdzie trzymano egzotyczne ptaki, zwłaszcza z Afryki. Wśród budowli parkowych znajdowała się Kaplica św. Pawła (Ermita de San Pablo) położona wśród fontann ze wspaniałą fasadą w stylu rzymskiego manieryzmu autorstwa Giovanniego Battisty Crescenzi. Malarz królewski, Diego Velázquez, namalował do kaplicy obraz pt. \"Opat Antoni odwiedza pustelnika Pawła\" (1640). Olbrzymi Wielki Staw o powierzchni 445 658 m² (1006 stóp długości i 443 stóp szerokości), był przeznaczony na najwspanialsze i największe widowiska – bitwy morskie na galerach z małej floty królewskiej (lub na gondolach), zabawy morskie ze sztucznymi ogniami itp. Wspaniałe były również sady, każdy poświęcony innemu świętemu: Janowi, Magdalenie, Hieronimowi, Brunonowi, Izydorowi, Antoniemu i Pawłowi. Nie należy zapomnieć o labiryncie i Sali drwin (Sala de Burlas).", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Salón de Reinos, czyli Salon Królestw to dawna sala tronowa. Mieści ona obecnie część ekspozycji Muzeum Wojska (Museo del Ejército). Jej dekoracja powstała w latach 30. XVII w. to jedno z najważniejszych osiągnięć hiszpańskiego Złotego Wieku. Król Filip IV zatrudnił do tej pracy takich artystów jak Velázquez, Zurbarán, Antonio de Pereda, Juan Bautista Maíno, Félix Castelo, Eugenio Cajés, Juseppe Leonardo oraz florentczyk Vicente Carducho. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Najważniejszą pozostałością pałacu jest Casón del Buen Retiro mieszczący zbiory sztuki XIX wieku z kolekcji Muzeum Prado. Budynek ten zbudowany w 1637 r. według projektu Alonso Carbonela zawiera salę balową (Salón de Baile) o długości 25 m. Ta wysoka sala przedzielona balkonem w połowie wysokości była niewątpliwie wzorowana na architekturze Kaplicy sykstyńskiej. Jej sklepienie dekorował wspaniałymi freskami przedstawiającymi \"Alegorię Orderu Złotego Runa\" (Alegoría del Toisón de Oro), Luca Giordano na polecenie króla Carlosa Nawiedzonego. Poddany króla Hiszpanii, neapolitański artysta, Giordano został wezwany przez króla do wykonania dekoracji sklepienia głównej klatki schodowej i bazyliki w Eskurialu (1692-1694). Następnie dekorował gabinet i sypialnię królewską pałacu w Aranjuez, by około 1697 r. rozpocząć pracę nad sklepieniem sali balowej pałacu Buen Retiro. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Tematyka tego dzieła miała za zadanie gloryfikację monarchii hiszpańskiej i króla Hiszpanii jako wielkiego mistrza Orderu Złotego Runa. Upamiętnia fundację orderu przez księcia Burgundii i jego zaszczepienie jako symbolu potęgi i wielkości Hiszpanii przez Karola I. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Statua została wykonana pomiędzy 1634 a 1640 r. przez włoskiego rzeźbiarza Pietro Taccę (1577-1640). Za model do pomnika posłużyły obrazy Velázqueza przedstawiające króla na koniu i w półpostaci oraz popiersie Filipa IV autorstwa Juana Martíneza Montañésa wysłane do Florencji, gdzie miał swoją pracownię Tacca.", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Rzeźbiarz zaangażował do pracy nad pomnikiem wybitnego fizyka Galileusza. Dokonał on stosownych obliczeń dzięki którym możliwe stało się wykonanie statui, gdzie koń staje dęba i tym samym cały ciężar opiera się na jego tylnych nogach. Galileusz poddał również rozwiązanie polegające na tym, by materiał z którego odlano nogi konia był bardziej zbity z tyłu zaś wydrążony z przodu co pozwoliło zachować równowagę.", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Pomnik stał na głównym dziedzińcu pałacu w tzw. ogrodzie królowej. Po śmierci króla Filipa IV pomnik ustawiono na placu przed fasadą Starego Alkazaru w Madrycie, by za rządów Don Juana José de Austria powrócić go na pierwotne miejsce, gdzie przetrwał do 1843 r. Wtedy to zgodnie z życzeniem królowej Izabeli II pomnik został ustawiony na Plaza de Oriente przed wschodnią fasadą pałacu królewskiego w Madrycie. ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": " Obrazy namalowane do Buen Retiro ", "title": "Pałac Buen Retiro" }, { "text": "Château de Versailles, http://www.chateauversailles.fr/fr/110_La_construction_du_Chateau.php La construction du Château. http://www.ucm.es/BUCM/revistas/amm/02148765/articulos/MILT9797120019A.PDF El palacio y los jardines del Buen Retiro, artykuł autorstwa Antonio Bonet Correa z Katedry Historii Sztuki Akadamii Sztuk Pięknych San Fernando. http://masdearte.com/item_exposiciones.cfm?noticiaid=9400 Felipe IV y su gran legado. El Palacio del Buen Retiro objecto de exposición, portal sztuki masdearte.com. Logopress, http://www.revistadearte.com/2007/10/23/el-cason-del-buen-retiro/ El Casón del Buen Retiro. http://www.nova.es/~jlb/mad_es84.htm Madrid de los Borbones, artykuł JLL & JRP. Madrid Histórico, http://www.madridhistorico.com/seccion7_enciclopedia/index_enciclopedia.php?id=I&idinformacion=700&pag=1 Iglesia de San Jeronimo El Real. Museo Nacional del Prado, http://www.museodelprado.es/en/ingles/collection/on-line-gallery/ On-line Gallery.", "title": "Pałac Buen Retiro" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Narodowa Hala Pamięci Czang Kaj-szeka (chin. trad. 國立中正紀念堂, chin. upr. 国立中正纪念堂, pinyin Guólì Zhōngzhèng Jìniàntáng) – budynek w centrum Tajpej wzniesiony ku pamięci byłego prezydenta Republiki Chińskiej – Czang Kaj-szeka. ", "title": "Grobowiec Czang Kaj-szeka" }, { "text": "Hala Pamięci leży we wschodniej części kompleksu o powierzchni ok. 250000 m² i otoczona jest parkiem. W zachodniej części znajduje się brama, od której wychodzi szeroka ścieżka, prowadząca do Narodowej Hali Pamięci. Na terenie kompleksu mieści się także Teatr Narodowy i Narodowa Sala Koncertowa.", "title": "Grobowiec Czang Kaj-szeka" }, { "text": "Hala Pamięci stoi na trzech piętrach kwadratowych fundamentów. Czworokątny, biały budynek ma 70 m wysokości. Ośmiokątny dach budowli pokryty niebieskimi dachówkami zwieńczony jest złotym wierzchołkiem. Do głównego wejścia prowadzą dwa rzędy schodów po 89 stopni, które reprezentują wiek Czang Kaj-szeka w czasie jego śmierci. W głównej hali znajduje się jego brązowy pomnik. W najniższej części budynku znajduje się biblioteka i muzeum poświęcone życiu Czang Kaj-szeka, a także eksponaty związane z historią i rozwojem Tajwanu. Przy wejściu do Hali Pamięci co godzinę odbywa się honorowa zmiana warty.", "title": "Grobowiec Czang Kaj-szeka" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a) lub Kwitnące na różowo drzewko brzoskwiniowe (hol. Bloeiende perzikbomen, Souvenir de Mauve, ang: Pink Peach Tree in Blossom (Reminiscence of Mauve)) – tytuł dwóch obrazów olejnych (nr kat.: F 394, JH 1379), namalowanych przez Vincenta van Gogha w marcu i na przełomie kwietnia i maja 1888 podczas jego pobytu w miejscowości Arles. Wersja druga nosi też nazwę Brzoskwinia w rozkwicie (hol. De roze perzikboom, ang. Peach Tree in Blossom) i ma nr kat.: F 404, JH 1391.", "title": "Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a)" }, { "text": "Kilka tygodni po przyjeździe do Arles Vincent van Gogh pisał do brata Theo, iż został owładnięty prawdziwą pasją malowania, którą poczuł na widok kolorowo kwitnących drzew w prowansalskich sadach.", "title": "Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a)" }, { "text": "Obraz kwitnącej brzoskwini, bezpośrednio inspirowany japońskimi drzeworytami, był jednym z serii płócien z kwitnącymi drzewami, które znalazły się wśród pierwszych projektów Vincenta van Gogha, zrealizowanych po jego przyjeździe do Arles. Powstałe obrazy pomyślane były jako całościowy zestaw dekoracyjny; podobny zamysł przyświecał artyście później, gdy malował on dekoracyjną serię ze słonecznikami.", "title": "Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a)" }, { "text": "Ponieważ jego były nauczyciel i ulubiony mistrz Anton Mauve zmarł, Vincent postanowił zadedykować mu swoje najpiękniejsze dzieło. Również w liście do Theo wspomniał, iż dał obrazowi tytuł „Wspomnienie Mauve’a”, podpisał go „Vincent i Theo” i wysłał do wdowy po zmarłym. Na obrazie imienia Theo jednak nie ma. Vincent dodając je chciał zaakcentować wkład brata w całą swoją twórczość, usunął je jednak prawdopodobnie za jego sugestią, iż wyglądałoby ono tu dziwacznie. Ponieważ obraz został wysłany, van Gogh namalował później jego drugą wersję, chcąc w ten sposób uzupełnić swój zestaw; o zamiarze tym napisał w liście do Theo 11 kwietnia 1888.", "title": "Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a)" }, { "text": "Na niewielkiej działce ogrodzonej płotem z trzciny rosną blisko siebie dwa drzewka brzoskwiniowe, pokryte różowymi kwiatami, usytuowane na tle zimnego, błękitnego nieba z białymi chmurami. Drzewka wypełniają, na podobieństwo eksplozji, całą powierzchnię obrazu, kontrastując z ogrodzeniem i łagodnym kolorem gruntu. W liście do Theo, napisanym na początku kwietnia 1888, Vincent stwierdził, iż jest to:", "title": "Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a)" }, { "text": " Analiza Choć van Gogh zadedykował swój obraz Antonowi Mauve, odszedł w nim jednak daleko od założeń swego mistrza, przedstawiciela szkoły haskiej i jego ciemnej, północnej kolorystyki. Artysta przyswoił sobie osiągnięcia impresjonistów, którzy dzielili barwną powierzchnię obrazu na maleńkie punkciki i widzieli światło jako rzeczywisty motyw. Doświadczenia impresjonistów z kolei bazowały na osiągnięciach artystów szkoły z Barbizon, którzy dokumentalne przedstawianie krajobrazu łączyli z subiektywnym wrażeniem światła i koloru w jedną nastrojową całość. Van Gogh adaptując nowe idee malarstwa plenerowego stał pierwszym znaczącym artystą, który zaczął stosować je w Prowansji. Jego własna paleta stała się teraz na wskroś kolorowa – pojawiły się w niej: błękit, oranż, cynober, jasna żółcień, winna czerwień i fiolet. Przesłaniem malowanych przez niego drzew owocowych stało się światło. Przedstawił on drzewo jakby było ono lampą; jego kwiaty – jako żarówki, a pnie i gałęzie – jako podstawę lampy. Dominującym wrażeniem jest jaśniejąca korona drzewa, promieniująca ku niebu, a rzucająca na ziemię cień, pozostałość jej przyziemnej natury. Obrazy zostały namalowane w różnym czasie, zarówno jeśli chodzi o datę, jak i porę dnia. Drzewko z wersji wcześniejszej emituje kolor białawy, to z późniejszej natomiast – bardziej