Datasets:

long292

/

PADNCH_5

like 0

chí tật bệnh chi hậu, lập nữ tử vi tự nhi truyền vị khởi lí dã tai.

đến sau lúc tật bệnh mới lập con gái mà truyền ngôi cho, thế có phải lẽ không?

Ất Dậu Thiên Chương Hữu Đạo nhị niên.

Ất Dậu, Thiên Chương Hữu Đạo năm thứ 2 , .

Điện tiền chỉ huy sứ Trần Thủ Độ tri thành thị nội ngoại chư quân sự.

Điện tiền chỉ huy sứ Trần Thủ Độ coi giữ mọi việc quân sự trong ngoài thành thị.

Thủ Độ điệt Trần Bất Cập vi Cận thị thử lục.

Cháu gái Thủ Độ bằng chú là Trần Bất Cập làm Cận thị thự lục

cục chi hậu, Trần Thiêm vi Chi ứng cục, Trần Cảnh vi Chính Thủ.

cục chi hậu , Trần Thiêm làm Chi ứng cục, Trần Cảnh làm Chính thủ .

Thời phương bát tuế, thị hầu ư ngoại.

Cảnh lúc ấy mới lên 8 tuổi, chực hầu ở bên ngoài.

Thủ Độ viết: thành hữu như thử hoàng tộc hồ xích tộc hồ?.

Thủ Độ nói: “Nếu thực như thế thì họ ta thành hoàng tộc hay bị diệt tộc đây?”.

Hựu nhất nhật Chiêu Hoàng hựu dĩ tân Lang cân phao dữ Cảnh, Cảnh bái viết: Bệ hạ xá thần tội phủ, thần nguyện phụng mệnh".

Lại một hôm, Chiêu Hoàng lại lấy khăn trầu ném cho Cảnh, Cảnh lạy rồi nói: “Bệ hạ có tha tội cho thần không? Thần xin vâng mệnh”.

Chiêu Hoàng tiếu viết: "Xá nhữ, kim nhữ dĩ trí biện".

Chiêu Hoàng cười và nói: “Tha tội cho ngươi. Nay ngươi đã biết nói khôn đó”.

Cảnh hựu dĩ cáo Thủ Độ Thủ Độ khủng sự.

Cảnh không dám nói gì, về nói ngầm với Thủ Độ.

tiết tịnh tru ư thị tự suất gia thuộc thân thích nhập cấm trung.

tiết lộ thì bị giết cả, bấy giờ mới tự đem gia thuộc thân thích vào trong cung cấm.

Thủ Độ quan thành môn cập chư cung môn, lệnh nhân thủ chi, bách quan tiến triều bất đắc nhập.

Thủ Độ đóng cửa thành và các cửa cung, sai người coi giữ, các quan vào chầu không được vào.

Thủ Độ biến cáo viết: "Bệ hạ dĩ hữu thượng hĩ" quần thần giai viết nặc, thỉnh trạch nhật triều kiến.

Thủ Độ loan báo rằng: “Bệ hạ đã có chồng rồi”.

Hạ chiếu viết: "Tự cổ Nam Việt đế vương trị thiên hạ giả hữu hĩ.

Xuống chiếu rằng: “Từ xưa nước Nam Việt ta đã có đế vương trị thiên hạ.

Bố cáo thiên hạ, hàm sử văn tri".

Vậy bố cáo thiên hạ để mọi người điều biết”.

Chiêu Hoàng nãi giáng phục khuyên tiến Trần Cảnh tức Hoàng đế vị.

Chiêu Hoàng bèn trút bỏ áo ngự mời Trần Cảnh lên ngôi hoàng đế.

Bái Trần Thủ Độ vi quốc thượng phụ chưởng lí thiên hạ sự.

Phong Trần Thủ Độ làm Quốc thượng phụ, nắm giữ mọi việc cai trị trong nước.

