text
stringlengths 1
405k
⌀ | source
stringclasses 7
values |
|---|---|
БИШКЕК, 1-июл. — Sputnik. Мамлекеттик кызматкерлердин санын 30 пайызга кыскартуу менен эки миллиард сом үнөмдөөгө болот. Бул каражат калган кызматкерлердин айлыгын көтөрүүгө жумшалат. Бул тууралуу президенттин маалымат кызматынан билдиришти. Анда президенттин администрациясынын жетекчисинин орун басары Адылбек Касымалиев өлкө башчынын " Мамлекеттик аппараттын санын кыскартуу жөнүндө" жарлыгы боюнча түшүндүрмө бергени айтылды."Мамлекеттик кызматкерлердин санын 30 пайызга чейин кыскартуу милдети турат. Статистикалык көрсөткүчтөргө ылайык, акыркы 25 жыл аралыгында мамлекеттик кызматкерлердин саны көбөйүп келген. 1995-жылы 26 152 мамлекеттик кызматкер болсо, 2010-жылы алардын саны 30 743кө, 2020-жылы 34 860ка чейин жеткен. Ушуга байланыштуу мамлекеттик кызматкерлердин эмгек айлыгын көбөйтүүгө мүмкүнчүлүк болгон эмес", — деди Касымалиев. Ал аталган жарлыкка ылайык, үнөмдөлгөн каражат мамлекеттик жана муниципалдык кызматкерлердин эмгек акысын көбөйтүүгө жумшаларын кошумчалаган."Эгерде мамлекеттик кызматкерлер 30 пайызга же 10-11 миңге чейин кыскартыла турган болсо, мамлекет эки миллиард сомдон ашык акча каражатын үнөмдөйт. Бирок бул үнөмдөө келерки жылда гана ишке ашырылат. Анткени, Эмгек кодексине ылайык, үстүбүздөгү жылы кыскартылган кызматкерлерге үч айлык эмгек акысын жөлөк пул катары төлөп беришибиз керек", — деди Касымалиев. ©
Sputnik / Александр Астафьев Бир кызматкерге эле 100 миң сомдой кенемте төлөө керек. Кыскартуунун жол-жобосу Учурда Экономика жана финансы министрлиги жарлыкты комплекстүү ишке ашыруу боюнча ишин баштаганы жана ведомстволор аралык комиссия түзүлүп жатканы айтылды. Аталган комиссия ар бир министрлик, ведомстволорду карап чыгып, дагы бир жолу анализдеп, андан кийин конкреттүү түрдө сунуштарды берет. Жарлыкты жүзөгө ашыруу боюнча бардык иштерди министрлер кабинети алып барат. Касымалиев ошондой эле президенттин администрациясында кыркартуулар болгонун, учурда анализ жүрүп жатканын, кыскартуу боюнча иштер улантыларын кошумчалады. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 1-июл. — Sputnik. Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министри Кайрат Иманалиев Россия президенттинин эл аралык маданий кызматташтык боюнча атайын өкүлү Михаил Швыдкой менен эки өлкөнүн эриш-аркак жылынын алкагындагы иш-чараларды жүзөгө ашырууну талкуулады. Бул туурасында Кыргызстандын Россиядагы элчилиги билдирди. ©
Фото / пресс-служба посольства КР в РФ Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министри Кайрат Иманалиев Россия президенттинин эл аралык маданий кызматташтык боюнча атайын өкүлү Михаил Швыдкой менен эки өлкөнүн эриш-аркак жылынын алкагындагы иш-чараларды жүзөгө ашырууну талкуулады Анда эриш-аркак жылынын салтанаттуу жабылышын ушул жылдын күз айларында мамлекет башчылардын, Россиянын алдыңкы чыгармачыл жамаатынын, көрүнүктүү искусство өкүлдөрүнүн катышуусунда өткөрүү тууралуу кеп болгон. “Россиянын Кыргызстандагы маданий күндөрүн августка, ал эми Кыргызстандын Россиядагы кино күндөрүн күздө өткөрүү алдын ала макулдашылды. Ошондой эле тараптар Советтик кыргыздардын жана Россиянын маданият ишмери Болот Миңжылкыевдин 80 жылдыгын биргелешип өткөрө турган болду”, — деп айтылат маалыматта. Мындан сырткары Иманалиев жана элчиликтин кеңешчиси Алмаз Букалаев Щепкина атындагы жогорку театр мектебинин (институтунун) ректору Борис Любимов менен жолугушкан. Анын жүрүшүндө театралдык искусство үчүн 25 адисти даярдоо жана студенттерге билим алуу, жашоо үчүн шарттарды түзүүгө көмөктөшүү жөнүндө келишим түзүлдү. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 1-июл. — Sputnik. Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министри Кайрат Иманалиев Россия президентинин эл аралык маданий кызматташтык боюнча атайын өкүлү Михаил Швыдкой менен эки өлкөнүн эриш-аркак жылынын алкагындагы иш-чараларды жүзөгө ашырууну талкуулады. Бул тууралуу Кыргызстандын Россиядагы элчилиги билдирди. ©
Фото / пресс-служба посольства КР в РФ Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министри Кайрат Иманалиев Россия президенттинин эл аралык маданий кызматташтык боюнча атайын өкүлү Михаил Швыдкой менен эки өлкөнүн эриш-аркак жылынын алкагындагы иш-чараларды жүзөгө ашырууну талкуулады Анда эриш-аркак жылынын салтанаттуу жабылышын ушул жылдын күз айларында мамлекет башчылардын, Россиянын алдыңкы чыгармачыл жамаатынын, көрүнүктүү искусство өкүлдөрүнүн катышуусунда өткөрүү тууралуу кеп болгон. “Россиянын Кыргызстандагы маданий күндөрүн августка, ал эми Кыргызстандын Россиядагы кино күндөрүн күздө өткөрүү алдын ала макулдашылды. Ошондой эле тараптар советтик кыргыздардын жана Россиянын маданият ишмери Болот Миңжылкыевдин 80 жылдыгын биргелешип өткөрө турган болду”, — деп айтылат маалыматта. Мындан сырткары, Иманалиев жана элчиликтин кеңешчиси Алмаз Букалаев Щепкин атындагы жогорку театр мектебинин (институтунун) ректору Борис Любимов менен жолугушкан. Анын жүрүшүндө театралдык искусство үчүн 25 адисти даярдоо жана студенттерге билим алуу, жашоо үчүн шарттарды түзүүгө көмөктөшүү жөнүндө келишим түзүлдү. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 1-июл. — Sputnik. Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министри Кайрат Иманалиев Россия президентинин эл аралык маданий кызматташтык боюнча атайын өкүлү Михаил Швыдкой менен эки өлкөнүн эриш-аркак жылынын алкагындагы иш-чараларды жүзөгө ашырууну талкуулады. Бул тууралуу Кыргызстандын Россиядагы элчилиги билдирди. ©
Фото / пресс-служба посольства КР в РФ Маданият, маалымат, спорт жана жаштар саясаты министри Кайрат Иманалиев Россия президенттинин эл аралык маданий кызматташтык боюнча атайын өкүлү Михаил Швыдкой менен эки өлкөнүн эриш-аркак жылынын алкагындагы иш-чараларды жүзөгө ашырууну талкуулады Анда эриш-аркак жылынын салтанаттуу жабылышын ушул жылдын күз айларында мамлекет башчылардын, Россиянын алдыңкы чыгармачыл жамаатынын, көрүнүктүү искусство өкүлдөрүнүн катышуусунда өткөрүү тууралуу кеп болгон. “Россиянын Кыргызстандагы маданий күндөрүн августка, ал эми Кыргызстандын Россиядагы кино күндөрүн күздө өткөрүү алдын ала макулдашылды. Ошондой эле тараптар маданият ишмери Болот Миңжылкыевдин 80 жылдыгын биргелешип өткөрө турган болду”, — деп айтылат маалыматта. Мындан сырткары, Иманалиев жана элчиликтин кеңешчиси Алмаз Букалаев Щепкин атындагы жогорку театр мектебинин (институтунун) ректору Борис Любимов менен жолугушкан. Анын жүрүшүндө театралдык искусство үчүн 25 адисти даярдоо жана студенттерге билим алуу, жашоо үчүн шарттарды түзүүгө көмөктөшүү жөнүндө келишим түзүлдү. | Sputnik_kg |
©
AFP 2021 / Rodrigo Varela/Getty Images Көз уялткан сулуулук. "Дүйнө чүрөгү — 2021" сынагынын керемет сүрөттөрү 28 Конкурс Москвадагы Et Cetera театрында өттү. Ага 18ден 32 жашка чейинки 34 кыз катышты. Бийкечтердин бир гана сулуулугу эмес, таланты, харизмасы жана интеллекти да бааланды. Баш байгени Аля Салямова утуп, “Москва сулуусу — 2021" наамына ээ болду. Эми ал салтка айлангандай эле “Россия сулуусу” фестивалына борбор калаанын атынан катышат. Биринчи орунду Алена Пантелеева, экинчини Ирина Пенягина, үчүнчүнү Ангелина Хохлова ээледи. | Sputnik_kg |
©
AFP 2021 / Rodrigo Varela/Getty Images Көз уялткан сулуулук. "Дүйнө чүрөгү — 2021" сынагынын керемет сүрөттөрү 28 Конкурс Москвадагы Et Cetera театрында өттү. Ага 18ден 32 жашка чейинки 34 кыз катышты. Бийкечтердин бир гана сулуулугу эмес, таланты, харизмасы жана интеллекти да бааланды. Баш байгени Аля Салямова утуп, “Москва сулуусу — 2021" наамына ээ болду. Эми ал салтка айлангандай эле “Россия сулуусу” фестивалына борбор калаанын атынан катышат. Биринчи орунду Алёна Пантелеева, экинчини Ирина Пенягина, үчүнчүнү Ангелина Хохлова ээледи. | Sputnik_kg |