intensywny, różowawy, co można wyjaśnić gęstością jego listowia i kwiatów, uwarunkowanej późniejszą porą kwitnienia. Różnice te można też wyjaśnić różnym położeniem słońca, ale van Gogh zamanifestował tu swoje zainteresowanie niezależnością i autonomią drzewa, którego indywidualność wyraził poprzez jego świetlistą moc. Choć artysta był też zafascynowany sztuką japońską, to uważał, że w tym wypadku ona mu nie wystarczy, ponieważ artyści japońscy, jego zdaniem, nie doceniali zagadnienia światła w swoich obrazach, traktując je jako problem dość drugorzędny, w przeciwieństwie do impresjonistów, którzy wszystko podporządkowywali światłu. Van Gogh zharmonizował ich koncepcje, czyniąc rozróżnienie pomiędzy światłem, które pochodzi z zewnątrz, a światłem właściwym naturze przedmiotów.", "title": "Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a)" }, { "text": "Radosny nastrój, widoczny w obrazach kwitnących drzew, które Vincent van Gogh namalował wiosną 1888, odzwierciedla uczucia zadowolenia, satysfakcji i szczęścia, wynikające z poczucia, iż odnalazł się on jako artysta, mający wszystkie niepowodzenia i upadki poza sobą.", "title": "Kwitnące różowe drzewo brzoskwiniowe (wspomnienie Mauve’a)" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Pony Express – szybka poczta konna działająca na obszarze Wielkich Równin i Gór Skalistych, na odcinku od St. Joseph w Missouri do Sacramento w Kalifornii, w okresie od kwietnia 1860 do października 1861 roku. Była to najbardziej bezpośrednia i najprostsza droga łączności z Zachodem przed wprowadzeniem łączności telegraficznej. Miała ogromne znaczenie, bowiem ściśle wiązała Kalifornię z Unią tuż przed wybuchem wojny secesyjnej.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Pony Express utworzono przy firmie transportowej Central Overland California and Pikes Peak Express Company (COC&PPEC). Firma została założona w roku 1850 przez Williama H. Russella, Alexandra Majorsa i Williama B. Waddella, którzy w kilka lat później wpadli na pomysł wykorzystania poczty konnej. Pomysł zasadzał się na tym, by lekkie przesyłki (listy) konni posłańcy dostarczali drogą wiodącą przez prerie, góry i pustynie Zachodu. W ciągu 18 miesięcy swego istnienia Pony Express skrócił drogę poczty znad Atlantyku do wybrzeża Pacyfiku z wielu miesięcy do około dziesięciu dni.", "title": "Pony Express" }, { "text": "William Russell, Alexander Majors i William Waddell, trzej twórcy Pony Express, mieli już duże doświadczenie w branży transportowej; w roku 1858 kierowali formą przewozową z czterema tysiącami pracowników obsługującymi 3500 wozów i około 40 000 wołów. Otrzymali intratny kontrakt rządowy na dostawy zaopatrzenia dla wojska prowadzącego działania na Dzikim Zachodzie, a wkrótce wpadli na pomysł dostarczania poczty z St. Joseph w Missouri do Sacramento w Kalifornii w ciągu dziesięciu dni, co wielu współczesnym wydawało się niemożliwe. Nie była to – jak na owe czasy – usługa tania: przesłanie listu o wadze pół uncji (około 14 g) kosztowało 1 dolara.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Russell, Majors i Waddell zorganizowali Pony Express w ciągu zaledwie dwóch miesięcy w zimie 1860 roku. Było to przedsięwzięcie na wielką skalę ze 120 jeźdźcami, 184 stacjami, 400 końmi i kilkoma setkami ludzi obsługi.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Alexander Majors był człowiekiem religijnym i wszystko rozwiązywał \"z Bożą pomocą\". Każdy nowo przyjęty jeździec otrzymywał egzemplarz Biblii i musiał złożyć następującą przysięgę:", "title": "Pony Express" }, { "text": "Pony Express dowiódł, że zorganizowany transkontynentalny system łączności może działać przez cały rok bez przerwy. Po zastąpieniu przez telegraf stał się częścią legendy Dzikiego Zachodu. W latach 1866-1890 logo Pony Express używane było przez firmę Wells Fargo, zapewniającą bezpieczny przewóz poczty i towarów. United States Postal Service (USPS) używał znaku handlowego \"Pony Express\" w swojej działalności na terytorium USAhttp://tess2.uspto.gov/bin/showfield?f=doc&state=4004:2uvl98.2.46 United States Patent and Trademark Office S/N 75218057 et al. Freight Link międzynarodowa służba kurierska mająca swą główną siedzibę w Rosji, przyjęła logo i znak handlowy \"Pony Express\" w postaci identycznej do używanego przez USPS.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Szlak, na którym kursowała poczta Pony Express, liczył prawie 2000 mil. Na szlaku tym utworzono łącznie 157 placówek, oddalonych od siebie co około 10 mil (16 km). Był to maksymalny dystans, jaki koń z jeźdźcem mógł przebyć szybko, czyli kłusem, a nawet – w razie zagrożenia – galopem. Na każdej stacji kurier dosiadał świeżego konia, zabierając z sobą jedynie worek z pocztą zwany mochila (z hiszpańskiego tornister, plecak). Pracodawcy zwracali uwagę jeźdźcom na to, jak ważny jest worek z pocztą, mówiąc im, że w razie zagrożenia \"jeździec z koniem winni zniknąć, zanim zniknie mochila\". Mochilę przerzucano przez siodło, a jeździec swoim ciężarem utrzymywał ją na miejscu. Każdy z czterech rogów worka-siodła posiadał cantinę, czyli kieszeń, do której wkładano listy, następnie kieszenie dodatkowo zamykano na kłódki. Mochila mogła pomieścić 20 funtów (około 10 kg) listów. Oprócz jeźdźca koń obciążony był też dodatkowymi 20 funtami ładunku, na który składały się: bukłak z wodą, Biblia, rożek alarmowy dający znać obsłudze stacji, że należy przygotować następnego konia, rewolwer i do wyboru drugi rewolwer lub strzelba. Ostatecznie pozostawiono jedynie jeden rewolwer i bukłak z wodą, zmniejszając całkowite obciążenie konia do 165 funtów (75 kg). Jeźdźcy ważący mniej niż 125 funtów (56 kg), zmieniali konie co 75–100 mil (120–160 km), potrafiąc jechać dzień i noc. Kurierzy Pony Express zarabiali 25 dolarów tygodniowo, co było wysokim wynagrodzeniem (niewykwalifikowany robotnik w owym czasie zarabiał około 1 dolara na tydzień).", "title": "Pony Express" }, { "text": "Aby zrealizować swoje zamierzenie, Alexander Majors kupił ponad 400 koni. Miały one średnio 14½ dłoni (1,47 m) wzrostu i ważyły po około 900 funtów (410 kg); tak więc nazwa \"pony\" była odpowiednia, chociaż w pewnych, indywidualnych przypadkach, nieprecyzyjna.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Działalność \"Pony Express\" nie była dochodowa. Tygodniowy zarobek z przewożonych w obu kierunkach listów wynosił około 2500 USD, z czego blisko 1500 pochłaniały zarobki kurierów i obsługi oraz koszty utrzymania stacji. Założycielom chodziło raczej o zdobycie, na tej podstawie, lukratywnych kontraktów rządowych.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Na trasie wykorzystywanej przez Pony Express znajdowały się łącznie 184 stacje. Droga podzielona była na pięć odcinków. By zapewnić właściwe działanie serwisu pocztowego, 157 stacji dla zmiany koni znajdowało się w odległości 5 do 20 mil jedna od drugiej. Pozostałe 27 stacji było tzw. stacjami domowymi, gdzie kurierzy po przebyciu około 75 mil drogi zatrzymywali się, odpoczywali i przygotowywali do następnej tury. System ten pozwalał na przesyłanie poczty przez kontynent w rekordowo krótkim czasie.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Odcinek pierwszy: stacje pomiędzy St. Joseph a Fort Kearney Odcinek drugi: stacje pomiędzy Fort Kearney a Horseshoe Creek Odcinek trzeci: stacje pomiędzy Horseshoe Creek a Salt Lake City Odcinek czwarty: stacje pomiędzy Salt Lake City a Robert's Creek Odcinek piąty: stacje pomiędzy Robert's Creek a Sacramento", "title": "Pony Express" }, { "text": "Licząca ponad 1900 mil trasa biegła najpierw szlakiem oregońskim do Fort Bridger w Wyoming, a następnie szlakiem mormońskim do Salt Lake City. Stamtąd kierowała się do Carson City, przekraczała pasma górskie Sierry i docierała do Sacramento.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Pierwsza podróż Pony Express na zachód rozpoczęła się w St. Joseph 3 kwietnia 1860 roku, a zakończyła po dziesięciu dniach w San Francisco 14 kwietnia. Wcześniej listy zostały przesłane ze Wschodu do St. Joseph, również na tym odcinku nadawcy korzystali z usług prywatnych firm kurierskich, a nie amerykańskiej poczty. Do dnia dzisiejszego zachował się tylko jeden list, który bez wątpienia odbył podróż z St. Joseph do San Francisco.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Posłaniec wiozący mochilę z Nowego Jorku i Waszyngtonu spóźnił się na pociąg w Detroit i przybył do Hannibal w Missouri w dwie godziny po odejściu pociągu. Linie kolejowe zgodziły się pomóc organizatorom i oddały im do dyspozycji parowóz \"Missouri\" z jednym wagonem, który to skład pokonał odległość 206 mil (332 km) do St. Joseph w rekordowym czasie 4 godzin i 51 minut — średnia prędkość 40 mil na godzinę (64 km/h). Pierwszy worek zawierał 49 listów, 5 telegramów i kilka dokumentów.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Zanim mochila została przekazana kurierowi, który ruszył na szlak o 19:15, burmistrz St. Joseph, a także William H. Russell i Alexander Majors wygłosili okolicznościowe przemówienia. W worku, obok poczty, znalazł się jeden egzemplarz lokalnego dziennika St. Joseph Gazette. Przesyłka dotarła do San Francisco 14 kwietnia o godzinie 1:00.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Pierwsza podróż Pony Express na wschód rozpoczęła się w San Francisco 3 kwietnia 1860, a zakończyła w dziesięć dni później w St. Joseph. Tam listy zostały przekazane poczcie i zostały rozesłane do adresatów na Wschodnim Wybrzeżu. Do dzisiaj zachowały się dwa takie listy.", "title": "Pony Express" }, { "text": "W roku 1860 William Russell, jeden z największych inwestorów Pony Express, postanowił wykorzystać wybory prezydenckie dla promocji swej poczty konnej i pokazania, jak szybko można dostarczać listy. Dla pewności, że na trasie znajdą się najlepsi kurierzy i najlepsze konie, Russell, jeszcze przed wyborami, zatrudnił dodatkowych jeźdźców i zadbał, by wzdłuż całej trasy znalazły się specjalnie dobrane wierzchowce i odpowiedni jeźdźcy. 