Thủ Độ viết: "Kim đạo tặc tịnh khởi, hoạ loạn nhật tư.

Thủ Độ nói: “Hiện nay giặc cướp đều nổi, hoạ loạn ngày tăng.

Đoàn Thượng cứ đông, Nguyễn Nộn cứ bắc Quảng Oai, Đại Viễn diệc vị tước bình.

Đoàn Thựng giữ mạn đông, Nguyễn Nộn giữ mạn bắc, các châu Quảng Oai, Đại Viễn cũng chưa dẹp yên.

quần thần xưng thiện khuyến thánh phụ Trần Thừa cư nhiếp.

Các quan đều cho là phải, mời thánh phụ Trần Thừa nhiếp chính.

Huống đế anh ác tật, trị chi phất hiệu, hựu vô tự tử dĩ thừa đại thống, nguy vong chi triệu dĩ tiên kiến hĩ.

Huống chi vua lại bị chứng hiểm, chữa không khỏi, lại không có con trai để nối nghiệp lớn, thế là điểm nguy vong đã hiện ra rồi.

Tự tăng Vạn Hạnh dĩ kì thi tiến.

Sư chùa là vạn hạnh đem bài thơ ấy dâng lên.

Lí tổ lãm chi viết: "Thần nhân chi sự bất khả hiểu dã".

Lý Thái Tổ xem xong rồi nói: “Việc của thần nhân thì không thể hiểu được”.

Thế nhân truyền tụng, mạc thức sở vị.

Người đời truyền tụng, không ai biết thơ ấy nói thế nào.

Cập Lí thị chung dĩ thi vi nghiệm.

Đến khi nhà Lý mất, mới cho bài thi8 ấy là nghiệm.

Cái tự Huệ Tông thượng chí Thái Tổ bát đại nhi Huệ Tông.

Vì từ đời Huệ Tông trở lên đến Thái Tổ là tam đời mà Huệ Tông

danh Sảm vi nhật đăng sơn, một ảnh dã.

tên là Sảm, tức là mặt trời gác núi, hết bóng .

Nhiên tắc Lí thị chi hưng thiên dã kì vong diệc thiên dã.

Thế thì nhà Lý được nước là tự trời, mất nước cũng là tự trời vậy.

Hữu Lí triều cửu đế thuỷ Thái Tổ Canh Tuất chung Chiêu Hoàng Ất Dậu cộng nhị bách lục thập niên.

Trở lên triều Lý, 9 vua, từ Thái Tổ năm canh Tuất đến Chiêu Hoàng năm Ất Dậu , cộng 216 năm.

Nhị nguyệt cải nguyên Đại Định nguyên niên.

Tháng 2, đổi niên hiệu là Đại Định năm thứ 1.

viên ngoại lang Nguyễn Nghĩa Minh hiến huyền lộc.

viên ngoại lang là Nguyễn Nghĩa Minh dâng hươu đen.

Dĩ Đỗ Anh Vũ vi cung điện lệnh tri nội ngoại sự.

Lấy Đỗ Anh Vũ làm cung điện lệnh tri nội ngoại sư.

Anh Vũ Đỗ thái hậu đệ, Lê thái hậu thân dụng chi cố thụ thị chức.

Anh Vũ là em của Đỗ thái hậu, nên Lê thái hậu trao cho chức này.

Hạ tứ nguyệt dĩ đản nhật vi Thọ Ninh tiết.

Mùa hạ, tháng 4, lấy ngày sinh của vua làm tiết Thọ Ninh.

Hạ tứ nguyệt Mậu Thìn Vũ Nhĩ chí Kinh sư.

Mùa hạ, tháng 4, ngày Mậu Thìn, Vũ Nhĩ về đến Kinh sư.

Tân Mùi, Lợi xuất cứ Tây Nông châu sử Thượng Nguyên.

Ngày Tân Mùi, Lợi ra chiếm châu Tây Nông, sai người ở các châu Thượng Nguyên

Kỉ mão mệnh thái uý Đỗ Anh Vũ tương binh thảo Lợi.