Тагдыры аянычтуу аяктаган Сыдык Карачевдин чыгармачылыгы жана өмүрү тууралуу Sputnik Кыргызстан агенттиги тарыхый инсанды изилдеген тарыхчы, жазуучуларга жана УКМКнын архивдик маалыматтарына таянуу менен факты даярдаган. Көпчүлүккө белгисиз өмүр. Сыдык Карачев 1899-жылы Ысык-Көл облусуна караштуу Түп районундагы азыркы Жылуу-Булак айылында туулган. Ал кичинесинде эле ата-энесинен жетим калып, татар мугалимдин колунда тарбиялангандыгы ачык булактарда айтылып келет. Бирок анын бала чагы, үй-бүлөсү тууралуу толук маалымат жокко эсе жана так маалымат аз. Мүмкүн чыгармаларында учкай, жашыруун берилгендир. Бирок азыркыга чейин бул жагы жакшы изилдене элек. Билими. Карачев эс тартканда Каракол шаарына келип татар мугалимдикине үй кызматкери болуп орношуп, анын жардамы менен шаардагы жаңы тартип (жадид) татар мектебинен билим алгандыгы жазылып жүрөт. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Тыныбек Жапый уулу жөнүндө фактылар. 21инде белгилүү манасчы, 30унда бий болгон Ал эми УКМКнын архивдик маалыматында, Карачевдин 1907-жылдан 1913-жылга чейин Караколдун татар орто мектебинде жана 1914-жылдан 1915-жылга чейин Караколдун орус-тузем орто мектебинде окугандыгы айтылат. Демек, ал сегиз жашынан эле билим уясынын босогосун аттаган. 1918–1919-жылдары Алматы шаарындагы татар педагогикалык окуу жайын аяктайт. Аны 16 жашында толук орто билимдин, ал эми 20 жашында жогорку билимдин ээси болгон деп айтууга негиз бар. Тарыхчы Аида Кубатованын айтымында, Карачевдин өзгөчөлүгү Октябрь революциясына чейин билим алгандыгында. "ХIХ кылымдын аягы, ХХ кылымдын башында Россиянын курамындагы мусулмандардын ичинде агартуучулук жадид кыймылы башталган. Анын башында крым-татарларынан чыккан Исмаил Гастринский турган. Ага чейин балдарга куранды гана окутуп келишсе, Гастринский башында турган кыймыл мектептерди реформалоо ишин жүргүзгөн. Ошентип светтик предметтер окутула баштайт. Сыдык Карачев Караколдо ошондой мектепте билим алган деген божомол бар. Салык деген татардын колунда кызмат кылып жүргөн деген маалыматтар жазылат. Ал Караколдогу жаңыча билим берүүчү мектептин мугалими Салих Надыршин болушу ыктымал. Сыдык ошол Надыршиндин колунда кызмат кылып, анын аркасы менен Октябрь революциясына чейин эле билим алып калган өңдөнөт. Анткени Карачев жаңы усулдагы билим алган кыргыздын алгачкы чыгармачыл жаштарынан болгон", – деди Кубатова. Жадид кыймылы агартуучулуктан тышкары бара-бара саясатка да аралаша баштаган. ©
Фото / предоставлено Центральным государственным архивом кинофонофотодокументов / Е. Фоменко Улуу кызы киши колдуу болуп, кичүүсүн качырып. Иманалы Айдарбеков жөнүндө 10 факты Саякбай Каралаев менен аскерде. Революциядан кийин Алматыдагы "Көмек" гезитинин редакциясында адабий кызматкер болуп эмгектенип, андан кызыл аскерлердин катарына чакырылган. 1919-жылы атуулдук согуш курчуп турган мезгилде Кызыл гвардия бөлүмү түзүлүп, ага Карачев да катталат. 1920-жылы Ташкент шаарындагы Аскердик курсту окуп "взводный командир" наамын алып чыккан. Ушул жерден Карачев улуу манасчы Саякбай Каралаев, темир комузчу Адамкалый Байбатыров менен бирге аскердик машыгуудан өтүп, кийин ак гвардиячыларга каршы согушуп, Бухара эмирлигин кулатууга катышкан. 1921–1923-жылдары Фергана басмачы фронтунда да болгон."Сыдык Карачев кыргыздардан чыккан орусча, татарча жана казакча жаза билген биринчи сабаттуу адам болгон. Саякбай Каралаев экөө Казакстанда армияда жүргөндө, Карачев Алматыда чыккан "Көмек" гезитинде иштеген. Гезиттин бир бети кыргызча чыгып тургандыктан аны Карачев караган. Аскердик форма кийип алып иштептир", — деп белгилейт жазуучу Самсак Станалиев. Саясий кодулоого кабылган чыгармачылык. Сыдык Карачевдин алгачкы ыры 1918-жылы татар тилиндеги "Шуро" гезитине жарык көргөн. Ал башында жалаң казак, татар тилдеринде жазган. Анткени бул мезгилде кыргыз басма сөзү али баш көтөрө элек болчу. 1919-1920-жылдары "Көмөк" гезитине анын "Сүйгөнүнө кошула албады", "Үйлөнүүдөн качты", "Алданган нур кызы", "Күкүк менен Зейнеп", "Ысык-Көл боюнда" аттуу аңгемелери басылып чыккан. Жазуучунун "Шаңдан, жүрөк", "Аялдар салтанаты", "Айылдагы курбума", "Досума" аттуу ырлары дагы бар. Сыдык Карачев тунгуч прозаик жана кыргыз профессионалдык адабиятынын баштоочуларынан болуп эсептелинет. Ал адабий чөйрөгө прозаик катары "Үйлөнүүдөн качты", "Сүйгөнүнө кошула албады", "Эрик таңында", айрыкча "Эрксиз күндөр" повести менен таанылган. Анын "Эрик таңында" жана "Эрксиз күндөр" чыгармалары өзүнчө китеп болуп чыккан. Кыска өмүрүндө ал "Борч", "Теңдик жолунда", "Төрага Зейнеп" аттуу пьесаларды жазган. Ошондой эле чет элдик акын-жазуучулардын чыгармаларын которгон. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков 41 жашында атылып, 19 жылдан кийин акталган. Баялы Исакеев тууралуу 9 факты Касым Тыныстанов менен Сыдык Карачевди кыргыз совет адабиятынын баштоочулары катары атаган белгилүү сынчы Салижан Жигитов качанкы бир кезде айып тагылган "Ах, милдетим", "Өткөн күндү сагынып" деген ырларына жана чыгармаларына тагылган контрреволюциячыл, улутчул, феодалчыл деген майда айыптар кийин акталгандыгын белгилейт. Чындыгында бул чыгармаларда элинин өткөнүн эскерип, түркөй жактарына кейүү жана мыкты сапаттарына суктануу, эргүү гана камтылган."Кыргыз жаштарынын арасында Сыдык Карачевдин бедели абдан бийик болгон. Анын "Үйлөнүүдөн качты" деген чыгармасында жадид мектептери менен эскиче окуган кадимки мектептердин ортосунда жана орус-тузем мектептери менен кандай айырмачылыктары болгондугу тууралуу жазат. Сыдык Карачев ошол убактагы кырдаалды абдан таамай чагылдырган. Бирок бул чыгармасы совет бийлигинен кийин жарык көргөн. Аны деле көбү түшүнгөн эмес. Себеби убагында жадидчилик кыймылын изилдөөгө, окууга тыюу салынган. Муну кийин эле Салижан Жигитов баштаган адабиятчылар карап чыкты. Кыргыз поэзиясынын, прозасынын, драматургиясынын башында Сыдык Карачев турган", — деп белгилейт тарыхчы Аида Кубатова. Сыдык Карачевдин чыгармачылыгынын кендирин кескен саясий айыптар, аны бир топ чыгармаларды жазуудан алыстаткан экен. 1928-1929-жылдар Карачевдин чыгармачылыгынын гүлдөгөн учуру катары сүрөттөлөт. ©
Фото / предоставлено мемориальным музеем им К. Карасаева Далай ажалдан калган тилчи. Окумуштуу Кусеин Карасаев тууралуу 9 факты Карачев котормо ишинде. Ар кандай саясий кодулоо, айыптоодон улам Карачев өмүрүнүн акыркы жылдарында чыгарма жазбай калган. Тек котормо менен алектенип, Лев Толстойдун "Шалпаң кулак" аңгемесин, Антон Чеховдун "Талаа" повестин, Островскийдин "Болот кантип курчуду" романын, Брет Гарддын "Самед кызы" жана Рамен Ролландын "Жан Кристоф" романдарынан үзүндү которгон. Александр Пушкиндин "Бекетчи" аңгемеси менен "Дубровский" повести Карачевдин котормосунда 1937-жылы китеп болуп чыккан. Бул анын акыркы эмгеги. 1937-жылы Жазуучулар союзуна алгач ирет мүчө болгондордун арасында Карачев да бар. Бирок Станалиевдин айтымында, Касым Тыныстанов менен Сыдык Карачевди Аалы Токомбаев союздан чыгарып салган да жайы бар экен."Борч" спектакли жана Нагима Айтматова. Сыдык Карачевдин чыгармаларынын бир катары Совет өкмөтүнө чейин жарык көргөн. Аны драматург катары да билебиз. Убагында Татарстанда бир пьесасы театрда коюлгандыгы тууралуу гезитке маалымат чыккан. Бирок ал кайсы пьеса болгондугун Сыдык Карачевди изилдеген Салижан Жигитов, Абдыганы Эркебаев жана Самсак Станалиев да таба алышкан эмес. ©
Sputnik / Александр Федоров Чет элдик кыздар кат жазып... Кожожаштын ролун аткарган Кыдыралиевдин маеги"Ал мезгилде кат-сабаты жоюлган жаштар чыгармаларын татар тилиндеги гезит-журналдарга жарыялашкан. Карачевдин татар тилинде жазылган "Борч" пьесасы азыркыга чейин табыла элек. Бирок татар соодагерлеринин турмушу тууралуу жазылгандыгын айтып жүрүшөт. Чындыгында Караколдо татар соодагерлери көп болгон. Кийин окумуштуу А. Ярковдун изилдөөлөрүндө Төрөкул Айтматовдун жубайы Нагима Айтматова да ушул спектаклде роль аткаргандыгы жазылган. Нагима Айтматованын агалары ошол учурда Караколдо драма ийримдерин уюштурушкан экен. Негизинен жадидчилердин дагы бир өзгөчөлүгү драмалык ийримдерди өткөрүп турушкандыгында жатат. Мындай саамалык Орто Азияда эң биринчилерден болуп Ташкентте уюшулган. Кийинки маалыматтар боюнча Караколдо да болгон. Бул тууралуу Роза Айтматовадан сураганымда: "апам "спектаклде катышкам" деп айткан", — деди. Менимче, Нагима Айтматова да убагында жадидчилердин активдүү өкүлү болгон", — деди Кубатова. 1932-жылдары Карачевдин эки спектакли Кыргызстанда коюлган."Эркин-Тоонун" алгачкы жооптуу редактору."Эркин-Тоо" гезитинин 1924-жылдын 7-ноябрындагы алгачкы санына Аалы Токомбаевдин "Октябрдын келген кези" деп аталган ыры жарыялангандыгы жана гезиттин атын Ишенаалы Арабаев койгондугу маалым. 1924-жылы Түркстан автономиясы өз алдынча республикаларга бөлүнө баштаганда ушул жылдын 14-октябрында Кара кыргыз автоном облусу да түзүлүп калган. Андан кийин эле кыргыз тилиндеги басма сөздүн болушуна ынтызарланган ошол убактагы окуп, билим алган сабаттуу жаштардын аракети менен Ташкент шаарында алгачкы кыргыз тилдүү басылма "Эркин-Тоо" гезити жарыкка чыккан. Тунгуч басылма араб арибинде жарык көрөт (кыргыздар 1929-жылга чейин араб арибин, андан 1940-жылга чейин латын тамгасын колдонгон). Ага чейин кыргыз акын-жазуучулары татар, казак тилиндеги басылмаларга чыгармаларын жарыялап келишкен. Булардын арасында Сыдык Карачев да бар. Гезиттин редактору болуп Осмонкул Аалиев дайындалса, жооптуу редактору катары Сыдык Карачев бекитилген. Аалиев Карачевди атайын Караколдон алдырса, корректор катары Ташкентте окуган Мустафа Акматовду жана кабарчылыкка Кусейин Карасаевди чакырат. Сыдык ошол кезде Алма-Ата, Ташкент шаарларында чыгып турган "Көмек", "Тилчи" аттуу гезиттерге ырларды, чыгармаларды жазып турган акын-жазуучу катары басма ишин жакшы билген. Ошентип алгачкы гезиттин чыгышын Ишенаалы Арабаев, Осмонкул Аалиев, Сыдык Карачев, Кусейин Карасаев, Мустафа Акматов ишке ашырган. Карачев "Эркин-Тоо" гезитинде алты жыл эмгектенип, кийин 1930-жылы Оштогу "Кызыл пахтачы" гезитине жооптуу редактор болгондугу да ачык булактарда жазылып калган. Үй-бүлөсү. Сыдык Карачевдин атасы 1916-жылга чейин бардар турмушта жашагандыгын тарыхый инсанды көп жыл изилдегендердин бири, кыргыз эл жазуучусу Самсак Станалиев билдирди. Анын айтымында, Сыдыктын атасы Карач 1916-жылдагы Үркүндө Кытайга качып барып кайра мекенине кайта албай калган."