7 listopada 1860 kurier Pony Express opuścił Fort Kearny z wynikami wyborów. Dzięki poświęceniu jeźdźców, którzy ryzykując życiem pędzili po zaśnieżonej trasie do Fort Churchill w Nevadzie i później dalej na Zachód, kalifornijskie gazety otrzymały wieść o wyborze Lincolna na prezydenta w 7 dni i 17 godzin po gazetach Wschodniego Wybrzeża, co było wtedy ogromnym osiągnięciem.", "title": "Pony Express" }, { "text": "W krótkich dziejach Pony Express tylko raz zdarzyło się, że przesyłka nie doszła na czas, kiedy to po ośmiu niezakłóconych podróżach pomiędzy Sacramento i Saint Joseph Pony Express musiał na krótko zawiesić działalność. Stało się tak na skutek wybuchu wojny z z indiańskim plemieniem Pajutów w Nevadzie, która właściwie była serią napaści i zasadzek zastawianych przez Indian. Wojna ta miała miejsce w maju i czerwcu 1860 roku, chociaż do sporadycznych starć dochodziło i później.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Pajutowie, zamieszkujący rezerwaty w Nevadzie, bardzo ucierpieli tamtej zimy z powodu burz śnieżnych i braku niedostarczanego przez administrację pożywienia. Na wiosnę całe, liczące około 6000 osób plemię było gotowe do wojny z białymi. Sprzeciwiał się temu jedynie wódz Numaga. Przez trzy dni Numaga próbował nakłonić swych współplemieńców do odstąpienia od zamiaru uderzenia, jednak 7 maja kilku Indian napadło na stację Williams Pony Express i zabiło pięciu jej pracowników. William Fisher, jeden z kurierów Pony Express, był przez Indiań ścigany i trafiony w policzek strzałą, która wybiła mu trzy zęby. Mimo to uszedł z życiem.", "title": "Pony Express" }, { "text": "W czasie następnych kilku tygodni doszło do kolejnych napaści, podczas których śmierć ponieśli kolejni biali. Stacje Pony Express były jednym z głównych celów ataków. Pajutowie zaatakowali siedem z nich, zabijając 16 pracowników i uprowadzając około 150 koni. Wojna z Pajutami kosztowała Pony Express około 75 000 dolarów, nie licząc zabitych. W czerwcu powstanie Pajutów zakończyło się na skutek interwencji amerykańskich sił zbrojnych, a cztery przesyłki poczty ze wschodu dotarły do San Francisco 25 czerwca 1860.", "title": "Pony Express" }, { "text": "Z powodu tej krótkiej \"wojny\" jedna przesyłka Pony Express, wysłana z San Francisco 21 lipca 1860, nie dotarła do adresata na czas, a dopiero w dwa lata później, bowiem mochila z pocztą została przejęta przez Indian na jednej z zaatakowanych stacji. Nigdy żaden z kurierów Pony Express nie został zabity w czasie wykonywania swych zadań.", "title": "Pony Express" }, { "text": "File:Founders.gif|Russell, Majors, Waddell, założyciele Pony Express File:pony express billy fisher.jpg|William Fisher, kurier Pony Express File:Remington Coming and Going of the Pony Express.jpg|Coming and Going, mal. Frederic Remington File:PonyExpressDays_Parade_2008.JPG|Parada w Eagle Mountain w stanie Utah", "title": "Pony Express" }, { "text": "http://www.kshs.org/publicat/khq/1946/46_1_roothickman.htm George A. Root and Russell K. Hickman, \"Part IV-The Platte Route-Concluded. The Pony Express and Pacific Telegraph\", Kansas Historical Quarterly, luty 1946, t.14, nr 1, ss.36–92 Century Magazine, New York 1898, t. XXXIV", "title": "Pony Express" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Krążowniki typu Takao – typ czterech krążowników ciężkich zbudowanych dla Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej na przełomie lat 20. i 30. XX wieku. Brały udział w II wojnie światowej.", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Po zawarciu traktatu waszyngtońskiego z 1922 roku, ograniczającego zbrojenia morskie, potęgi morskie rozpoczęły budowę nowej klasy okrętów – krążowników ciężkich (nazywanych wówczas waszyngtońskimi), uzbrojonych w działa kalibru 203 mm. Japonia, dążąca do uzyskania prymatu na Pacyfiku, podjęła prace nad budową czterech krążowników ciężkich typu Myōkō, które miały silniejsze uzbrojenie od zagranicznych odpowiedników, chociaż w rzeczywistości nieco przekraczały przyjęty limit wyporności. Na wieść o wyrażeniu przez Kongres USA w 1924 zgody na budowę ośmiu krążowników waszyngtońskich, Japończycy zdecydowali o budowie dalszych czterech jednostek tej klasy, ulepszonego typu Myōkō. Zostały one jednak zatwierdzone przez parlament dopiero podczas sesji na wiosnę 1927G. Bukała, op.cit., s.10-14.. Miały kosztować po 28.370.000 jenówE. Lacroix i in, Cruisers..., s.117-157.", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Prace projektowe nad ulepszonymi krążownikami rozpoczęto już pod koniec 1925 roku (przed ukończeniem okrętów typu Myōkō), pod kierunkiem komandora Kikuo Fujimoto, a od 1926 roku – wiceadmirała Hiragi. Głównymi ulepszeniami w stosunku do typu Myōkō były: działa nowego modelu, o większym kącie podniesienia i donośności, grubsze opancerzenie komór amunicyjnych, szersze zastosowanie wysokowytrzymałej stali (Ducol), aluminium i spawania, lepsze umieszczenie wyrzutni torpedowych na pokładzie, bogatsze wyposażenie lotnicze oraz większa i obszerniejsza nadbudówka dziobowa.", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Budowę dwóch pierwszych okrętów, oznaczonych jako duże krążowniki nr 5 i 6 (\"Atago\" i \"Takao\") zamówiono w stoczniach Marynarki w Yokosuce i Kure na początku 1927 roku. Stępki obu okrętów położono 28 kwietnia 1927. Na początku 1928 zamówiono budowę kolejnych dwóch krążowników nr 7 i 8 (\"Maya\" i \"Chokai\") w prywatnych stoczniach Kawasaki w Kobe i Mitsubishi w Nagasaki. Wszystkie okręty otrzymały jednak w stoczniach prowizoryczne numery, w kolejności: 9, 10, 11 i 12 (uwzględniające ciągłość od krążowników typów Furutaka i Aoba). Początkowo klasyfikowane były jako krążowniki I klasy, a po unowocześnieniu klasyfikacji 30 maja 1934 – jako krążowniki typu A (Kō kyū Junyōkan), nieoficjalnie jako krążowniki ciężkie. Nadano im nazwy pochodzące od gór.", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Po zbudowaniu okręty okazały się przeciążone w stosunku do projektu – planowana wyporność normalna (określana jako \"⅔ próbnej\")Do połowy lat 20. Japończycy używali brytyjskiej miary wyporności normalnej (okręt z ¼ paliwa, ¾ amunicji, ⅓-⅔ zapasów i smarów i bez rezerwy wody kotłowej), wyrażonej w \"długich\" tonach angielskich (ts) = 1016 kg. Od końca lat 20. Japończycy zaczęli za podstawową uważać wyporność określoną jako \"⅔ próbnej\" (w polskiej literaturze także \"⅔ bojowej\" - G. Bukała, op.cit.), wyrażoną w tonach metrycznych – okręt z całością amunicji i załogi, lecz z ⅔ paliwa, smarów, rezerwy wody kotłowej i pitnej i innych zapasów (E. Lacroix i in, Cruisers..., s.725, 732) 12 986 t wyniosła 14 129-14 260 t. Spowodowało to pogorszenie dzielności morskiej, prędkości i zasięgu (planowany 8000 Mm przy prędkości 14 w., faktyczny ok. 7000 Mm). W dużej mierze było to spowodowane bardzo dużą nadbudówką dziobową.", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Problemy ze statecznością japońskich okrętów, znajdujące kulminację w przewróceniu się torpedowca \"Tomozuru\" 12 marca 1934, spowodowały podjęcie decyzji o przebudowie krążowników typu Takao i zmniejszeniu wysoko położonych mas. Przebudowano jednak tylko \"Atago\" i \"Takao\", a przebudowę pozostałych okrętów wstrzymano z uwagi na wybuch wojny. Między innymi obniżono na nich nadbudówkę dziobową i zmniejszono nadbudówkę rufową, a przy tym wzmocniono uzbrojenie torpedowe.. Modernizacja polepszyła własności morskie okrętów, lecz wyporność przy 2/3 wyporności bojowej wzrosła do 15 152-15 838 tG. Bukała, op.cit., s.17-19..", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Okręty typu Takao miały podobny do poprzednich japońskich krążowników ciężkich gładkopokładowy kadłub o stosunkowo niskich burtach, z lekko wznoszącym się dziobem i typową dla japońskich konstrukcji dziobnicą w kształcie spłaszczonego \"S\". Dla obniżenia masy, pokład rufowy nieco opadał za rufowymi wieżami dział. Wolna burta na śródokręciu, planowana na 4,86 m, po zbudowaniu miała na skutek zwiększenia zanurzenia wysokość 4,4 m. ", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Na śródokręciu znajdowała się grupa nadbudówek, z kominami. Charakterystyczną i unikalną cechą okrętów typu Takao była bardzo duża, aczkolwiek harmonijna bryła nadbudówki dziobowej, z lekko pochyloną przednią ścianą. Przy podobnej wysokości jak na typie Myoko, była ona znacznie obszerniejsza. Miała ona aż 10 poziomów, a na \"Atago\" i \"Takao\" po modernizacji - 7. W tylną część nadbudówki wkomponowany był przedni komin, wygięty do tyłu, o wydłużonej podstawie (odprowadzający spalin z 6 kotłowni dziobowych). Między nadbudówką a kominem znajdował się kratownicowy czworonożny maszt o formie piramidy (zamieniany na lżejszy na modernizowanych okrętach). Tuż za pierwszym kominem był drugi prosty komin, a za nim nadbudówka rufowa, mieszcząca m.in. hangar dla wodnosamolotów. Na nadbudówce umieszczony był mniejszy trójnożny maszt z bomem ładunkowym. Po obu stronach grupy nadbudówek i kominów burty były przedłużone w górę, do lekkiego pokładu nadbudówki (spardeku), na którym znajdowały się m.in. stanowiska artylerii przeciwlotniczej. Podwyższone burty miały po dwa charakterystyczne duże wycięcia na aparaty torpedowe umieszczone na pokładzie górnym i trzecie wycięcie do załadunku torped pomiędzy nimi. ", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Za nadbudówką rufową były umocowane na burtach dwie obrotowe katapulty, o długości 19,4 m każda, a dalej były dwie rufowe wieże artylerii. Na modernizowanych okrętach zmniejszono nadbudówkę rufową, likwidując hangar i przesuwając maszt z bomem tuż przed wieże rufowe. Przestrzeń pomiędzy nadbudówkami, oboma katapultami i wysoką barbetą pierwszej z wież rufowych zabudowano na nich podniesionym pokładem do przechowywania i obsługi wodnosamolotów, przy tym katapulty nowego modelu przeniesiono ok. 10 m do przoduG. Bukała, op.cit., s.22-24..", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Opancerzenie pionowe miało chronić przed pociskami kalibru 203 mm z odległości ponad 19 km i pociskami 155 mm z odległości ponad 15 km. Burty były chronione przez pas pancerny o długości 119,8 m ze stali NVNC, nachylony na zewnątrz pod kątem 12° i rozciągający się od dziobowych do rufowych komór amunicyjnych artylerii głównej, pod wieżami. Główna centralna część pasa o długości 82,4 m i wysokości 3,5 m obejmowała siłownię i miała jednolitą grubość 102 mm. Jej górna krawędź dochodziła do pokładu środkowego (głównego). Na pozostałych częściach pasa z przodu (długości 20,95 m) i z tyłu (16,45 m), osłaniających komory amunicyjne, pas był umieszczony niżej i miał grubość 127 mm w górnej części (między pokładem dolnym a magazynowym), a w dolnej 76 mm, zmniejszające się do 38 mm w kierunku dna. Pas sięgał w tych miejscach niżej, niż na śródokręciu, gdyż w tym rejonie nie było bąbli przeciwtorpedowych. Przy wyporności 2/3 próbnej, centralna część pasa wystawała ponad linię wodną na 1,3 m, a dziobowa i rufowa pasa znajdowały się tuż pod powierzchnią wody. Przy pełnej wyporności, pas wystawał na 85 cm nad wodę. ", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" }, { "text": "Pasy burtowe były połączone grodziami, tworzącymi cytadelę pancerną. Centralna część pasa była zamknięta z przodu grodzią poprzeczną grubości 38-63 mm, a z tyłu łamaną grodzią grubości 32-89 mm (obejmującą podstawę wieży nr 4). Dziobowa część pasa była ponadto zakończona łamaną grodzią grubości 63-89 mm (obejmującą podstawę wieży nr 1), a rufowa - grodzią poprzeczną grubości 76 mm. ", "title": "Krążowniki ciężkie typu Takao" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Guzki śpiewacze (łac. noduli cantorum), niekiedy nazywane guzkami głosowymi – to forma przewlekłego, przerostowego i ograniczonego zapalenia krtani. Guzki śpiewacze najczęściej występują symetrycznie. Ich powstawanie ma duży związek z nadużywanie głosu (nadmiernym wysiłkiem głosowym) i są związane z urazem mechanicznym fałdów głosowych. Powstają one na fałdach głosowych, w miejscu gdzie wibracje podczas fonacji są największe.", "title": "Guzki śpiewacze" }, { "text": "Najczęściej występują u osób przeciążających głos. Szczególnie narażone są osoby z głosem w zakresie wyższych częstotliwości. Chorują głównie kobiety, ponieważ emitują one wyższe dźwięki niż mężczyźni. Są częstą chorobą wśród nauczycieli, a także śpiewaków, głównie tenorów i sopranów. Są także jedną z przyczyn chrypki występującej u dzieci. Mogą pojawić się także u osób niewłaściwie używających głosu podczas śpiewu czy mowy – nadmierne i niefizjologiczne forsowanie głosu o zbyt dużym natężeniu. Palenie tytoniu u osób nadużywających głosu szczególnie predysponuje do wystąpienia przewlekłego zapalenia krtani a zarazem do rozwoju guzków śpiewaczych.", "title": "Guzki śpiewacze" }, { "text": "Guzki głosowe występują na granicy 1/3 przedniej i środkowej części fałdów głosowych. Ich wielkość nie przekracza wielkości łebka od szpilki. Mają stożkowaty kształt i są jednakowej wielkości. Zdarza się rzadko, że mogą one występować pojedynczo lub że na jednej strunie jeden guzek śpiewaczy jest większy. Umiejscowione są na wolnym brzegu fałdu głosowego w jego górnej części. Pokryte są złogami nawarstwionego nabłonka wielowarstwowego płaskiego, który spoczywa na bezpostaciowej i pogrubiałej łącznotkankowej podstawie. Na obwodzie obserwuje się niewielkie nacieki z komórek zapalnych.", "title": "Guzki śpiewacze" }, { "text": "Objawy guzków śpiewaczych są niecharakterystyczne. Należą do nich: chrypka (łac. raucitas, vox rauca); szybkie zmęczenie głosu i czasami jego łamliwość. W początkowym okresie rozwoju guzków śpiewaczych powstają tzw. guzki miękkie. Jest to okres, gdzie po odpoczynku głosowym czy milczeniu objawy ulegają zmniejszeniu, a zmiany na fałdach głosowych mogą się cofać. Jeżeli w tym okresie chory nadal nadużywa głosu, uraz obu fałdów głosowych pogłębia się, a guzki się powiększają. Powstają tzw. guzki twarde. W okresie, kiedy zmiany są utrwalone leczenie zachowawcze nie jest już możliwe - chory wymaga leczenia operacyjnego.", "title": "Guzki śpiewacze" }, { "text": "Polega na wykonaniu badania krtani (laryngoskopia). Czasami, celem dokładnej oceny zmian wykonuje się wideolaryngoskopię. Obraz laryngoskopowy jest typowy: na obu fałdach głosowych w odcinku przednim stożkowate symetrycznie położone guzki barwy białoróżowej; podczas fonacji guzki stykają się ze sobą. \"Wystając\" z fałdów głosowych do szpary głośni, powodują one, że same fałdy nie schodzą się całkowicie, lecz powstaje pomiędzy nimi wąska szczelina (niepełne zwarcie szpary głośni podczas fonacji); błona śluzowa krtani (a także początkowego odcinka tchawicy) może być zaczerwieniona, pokryta gęstą śluzową wydzieliną; niekiedy błona śluzowa fałdów głosowych może być obrzęknięta, zaczerwieniona – nastrzyknięta (widoczne poszerzone naczynia na fałdach głosowych).", "title": "Guzki śpiewacze" }, { "text": "W początkowym okresie polega na milczeniu i/lub odpowiedniej rehabilitacji głosowej u foniatry. Gdy zmiany są utrwalone, w grę wchodzi leczenie zabiegowe – mikrolaryngoskopia. Polega on na ścięciu przerośniętych okolic fałdów głosowych. Po zabiegu także bardzo ważne jest zachowanie milczenia, a następnie stosowanie odpowiedniej emisji głosu (rehabilitacja foniatryczna). Warunkiem powodzenia leczenia i braku nawrotów jest także zaprzestanie palenia tytoniu.", "title": "Guzki śpiewacze" }, { "text": "http://www.ghorayeb.com/VocalCordNodule2.html Obraz laryngoskopowy guzków śpiewaczych u nauczyciela", "title": "Guzki śpiewacze" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Portret małżonków Isaaka Massa i Beatrix van der Laen – obraz holenderskiego malarza Fransa Halsa.", "title": "Portret małżonków Isaaka Massa i Beatrix van der Laen" }, { "text": "Portret przedstawia bogatego kupca Isaaka Massa i trzydziestoletnią córkę burmistrza Haarlemu, Beatrix van der Laen. Jego wykonanie zostało zlecone przez ojca Beatrix zaraz po jej ślubie. Jak przystało na portret ślubny, Hals podkreślił kilka szczegółów. Panna z dumą prezentuje ślubny i zaręczynowy (dolny) pierścionek na prawej dłoni, na serdecznym palcu. Jednocześnie jej ręka spoczywa na ramieniu męża, co ma symbolizować miłość i bliskość. Pan młody trzyma prawicę na sercu, dając tym wyraz swej miłości i wierności. Oboje zostali przedstawieni w szykownych i drogich strojach. Beatrix na szyi ma bardzo modną i niezwykle drogą kryzę. Ich postawa jest dość swobodna, co czyni portret nietypowym dla XVII-wiecznych przedstawień. Nietypowy jest również motyw postaci roześmianych, co na co dzień uznawano za oznakę głupoty i braku samokontroli.", "title": "Portret małżonków Isaaka Massa i Beatrix van der Laen" }, { "text": "Hals obok postaci przedstawił kilka symboli wierności małżeńskiej. Z prawej strony malarz ukazał, wzorując się na średniowiecznym motywie występującym w literaturze i sztuce, ogród miłości. Wśród adorujących się par znajduje się paw – symbol rzymskiej bogini małżeństwa Junony. Wokół znajdują się fragmenty ruin i wywróconych naczyń, co ma przypominać o nietrwałości dóbr doczesnych. Również przedstawione rośliny w czasach Halsa miały swoje znaczenie symboliczne. Z lewej strony obok kupca znajduje się krzak ostu zwany wówczas mannentrouw czyli \"męska wierność\". U stóp panny młodej leży natomiast krzewiący się bluszcz, który symbolizował trwałość w związku między kobietą a mężczyzną.", "title": "Portret małżonków Isaaka Massa i Beatrix van der Laen" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Medal olimpijski – wyróżnienie przyznawane zwycięzcy oraz zdobywcom drugiego i trzeciego miejsca podczas igrzysk olimpijskich w postaci medalu zaprojektowanego i wykonanego na tę imprezę. Medale przyznaje się od pierwszych igrzysk w Atenach; do roku 1948 przyznawano również medale olimpijskie w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury. ", "title": "Medal olimpijski" }, { "text": "Od pierwszych Letnich Igrzysk Olimpijskich w Atenach (1896) aż do Igrzysk Olimpijskich w r. 1928 w Amsterdamie wszystkie medale wręczane były podczas ceremonii zamknięcia igrzysk. Podczas igrzysk w Atenach medale przyznawano tylko dwóm pierwszym zawodnikom w każdej konkurencji: zwycięzca otrzymywał medal srebrny i gałązkę oliwną, zdobywca drugiego miejsca medal brązowy. Złote medale przyznano po raz pierwszy podczas III Igrzysk Olimpijskich w St Louis w roku 1904. Od Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Grenoble (1968) na medalu widnieje nazwa dyscypliny, w której został przyznany. Od Igrzysk Olimpijskich w Rzymie (1960) medale wiesza się na szyjach sportowców; wcześniej, od igrzysk II Olimpiady (1900) medale przypinano do piersi zawodników.", "title": "Medal olimpijski" }, { "text": "Do roku 1924 (włącznie) medale były projektowane odrębnie na każde igrzyska, przy czym medale z roku 1900 z Paryża miały nietypowy kształt – prostokątny awers i rewers. Natomiast od igrzysk w Amsterdamie (1928) na długo przyjął się projekt, którego autorem był florencki artysta Giuseppe Cassioli – głównym motywem awersu była siedząca (z lewej strony patrzącego) bogini zwycięstwa z wieńcem laurowym w prawej i gałązkami palmy w lewej dłoni, amfora, stadion i aktualne napisy: numeracja olimpiady, miejsce i rok igrzysk. Rewers przedstawiał niesionego na ramionach triumfatora zawodów. Ponadto różnicami w poszczególnych latach były także parametry (wielkość medalu). Istotna zmiana nastąpiła dopiero na Igrzyskach Olimpijskich w Monachium. Rewers odtąd był w gestii organizatora zawodów, w Monachium zaprojektował go niemiecki artysta szkoły Bauhaus, Gerhard Marcks, a przedstawiał on Dioskurów. Projekt z Amsterdamu zaadaptowano w całości także w Los Angeles w roku 1984. Awers medalu do roku 2000 (Sydney) wykorzystywał motywy z roku 1928, znaczące różnice trzeba odnotować w przypadku medalu z Barcelony (1992), gdzie pozostała tylko bogini z laurem i palmą i gdzie po raz pierwszy na awersie umieszczono olimpijskie koła. Awers z Sydney choć nawiązywał do stałych elementów, to także istotnie różnił się od projektu Cassioliego. Pierwsze igrzyska rozegrane w XXI wieku przyniosły także zmianę awersu medalu olimpijskiego. Skrzydlata Nike zstępująca na stadion trzymająca gałązkę palmy to teraz centralna postać krążka, nad nią olimpijskie koła, w tle widoczny jest też Akropol z Partenonem, co ma symbolizować jedność starożytnej i nowożytnej idei greckiego olimpizmu. Zaprojektowany przez Elenę Votsi wygląd awersu od igrzysk w Atenach (2004) na letnich igrzyskach obowiązuje nadal. Projekt rewersu nadal pozostaje do dyspozycji aktualnego organizatora zawodów.", "title": "Medal olimpijski" }, { "text": "Projekt medalu leży w gestii komitetu organizującego poszczególne igrzyska, przy czym musi być zaaprobowany przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Medal