Ngày Kỷ Mảo, vau sai thái uý Đỗ Anh Vũ đem quân đi đánh Lợi.

Đông thập nguyệt sóc, hựu sử Anh Vũ thảo Lục Lệnh châu phù Lợi đảng nhị thiên dư nhân.

Mùa đông, tháng 10, ngày mồng 1, lại sai Anh Vũ đi đánh châu Lục Lệnh, bắt được bọn bè đảng của Lợi hơn 2.000 người.

Lợi thuẫn vu Lạng Châu, Thái phó Tô Hiến Thành cầm Lợi tống Anh Vũ giám quy kinh sư.

Lợi trốn sang châu Lạng, Thái phó Tô Hiến Thành bắt được Lợi, giao cho Anh Vũ đóng củi giải về kinh sư.

Sử Lí Nghĩa Lâm an tập kì dư đảng.

Sai Lý Nghĩa lâm chiêu tập vỗ yên dư đảng của Lợi.

Lưu Vũ Nhĩ hiến bạch lộc hựu hiến tân lang châu.

Lưu Vũ Nhĩ dâng hươu trắng, lại dâng ngọc tân lang .

Đỗ Anh Vũ cường lương lăng lịch phu khởi vô sở tự tai.

Đỗ Anh Vũ lăng loàn dữ tợn đâu phải không có nguyên do.

Xuân nhị nguyệt Lưu Vũ Nhĩ hiến Thiềm Thừ châu.

Mùa xuân, tháng 2, Lưu Vũ Nhĩ dâng ngọc thiềm thừ .

Đông thập nguyệt khiển Phú Lương phủ thủ lĩnh Dương Tự Minh như Quảng Nguyên châu chiêu tập châu nhân.

Mùa đông, tháng 10, sai thủ Lĩnh phủ Phú Lương là Dương Tự Minh đến châu Quảng Nguyên để chiêu tập người châu ấy.

Chiếu miễn Lợi đảng phóng lưu tội.

Xuống chiếu tha tội lưu cho các bè đảng của Thân Lợi.

Tự xuân chí hạ, hạn, đế thân kì chi.

Từ mùa xuân đến mùa hạ, đại hạn, vua thân làm lễ cầu đảo.

Cửu nguyệt chiếu chư quyền thế gia hữu đàm trì chi ngoại vô đắc vọng cấm, vi giả tội chi.

Tháng 9, xuống chiếu rằng, các nhà quyền thế ngoài đầm ao của mình không được ngăn cấm xằng bậy, làm trái thì có tội.

Hạ tứ nguyệt, dâm vũ kì tình.

Mùa hạ, tháng 4, mưa dầm, làm lễ cầu tạnh.

Phụng chức Nguyễn Phụng hiến lục mâu quy, hung trung hữu trứu văn nhị hàng, quần thần biện chi thành "Vương dĩ công pháp tứ tự".

Phụng chức là Nguyễn Phụng dâng rùa mắt có sáu con ngươi, ức có hai hàng chữ triện các quan nhận ra bốn chữ “Vương dĩ công pháp” .

Chiếu chư tương tranh điền trì tài vật bất đắc thác quyền thế gia vi giả trượng bát thập đồ tội.

Xuống chiếu rằng những người tranh nhau ruộng ao của cải không được nhờ cậy nhà quyền thế, làm trái đánh 80 trượng, xử tội đồ.

Thu thất nguyệt tạo Tản Viên sơn thần từ cập Bố Cái, Ông Nghiêm, Ông Mẫu đẳng thần từ.

Mùa thu, tháng 7, dựng đền thần núi Tản Viên và các đền Bố Cái, Ông Nghiêm, Ông Mẫu.

Bát nguyệt Tống yêu nhân đàm Hữu Lượng Chằm nhập tư.