Сыдык Карачевди изилдеп туулган айылына эки жолу барып келдим. Оозеки уккан маалыматым боюнча, ал киши Тохтухан аттуу татар кызга үйлөнгөн. Аялы да билим алган, сабаттуу адам болгон. Экөө балалуу боло албай жүрүп татар бала багып алышкан экен. Бирок кийинчерээк бакма баласы Россияга кетип калыптыр. Ошону менен ал тууралуу маалымат жок", — деди Станалиев. Карачев тууралуу УКМКнын архивине кат жолдогонубузда анын үй-бүлөсү, жеке жашоосу тууралуу төмөнкүдөй маалыматтар келди. УКМКнын архивинде Сыдык Карачев 1899-жылы Түп районуна караштуу Тогузбаев айылдык кеңешинин Орал кыштагында (Арал кыштагы Орал деп жазылып калышы мүмкүн. Анткени Ысык-Көлдүн Түп районунда азыр да Тогузбай, Арал айылдары бар — ред.) кедей дыйкандын үй-бүлөсүндө туулгандыгы белгиленет."Үй-бүлөсү төмөнкүдөй курамда болгон: жубайы Тохтахан 31 жашта, жолдошу менен жашаган. Кызы Роза 11 жашта. Ал эми агасы Урмамбет 55 жашта", — деп жазылат. Архивдеги Сыдык Карачевге козголгон кылмыш ишинин иш кагаздарында да кызы менен Урмамбет аттуу агасынын аты аталууда. Бирок Роза аттуу кызы өзүнүкүбү же багып алганбы, белгисиз. Репрессияланышы. Убагында Касымалы Баялиновдун "Ажар" повести менен бирге эле Карачевдин "Эрик таңында" повести катуу сынга алынып, ошол кездеги бийликтин тепкисине кабылган. Болот Абдрахмановдун "Кыргызстандагы саясий репрессиянын курмандыктары" (1920-1953-жж.) аттуу 10 томдук китебинде берилгендей, Сыдык Карачевдин маалыматы КГБнын архивинде (№7439) сакталган. УКМКнын архивдик маалыматында: "1937-жылдын 14-августунда Кыргыз ССРинин Ички иштер элдик комиссариаты Фрунзе шаарында Сыдык Карачевди камакка алган. 1938-жылдын 10-февралында Кыргыз ССРинин Ички иштер элдик комиссариатынын "Үчтүк" чечими менен "Жергиликтүү элдин арасында совет бийлигине каршы контрреволюциялык үндөө жүргүзгөндүгү үчүн" РСФСР Кылмыш-жаза кодексинин 58–10-беренеси боюнча эң жогорку жаза чарасы атууга жана конфискацияга мүлкү алынсын деген өкүм чыгарылган. Жаза өкүмү 1938-жылдын 14-февралында аткарылган (жаза өкүмү кайсыл жерде болгону жана сөөгү коюлган жери тууралу маалымат архивдик кылмыш ишинин иш кагаздарында көрсөтүлгөн эмес). 1957-жылдын 23-мартында Кыргыз ССР Жогорку сотунун Президиумунун чечими менен 1938-жылдын 10-февралындагы Кыргыз ССРинин Ички иштер элдик комиссариатынын "Үчтүк" өкүмү жокко чыгарылсын, иш-аракетинде кылмыштын белгилери жок болгондугуна байланыштуу кылмыш иши өндүрүштөн кыскартылсын деген токтому чыгарылган", — деп жазылат. Демек, Карачев 1937-жылы камакка алынып, бир жыл кыйноо көрүп 1938-жылы атууга кеткен. Ошондой эле Сыдык Карачевдин туулган жылы да 1900 же 1901-жыл деп ар кандай белгиленип келген. Бирок УКМКнын архивиндеги так маалыматта 1899-жылы туулган деп берилет. | Sputnik_kg |
Тагдыры аянычтуу аяктаган Сыдык Карачевдин чыгармачылыгы жана өмүрү тууралуу Sputnik Кыргызстан агенттиги тарыхый инсанды изилдеген тарыхчы, жазуучуларга жана УКМКнын архивдик маалыматтарына таянуу менен факты даярдаган. ©
Фото / Центральный Государственный архив кинофотодокументов КР Кыргыз проза, поэзия, драматургиясынын баштоочуларынын бири Сыдык Карачев Көпчүлүккө белгисиз өмүр. Сыдык Карачев 1899-жылы Ысык-Көл облусуна караштуу Түп районундагы азыркы Жылуу-Булак айылында туулган. Ал кичинесинде эле ата-энесинен жетим калып, татар мугалимдин колунда тарбиялангандыгы ачык булактарда айтылып келет. Бирок анын бала чагы, үй-бүлөсү тууралуу толук маалымат жокко эсе жана так маалымат аз. Мүмкүн чыгармаларында учкай, жашыруун берилгендир. Бирок азыркыга чейин бул жагы жакшы изилдене элек. Билими. Карачев эс тартканда Каракол шаарына келип татар мугалимдикине үй кызматкери болуп орношуп, анын жардамы менен шаардагы жаңы тартип (жадид) татар мектебинен билим алгандыгы жазылып жүрөт. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Тыныбек Жапый уулу жөнүндө фактылар. 21инде белгилүү манасчы, 30унда бий болгон Ал эми УКМКнын архивдик маалыматында, Карачевдин 1907-жылдан 1913-жылга чейин Караколдун татар орто мектебинде жана 1914-жылдан 1915-жылга чейин Караколдун орус-тузем орто мектебинде окугандыгы айтылат. Демек, ал сегиз жашынан эле билим уясынын босогосун аттаган. 1918–1919-жылдары Алматы шаарындагы татар педагогикалык окуу жайын аяктайт. Аны 16 жашында толук орто билимдин, ал эми 20 жашында жогорку билимдин ээси болгон деп айтууга негиз бар. Тарыхчы Аида Кубатованын айтымында, Карачевдин өзгөчөлүгү Октябрь революциясына чейин билим алгандыгында. "ХIХ кылымдын аягы, ХХ кылымдын башында Россиянын курамындагы мусулмандардын ичинде агартуучулук жадид кыймылы башталган. Анын башында крым-татарларынан чыккан Исмаил Гастринский турган. Ага чейин балдарга куранды гана окутуп келишсе, Гастринский башында турган кыймыл мектептерди реформалоо ишин жүргүзгөн. Ошентип светтик предметтер окутула баштайт. Сыдык Карачев Караколдо ошондой мектепте билим алган деген божомол бар. Салык деген татардын колунда кызмат кылып жүргөн деген маалыматтар жазылат. Ал Караколдогу жаңыча билим берүүчү мектептин мугалими Салих Надыршин болушу ыктымал. Сыдык ошол Надыршиндин колунда кызмат кылып, анын аркасы менен Октябрь революциясына чейин эле билим алып калган өңдөнөт. Анткени Карачев жаңы усулдагы билим алган кыргыздын алгачкы чыгармачыл жаштарынан болгон", – деди Кубатова. Жадид кыймылы агартуучулуктан тышкары бара-бара саясатка да аралаша баштаган. ©
Фото / предоставлено Центральным государственным архивом кинофонофотодокументов / Е. Фоменко Улуу кызы киши колдуу болуп, кичүүсүн качырып. Иманалы Айдарбеков жөнүндө 10 факты Саякбай Каралаев менен аскерде. Революциядан кийин Алматыдагы "Көмек" гезитинин редакциясында адабий кызматкер болуп эмгектенип, андан кызыл аскерлердин катарына чакырылган. 1919-жылы атуулдук согуш курчуп турган мезгилде Кызыл гвардия бөлүмү түзүлүп, ага Карачев да катталат. 1920-жылы Ташкент шаарындагы Аскердик курсту окуп "взводный командир" наамын алып чыккан. Ушул жерден Карачев улуу манасчы Саякбай Каралаев, темир комузчу Адамкалый Байбатыров менен бирге аскердик машыгуудан өтүп, кийин ак гвардиячыларга каршы согушуп, Бухара эмирлигин кулатууга катышкан. 1921–1923-жылдары Фергана басмачы фронтунда да болгон."Сыдык Карачев кыргыздардан чыккан орусча, татарча жана казакча жаза билген биринчи сабаттуу адам болгон. Саякбай Каралаев экөө Казакстанда армияда жүргөндө, Карачев Алматыда чыккан "Көмек" гезитинде иштеген. Гезиттин бир бети кыргызча чыгып тургандыктан аны Карачев караган. Аскердик форма кийип алып иштептир", — деп белгилейт жазуучу Самсак Станалиев. Саясий кодулоого кабылган чыгармачылык. Сыдык Карачевдин алгачкы ыры 1918-жылы татар тилиндеги "Шуро" гезитине жарык көргөн. Ал башында жалаң казак, татар тилдеринде жазган. Анткени бул мезгилде кыргыз басма сөзү али баш көтөрө элек болчу. 1919-1920-жылдары "Көмөк" гезитине анын "Сүйгөнүнө кошула албады", "Үйлөнүүдөн качты", "Алданган нур кызы", "Күкүк менен Зейнеп", "Ысык-Көл боюнда" аттуу аңгемелери басылып чыккан. Жазуучунун "Шаңдан, жүрөк", "Аялдар салтанаты", "Айылдагы курбума", "Досума" аттуу ырлары дагы бар. Сыдык Карачев тунгуч прозаик жана кыргыз профессионалдык адабиятынын баштоочуларынан болуп эсептелинет. Ал адабий чөйрөгө прозаик катары "Үйлөнүүдөн качты", "Сүйгөнүнө кошула албады", "Эрик таңында", айрыкча "Эрксиз күндөр" повести менен таанылган. Анын "Эрик таңында" жана "Эрксиз күндөр" чыгармалары өзүнчө китеп болуп чыккан. Кыска өмүрүндө ал "Борч", "Теңдик жолунда", "Төрага Зейнеп" аттуу пьесаларды жазган. Ошондой эле чет элдик акын-жазуучулардын чыгармаларын которгон. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков 41 жашында атылып, 19 жылдан кийин акталган. Баялы Исакеев тууралуу 9 факты Касым Тыныстанов менен Сыдык Карачевди кыргыз совет адабиятынын баштоочулары катары атаган белгилүү сынчы Салижан Жигитов качанкы бир кезде айып тагылган "Ах, милдетим", "Өткөн күндү сагынып" деген ырларына жана чыгармаларына тагылган контрреволюциячыл, улутчул, феодалчыл деген майда айыптар кийин акталгандыгын белгилейт. Чындыгында бул чыгармаларда элинин өткөнүн эскерип, түркөй жактарына кейүү жана мыкты сапаттарына суктануу, эргүү гана камтылган."Кыргыз жаштарынын арасында Сыдык Карачевдин бедели абдан бийик болгон. Анын "Үйлөнүүдөн качты" деген чыгармасында жадид мектептери менен эскиче окуган кадимки мектептердин ортосунда жана орус-тузем мектептери менен кандай айырмачылыктары болгондугу тууралуу жазат. Сыдык Карачев ошол убактагы кырдаалды абдан таамай чагылдырган. Бирок бул чыгармасы совет бийлигинен кийин жарык көргөн. Аны деле көбү түшүнгөн эмес. Себеби убагында жадидчилик кыймылын изилдөөгө, окууга тыюу салынган. Муну кийин эле Салижан Жигитов баштаган адабиятчылар карап чыкты. Кыргыз поэзиясынын, прозасынын, драматургиясынын башында Сыдык Карачев турган", — деп белгилейт тарыхчы Аида Кубатова. Сыдык Карачевдин чыгармачылыгынын кендирин кескен саясий айыптар, аны бир топ чыгармаларды жазуудан алыстаткан экен. 1928-1929-жылдар Карачевдин чыгармачылыгынын гүлдөгөн учуру катары сүрөттөлөт. ©