olimpijski musi mieć co najmniej 60 mm średnicy i 3 mm grubości. Medale zawieszone są na szarfie. Medal za pierwsze miejsce jest wykonany ze srebra i pokryty co najmniej 6 gramami czystego złota; srebro użyte do medalu złotego i srebrnego musi być próby 925–1000. Koszt produkcji złotego medalu to ok. 494 dolary, a srebrnego 260. Medal brązowy wykonany jest ze stopu miedzi, cyny i cynku. Wartość medalu brązowego przyznawanego podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Vancouver wynosiła 3 dolary. Za miejsca 1–8 przyznaje się dyplomy. ", "title": "Medal olimpijski" }, { "text": "Większą dowolność pozostawiono medalom zimowych igrzysk olimpijskich zarówno pod względem kształtu jak i surowca. I tak medale igrzysk w Albertville były wykonane ze szkła; rewers każdego egzemplarza medalu ZIO w Vancouver jest niepowtarzalny, aczkolwiek oparty o te same motywy zwierzęce orki i kruka.", "title": "Medal olimpijski" }, { "text": "Złote, srebrne i brązowe medale olimpijskie wręcza się także zwycięzcy oraz zdobywcom drugiego i trzeciego miejsca podczas Igrzysk Paraolimpijskich, a wagę, wzornictwo i skład medali określa Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski. Na paraolimpiadę w Londynie w 2012 medale zaprojektowała Lin Cheung, mają one 85 mm średnicy i ważą 375g-400 g ", "title": "Medal olimpijski" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Lista ta przedstawia wszystkich medalistów Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012, odbywających się w Londynie, w dniach 27 lipca – 12 sierpnia.", "title": "Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012" }, { "text": "Około 10 500 sportowców rywalizowało w w 26 dyscyplinach i 302 konkurencjach. Reprezentacje: Bahrajnu, Botswany, Cypru, Czarnogóry, Gabonu, Grenady oraz Gwatemali zdobyły w Londynie swoje pierwsze olimpijskie medale w historii.", "title": "Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012" }, { "text": "W boksie, judo, taekwondo i zapasach zawodnicy otrzymali dwa brązowe medale w każdej kategorii wagowej. Dwa srebrne medale (nie przyznano brązowego medalu) zostały przyznane za remis i drugie miejsce podczas pływania stylem dowolnym mężczyzn na dystansie 200 metrów oraz 100 metrów stylem motylkowym. Dwa brązowe medale zostały przyznane za trzecie miejsce w męskich zawodach rowerowych, trzy brązowe medale zostały przyznane za potrójne trzecie miejsce w skoku wzwyż mężczyzn.", "title": "Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012" }, { "text": "Po zakończeniu igrzysk, zdyskwalifikowano zwyciężczynię w pchnięciu kulą kobiet, Nadzieję Astapczuk i odebrano jej złoty medal. W związku z tym, złoto otrzymała reprezentantka Nowej Zelandii, srebro Rosjanka, a brąz Chinka.", "title": "Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012" }, { "text": "Medal (brązowy) odebrano także uzbeckiemu zapaśnikowi, Soslanowi Tigiyevowi.", "title": "Medaliści Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu – sanktuarium maryjne położone w Lubaszu, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w województwie wielkopolskim. Obiektem kultu jest szesnastowieczny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, znajdujący się w zabytkowym kościele parafialnym parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Lubaszu.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "Lubaski kościół zbudowano w latach 1750–1761 w stylu barokowym, w miejscu starego kościoła, który w 1750 roku zapadł się pod ziemię. Świątynia powstała dzięki staraniom wojewody kaliskiego Maksymiliana Bończy Miaskowskiego. Kościół został poświęcony w 1775 roku, zaś kościołem parafialnym stał się 22 maja 1779 r. W połowie XIX wieku powstała przykościelna plebania. Neogotycka dzwonnica stanęła w 1856 r. Kościół przeszedł gruntowny remont pod koniec XX wieku. Wtedy to, m.in. wyłożono obejście starobrukiem, przełożono dach i pomalowano zewnętrzną elewację.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "Świątynię, powstałą na planie krzyża, otacza mur z bramą z 1900 roku. Jest to kościół jednonawowy, z wydzielonym prezbiterium, z przylegającymi do nawy kaplicami bocznymi. Obie strony fasady wieńczą wieże z ośmiobocznymi hełmami, zakończone pozłacanymi krzyżami. Do prezbiterium, którego sklepienie ukazuje Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny w otoczeniu ewangelistów, rodziców Maryi oraz św. Józefa i św. Elżbiety, przylegają skarbczyk oraz zakrystia. W prezbiterium ustawione są dwurzędowe stalle z herbem Lubasza.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "Rokokowe wyposażenie pochodzi z 1760 r. Wnętrze kościoła zdobi polichromia z lat 30. XX w, autorstwa Wacława Taranczewskiego, przedstawiająca sceny z życia Maryi. Ambona i chrzcielnica, z misą chrzcielną schowaną za drzwiczkami, mieszczą się w przejściu z prezbiterium do nawy.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "W ołtarzu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem; nad nim widnieją wizerunki Ducha Świętego i Boga Ojca. W ołtarzu znajdują się również rzeźby świętych; ulokowane są też drogocenne wota, ufundowane w 1651 r. przez Teodora i Łukasza Gorajskich za ocalenie pod Beresteczkiem.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "Kaplica boczna św. Krzyża, z ołtarzem Pana Jezusa Ukrzyżowanego i Najświętszego Serca Jezusa oraz Pietą i figurą św. Teresy od Dzieciątka, znajduje się po prawej stronie. Po lewej stronie jest położona kaplica boczna św. Wojciecha i św. Stanisława Szczepanowskiego, z ołtarzami św. Wojciecha i św. Wawrzyńca.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "Nad głównym wejściem ulokowana jest empora z organami oraz rzeźby aniołów. Po obu stronach kościoła znajdują się loże. W podkościelnych kryptach pochowani są kolatorzy oraz lubascy proboszczowie.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": " Cudowny obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem ", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "Kult Matki Boskiej lubaskiej związany jest z objawieniem maryjnym, które miało miejsce na Krasnej Górze. Wedle podania Matka Boska objawiła się pewnemu leśnikowi i rzekła, iż na wszystkich tych, którzy będą modlić się w tym miejscu, spłyną łaski.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "Obraz, przedstawiający Maryję piastującą Dzieciątko Jezus, wzmiankowany już w 1553 roku; został przekazany parafii przez stajkowskiego cystersa, ojca Adama Ryskoniusza. Wizerunek Matki Boskiej z Dzieciątkiem (nieznanego autora), pochodzi z Rzymu. Namalowany został pod koniec XVI wieku farbami olejnymi na drewnianych deskach. Otoczony jest rzeźbioną, srebrną ramą; ma wymiary 93,5 × 130,5 cm. Pierwowzorem cudownego obrazu jest obraz Salus Populi Romani z Bazyliki Matki Boskiej Śnieżnej w Rzymie. Obraz znajdował się początkowo w drewnianym kościele, który w drugiej połowie XVII wieku spłonął, lecz sam obraz cudownie ocalał. W 1761 r. trafił do nowo wybudowanego kościoła. Sto lat później wizerunek Matki Boskiej ozdobiono srebrną sukienką i koronami udekorowanymi półszlachetnymi czeskimi kamieniami. ", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" }, { "text": "W 1984 r. doszło do kradzieży wotów, sukienki oraz koron, a po dwudziestu latach – do kolejnej kradzieży; zrabowano wówczas pozostałe wota, siedmioramienne świeczniki i srebrny pacyfikał.", "title": "Sanktuarium Królowej Rodzin w Lubaszu" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Leon Murzynowski (ur. 11 stycznia 1908 w Poznaniu, zm. 1 grudnia 1999) – prezydent miasta Poznania (1948-1950), dyrektor zakładów im. H. Cegielskiego w Poznaniu (1947-1948).", "title": "Leon Murzynowski" }, { "text": "Kształcenie odbierał w zakładach im. H. Cegielskiego w dziale administracyjno-handlowym. Do 1939 roku, z uwagi na bezrobocie, pracował jako blacharz. Podczas II wojny światowej rozpoczął pracę w zakładach im. H. Cegielskiego, po czym awansował na szefa Wydziału Zasobów. W 1946 zostało mu powierzone stanowisko wicedyrektora, a w 1947 dyrektora administracyjnego. Na jego cześć robotnicy zakładów im. H. Cegielskiego ułożyli wiersz:", "title": "Leon Murzynowski" }, { "text": "28 października 1948 Stanisław Sroka pełniący funkcję prezydenta Poznania został powołany na stanowisko wiceprezydenta Warszawy. Zastąpił go Murzynowski, który 11 grudnia 1948 został wybrany prezydentem miasta Poznania. Urząd prezydenta Poznania pełnił do 12 czerwca 1950, według danych oficjalnych ustąpił ze stanowiska z powodu choroby.", "title": "Leon Murzynowski" }, { "text": "Zmarł 1 grudnia 1999, został pochowany na poznańskim cmentarzu Junikowo.", "title": "Leon Murzynowski" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Wazon z cyniami i innymi kwiatami (hol. ''Stilleven met zinnia's, ang. Vase with Zinnias and Other Flowers) – obraz olejny (nr kat.: F 251, JH 1142) Vincenta van Gogha namalowany latem 1886 roku podczas jego pobytu w Paryżu. ", "title": "Wazon z cyniami i innymi kwiatami" }, { "text": "Podczas swego pobytu w Paryżu van Gogh namalował serię martwych natur z kwiatami. Przedsięwzięcie, jakie artysta postawił przed sobą, było równie obszerne, jak seria głów wieśniaków z Nuenen. I choć martwe natury z kwiatami, w liczbie ponad 40, nie należą do jego największych arcydzieł, to wykazują jego determinację, jeśli chodzi o doskonalenie koloru. Brat artysty Theo w liście do matki wspominał, iż Vincent malując kwiaty stawiał sobie jako główny cel odświeżenie kolorów dla potrzeb późniejszej pracy.", "title": "Wazon z cyniami i innymi kwiatami" }, { "text": "Wazon z cyniami i innymi kwiatami'' ukazuje van Gogha jako kolorystę – obok jaśniejszej palety obraz odznacza się intensywnym impastem i bardziej energicznymi, grubymi pociągnięciami pędzlem przybierającymi często trójwymiarowy charakter.", "title": "Wazon z cyniami i innymi kwiatami" }, { "text": "W latach 1893–1948 obraz należał do Alidy Oldenboom-Luetkemann. Później trafił w ręce firmy Alex Reid & Lefèvre Ltd., która 2 października 1951 sprzedała go National Gallery of Canada.", "title": "Wazon z cyniami i innymi kwiatami" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Jules-Paul Tardivel (ur. 2 września 1851, zm. 24 kwietnia 1905) – kanadyjski pisarz i dziennikarz.", "title": "Jules-Paul