Tháng 8, kẻ có yêu thuật người nước Tống là Đàm Hửu Lượng trốn sang châu Tư

Thời Tống Quảng Tây lộ Kinh lược suý ti tê thư thỉnh truy bổ phát Lượng.

Bấy giờ Kinh lược suý ty lộ Quảng Tây nước Tống đưa thư nhờ đuổi bắt Hữu Lượng.

Chiếu phò mã lang Dương Tự Minh, văn thần Nguyễn Nhữ Mai, Lí Nghĩa Vinh thảo chi.

Vua xuống chiếu cho Phò mã lang Dương Tự Minh và văn thần là Nguyễn Nhữ Mai, Lý Nghĩa Vinh đi đánh.

Vị cơ hựu mệnh Thái sư Mâu Du Đô tương lục lộ duyên biên khê động chư quân kế chi.

Không bao lâu lại sai Thái sư Mâu Du Đô đem quân các khe động dọc biên giới về đường bộ tiếp đánh.

Chiếu quản quân sứ Nghĩa Vinh, quản áp Bá Đại đẳng giao hoàn vu Tống.

Xuống chiếu cho Quản quân sứ là Nghĩa Vinh trông coi áp giải bọn Bá Đại giao trả về nước Tống.

Dương Sơn trại Ung Châu thú Triệu Nguyện cầm Hữu Lượng cập kì đảng tống suý ti.

trại Dương Sơn, viên thủ Ung Châu là Triệu Nguyệt bắt Hữu Lượng và bè đảng giải đến suý ty.

Cấm bách tác tượng bất đắc tạo cung dạng khí vật thiện mại dân gian.

Cấm các thợ bách tác không được làm đồ dùng theo kiểu của nhà nước tự tiện bán cho dân gian.

Xuân chính nguyệt Lạng châu An Trung hầu hiến bạch lộc.

Mùa xuân, tháng giêng, An Trung hầu ở châu Lạng dâng hươu trắng.

Tam nguyệt Viên ngoại lang Lí Ngọ hiến bạch lộc.

Tháng 3, Viên ngoại lang Lý Ngọ dâng hươu trắng.

Hạ tứ nguyệt ngưu súc dịch tử.

Mùa hạ, tháng 4, trâu và gia súc chết dịch.

Nhuận lục nguyệt Chiếu các cục quyết ngục hữu cường tranh bất hợp điều chế giả trượng lục thập.

Tháng 6 nhuận, xuống chiếu cho các ty xử án, kẻ nào tranh bậy không hợp điều luật pháp chế thì xử 60 trượng.

Cửu nguyệt thư gia Lí Chiêu hiến bạch ác.

Tháng 9, thư gia là Lý Chiêu dâng con quạ trắng.

Đông thập nguyệt Canh Thìn tiểu thị vệ Lí Sùng hiến lục mâu quy hung trung hữu trứu văn bát tự.

Mùa đông, tháng 10,ngày Canh Thìn, tiểu thị vệ là Lý Sùng dâng con rùa mắt có sáu con ngươi, ức có tám chữ triện.

Chiếu Đỗ Anh Vũ như Phú Lương phủ khảo hiệu quan liêu cập định hộ tịch số mục.

Xuống chiếu cho Đỗ Anh Vũ đi phủ Phú Lương khảo xét quan liêu và định số mục hộ tịch.

Thập nhất nguyệt khởi Thuỵ Thiên công chúa đệ vu Lạng Châu.

Tháng 11, làm nhà cho Công chúa Thuỵ Thiên ở châu Lạng.

Hoàng thái hậu Đỗ thị băng thuỵ viết Chiêu Lí Hoàng Hậu.

Hoàng thái hậu họ Đỗ băng, thuỵ là Chiêu Hiếu hoàng hậu.

Xuân nhị nguyệt đế hạnh Li Nhân hành cung canh tịch điền.