Фото / предоставлено мемориальным музеем им К. Карасаева Далай ажалдан калган тилчи. Окумуштуу Кусеин Карасаев тууралуу 9 факты Карачев котормо ишинде. Ар кандай саясий кодулоо, айыптоодон улам Карачев өмүрүнүн акыркы жылдарында чыгарма жазбай калган. Тек котормо менен алектенип, Лев Толстойдун "Шалпаң кулак" аңгемесин, Антон Чеховдун "Талаа" повестин, Островскийдин "Болот кантип курчуду" романын, Брет Гарддын "Самед кызы" жана Рамен Ролландын "Жан Кристоф" романдарынан үзүндү которгон. Александр Пушкиндин "Бекетчи" аңгемеси менен "Дубровский" повести Карачевдин котормосунда 1937-жылы китеп болуп чыккан. Бул анын акыркы эмгеги. 1937-жылы Жазуучулар союзуна алгач ирет мүчө болгондордун арасында Карачев да бар. Бирок Станалиевдин айтымында, Касым Тыныстанов менен Сыдык Карачевди Аалы Токомбаев союздан чыгарып салган да жайы бар экен."Борч" спектакли жана Нагима Айтматова. Сыдык Карачевдин чыгармаларынын бир катары Совет өкмөтүнө чейин жарык көргөн. Аны драматург катары да билебиз. Убагында Татарстанда бир пьесасы театрда коюлгандыгы тууралуу гезитке маалымат чыккан. Бирок ал кайсы пьеса болгондугун Сыдык Карачевди изилдеген Салижан Жигитов, Абдыганы Эркебаев жана Самсак Станалиев да таба алышкан эмес. ©
Sputnik / Александр Федоров Чет элдик кыздар кат жазып... Кожожаштын ролун аткарган Кыдыралиевдин маеги"Ал мезгилде кат-сабаты жоюлган жаштар чыгармаларын татар тилиндеги гезит-журналдарга жарыялашкан. Карачевдин татар тилинде жазылган "Борч" пьесасы азыркыга чейин табыла элек. Бирок татар соодагерлеринин турмушу тууралуу жазылгандыгын айтып жүрүшөт. Чындыгында Караколдо татар соодагерлери көп болгон. Кийин окумуштуу А. Ярковдун изилдөөлөрүндө Төрөкул Айтматовдун жубайы Нагима Айтматова да ушул спектаклде роль аткаргандыгы жазылган. Нагима Айтматованын агалары ошол учурда Караколдо драма ийримдерин уюштурушкан экен. Негизинен жадидчилердин дагы бир өзгөчөлүгү драмалык ийримдерди өткөрүп турушкандыгында жатат. Мындай саамалык Орто Азияда эң биринчилерден болуп Ташкентте уюшулган. Кийинки маалыматтар боюнча Караколдо да болгон. Бул тууралуу Роза Айтматовадан сураганымда: "апам "спектаклде катышкам" деп айткан", — деди. Менимче, Нагима Айтматова да убагында жадидчилердин активдүү өкүлү болгон", — деди Кубатова. 1932-жылдары Карачевдин эки спектакли Кыргызстанда коюлган."Эркин-Тоонун" алгачкы жооптуу редактору."Эркин-Тоо" гезитинин 1924-жылдын 7-ноябрындагы алгачкы санына Аалы Токомбаевдин "Октябрдын келген кези" деп аталган ыры жарыялангандыгы жана гезиттин атын Ишенаалы Арабаев койгондугу маалым. 1924-жылы Түркстан автономиясы өз алдынча республикаларга бөлүнө баштаганда ушул жылдын 14-октябрында Кара кыргыз автоном облусу да түзүлүп калган. Андан кийин эле кыргыз тилиндеги басма сөздүн болушуна ынтызарланган ошол убактагы окуп, билим алган сабаттуу жаштардын аракети менен Ташкент шаарында алгачкы кыргыз тилдүү басылма "Эркин-Тоо" гезити жарыкка чыккан. Тунгуч басылма араб арибинде жарык көрөт (кыргыздар 1929-жылга чейин араб арибин, андан 1940-жылга чейин латын тамгасын колдонгон). Ага чейин кыргыз акын-жазуучулары татар, казак тилиндеги басылмаларга чыгармаларын жарыялап келишкен. Булардын арасында Сыдык Карачев да бар. Гезиттин редактору болуп Осмонкул Аалиев дайындалса, жооптуу редактору катары Сыдык Карачев бекитилген. Аалиев Карачевди атайын Караколдон алдырса, корректор катары Ташкентте окуган Мустафа Акматовду жана кабарчылыкка Кусейин Карасаевди чакырат. Сыдык ошол кезде Алма-Ата, Ташкент шаарларында чыгып турган "Көмек", "Тилчи" аттуу гезиттерге ырларды, чыгармаларды жазып турган акын-жазуучу катары басма ишин жакшы билген. Ошентип алгачкы гезиттин чыгышын Ишенаалы Арабаев, Осмонкул Аалиев, Сыдык Карачев, Кусейин Карасаев, Мустафа Акматов ишке ашырган. Карачев "Эркин-Тоо" гезитинде алты жыл эмгектенип, кийин 1930-жылы Оштогу "Кызыл пахтачы" гезитине жооптуу редактор болгондугу да ачык булактарда жазылып калган. Үй-бүлөсү. Сыдык Карачевдин атасы 1916-жылга чейин бардар турмушта жашагандыгын тарыхый инсанды көп жыл изилдегендердин бири, кыргыз эл жазуучусу Самсак Станалиев билдирди. ©
Фото / фонд Санжарбека Даниярова Поэмасын окоптон жазган. Акын, жазуучу Жусуп Турусбеков жөнүндө 6 факты Анын айтымында, Сыдыктын атасы Карач 1916-жылдагы Үркүндө Кытайга качып барып кайра мекенине кайта албай калган."Сыдык Карачевди изилдеп туулган айылына эки жолу барып келдим. Оозеки уккан маалыматым боюнча, ал киши Тохтухан аттуу татар кызга үйлөнгөн. Аялы да билим алган, сабаттуу адам болгон. Экөө балалуу боло албай жүрүп татар бала багып алышкан экен. Бирок кийинчерээк бакма баласы Россияга кетип калыптыр. Ошону менен ал тууралуу маалымат жок", — деди Станалиев. Карачев тууралуу УКМКнын архивине кат жолдогонубузда анын үй-бүлөсү, жеке жашоосу тууралуу төмөнкүдөй маалыматтар келди. УКМКнын архивинде Сыдык Карачев 1899-жылы Түп районуна караштуу Тогузбаев айылдык кеңешинин Орал кыштагында (Арал кыштагы Орал деп жазылып калышы мүмкүн. Анткени Ысык-Көлдүн Түп районунда азыр да Тогузбай, Арал айылдары бар — ред.) кедей дыйкандын үй-бүлөсүндө туулгандыгы белгиленет."Үй-бүлөсү төмөнкүдөй курамда болгон: жубайы Тохтахан 31 жашта, жолдошу менен жашаган. Кызы Роза 11 жашта. Ал эми агасы Урмамбет 55 жашта", — деп жазылат. Архивдеги Сыдык Карачевге козголгон кылмыш ишинин иш кагаздарында да кызы менен Урмамбет аттуу агасынын аты аталууда. Бирок Роза аттуу кызы өзүнүкүбү же багып алганбы, белгисиз. Репрессияланышы. Убагында Касымалы Баялиновдун "Ажар" повести менен бирге эле Карачевдин "Эрик таңында" повести катуу сынга алынып, ошол кездеги бийликтин тепкисине кабылган. Болот Абдрахмановдун "Кыргызстандагы саясий репрессиянын курмандыктары" (1920-1953-жж.) аттуу 10 томдук китебинде берилгендей, Сыдык Карачевдин маалыматы КГБнын архивинде (№7439) сакталган. УКМКнын архивдик маалыматында: "1937-жылдын 14-августунда Кыргыз ССРинин Ички иштер элдик комиссариаты Фрунзе шаарында Сыдык Карачевди камакка алган. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков 41 жашында атылып, 19 жылдан кийин акталган. Баялы Исакеев тууралуу 9 факты 1938-жылдын 10-февралында Кыргыз ССРинин Ички иштер элдик комиссариатынын "Үчтүк" чечими менен "Жергиликтүү элдин арасында совет бийлигине каршы контрреволюциялык үндөө жүргүзгөндүгү үчүн" РСФСР Кылмыш-жаза кодексинин 58–10-беренеси боюнча эң жогорку жаза чарасы атууга жана конфискацияга мүлкү алынсын деген өкүм чыгарылган. Жаза өкүмү 1938-жылдын 14-февралында аткарылган (жаза өкүмү кайсыл жерде болгону жана сөөгү коюлган жери тууралу маалымат архивдик кылмыш ишинин иш кагаздарында көрсөтүлгөн эмес). 1957-жылдын 23-мартында Кыргыз ССР Жогорку сотунун Президиумунун чечими менен 1938-жылдын 10-февралындагы Кыргыз ССРинин Ички иштер элдик комиссариатынын "Үчтүк" өкүмү жокко чыгарылсын, иш-аракетинде кылмыштын белгилери жок болгондугуна байланыштуу кылмыш иши өндүрүштөн кыскартылсын деген токтому чыгарылган", — деп жазылат. Демек, Карачев 1937-жылы камакка алынып, бир жыл кыйноо көрүп 1938-жылы атууга кеткен. Ошондой эле Сыдык Карачевдин туулган жылы да 1900 же 1901-жыл деп ар кандай белгиленип келген. Бирок УКМКнын архивиндеги так маалыматта 1899-жылы туулган деп берилет. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Балдардын укугу боюнча ыйгарым укуктуу өкүл Жыпариса Рысбекова мамлекеттик органдар жана бейөкмөт уюмдар менен биргеликте Военно-Антоновка балдар үйүнүн тарбиялануучусу Игорь Якуниндин өлүмүнүн чоо-жайын иликтөө боюнча иш-чараларды жыйынтыктады. Президенттик администрациянын билдиришинче, Якуниндин өлүмүнүн чоо-жайын иликтөөнүн жыйынтыгы боюнча жарандык сектордун сын-пикирин жана сунуштарын эске алуу менен корутунду чыгарылды. Анда мамлекеттик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын балдардын укуктарын жана мыйзамдуу кызыкчылыктарын камсыз кылуу маселелери боюнча жүргүзгөн иштеринин деңгээли төмөн болуп жаткандыгына көңүл буруу зарыл экени айтылат. ©