Tardivel" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Medea (fr. Médée) – opera z muzyką Luigiego Cherubiniego i librettem François-Benoît Hoffmanna.", "title": "Medea (opera Cherubiniego)" }, { "text": "Kreon – bas Dirce/Glauce – sopran Jazon – tenor Medea – sopran Neris – mezzosopran Kapitan – bas Argonauta – tenor Dwie powiernice Dirce – sopran, mezzosopran", "title": "Medea (opera Cherubiniego)" }, { "text": "Akcja opery rozgrywa się w Koryncie.", "title": "Medea (opera Cherubiniego)" }, { "text": "Dirce, mająca poślubić Jazona, obawia się, że przyszły mąż porzuci ją, tak jak porzucił Medeę. Jazon natomiast obawia się, że Medea może odebrać mu synów. W czasie uroczystości ślubnych pojawia się Medea. Chce odzyskać Jazona i błaga go, by do niej powrócił, natomiast Kreonowi grozi. Kreon staje po stronie nowożeńców, zaś Jazon odpycha Medeę, która przysięga mu straszną zemstę.", "title": "Medea (opera Cherubiniego)" }, { "text": "Medea wzywa Erynie na pomoc. Neris ostrzega ją, że Kreon zamierza wypędzić ją siłą z Koryntu, Medea odmawia jednak ucieczki. Przybywa Kreon i nakazuje Medei opuścić królestwo natychmiast, jednak biorąc pod uwagę jej błagania zgadza się na jeden dzień zwłoki. Jazon odmawia Medei oddania dzieci, czym wzbudza jej furię i żądzę zemsty. Medea przygotowuje dla Dirce dar – wspaniałą szatę ślubną.", "title": "Medea (opera Cherubiniego)" }, { "text": "Medea z dziećmi i Neris udają się do pałacu Kreona. Dzieci wręczają pannie młodej straszliwy dar Medei i wszyscy wychodzą z pałacu. Wtedy z jego wnętrza dochodzą krzyki Dirce. Nieszczęsna ginie w płomieniach, które powstały po założeniu na ciało darowanej sukni. Pożar rozprzestrzenia się w pałacu. Na tle płonącej siedziby Kreona Medea zabija swoich synów, a sama ginie pochłonięta przez piekło.", "title": "Medea (opera Cherubiniego)" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Strigolaktony − grupa regulatorów wzrostu i rozwoju roślin. Ta grupa związków to pochodne karotenoidów, zawierające labilne wiązanie estrowe. Wykazano, że strigolaktony wraz z cytokininami i auksynami wpływają na rozgałęzianie pędów roślin, pełnią więc funkcję fitohormonów. Wydzielane do gleby stymulują wzrost i rozgałęzienie strzępek abskularnych grzybów mikoryzowych oraz stymulują kiełkowanie nasion roślin pasożytniczych z rodzaju Striga i Orobanche.", "title": "Strigolaktony" }, { "text": " Wpływ na nasiona roślin pasożytniczych ", "title": "Strigolaktony" }, { "text": "Pierwotnie strigolaktony zidentyfikowano jako związki, które stymulowały kiełkowanie nasion roślin pasożytniczych z rodzaju Striga. Od nazwy tego rodzaju pochodzi pierwszy człon w słowie strigolaktony. Rośliny pasożytnicze atakują wiele gatunków roślin dzikich i uprawnych. W niektórych częściach świata powodują poważne straty w uprawach. Jedna roślina może wytworzyć do 500 tys. nasion, które są w stanie przetrwać w glebie przez wiele lat. Ponieważ nasiona są bardzo małe, kiełkujący pasożyt rośnie tylko kilka milimetrów i w takiej odległości musi znaleźć się roślina żywicielska. Chemicznym sygnałem pobudzającym kiełkowanie wielu gatunków roślin pasożytniczych są strigolaktony. Ich obecność w glebie oznacza, że w pobliżu znajdują się korzenie, z których pasożyt będzie mógł pobierać substancje niezbędne do życia.", "title": "Strigolaktony" }, { "text": "Strigolaktony wydzielane są w korzeniach roślin i transportowane do pędów. Biosynteza tych fitohormonów jest zależna od warunków środowiska. Produkcja jest większa w sytuacji, gdy stężenie fosforanów w glebie jest ograniczone. W pędzie strigolaktony hamują wytwarzanie nowych pąków i rozgałęzień. W ten sposób na rozgałęzianie pędów wpływają nie tylko cytokininy i auksyny, lecz też strigolaktony.", "title": "Strigolaktony" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Jan Teodor Wibultowicz Papłoński (ur. 12 listopada 1819 w Widzach k. Brasławia, zm. 28 listopada 1885 w Warszawie) – polski polonista, historyk, działacz społeczny, dyrektor Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie, Rzeczywisty Radca Stanu, profesor Szkoły Głównej Warszawskiej, dyrektor Szkoły Żeńskiej Rządowej oraz tłumacz.", "title": "Jan Papłoński" }, { "text": "W roku 1885 ukończył gimnazjum w Wilnie, a następnie studiował na Uniwersytecie Moskiewskim, gdzie otrzymał stopień kandydata nauk filologiczno-historycznych. Od 1864 roku był profesorem gramatyki porównawczej w Warszawskiej Szkole Głównej.", "title": "Jan Papłoński" }, { "text": "W latach 1867–1885 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Głuchoniemych w Warszawie, w którym wprowadził zmiany przyczyniające się do rozwoju tej instytucji. W 1865 roku za jego sprawą zrealizowano projekt założenia fermy, na której osoby głuche pochodzące ze wsi mogłyby szkolić się w pracy gospodarskiej. W 1883 roku był również inicjatorem oraz założycielem Warszawskiego Towarzystwa Głuchoniemych (późniejsza nazwa Chrześcijańskie Towarzystwo Głuchoniemych „Opatrzność”). W 1861 roku Papłoński był wizytatorem szkolnym. W ramach swoich obowiązków na polecenie ówczesnego dyrektora Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego margrabiego Aleksandra Wielopolskiego przybył do Kalisza, gdzie jego zadaniem było zażegnanie sporu pomiędzy uczniami a rosyjskimi pedagogami.", "title": "Jan Papłoński" }, { "text": "Jan Papłoński zmarł w 1885 roku w wieku 66 lat na zawał serca. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.", "title": "Jan Papłoński" }, { "text": "Jan Papłoński publikował głównie prace z zakresu językoznawstwa oraz historii. Oprócz rozpraw w czasopismach polskich i rosyjskich dokonał z łaciny pierwszego przekładu na język polski XII. wiecznej Kroniki Słowian. Część swoich prac poświęcił historii ruchu na rzecz głuchych i ociemniałych w Polsce. Tłumaczenie http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=7734&from=FBC Kroniki Słowian pt. Helmolda Kronika Sławiańska z XII wieku (1862) – było to pierwsze polskie tłumaczenie średniowiecznej Kroniki Słowian niemieckiego historyka Helmolda Zasady i zakres wychowania domowego oraz historyja metody poglądowej (1879) http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=44139 O początku i rozmaitości mowy (1867) http://www.pbi.edu.pl/book_reader.php?p=44139 Lekcyja wstępna filologii porównawczej sławiańskiej (1867) Jan Papłoński, Historya Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, Warszawa. W drukarni Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, 1873 Jan Papłoński, Nowe szkoły dla głuchoniemych, Warszawa. W drukarni Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, 1877 Jan Papłoński, Ks. Jozafat Szczygielski b. Rektor Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, Pamiętnik Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, 1883/84", "title": "Jan Papłoński" }, { "text": "W sali „Opatrzności” wisiał portret Papłońskiego. Na grobie Jana Papłońskiego w uznaniu jego dokonań „Opatrzność” ufundowała pamiątkową tablicę, która została skradziona.", "title": "Jan Papłoński" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych dotyczy zniesienia niewolnictwa i robót przymusowych. Została uchwalona przez Kongres Stanów Zjednoczonych 31 stycznia 1865 i weszła w życie 18 grudnia 1865 roku.", "title": "13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych" }, { "text": "Prezydent Abraham Lincoln częściowo zniósł niewolnictwo wydając Proklamację Emancypacji, która weszła w życie 1 stycznia 1863 roku i obowiązywała wyłącznie na terenie Skonfederowanych Stanów Ameryki. Także wiele stanów, których Proklamacja Emancypacji nie dotyczyła, zniosły niewolnictwo na poziomie legislacji stanowej. W chwili wejścia w życie 13. poprawki jedynymi stanami, w których niewolnictwo było jeszcze zalegalizowane były Delaware, Kentucky, Missouri, Maryland i New Jersey. Istniało jednak przekonanie, że Proklamacja Emancypacji mogła być widziana tylko jako tymczasowy akt prawny wprowadzony na potrzeby wojny secesyjnej i 13. poprawka miała zapewnić zniesienie niewolnictwa na stałe.", "title": "13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych" }, { "text": "W oryginale poprawka stanowi, że:", "title": "13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych" }, { "text": " Kolejność ratyfikacji 13. poprawki przez stany ", "title": "13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych" }, { "text": "Zgodnie z trybem ratyfikacji poprawek przewidzianym w piątym artykule Konstytucji Stanów Zjednoczonych 13. poprawka weszła w życie wraz z ratyfikacją jej przez trzy czwarte stanów. Ponieważ w dniu jej zaproponowania przez Kongres w skład Unii wchodziło 36 stanów, zatem poprawka weszła w życie wraz z ratyfikacją jej przez 27 stanów. Miało to miejsce 6 grudnia 1865 roku, gdy ratyfikowała ją Georgia. Już po wejściu w życie poprawka została jeszcze symbolicznie przyjęta przez pozostałe 9 stanów, w tym prawie 130 lat później, 16 marca 1995 roku, przez stan Missisipi.", "title": "13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych" }, { "text": " Kolejność odrzucenia 13. poprawki przez stany ", "title": "13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych" }, { "text": "W procesie ratyfikacji, 13. poprawka została odrzucona przez 4 stany: New Jersey, Delaware, Kentucky i Missisipi, jednak po jej wejściu w życie, także i te stany przyjęły ją symbolicznie w ponownym głosowaniu.", "title": "13. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Krzesło – rzeźba plenerowa autorstwa Tadeusza Kantora zlokalizowana przy ulicy Rzeźniczej we Wrocławiu. Rzeźba była jednym z projektów przeznaczonych dla przestrzeni miejskiej przygotowanych z okazji Sympozjum Plastycznego Wrocław '70. Inną rzeźbą, zrealizowaną we Wrocławiu wg projektów z Sympozjum, jest ARENA wykonana według projektu Jerzego Beresia.", "title": "Krzesło (rzeźba)" }, { "text": "Rzeźba ma postać dziewięciometrowego krzesła, wzorowanego na drewnianym, składanym krześle ogrodowym i jest wykonana z gładkiego betonu. Krzesło zlokalizowane jest zgodnie z pierwotnym zamysłem autora, który uważał, że rzeźba nie może być wyizolowana i musi być „w ruchu”, „w środku życia”. Kantor nazywał swoją rzeźbę „pomnikiem niemożliwym”.", "title": "Krzesło (rzeźba)" }, { "text": "Według tego samego pomysłu z inicjatywy Fundacji im. Tadeusza Kantora w 1995 roku powstała niemalże identyczna rzeźba w Hucisku, przy domu Kantora. W odróżnieniu od wrocławskiej, swą fakturą odwzorowuje powierzchnię drewna, jest wyższa i delikatniejsza konstrukcyjnie.", "title": "Krzesło (rzeźba)" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Kompania Moskiewska – angielska spółka akcyjna, powstała 18 grudnia 1551 roku w Londynie z inicjatywy grupy kupców zainteresowanych handlem z krajami Dalekiego Wschodu, a przede wszystkim z „Cathayem”, jak w Europie nazywano Chiny.