Mùa xuân, tháng 2, vua ngự đến hành cung ly Nhân cày ruộng tịch điền

Hạ tứ nguyệt thiết nhân vương hội vu Long trì đại xá tội nhân.

Mùa hạ, tháng 4, mở hội Nhân Vương ở Long Trì, đại xá người có tội.

nghị sự dĩ Quảng Nguyên nhân lỗ Thất Nguyên liêu Ngũ cố dã.

để bàn việc, vì người châu Quảng Nguyên bắt Liêu Ngũ ở châu Thất Nguyên.

Cửu nguyệt Chân Lạp nhân khấu Nghệ An chí Vụ Thấp sơn hội thử thấp đa chướng tử toại tự hội. 𥘉

Tháng 9, người Chân Lạp cướp châu Nghệ An, đến núi Vụ Thấp gặp nắng nóng ẩm thấp, phần nhiều chết vì lam chướng bèn tự tan vỡ.

Sơ đế ấu xung, chính vô đại tiểu giai uỷ Đỗ Anh Vũ.

Khi trước vua còn trẻ thơ, chính sự không cứ việc lớn, việc nhỏ đều uỷ cho Đỗ Anh Vũ cả.

Thái hậu lệnh nhân quỹ dĩ tửu thực, mật trí kim vu thực khí dĩ lộ Đái cập kì giám thú giả.

Thái hậu sai người mang cơm rượu cho Anh Vũ, ngầm để vàng vào trong đồ đựng món ăn để đút cho Vũ Đái và các người canh giữ.

Hà tham nhân chi lộ nhi bất tích mệnh hồ!".

Sao tham của đút mà không tiếc đến mạng mình!”.

Ngôn cật tri bất miễn, toại phó tỉnh tử.

Nói xong, tự biết không khỏi chết, bèn nhảy xuống giếng tự tử.

Thời đế thính Anh Vũ ngục, phối Anh Vũ Cảo điền nhi.

Bấy giờ vua xét án của Anh Vũ, đày Anh Vũ làm Cảo điền nhi .

Anh Vũ mệnh Phụng quốc vệ đô đãi bổ Đái đẳng hạ ngục trị chi.

Anh Vũ sai đô Phụng quốc về đi bắt bọn Vũ Đái giam vào ngục để trị tội.

Lê Văn Hưu viết: Đỗ Anh Vũ xuất nhập cấm đình, tư thông mẫu hậu tội mạc đại hĩ.

Lê Văn Hưu nói: Đỗ Anh Vũ ra vào cấm đình, tư thông với mẫu hậu, không tội gì to bằng.

Vũ Đái đẳng nghi đình tấu gian trạng, mục bổ hệ ngục nhi tru chi khả dã.

Bọn Vũ Đái nên tâu bày gian trạng rồi bắt giam vào ngục mà giết đi là phải.

Kim nãi suất chúng nhân đột nhập việt thành môn, kinh hiếp ấu chúa, cưỡng cầu chiếu chỉ.

Nay lại đem quân đột nhập cửa Việt Thành, hiếp vua nhỏ tuổi, ép lấy chiếu chỉ.

Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Anh Vũ đại ác. 𢃄

Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Anh Vũ là kẻ đại ác.

vị nhi dục chỉ chi nan miễn hồ đại trinh hung chi thất.

vị như Y Doãn, Chu Công mà muốn ngăn sửa thì khó tránh cái lỗi làm việc sừa lớn thì hỏng.

Chiếu yêm tự bất đắc thiện nhập cung, phạm giả tử tội.

Xuống chiếu cấm bọn hoạn quan không được tự tiện vào trong cung, ai phạm thì bị tội chết.

Như bất cẩn thận nhi tha nhân nhập giả tội như chi.

Nếu không cẩn thận để người khác vào cung cũng bị tội như thế.

Xuân chính nguyệt nội nhân hoả đầu Đỗ Thời hiến lục mao kim quy.