Sputnik / Асель Сыдыкова Аманбаева: аксакалдар сотуна аялдарды да киргизүү зарыл Ошондой эле мамлекеттик органдардын уюмдарынын жана аймактык түзүмдөрүнүн жооптуу кызматкерлери өз милдеттерин талаптагыдай аткарбай жаткандыгы аныкталган. Мындан сырткары, мамлекеттик жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу органдарынын аймактык бөлүмдөрү менен уюмдары, мекемелери ортосунда ведомстволор аралык координациялоо иштери жүргүзүлгөн эмес. Жыйынтыгында жооптуу кызматкерлерге, мамлекеттик органдарга жана уюмдарга төмөнкүдөй тапшырмалар берилди: Военно-Антоновка балдар үйүнүн жетекчилигинин ишин канааттандырарлык эмес деп табуу. Билим берүү жана илим министрлигине мыйзам бузууларга жана баланын өлүмүнө жол бергендиги үчүн аталган мекеменин директорун кызмат ордунан бошотуу жана башка кызматкерлеринин жоопкерчилигин кароо сунушталсын; Бишкек шаарынын Биринчи май районунун социалдык өнүгүү башкармалыгынын жана Чүй облусунун Сокулук районунун социалдык өнүгүү башкармалыгынын 2014-жылдан бүгүнкү күнгө чейинки иши канааттандырарлык эмес деп табылып, Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлигине, Бишкек шаардык мэриясына маалым катта көрсөтүлгөн мыйзам бузууларга жол берген бардык жооптуу кызматкерлердин ээлеген кызмат ордуна шайкештигин карап чыгуу сунушталсын; Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлигинин жана анын аймактагы түзүмдүк бөлүмдөрүнүн балдарды коргоо, камкордукка алуу жана асырап алуу, анын ичинде эл аралык асырап алуу маселелери менен алектенген кызмат адамдарынын ишиндеги коррупциялык факторлорду жана одоно мыйзам бузууларды көрсөтүү. Ата-энесинин камкордугусуз калган балдар жөнүндө Мамлекеттик маалыматтар банкын жүргүзүү жана ал материалдарды андан ары кароо үчүн укук коргоо органдарына жөнөтүү; Министрлер кабинетине сунуш: Военно-Антоновка балдар үйүнүн ишмердигин натыйжалуу көзөмөлдөбөгөнү үчүн Билим берүү жана илим министрлигинин тийиштүү кызматкерлеринин жоопкерчилигин карап чыгуу; Сокулук райондук мамлекеттик администрациясынын Балдар иштери боюнча комиссиясынын тийиштүү кызматкерлеринин өз милдеттерин талаптагыдай аткара албагандыгы боюнча жоопкерчилигин карап чыгуу; Билим берүү жана илим министрлиги, Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлиги жана Ички иштер министрлиги тарабынан интернат тибиндеги балдар тарбияланган мекемелердин тарбиялануучуларынын ортосундагы мамилелерде мыйзамсыз көрүнүштөрдү аныктоо жана зомбулук фактыларын алдын алуу боюнча иштерди күчөтсүн; Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлиги КРдин Адвокатурасы жана Юстиция министрлигинин алдындагы мамлекет кепилдеген юридикалык жардамды координациялоо боюнча борбору менен биргеликте тергөө иштеринин бардык этаптарында Богдан Якуниндин кызыкчылыгын коргоо үчүн адистерди тартуу маселесин чечүү; Ошону менен бирге эле Билим берүү жана илим министрлиги тарабынан интернат тибиндеги балдар үчүн мекемелердеги өзгөчө кырдаалдарга чара көрүү боюнча так жол-жоболор иштелип чыгып, аларды иш жүзүнө ашыруу. Эске салсак, балдар үйүнүн 13 жаштагы тарбиялануучусунун каза тапканы тууралуу маалымат тараган. Игорь Якуниндин өлүмү боюнча факт Сокулук райондук милициясы тарабынан 1-июнда катталган. Баланы багып алууга ниеттенип жүргөн АКШлык үй-бүлө жактоочу жалдаган. Анын маалыматы боюнча, тергөө амалдарын жүргүзүүдө бир катар мыйзам бузуу болгон. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Турдубекова: кодекстин жаңы редакциясында балдар үйлөрүн жабуу каралган Акыйкатчы институту ИИМге ишти министрликтин Башкы тергөө башкармалыгына өткөрүп берүү тууралуу, ошондой эле Билим берүү жана илим министрлигине балдар үйүнүн директорун тергөө учурунда кызматынан четтетүү тууралуу кат жолдогон. Маркумдун агасы Богдан Якунин президентке кайрылуу жолдоп, бул иштин тергелишин өзүнүн көзөмөлүнө алууну суранган. Кайрылуусунда иниси токмок жеп каза болду деген шек жаралып жаткандыгын айткан. 30-июнда Якуниндин өлүмү боюнча соттук-медициналык экспертизанын жыйынтыгы чыгып, бала сабалганы тастыкталган. Милиция Кылмыш-жаза кодексинин 138-беренеси ("Адам өлүмүнө алып келген денеге оор залал келтирүү") боюнча иш козгогон. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 3-июл. — Sputnik. Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Азербайжанга болгон иш сапарынын алкагында Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарова менен жолуккананы ТИМ кабарлады. Министр Бакуга чакырганы үчүн спикерге ыраазычылык билдирип, Жогорку Кеңештин төрагасы Талант Мамытовдун саламын жолдогон. Казакбаев Кыргызстанда боордош азербайжан элинин ийгиликтерине жана жетишкендиктерине ар дайым кубанып тургандыгын белгиледи. Президенттин туура жүргүзгөн саясаты менен Азербайжан дүйнөлүк аренада эл аралык позицияларын кыйла бекемдегенине токтолуп, президенттик шайлоого, референдумга жана жергиликтүү кеңештерге эл аралык байкоочуларын жибергендиги үчүн ыраазычылык билдирди."Тараптар саясий-экономикалык, маданий-гуманитардык жана башка тармактардагы эки тараптуу кыргыз-азербайжан мамилелерин талкуулашты, аларды мындан ары өнүктүрүүнүн жана жаңы сапаттык деңгээлге чыгаруунун маанилүүлүгүн белгилешти. Буга байланыштуу КР тышкы иштер министри эки өлкөнүн парламенттеринин маанилүү ролун жана эки тараптуу парламенттер аралык кызматташтыгын белгиледи" — деп айтылат маалыматта. Азербайжан парламентинин башчысы эки өлкөнүн күн тартибинде эки тараптуу кызматташуунун укуктук базасын кеңейтүү маселеси тургандыгын жана Милли Межлис бул келишимдер түзүлгөндөн кийин аларды ратификациялоонун тиешелүү жол-жобосун өткөрүүгө даяр экендигин белгиледи. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Жапаров Европа өнүктүрүү банкынын президенти менен видео аркылуу сүйлөштү Парламенттер аралык кызматташуу жөнүндө Гафарова эки өлкөнүн парламенттеринде достук мамиленин маанилүү ролун баса белгиледи. Азербайжан тарап Кыргызстан менен Азербайжандын ортосундагы кызматташтыкты жаңы баскычка чыгаруу зарылчылыгын белгиледи. Жолугушуунун аягында министр Казакбаев Азербайжандын Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарованы Кыргызстанга келип кетүүгө чакырды. Буга чейин ТИМ кесиптеши менен жолуккан министр Бакуга президент Жапаровдун кайрылуусун жеткирүү үчүн жөнөп кеткенин кабарлаган. | Sputnik_kg |
Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыктын лауреаты Бишкектин чор ортосунда турган Курманжан датка скульптурасынын, Чоң-Таштагы "Ата-Бейит" мемориалдык комплексинин авторлорунун бири. Sputnik Кыргызстан агенттигинин кабарчысы өмүрүн көркөм өнөргө арнаган талант менен маек курду. — Быйыл 85 жашка толот экенсиз. Анын ичинен скульптура менен алектенип келе жатканыңызга 70 жылдай болуптур. Сизди бул өнөр эмнеси менен арбап алган? — Мен 1951-жылы Одесса көркөм өнөр институтуна тапшырып, 15 жашымда устакананын босогосун аттап, чыгармачылык жолум башталган. Алгачкы жолу 1953-жылы бир эмгегим менен көргөзмөгө катышкам. Кийин окууну бүтүрүп аскерге кызмат өтөгөнү кетип калдым. Ал кезде советтик армияда чыгармачылыкка өзгөчө мамиле кылышчу. Инсандын ар тараптан өнүгүүсүнө, жөндөмүн арттырууга көмөктөшчү. Тажикстанда жоокер болуп жүргөндө да көргөзмөлөргө өз эмгектерим менен байма-бай барып турар элем. Кийин Өзбекстан ССРиндеги Ташкент театр жана көркөм өнөр институтунда окууга өтүп, республикалык иш-чараларга катышып калгам. Студент кезде менин эмгектеримди мамлекет сатып алып, буюртмалар түшүп, келишимдерди түзүп иштедим. Жакшы окугандыктан стипендия да алчумун. 6-курста эле профессорлордон көп акча тапчумун. Скульптура жасоо менин жашоом. Ансыз мен жашай албайм. Андан дем-күч алам, кубанам, шыктанам, кайгырам, өзүмдү сындайм. ©
Фото / предоставлено Виктором Шестопалом Народный художник КР Виктор Шестопал — Ошол Өзбекстанда окуп жүргөндө Кыргызстандан барган кызды сүйүп кыргыздарга күйөө бала болгонсуз да. Жубайыңыз менен кантип табышып баш кошуп калгансыз? — Ооба. Келинчегим Насипкан Исмаилова кыргыздын кызы. Айылдан окуганы барган көздөрү мончоктой болгон 19 жаштагы сулуу кыз болчу. Аны жолуктурганым мен үчүн чоң табылга болгон. Насипкан Ташкентте экинчи курста, мен армиядан кийин баргандыктан 1-курста окуп жүрүп пахта талаасынан таанышып калдык. Ал кезде Өзбекстанда окуу жылы пахта терүү менен башталып, эки ай талаада жүрүп, ноябрдагы майрамдардан кийин гана сабак башталчу. Кечкисин жаштар эмне кыларыбызды билбей патефонду коюп алып күндө бийлечүбүз. — Казакстандын Петропавловск шаарында туулуп, Украинанын Одесса шаарында өсүп чоңойгон жигитти кайын журт кандай кабыл алды? ©