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Pomysłodawcą był kupiec z Bristolu, Robert Thorne, entuzjasta dotarcia do Chin z wykorzystaniem przejścia północno-wschodniego wiodącego wzdłuż wybrzeży Skandynawii, północnej Rosji, Syberii ku Pacyfikowi. Na czele spółki stanął znany żeglarz Sebastian Cabot, w latach 1500 i 1509 poszukiwacz przejścia północno-zachodniego. Cabot był wprawdzie za stary, by poprowadzić nową wyprawę, ale jego wiedza i doświadczenie uznano za przydatne.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Spółka nosiła w przeciągu swego istnienia wiele nazw: Company of Merchant Adventurers, Merchant Adventurers of England for the Discovery of Lands, Territories, Isles, Dominions and Seignories Unknown, Mystery and Company of Merchant Venturers for the Discovery of Regions, Dominions, Islands and Places Unknown. Tuż przed swoją likwidacją nosiła nazwę Russia Company.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Tereny, wzdłuż których miała posuwać się planowana wyprawa odkrywcza, znana była miejscowym ludom, jednak wiedza ta nie docierała do Europy, a skandynawscy żeglarze i rybacy strzegli swych sekretów. Dlatego postanowiono wybrać do ekspedycji odpowiednio wzmocnione statki i doświadczonych ludzi. Na czele wyprawy stanął sir Hugh Willoughby, czołowym statkiem dowodził Stephen Borough, a głównym pilotem mianowano Richarda Chancellora.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Trzy statki opuściły ujście Tamizy w lecie 1553 roku, opłynęły Skandynawię, ale za Nordkappem zostały rozdzielone przez sztorm. Willoughby pożeglował dalej na wschód, dotarł do Nowej Ziemi, ale pola lodowe zmusiły go do zawrócenia. Znalazł przystań w jednej z zatok półwyspu Kola, lecz nikt z załogi nie przeżył ciężkiej, polarnej zimy. Tymczasem statek Borougha z Chancellorem na pokładzie skierował się na południe, pokonał wolne od lodów Morze Białe i zakotwiczył w ujściu Dwiny, gdzie angielscy żeglarze założyli faktorię handlową (dzisiejszy Archangielsk). Na wieść o przybyciu Anglików car Iwan IV Groźny zaprosił ich do Moskwy, gdzie zawarto pierwsze umowy o wymianie handlowej. Latem 1554 r. Anglicy wrócili nad Dwinę i do Londynu.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Nawiązanie kontaktów uznane zostało za ogromny sukces, a spółka, nazywana od tej chwili Muscovy Company, objęta została w roku 1555 protektoratem królewskim i otrzymała wyłączność na handel z Rosją. W rok później Chancellor udał się ponownie do Moskwy dla zacieśnienia stosunków, ale w drodze powrotnej stracił życie u wybrzeży Szkocji.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Wymiana angielskich tekstyliów na rosyjskie futra rozwijała się pomyślnie. W roku 1561 przedstawiciel kompanii Anthony Jenkinson udał się Wołgą na południe, dotarł do niedawno (w 1556 roku) zdobytego przez Rosjan Astrachania, a następnie przez burzliwe Morze Kaspijskie do Persji, gdzie został przyjęty na dworze szacha w Kazwinie, ale żadnego porozumienia nie zdołał zawrzeć. Podobnie nieudanymi okazały się następne wyprawy do Persji podejmowane w latach 1564-1580.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Poszukiwaniem drogi do Azji zajął się w 1556 r. Borough, któremu udało się dotrzeć do Nowej Ziemi i wyspy Wajgacz, ale wejście na Morze Karskie okazało się całkowicie zablokowane przez lody. Po powrocie do Londynu Borough złożył relację z wyprawy, po wysłuchaniu której Anglicy zniechęcili się do penetracji Przejścia Północno-Wschodniego na kilka dziesięcioleci.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "W roku 1580 drogę na wschód próbowało otworzyć dwóch doświadczonych żeglarzy – Arthur Pet i Charles Jackman, ale i im nie udało się dotrzeć dalej niż dotarł Borough. W 1607 r. kompania wynajęła innego żeglarza Henry’ego Hudsona, który wybrał trasę odmienną przez Spitsbergen, ale i jego zatrzymał lód. W drodze powrotnej odkrył Wyspę Niedźwiedzią. Jego raport o licznych stadach wielorybów stał się przyczynkiem do powstania brytyjskiego przemysłu wielorybniczego, w którym kompania miała marginalny udział.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Podczas drugiej wyprawy w roku 1608 Hudson dotarł do Karskich Wrót, ale ponownie utknął w polach lodowych.", "title": "Kompania Moskiewska" }, { "text": "Niezależnie od nieosiągnięcia swego głównego celu, Kompania Moskiewska była wielkim i nowatorskim przedsięwzięciem. Przede wszystkim była pierwszą spółką akcyjną w Anglii, wzorem dla następnych tego typu zamierzeń. Handel z Rosją przynosił znaczne dochody i trwał przez stulecia, z jedyną przerwą w latach 1646-1660, kiedy to angielscy kupcy nie mieli prawa wstępu do cesarstwa. Ostatecznie działalność kompanii ustała w roku 1917.", "title": "Kompania Moskiewska" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Morské oko (właśc. Veľké Vihorlatské jazero; pol. Morskie Oko) – jezioro w centralnej części gór Wyhorlat we wschodniej Słowacji, na południowy wschód od szczytu Sninský kameň. Największe jezioro osuwiskowe w słowackich Karpatach i trzecie największe naturalne jezioro Słowacji. Wysokość lustra wody: 618 m n.p.m.", "title": "Morské oko" }, { "text": "Morské oko jest starym jeziorem pochodzenia osuwiskowego. Powstało w końcu plejstocenu, kiedy to ze wschodnich stoków Motrogonu i Jedlinki, zbudowanych ze słabo zwięzłych tufów wulkanicznych, zeszło ogromne osuwisko i zatamowało dolinę potoku Okna. Osuwisko miało szerokość 800 i długość 1900 m. Z czasem dawna Okna utorowała sobie odpływ przez osuwisko, a uformowane tak jezioro miało powierzchnię niecałych 8 ha.", "title": "Morské oko" }, { "text": "W latach 80. XIX wieku właścicielka okolicznych lasów, hrabina Vanderbildt, kazała wybudować w zamknięciu jeziora tamę, która podniosła poziom jego wód o 3 m (niektóre źródła mówią nawet o 5 m). Dzięki temu powierzchnia jeziora wzrosła do obecnych 13,84 ha.", "title": "Morské oko" }, { "text": "Jezioro ma kształt wydłużony i linię brzegową rozczłonkowaną kilkoma zatokami w rejonach ujść zasilających je potoków. Brzegi od strony zachodniej i północnej mają łagodne nachylenie, są pokryte naturalnym piaskiem. Brzegi wschodnie są strome i kamieniste. Długość jeziora wynosi obecnie 775 m, maksymalna szerokość 312 m. Największa głębokość (mniej więcej w centralnej części zbiornika) wynosi pomiędzy 25 a 26 m. Dno jeziora jest muliste, u ujść potoków często pokryte wolno rozkładającymi się liśćmi buków, porastających jego brzegi. Kolor wody z reguły ciemnozielony. Woda od głębokości 9 m aż po dno ma przez cały rok prawie stałą temperaturę, pomiędzy +4,4 a +4,8°C.", "title": "Morské oko" }, { "text": "Jezioro zasila 6 potoków (w tym: źródłowy potok Okny) oraz szereg okresowych cieków wodnych. Wypływa z niego jeden potok – Okna.", "title": "Morské oko" }, { "text": "Jezioro zamieszkuje kilka gatunków ryb, z których pierwotnego pochodzenia są prawdopodobnie jedynie pstrąg potokowy, śliz pospolity i strzebla potokowa. W późniejszym okresie pojawiły się tu głowacz pręgopłetwy, okoń europejski i karaś pospolity. Do sztucznie wprowadzonych gatunków należą pstrąg tęczowy (introdukowany na początku XX wieku) i kleń (zawleczony również w XX wieku). Jezioro zamieszkuje także rak rzeczny. W otoczeniu jeziora występują m.in. wydra europejska i bocian czarny.", "title": "Morské oko" }, { "text": "Jezioro leży na obszarze chronionego krajobrazu Wyhorlat (Chránená krajinná oblasť Vihorlat), na terenie narodowego rezerwatu przyrody Morskie Oko (Národná prírodná rezervácia Morské oko) o powierzchni 108,48 ha. Objęte jest całkowitą ochroną. Zabroniona jest kąpiel w nim, uprawianie sportów wodnych oraz połów ryb.", "title": "Morské oko" }, { "text": "Z miejscowości Remetské Hámre prowadzi do jeziora przyrodnicza ścieżka dydaktyczna (Náučný chodník Remetské Hámre – Morské oko).", "title": "Morské oko" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Szyb Krystyna – położony w Bytomiu szyb dawnej KWK „Szombierki”. Potocznie „szybem Krystyna” jest nazywana zabytkowa ceglana wieża wyciągowa typu basztowego z 1928 roku.", "title": "Szyb Krystyna" }, { "text": "Szyb jest usytuowany w południowej części miasta, przy ul. Zabrzańskiej, w sąsiedztwie obniżenia terenu po dawnej bocznicy kolejowej. ", "title": "Szyb Krystyna" }, { "text": "Charakterystycznymi cechami wieży są: prostopadłościenna głowica, posadowiona na szerszej od trzonu płycie żelbetowej, oraz symetryczne pionowe pasy okien. Obiekt nawiązuje kształtem do górniczego młota (pyrlika).", "title": "Szyb Krystyna" }, { "text": "W górnej części wieży znajdują się pozostałości dwóch elektrycznych maszyn wyciągowych: maszyna wyciągowa przedziału zachodniego (z 1928 roku) – z tarczą typu Koepe o średnicy 6,5 m maszyna wyciągowa przedziału wschodniego (z 1933 roku) – z tarczą typu Koepe o średnicy 7 m Podzespoły mechaniczne wyprodukowała firma Vereinigte Oberschlesische Huttenwerke AG, zaś elektryczne – BBC Brown Boveri & Gie AG Mannheim. Obie maszyny były zasilane w układzie Leonarda.", "title": "Szyb Krystyna" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Józef Marczewski (ur. 18 listopada 1870 w Nowym Jorku, zm. 25 kwietnia 1944 w Częstochowie) − lekarz, działacz społeczny i samorządowy, prezydent miasta Częstochowy w latach 1917−1919 i 1920−1927.", "title": "Józef Marczewski" }, { "text": "; Młodość Józef Marczewski urodził się 18 listopada 1870 roku w Nowym Jorku jako syn Dionizego i Amalii Scheer. Rodzina do Polski wróciła w 1872 roku. W 1889 roku Marczewski ukończył warszawskie gimnazjum im. Kilińskiego, a w 1895 studia lekarskie, następnie był ordynatorem kliniki okulistycznej w Warszawie.", "title": "Józef Marczewski" }, { "text": "; Działalność lekarska w Częstochowie Do Częstochowy przeprowadził się w 1898 roku, dwa lata później otworzył własną klinikę okulistyczną. W latach 1901−1903 kierował ponadto pięcioma mobilnymi oddziałami okulistycznymi w dawnym Królestwie Polskim. Klinikę prowadził do 1918 roku, z przerwą na okres okupacji niemieckiej. Dodatkowo latach 1907−19 był lekarzem miejskim.", "title": "Józef Marczewski" }, { "text": "; Działalność społeczna i polityczna w Częstochowie Był aktywny społecznie, od 1900 roku był członkiem zarządu Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan, od 1902 Towarzystwa Higienicznego. Należał do Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego i Stowarzyszenia Pracy Społecznej.", "title": "Józef Marczewski" }, { "text": "Związany z partiami prawicowymi. Pełnił funkcję prezydenta Częstochowy dwukrotnie. Po raz pierwszy w okresie 1917−1919, wybrany został jeszcze w czasie okupacji niemieckiej, gdy przywrócono samorządność miast. 