Mùa xuân, tháng giêng, Nội nhân hoả đầu là Đỗ Thì dâng rùa vàng có lông xanh.

Nhị nguyệt đế hạnh Long Thuỷ bổ bạch tượng đắc chi quần thần thượng.

Tháng 2, vua ngự đến Long Thuỷ bắt voi trắng, bắt được, các quan dâng

Hạ tứ nguyệt Đỗ Anh Vũ hiến tân lang nhất bản nhị thập bát kinh.

Mùa hạ, tháng 4, Đỗ Anh Vũ dâng cây cau một gốc 28 nhánh.

Thu bát nguyệt đế hạnh Quảng Từ cung quan cạnh chu

Mùa thu, tháng 8, vua ngự đến cung Quảng Từ xem đua thuyền.

Thập nhất nguyệt hoàng trưởng tử Long Xưởng sinh vu Ứng Phong hành cung tầm sách vi Hiển Trung Vương.

Tháng 11, hoàng trưởng tử Long Xưởng sinh ở hành cung Ứng Phong, sau được sách phong là Hiển Trung Vương.

Tạo Tây điện Vĩnh Thanh các cập Vĩnh Diệu Thanh Lan nhị chu.

Dựng gác Vĩnh Thanh ở điện phía tây và hai chiếc thuyền VĨnh Diệu, Thanh Lan.

nhân Ung Minh Ta Điệp nghệ khuyết thỉnh mệnh vi vương.

là Ung Minh Ta Điệp đến cửa khuyết xin mệnh cho làm vua nước ấy.

Chiếu thượng chế Lí Mông lĩnh Thanh Hoá phủ Nghệ An châu ngũ thiên dư nhân như Chiêm Thành Lập Ung Minh Ta Điệp vi vương.

Xuống chiếu cho Thượng chế Lý Mông đem hơn 5.000 người ở phủ Thanh Hoá và châu Nghệ An sang Chiêm Thành lập Ung Minh Ta Điệp làm vua.

Mông chí Chiêm Thành vị kì chủ Chế Bì La Bút sở cự, Ung Minh Ta Điệp, Mông đẳng giai tử chi.

Mông đến Chiêm Thành bị vua nước ấy là Chế Bì La Bút chống cự, bọn Ung Minh Ta Điệp và Mông đều chết.

Xuân chính nguyệt An trung hầu hiến bạch chương.

Mùa xuân, tháng giêng, An Trung hầu dâng con hoẵng trắng.

Nhị nguyệt chiếu Anh Vũ thảo Chàng Long Sơn Lạo hàng chi.

Tháng 2, xuống chiếu cho Anh Vũ đi đánh người Sơn Lão ở Chàng Long, hàng phục được.

Thu bát nguyệt Đại Hoàng giang Sơn Lạo thủ lĩnh Nông Khả lai phản.

Mùa thu, tháng8, thủ lĩnh bọn Sơn lão ở Đại Hoàng giang là Nông Khả Lai làm phản.

Cửu nguyệt đế ngự Đại La Thành nam môn quan trúc Viên Khâu.

Tháng 9, vua ngự ra cửa Nam Thành Đại la xem đắp đàn Viên Khâu .

Đông thập nguyệt, Chiêm Thành chủ Chế Bì La Bút tiến kì nữ, nạp chi.

Mùa đông, tháng 10, vua nước Chiêm Thành là Chế Bì La Bút dâng con gái, vua nhận .

Kim nãi thụ kì nữ nhi bất vấn kì tội khả vị dật hĩ.

Nay lại nhận con gái của họ mà không hỏi tội, có thể gọi là lầm lỗi.

Kì hậu Chiêm Thành, Chân Lạp liên niên nhập khấu Nghệ An nhất lộ bất thắng kì tệ Anh Tông thực khải chi dã.

Về sau Chiêm Thành và Chân Lạp liền năm vào cướp một lộ Nghệ An, mối hại không kể xiết, thực là do Anh Tông khơi mối vậy.