Sputnik / Асель Сыдыкова Атам тамак жасап, кирибизди жуучу. Орозбек Кутманалиевдин уул-кызы менен маек — Насипкандын аркасы менен Кыргызстанга байланып калгам. Башында экөөбүз бир жыл кыз-жигит болуп сүйлөшүп жүргөндө ата-энеси биздин мамилебизди билип калды. Экөөбүздү жолуктурбай, башкага турмушка берип салышы мүмкүн болчу. Ага чейин окууну толук бүтүп баш кошолу деп пландап жүргөнбүз. Бирок шартка байланыштуу 2-курста эле бирге түтүн булатууга мажбур болдук. Ташкентте келинчегим Болот Бейшеналиев, Имаш Эшимбеков, анын аялы Таттыбүбү Турсунбаева болуп чогуу окушкан. Таттыбүбү бир жыл кеч келген, аны биз Танюша деп койчубуз. Ал биздикине келип сабактарын жасап үй-бүлөбүз менен жакын мамиледе болуп жүрдүк. 1962-жылы тун уулубуз төрөлүп, ошондо кайненем, Күлүмкан апам биздикине келди. Ал киши аябай акылман, талапты катуу койгон аял болчу. Убакыттын өтүшү менен экинчи энем болуп калган. Улуу баламды алты жашына чейин өзү багып чоңойтту. Кийин Фрунзеге алып кетейин деп барсам орусча такыр сүйлөбөй калыптыр. Жолукканда экөөбүз бири-бирибизди түшүнө албай кыйналганбыз. Мектепте мугалимдин текшерүүсүнөн кийин дептери кызыл жаян болуп калчу. Азыр ал уулум 59 жашта. Келинчегим экөөбүз эки уул, бир кызды тарбиялап чоңойттук. Азыр беш неберебиз бар. Мен кыргыз маданиятына, менталитетине ушунча аралашып кеткендиктен Кыргызстанды өзүмдүн мекеним, элим деп эсептейм. Буга чейин балдарым ар кайсы өлкөгө чакырышты. Менин сөөгүмдү бул жактын жери кабыл алат деп ойлойм. Уул-кыздарым, неберелерим ушул Кыргызстанда төрөлдү. Өзүмдүн катышым, кесиптештерим арбын, эл да мени тааныйт. Кантип ушунун баарын таштап кетип калмак элем. 29 жашымдан баштап Кыргызстанда адам катары калыптандым. ©
Sputnik / Александр Федоров Народный художник КР Виктор Шестопал — Кыргызга күйөө бала болуу кыйын бекен? — Эми кандай деп айтсам, өтө сылык кабыл алышкан. Ошол эле маалда абайлап мамиле жасашчу. Ортодо кандайдыр бир чек болуп тургандай сезилчү. Анткени элдин каада-салт, үрп-адатын билишим керек эле. Бирок кайын журтум жөнүндө бир дагы терс пикир айта албайм. — Чыгармачыл инсандын өзү сүйгөн, көкүрөгү эңсеген иши менен алектенүүсү үчүн өмүрлүк жары аны колдоп турушу керек эмеспи. Кезинде жубайыңыз сизге жакшы эле дем-күч бергендир... — Быйыл 5-июлда анын бул дүйнө менен кош айтышканына бир жыл толот. Буюрса ал күнү эстелигине барып гүл коюп, эстеп келем. Театрда 33 жыл иштеди, Кыргыз ССРинин эмгек сиңирген артисти болду. Өмүр бою Кыргыз академиялык драма театрында артист болуп эмгектенип, ошол жактан пенсияга чыкты. 60 жыл бирге өмүр сүргөн жашообузда ал мени бир жолу дагы жемелеп, нааразычылыгын билдирген жок. Башыбыздан барчылык, токчулук, жокчулук күндөр өткөн. Кийин пенсияга чыгып таяк таянып, жакшы баса албай калганда да ишимди үзгүлтүккө учуратпай чарбалык иштерди өз жоопкерчилигине алып алчу. Мен болсо бир дагы эмгегимди аялыма көрсөтмөйүнчө, анын сынынан өткөрмөйүнчө эл алдына чыгарчу эмесмин. Негизги, күчтүү жана кыраакы сынчым, көркөм кеңешчим эле. Эгер "бул скульптуранын үстүнөн кичине иштешиң керек экен" десе, мен аракетимди улантчумун. ©
Фото / предоставлено Виктором Шестопалом Народный художник КР Виктор Шестопал — Эми чыгармачылыгыңызга өтөлү. Сиздин эмгектериңиз КМШнын бир катар шаарларына коюлганын билебиз. Скульптураларыңыздын көпчүлүгү азыр каякта турат? ©
Фото / из личного архива Мелиса Мураталиева Кыргызда өлүмдөн да катуу жаза болгон. Бала тарбиялоо жөнүндө кызыктуу маек — Менин 500дөн ашык эмгегим азыр Гапар Айтиев атындагы Кыргыз улуттук көркөм өнөр сүрөт музейинде сакталуу. Андан сырткары, Өзбекстан, Түркмөнстан, Россиянын бир катар шаарларында коюлган. Ошондой эле Түркия, Америкадан келип сатып алып кеткендер да бар. Быйыл 85 жылдыгымды күздө белгилеп, акыркы беш жылда жасаган эмгектеримди көрсөтөм. Азыр жаш өтүп калгандыктан чоң эстелик жасабай калдым, ага ал-күч керек. Чыгармачылыгымда бир нече жолу жеке көргөзмөмдү уюштурдум. Мамлекет сүрөтчү катары эмгегимди жакшы баалады, ыраазымын. — Устаканаңызда көп убакыт өткөрөт экенсиз, күн сайын келип турасызбы? — Күндө кечки саат ондо уктаганга аракет кылам. Эртең менен саат беште туруп жетиге чейин үйдөгү чарба иштери менен алектенем. Короодогу гүлдөрдү, майда-бараттарды сугарып, түптөрүн жумшартам. Андан соң эртең мененки тамакты ичип саат тогузга жакын устаканамда болуп калам. Саат 12ге чейин иштеп түштөнүүгө кетем, кичине эс алып, кайра саат экиге чейин скульптура менен алектенем. Анан күн ысып калганда китеп, гезит окуп, кечке маал социалдык тармактарды барактап, ал жакка эмгектеримди чыгарып, радиодон жаңылыктарды угам. Ден соолукка байланыштуу эле устаканада иштебей калбасам эле дем алыш жок иштейм. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Мемориальный комплекс "Ата-Бейит" в селе Чон-Таш — 2002-жылы Чоң-Таштагы "Ата-Бейит" мемориалдык комплексин жасап чыкканыңыздар үчүн Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыгын алгансыз. Ошол иште кандайдыр бир кыйынчылыктар болду беле? ©
Фото / из семейного архива Баялиновых Малайлык, музооканада жашаган күндөр. "Ажардын" автору Баялинов жөнүндө 9 факты — Анда эки архитектор, бир конструктор жана эки скульптор болуп эмгектенгенбиз. Биз үчүн ал өтө олуттуу иш болчу. Скульптор катары ал доорго сүңгүп кирип, ошол азаптуу трагедияны толук аңдап сезүү керек эле. Скульптор Садабек Ажиев экөөбүз мамлекеттик архивде бир же бир жарым айдай отуруп Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитетинен чыккан репрессия боюнча документтерди изилдегенбиз. Ошондой эле 30-жылдардагы гезиттерди карап чыгып сүрөттөрдү тартып, эскиздерди жасап баштаганбыз. Андан соң өкмөттөн макулдук алып скульптурага киришкенбиз. Биздин максатыбыз кандуу тарыхый окуяны бейтарап, эч нерсени жашырбай жана кошпой көргөзүү болгон. Салтанаттуу ачылышы болгондо катышуучулардан жакшы пикир укканбыз. — Дагы бир мыкты скульптураларыңыздын бири Эркиндик бульварындагы Курманжан датканы сөз кылбай койсок болбойт. Ушундай күчтүү тарыхый образ кантип жаралды? — 2000-жылдардын башында сынак жарыяланып мен утуп кеткем. Чынын айтканда, ал темага кирүүдөн коркком. Башка улуттун өкүлү болуп алып кыргыз элинин тарыхына аралашуу оор болчу. Иш башталганда менин кесиптештерим, досторум, окумуштуулар кол кабыш кылышты. Сынактан өтүп кеткенде Курманжандын образын кантип ачып берем деп отуруп калгам. Биринчиден, Карл Густав Маннергейм тартып алган сүрөтүн пайдаланып Бишкектин чок ортосунда 90 жаштан өтүп калган кемпирди койгум келген жок. Ошондо мага "Курманжан датка" коомдук фондунун төрайымы Жылдызкан Жолдошова бир китепти белек кылып берип калды. Анда биринчи президент Аскар Акаевдин "Курманжан датка — кыргыз элинин энеси катары саналат" деген сөзүн окуп калдым. Мага ошол сүйлөм катуу таасир этти. Ошондо мен бир адамды гана ачып бербей, энеге, аялга тиешелүү болгон образды чогултууну чечтим. Бир аялды таап, анын жардамы менен этюд жасап, ага Курманжандын элементтерин четинен киргизе баштагам. Алымбек каза болуп 50дөн өтүп датка наамына ээ болуп, эл башкарган Курманжандын толуп турган учурун тандап алгам. Андан соң аны кийинтүү маселесине такалдым. Кыргыздардын кийим-кечесин изилдеп чыктым. Ал кезде аялдар күйөөсүнүн чапандарын эле кийип алышчу экен. Мен андай кыла алган жокмун. Андан сырткары, кыргыздардын аймактарга жараша элечектеринин да айырмачылыктары көп экен. Бардыгын тактап чыгып Ысык-Көлдүн элечегин тандап алгам. Ошентип кийим, элементтерди Кыргызстандын ар кайсы бөлүгүнөн чогулткам. Элге ыраазымын, жакшы кабыл алышты, азыркыга чейин ал эмгегим жөнүндө бир да жаман сөз уга элекмин. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Международный фестиваль уличных театров в Бишкеке — Тажрыйбалуу адис катары борбор калаада жаңы коюлган айрым скульптураларга көз салып жүрсөңүз керек. Мисалы, Бишкектин көчөлөрүнө чаарчыгын ээрчиткен эликти, ак илбирстерди коюшту. Скульптор катары андай эмгектерге көз карашыңыз кандай? ©