10 listopada 1918 roku ogłosił, razem z Radą Miasta, powrót Częstochowy do odrodzonej Polski. Kilka dni później został mianowany komisarzem rządu polskiego na powiat częstochowski. Po raz drugi został prezydentem 15 września 1920 roku, gdy Rada Miasta wybrała go na ten urząd po ustąpieniu z powodów zdrowotnych Aleksandra Bantkie-Stężyńskiego. Po wyborach samorządowych w 1925 roku zachował stanowisko prezydenta, choć prawica utraciła monopol władzy w mieście. Po zamachu majowym, 13 maja 1927 roku, minister spraw wewnętrznych rozwiązał w ramach represji wobec opozycji częstochowską Radę Miasta i odwołał prezydenta.", "title": "Józef Marczewski" }, { "text": "; Ostatnie lata Po odwołaniu z funkcji prezydenta nie angażował się więcej w działalność polityczną, zajął się prowadzeniem praktyki lekarskiej. W czasie okupacji hitlerowskiej był kierownikiem ambulatorium okulistycznego.", "title": "Józef Marczewski" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Absynt (fr. ''L'Absinthe) – obraz olejny francuskiego malarza Edgara Degasa. Obraz początkowo nosił tytuł Dans un café (W kawiarni''), który artysta zmienił wystawiając go w Londynie w 1892. Obecnie dzieło znajduje się w Musée d'Orsay w Paryżu.", "title": "Absynt (obraz Edgara Degasa)" }, { "text": "Artysta przestawił wnętrze paryskiej kawiarni Nouvelle Athènes (Nowe Ateny) na Placu Pigalle. W nietypowym, ukośnym kadrze ukazana została para siedząca przy stoliku. Przed kobietą stoi kieliszek wypełniony zielonkawym absyntem, a obok niej pusta butelka na wodę, którą rozcieńczano napój zawierający 70% alkoholu. Pomimo fizycznej bliskości obie postacie zdają się nie zauważać, są ponure i pogrążone we własnych myślach. Niedbały strój pozwala sądzić, że mamy do czynienia z wyrzutkami społecznymi, zagubionymi ludźmi, którzy stoczyli się na dno.", "title": "Absynt (obraz Edgara Degasa)" }, { "text": "Wnętrze kawiarni jest puste, okno zostało zasłonięte zasłonami, przez które do wnętrza wpada bladoszare światło nie pozwalające jednoznacznie określić pory dnia. Malarz świadomie wtłoczył parę w prawy, górny róg obrazu uzyskując w ten sposób wrażenie przypadkowości sceny i pogłębiając nastrój pustki i apatii. Na pierwszym planie widoczne jest naczynie z zapałkami i gazeta, na której Degas umieścił swoją sygnaturę.", "title": "Absynt (obraz Edgara Degasa)" }, { "text": "Do obrazu pozowała malarzowi aktorka Ellen Andrée (1857–1925), która była modelką wielu innych malarzy m.in. Maneta i Renoira. Do postaci mężczyzny palącego papierosa pozował przyjaciel Degasa, malarz i grawer Marcellin Desboutin (1823–1902).", "title": "Absynt (obraz Edgara Degasa)" }, { "text": "Absynt wystawiony po raz pierwszy na drugiej wystawie impresjonistów w 1876 został napiętnowany przez krytyków jako \"brzydki i wstrętny\". Krytykowano zarówno pospolitość tematu, jak i sposób malowania. Obraz rzucił cień na reputację modeli i Degas musiał publicznie wyjaśniać, że nie są oni alkoholikami. ", "title": "Absynt (obraz Edgara Degasa)" }, { "text": "Artysta przechowywał swoją pracę do 1892, gdy pod zmienionym tytułem wystawił ją w domu aukcyjnym w Londynie, jednak obraz został skrytykowany, na jego widok widzowie syczeli i gwizdali. Rok później, płótno ponownie pokazano w Londynie i jeszcze raz wywołało ono falę oburzenia. Angielscy krytycy zarzucali autorowi koncentrowanie się na ciemnej stronie życia przeciętnych ludzi, a ukazane postacie uznano za zdegradowane i obskurne. Pisarz i krytyk George Augustus Moore na widok obrazu użył publicznie wulgarnego zwrotu pod adresem przedstawionej kobiety. Jedynie zwolennik impresjonistów, Dugald Sutherland MacColl docenił wartość dzieła Degasa. Histeryczna reakcja angielskich krytyków świadczy o niechęci jaką wiktoriańska Anglia darzyła nowoczesną sztukę francuską, kojarzoną głównie z dekadencją i moralnym nihilizmem.", "title": "Absynt (obraz Edgara Degasa)" }, { "text": "Wśród prób interpretacji obrazu najczęściej zwracano uwagę na przekaz społeczny oraz nowe zjawisko samotności i wyobcowania ludzi w wielkich miastach. Emil Zola w czasie rozmowy z Degasem o powieści W matni powiedział: Dzieło Degasa traktowano również jako przestrogę przed piciem absyntu, który uważano za bardzo niebezpieczną używkę.", "title": "Absynt (obraz Edgara Degasa)" }, { "text": "Motyw osoby pijącej absynt był poruszany przez malarzy ma przełomie XIX i XX wieku. Do najbardziej znanych obrazów można zaliczyć dzieło Édouarda Maneta Pijący absynt, które zostało wystawione w 1859 i też spotkało się z oburzeniem krytyki. Manet powrócił do tematu jeszcze raz w obrazie Śliwka z 1878, wykorzystał wówczas tę samą modelkę i to samo wnętrze, co Degas. Henri de Toulouse-Lautrec, również będąc pod wpływem Degasa, podejmował temat kobiety pijącej. W swoim dziele sportretował malarkę francuską Suzanne Valadon. Temat był szeroko omawiany w prasie i literaturze francuskiej m.in. w traktacie lekarza Devoisins z 1885, gdzie podsumował on ówczesne obawy i problemy alkoholowe wśród kobiet zdaniem: alkoholizm kobiet stanowi największe zagrożenie naszych czasów. Wcześniej, w 1877 roku Emil Zola wydał powieść W matni, gdzie również poruszał temat alkoholizmu wśród robotników dzielnicy Goutte d'Or. ", "title": "Absynt (obraz Edgara Degasa)" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Strumień Wodnika – strumień gwiazd utworzony przez gwiazdy z nieistniejącej już galaktyki, wchłoniętej przez Drogę Mleczną. Strumień został odkryty w 2010 w ramach programu Radial Velocity Experiment (RAVE) przez naukowców z Astrophysikalisches Institut Potsdam.", "title": "Strumień Wodnika" }, { "text": "Strumień położony jest w odległości pomiędzy 500 a 10 tys. parseków od Ziemi. Znaczna jego część znajduje się w kierunku gwiazdozbioru Wodnika, od którego wywodzi się jego nazwa. W porównaniu z wcześniej znanymi strumieniami, Strumień Wodnika jest znacznie młodszy i liczy ok. 700 milionów lat, a nie miliardy lat jak wcześniej odkryte strumienie. W odróżnieniu od nich znajduje się blisko centrum Galaktyki, a nie na jej obrzeżach.", "title": "Strumień Wodnika" }, { "text": "Naukowcy odkryli Strumień analizując dane z australijskiego obserwatorium Siding Spring Observatory, zawierające informacje na temat prędkości 250 tysięcy gwiazd. Odkryto wówczas, że część z nich porusza się z prędkością ok. 150 tys. km/h w stosunku do dysku Galaktyki. Strumień został określony jako „trudny do odkrycia”.", "title": "Strumień Wodnika" } ]

[]

[]

{}

[]

[ { "text": "Frankfurt (Main) Flughafen Regionalbahnhof (pl. Frankfurt nad Menem Lotnisko Dworzec Regionalny) – tunelowy dworzec kolejowy we Frankfurcie nad Menem zbudowany pod terminalem 1 portu lotniczego Ren-Men. Obecnie na dworcu zatrzymują się pociągi S-Bahn Ren-Men oraz pociągi osobowe (Regionalbahn) i przyspieszone (Regional-Express). W nocy zatrzymuje się na dworcu wyjątkowo kilka pociągów InterCity.", "title": "Frankfurt (Main) Flughafen Regionalbahnhof" }, { "text": "Dworzec otwarto 14 marca 1972 wraz z terminalem pasażerskim lotniska. Stanowił pierwszą lotniskową stacją kolejową na terenie ówczesnej Republiki Federalnej Niemiec. Dworzec został zbudowany metodą odkrywkową i posiada trzy tory położone przy dwóch peronach. Do uruchomienia dworca dalekobieżnego 30 maja 1999 stanowił jedyny dworzec kolejowy lotniska. Od 1985 odjeżdżały z niego zatem także pociągi dalekobieżne InterCity, co przy trzech torach prowadziło do przeciążenia stacji ruchem kolejowym. Początkowo, w latach 80. przewidziana była dobudowa czwartego toru; uznano jednak, że mimo wysokich kosztów przebudowy po uruchomieniu linii szybkiego ruchu do Bonn i Kolonii stacja będzie nadal zbyt mała. Analiza wykonalności planów budowy dworca tunelowego położonego głębiej pod istniejącym dworcem regionalnym wykazała pozytywny wynik. Plany te porzucono z uwagi na zbyt duże koszty i zdecydowano się ostatecznie na budowę istniejącego dziś naziemnego dworca dalekobieżnego położonego około 250 m na północ.", "title": "Frankfurt (Main) Flughafen Regionalbahnhof" }, { "text": "Między 9 i 30 lipca 2007 dworzec regionalny był przez trzy tygodnie zamknięty w celu dokonania wymiany 30-letnich szyn.", "title": "Frankfurt (Main) Flughafen Regionalbahnhof" }, { "text": "Linie S8 i S9 S-Bahn Ren-Men łączą port lotniczy z głównym dworcem kolejowym miasta, Frankfurt (Main) Hauptbahnhof jak i innymi stacjami kolejowymi sieci m.in. w Wiesbaden, Moguncji i Hanau.", "title": "Frankfurt (Main) Flughafen Regionalbahnhof" }, { "text": "Ze względu na położenie w tunelu nie wszystkie pojazdy szynowe napędzane spalinowym silnikiem wysokoprężnym mogą wjeżdżać na stację. Możliwość wjazdu uzależniona jest od ilości wydzielanych przez typ pojazdu spalin. Obecnie co pół godziny przejeżdżają przez dworzec samobieżne zespoły trakcyjne typu 612 na trasie Frankfurt (Main) Hauptbahnhof − Saarbrücken Hauptbahnhof.", "title": "Frankfurt (Main) Flughafen Regionalbahnhof" }, { "text": "W celu uniknięcia nieprzyjemnych dla pasażerów pomyłek między dworcem dalekobieżnym a regionalnym numeracja torów dworca dalekobieżnego stanowi kontynuację numeracji stacji lokalnej. Oznacza to, że na stacji regionalnej tory noszą numery od \"Regio 1\" do \"Regio 3\", zaś na dalekobieżnej od \"Fern 4\" do \"Fern 7\".", "title": "Frankfurt (Main) Flughafen Regionalbahnhof" } ]

[]