Sputnik / Александр Федоров Дипломдук иши дүйнөнүн 100 мыкты тасмасына кирген. Режиссёр Океев жөнүндө 9 факты — Союз маалында көркөм кеңештер бар эле. Сүрөтчүлөр союзунун алдында көркөм фонд ишкана, мамлекеттик органдардан буюртма алып бизге жасатчу. Ал жылдары чыгармачыл жана жасалга иштери боюнча эки көркөм кеңеш иштечү. Анын курамындагы адамдар ар бир ишти карап чыгып, уруксат бергенден кийин гана биз жасай баштачубуз. Эгер жакпаса сунуш-пикирлерди эске алып оңдочубуз. Кыскасы, талап күчтүү эле. Азыр анын бири жок. Автордун абийирине жараша эмгек жаралып элге сунушталууда. Ошондуктан сүрөтчү-скульптор өзүн катуу сындаган инсан болуш керек, кесиптеш, сынчыларды жардамга чакырганы жакшы. Ал эми боёк менен боёлуп борбор калаанын көчөлөрүнө коюлган чаарчыгын ээрчиткен элик, ак илбирс өтө жупуну көрүнөт. Аны койгондон көрө элдин назарына чыгарбай койгон жакшы. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 3-июл. — Sputnik. Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Азербайжанга болгон иш сапарынын алкагында Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарова менен жолукканын ТИМ кабарлады. Министр Бакуга чакырганы үчүн спикерге ыраазычылык билдирип, Жогорку Кеңештин төрагасы Талант Мамытовдун саламын жолдогон. Казакбаев Кыргызстанда боордош азербайжан элинин ийгиликтерине жана жетишкендиктерине ар дайым кубанып тургандыгын белгиледи. Президенттин туура жүргүзгөн саясаты менен Азербайжан дүйнөлүк аренада эл аралык позицияларын кыйла бекемдегенине токтолуп, президенттик шайлоого, референдумга жана жергиликтүү кеңештерге эл аралык байкоочуларын жибергендиги үчүн ыраазычылык билдирди."Тараптар саясий-экономикалык, маданий-гуманитардык жана башка тармактардагы эки тараптуу кыргыз-азербайжан мамилелерин талкуулашты, аларды мындан ары өнүктүрүүнүн жана жаңы сапаттык деңгээлге чыгаруунун маанилүүлүгүн белгилешти. Буга байланыштуу КР тышкы иштер министри эки өлкөнүн парламенттеринин маанилүү ролун жана эки тараптуу парламенттер аралык кызматташтыгын белгиледи", — деп айтылат маалыматта. Азербайжан парламентинин башчысы эки өлкөнүн күн тартибинде эки тараптуу кызматташуунун укуктук базасын кеңейтүү маселеси тургандыгын жана Милли Межлис бул келишимдер түзүлгөндөн кийин аларды ратификациялоонун тиешелүү жол-жобосун өткөрүүгө даяр экендигин белгиледи. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Жапаров Европа өнүктүрүү банкынын президенти менен видео аркылуу сүйлөштү Парламенттер аралык кызматташуу жөнүндө Гафарова эки өлкөнүн парламенттеринде достук мамиленин маанилүү ролун баса белгиледи. Азербайжан тарап Кыргызстан менен Азербайжандын ортосундагы кызматташтыкты жаңы баскычка чыгаруу зарылчылыгын белгиледи. Жолугушуунун аягында министр Казакбаев Азербайжандын Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарованы Кыргызстанга келип кетүүгө чакырды. Буга чейин ТИМ кесиптеши менен жолуккан министр Бакуга президент Жапаровдун кайрылуусун жеткирүү үчүн жөнөп кеткенин кабарлаган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 3-июл. — Sputnik. Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Азербайжанга болгон иш сапарынын алкагында Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарова менен жолукканын ТИМ кабарлады. Министр Бакуга чакырганы үчүн спикерге ыраазычылык билдирип, Жогорку Кеңештин төрагасы Талант Мамытовдун саламын жолдогон. Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Азербайжанга болгон иш сапарынын алкагында Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарова менен жолукту ©
Фото / пресс-служба МИД КР Министр Бакуга чакырганы үчүн спикерге ыраазычылык билдирип, Жогорку Кеңештин төрагасы Талант Мамытовдун саламын жолдогон. ©
Фото / пресс-служба МИД КР 1 / 2 ©
Фото / пресс-служба МИД КР Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Азербайжанга болгон иш сапарынын алкагында Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарова менен жолукту Казакбаев Кыргызстанда боордош азербайжан элинин ийгиликтерине жана жетишкендиктерине ар дайым кубанып тургандыгын белгиледи. Президенттин туура жүргүзгөн саясаты менен Азербайжан дүйнөлүк аренада эл аралык позицияларын кыйла бекемдегенине токтолуп, президенттик шайлоого, референдумга жана жергиликтүү кеңештерге эл аралык байкоочуларын жибергендиги үчүн ыраазычылык билдирди."Тараптар саясий-экономикалык, маданий-гуманитардык жана башка тармактардагы эки тараптуу кыргыз-азербайжан мамилелерин талкуулашты, аларды мындан ары өнүктүрүүнүн жана жаңы сапаттык деңгээлге чыгаруунун маанилүүлүгүн белгилешти. Буга байланыштуу КР тышкы иштер министри эки өлкөнүн парламенттеринин маанилүү ролун жана эки тараптуу парламенттер аралык кызматташтыгын белгиледи", — деп айтылат маалыматта. Азербайжан парламентинин башчысы эки өлкөнүн күн тартибинде эки тараптуу кызматташуунун укуктук базасын кеңейтүү маселеси тургандыгын жана Милли Межлис бул келишимдер түзүлгөндөн кийин аларды ратификациялоонун тиешелүү жол-жобосун өткөрүүгө даяр экендигин белгиледи. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Жапаров Европа өнүктүрүү банкынын президенти менен видео аркылуу сүйлөштү Парламенттер аралык кызматташуу жөнүндө Гафарова эки өлкөнүн парламенттеринде достук мамиленин маанилүү ролун баса белгиледи. Азербайжан тарап Кыргызстан менен Азербайжандын ортосундагы кызматташтыкты жаңы баскычка чыгаруу зарылчылыгын белгиледи. Жолугушуунун аягында министр Казакбаев Азербайжандын Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарованы Кыргызстанга келип кетүүгө чакырды. Буга чейин ТИМ кесиптеши менен жолуккан министр Бакуга президент Жапаровдун кайрылуусун жеткирүү үчүн жөнөп кеткенин кабарлаган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Турак жай курулушу боюнча көз карандысыз адис Улан Темирканов Sputnik Кыргызстан радиосунун эфиринде үй куруу үчүн жер тилкесин кантип тандоо керектигин айтып берди. Анын пикиринде, Кыргызстандын шартында тилке тандоодо жер көчкү коркунучу бар же жок экендигин билип алган туура."ӨКМде жер көчкү жана сел жүрүү коркунучу боюнча аймактарды мониторинг кылган департамент бар. Кыргызстан тоолуу өлкө болгондуктан мындай зоналардын саны 5 миңден ашат. Эгер алган жериңизден күмөн санап жатсаңыз, айтылган департаментке кайрылыңыз. Баса, алардын отчётторун интернеттен дагы тапса болот", — деди адис. Ал жер көчкү коркунучу боюнча үй курганы жатканда гана эмес, жаңы турак жай сатып алганда дагы текшерүү керектигин кошумчалады. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Диетолог, психотерапевт Сергей Обложко тамакка табит тартпай жатканда жана жайында кандай азыктарды колдонуу керектигин тизмектеп бергенин РИА Новости жазды. Анын айтымында, жайында витаминдерге бай жаңы сыгылган ширелерди көп ичүүгө аракет кылуу зарыл. Бирок аны негизги тамактар менен алмаштырып албоо керек."Жайында жашылча-жемишти көп жегиле. Бирок аларды ачкарын эмес, негизги тамактан кийин колдонуу шарт", — деди Обложко. Ал көп ысыбаш үчүн кычкыл азыктарды сунуштаган. Маселен, ачытылган капуста, маринаддалган жашылча адамды көп ысытпайт. Адис тер менен жайында микроэлементтер көп бөлүнүп чыгып кетерин айтып, анын ордун помидор, деңиз азыктары сыяктуу тамак-аш менен толтурса болорун белгилеген. ©
Sputnik / Асель Сыдыкова Алимбекова: пайдалуу азыкты ашыкча жеп алуунун да кесепети болот Диетологдун айтымында, ысыкта адамдын тамакка табити тартпай жатса, жок дегенде жеңил тамактануу зарыл."Сөзсүз эле тамакка тоюу керек эмес. Бир күндө жок дегенде аз-аздан шам-шум этип турбаса организм алсырайт", — деген ал. Буга чейин кардиолог ысыкта адам күнүнө 1,5-2 литр суу ичиши керектигин, калий менен магнийдин ордун толтуруп туруу үчүн рационго минералдык сууларды кошуу зарылдыгына токтолгон. | Sputnik_kg |
Рысбаеванын айтымында, стюардесса болууну эңсегендер биринчи кезекте англис жана башка тилдерди мыкты билиши керек. Анан, албетте, ден соолугуң чың болушу зарыл. Алгач Дубайга жөн гана сатуучу болуп иштегени барган Перизат кантип стюардесса болуп калганы, борт кызматкерлеринин милдеттери, аталган кесиптин ысык-суугу тууралуу Sputnik Kyrgyzstan радиосуна берген маегинде кененирээк айтып берди. — Алгач өзүңүз тууралуу маалымат берсеңиз? Каякта чоңойдуңуз, кайсы жерден билим алдыңыз? — Караколдо төрөлүп, өстүм. Ошол жердеги Ленин мектебинде билим алып, Бишкектеги жогорку окуу жайда экономика жана менеджмент бөлүмүндө окудум. Ал эми журналистикага Караколдо жүргөн кезимде аралашып калгам. Кастинг аркылуу өтүп, телеканалда музыкалык көңүл ачуучу программаны алып барып калдым. Кийинчерээк мени Бишкектеги журналистика боюнча мектепке жиберишип, билим алгандан кийин жаңылык, дебаттарды алып барып, бул тармакка олуттуу кириштим. Ошентип 2009-жылдан баштап 2013-жылга чейин телевидениеде эмгектендим. Башында Караколдогу Антен ТВда, андан соң 5-каналдын Ысык-Көлдөгү аймактык кабарчы, Бишкекте жүргөндө таңкы программанын редактору, жаңылыктардын кабарчысы болчумун. ©
Sputnik / Асель Сыдыкова Рысбаева: жүргүнчүлөрдүн бир чекиттен экинчи чекитке аман-эсен жетип алышын камсыздоо биздин негизги милдет — Анан кантип авиация тармагына келип калдыңыз? ©
Фото / предоставлено Эруланом Кокуловым Эрулан Көкүлов: мактанчаак, бетпаксың дешет, иштеген киши ошондой болот — Мектепте окуп жүргөндө эле 1-класстан баштап англис тилин жакшы окутушту. Каракол туристтик шаар болгондуктан, чет элдиктер келсе эле шаар жөнүндө маалымат берип, сүйлөшө калчумун. Андан тышкары, ар кандай чет элдик долбоорлордо ыктыярчы болуп иштедим. Бул аракеттер англис тилин дагы да терең өздөштүрүүгө жардамын берди. Бирок тилди унутуп калбаш үчүн дайыма сүйлөшүп туруу зарыл эмеспи. Бишкекте иштеп жүргөндө 21 жашта элем, англис тилин жакшылап үйрөнүп келейин деп чет мамлекетке чыгууну пландагам. Ал кезде байкем Дубайда жашачу. Бир күнү Дубайдагы аэропорттогу дьюти фриде (Duty Free) жакшы шарты менен жумуш табылып калды. Анын үстүнө ошол кезде Дубай дүңгүрөп катуу чыгып жаткан. Ошентип эки жылдык контракт менен кетип калдым. Иш үстүндө дүйнөнүн булуң-бурчунан келген экипаждарды көрдүм. Алар дүйнөдөгү гигант авиакомпаниялардын кызматкерлери эле. Жүргүнчүлөр борт кызматкери болбойсуңбу, бардык критерийлерге жооп бересиң деп ойлонтуп коюшчу. Көрсө, муну авиакомпаниянын кызматкерлери эле айтып жүрчү экен. Андан соң интернеттен компаниялар тууралуу маалымат жыйнай баштадым. 2013-2014-жылдары авиакомпаниялар чоң мейманканаларда ачык эшик өткөрүп калышты. Ал жерге резюмесин таштап калыш үчүн 3-4 миңдей улан-кыз келет. Мен да бир күнү чыгынып эртең менен барып, түштөн кийин 3-4төрдө араң анкетамды бергенге жетиштим. Алар улутум, канча тил билеримди, буга чейин кайда иштегенимди сурашты. Анан колуңду өйдө көтөргөндө манжаңдын учуна чейин боюң 212 сантиметрге жетсе аталган кызматка жарактуу болот экенсиң. Ошентип сыртка чыгып таксиге отурарым менен экинчи турга өттүң деп чалышты. Мына ушундай турлардан кийин авиакомпания өзү эки ай окутат. Жыйынтыгында экзаменден өткөндөн кийин лицензия берилет да, анан учуп баштайсың. ©
Фото / из личного архива Перизат Рысбаевой Стюардесса: эң узун рейс Жаңы Зеландияга болду. Ошол учурда дүйнөдөгү эң узак учуу деп рекорддук көрсөткүч болгон. Дохадан Окланд шаарына 18 саат учканбыз — Эки айдын ичинде эмнелерди үйрөтөт? ©
Фото / из личного архива Мээрим Калкамановой Кувейтте стюардесса болуп иштеген Мээрим: каттам сайын суроо берип текшеришет — Биздин компаниянын 10 миңге жакын борт кызматкери бар. Бизнес кеңейген сайын жаңы самолёттор келе берет, ал эми ошого жараша кызматкерлер талап кылынат. Ошондуктан компаниянын адистерди даярдоо боюнча өзүнүн окутуу системасы болот. Теория, практика бирдей үйрөтүлөт. Ал үчүн атайын жасалма учак, симуляторлор бар. Ошондой эле биринчи медициналык жардам көрсөтүү да окутулат. Биринчи жардамдан дагы олуттуу жардам керек болуп, жакынкы аэропорттон алыс болсок, дарыгерлердин кызматына чалып алардын инструкциясы менен бейтапка жардам беребиз. Бул жаатта жылына бир жолу аттестациядан өтөбүз. — Стюардесса болуп иштеген алты жылдын ичинде канча саат, канча рейс учуп, канча өлкөгө бардыңыз? — Былтыр санаганымда ушул жылдар аралыгында 72 мамлекетке барыптырмын. Бир айда 90-100 саат учам. Болгону былтыр коронавирустан улам каттамдардын саны кыскарып, азыраак учтук. Ал эми канча шаарга барып жана канча рейс жасаганымды санай элекмин. Өтө көп. Борт кызматкерлери ар кандай багытта уча берет. Мисалы, бир жолу учкан экипажың менен кийин таптакыр көрүшпөй калышың мүмкүн. Дайыма эле кайсы бир мамлекетке учкан учурлар болбойт деле. Алты континентке бирдей кете беребиз. ©
Sputnik / из личного архива Перизат Рысбаевой Рысбаева: былтыр санаганымда алты жыл ичинде 72 мамлекетке барыптырмын. Бир айда 90-100 саат учам — Стюардесса кайда учарын ким жана кантип тандайт? — Автоматташтырылган системага ылайык бир ай мурда учуу расписаниесин алабыз. Кызматкерлер көп болгондуктан муну адамдар бөлүштүрбөйт. — Кызматкерлерди кандай өзгөчөлүктөрүнө карап алышат? Моделдик агенттиктерден тандашабы деген да суроо туулат. Укканым боюнча боюнан баштап тырмагынын түзүлүшүнө чейин карайт экен. Чындыгында эле сырткы келбет боюнча талап катуубу? — Туура айтасыз. Борт кызматкери боло турган адамдын денесинин ачык жеринде татуировка, тырык болбошу керек. Жогоруда айтып өткөндөй, 212 сантиметрге колуң жетсе анда жарактуусуң. Анан жумушка орношкондон кийин ар бир авиакомпаниянын өзүнүн талаптары болот. Алсак, башка компаниялар стюардессанын чачынын жасалгасы, макияж, маникюруна олуттуу талап койбойт. Жакшынакай көрүнүп турсаң болду деши мүмкүн. Ал эми мен иштеп жаткан Qatar Airways дүйнөдөгү алдыңкы беш авиакомпаниянын бири. Талап өтө жогору. Бирдей униформа, теринин өңүндөй колготки киебиз. Макияж, тырмактын түсүнө да чектөө бар. Ачык өңдөр колдонулбайт. Кыска иймек тагынабыз, майда чачтар чыгып калбашы зарыл. Айтор, өтө тыкан болушуң керек. Ар бир рейстин алдында чогулуш болуп турат. Анда имидж бөлүмү келип башыбыздан бутубуздун учуна чейин карап, текшерет. Эгер кайсы бир кызматкердин бетине безетки же учук чыгып калган болсо, рейстен алып коюшат. — Борт кызматкерлердин ичинде кыздар басымдуулук кылса керек? Мырзалар бул жумушка чыдамдуу келишеби? ©
AFP 2021 / GREG BAKER Кыргыз баланын сөөгүн тик учакка жүктөп. Афганистандан Кувейтке кеткен Берметтин баяны — Авиакомпаниянын жүзү бул борт кызматкерлери эмеспи. Компаниянын атын укканда дароо жүргүнчүлөрдү тейлеген стюардессаларды элестетебиз. Сырткы келбетке жана ишибизге талаптын жогору болгону мына ушундан. Бул талаптарга көбүнчө мырзалар чыдай албай кетишет. Россия, Араб өлкөлөрүндө аскердик кызматын өтөгөн кесиптештерим бул жерге караганда армияда тартип, талап жеңилирээк деп айтып калышат. Чыдабагандар көп учурда биринчи контракт бүткөндөн кийин кетишет. Кызматкерлер көп, менимче, алардын 80-85 пайызын кыздар түзөт. — Ишке киришип жатып кандай үмүт арттыңыз эле, акталдыбы? — Стюардесса болууну кыялданган эмесмин. Себеби өтө оор жумуш, иштей албасам керек деп ойлочумун. Бирок алардын жумушу тууралуу укканда менин деле колуман келерине ишенип жаткам. Жумушка орношууга барганда да, тимеле укмуш, бойлору узун, татынакай талапкерлерди көрүп ичимен мени алышпаса керек деген ой болду. Эмнегедир жактырып, өтүп кеттим. Бирок мен саякаттоону көп кыялдангам. Баргым келген мамлекеттердин тизмеси бар эле. Улам көрүп келген сайын чийип коём. Мурда көрбөгөн мамлекетке бара турган болсом, алдын ала даярданып, эс албастан дароо шаар айланып көрүп чыгам. ©
Sputnik / Асель Сыдыкова Рысбаева: чоң мамлекеттердин министрлери, падышалык үй-бүлөнүн мүчөлөрү, бизнесмендер, тескерисинче, таптакыр жөнөкөй, айтканыңды ашыкча сүйлөбөй аткарышат. Анткени биздин иш-аракеттин себеби бар экенин билишет — Тасмаларда жумуш өтө оор деле көрүнбөйт. Татаал бөлүгү кайсы? ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Усубалиевди сүйүнтүп... Мурдагы стюардесса кесибинин сырларын ачты — Адамдар менен иштегендиктен ар биринин көңүлүн таап, алардын психологиясын түшүнө билүү чындыгында кыйын эле. Узак сапарларда жүргүнчүлөрдүн тамагын берип, суранычтарын аткарып, суроолоруна жооп беребиз. Айрым адамдардын "силердин жумушуңар чай, кофе ташуу менен чектелет, борт кызматкерлери асмандагы официанттар" деген пикирлерин көп эле угуп калам. Ушул индустрияга аралашып иштеп баштагандан бери менин көз карашым өзгөрдү. Себеби учактын ичине 200 адам кирсе алардын коопсуздугун карап аман-эсен жеткирүү биздин башкы максатыбыз. Анткени учакка биринчи отургандар болот, ооруп калышат же өнөкөт дарты кармап калат. Ар бир жүргүнчүнүн саламаттыгына көз салып, керек болсо биринчи жардам көрсөтөбүз. Учак эң коопсуз транспорт деп эсептелет. Ошентсе да экипаждын мойнунда чоң жоопкерчилик болот. Албетте, абада жүргүнчүлөрдү ташуу үчүн абдан чоң команда иштейт. Бул пилоттор, жердеги техникалык инженер, диспетчер, учактын ичин тазалагандар жана башка адистер. Ал эми борт коштоочулардын жумушу психологиялык жактан оор деп айтат элем. Баарыбыз эле жүргүнчү катары кетип баратканда учак кармалса, аба ырайынан улам учпай калса дароо борт коштоочуларга кыйкырабыз. Анан чарчабай ар бирине кичинекей балага түшүндүргөндөй чоо-жайын айтып беребиз. Кандай гана абал болбосун жылмайып, эмоцияңды көрсөтпөйсүң. — Стюардессаларга жаш боюнча чектөө барбы? — 21 жаштан баштап стюардесса болуп иштесе болот. Ал эми Америка, Британиянын авиакомпанияларында улгайган стюардесса апалар бар. Биринчиден, ал жакта жаш боюнча чектөө жок, экинчиден, биз сыяктуу айына 90-100 саат учушпайт. Алар кыска сапарларды тейлейт. Кадимки жумушка барып келгендей эле иштешет. Борт коштоочулук алардын негизги кесиби. Ал эми Ортоңку Чыгыштагы компанияда иштеген менин кесиптештеримдин 99 пайызынын кесиби башка. Саякаттоо же тажрыйба топтоо максатында келип, кетишет. ©
Фото / из личного архива Перизат Рысбаевой Стюардесса: инструкцияны аткарбаган адамдар кыжырды келтирет — Өзгөчө кырдаалдарга кандай даярдык көрөсүздөр? — Учак сууга же жерге шашылыш конушу мүмкүн. Эгер өзгөчө кырдаал болуп, самолёт аман-эсен жерге конуп алса, экипаждын чыныгы жумушу мына ошондо башталат. Авариялык эшиктерди ачып, жүргүнчүлөр чыгарылат. Авиация эбак өнүккөн Европа өлкөлөрүндө экипаждын мүчөлөрүнө көз караш башкача. Алардын айтканын так аткарбаса туура эмес бир нерсе болуп кетерин, эгер авариялык абал болсо, борт коштоочулар өмүрүн сактап каларын билишет. Ошондуктан аларды урматтап, сыйлашат. Ал эми анча өнүгө элек өлкөлөрдө адамдардын түшүнүгү, аң-сезими ошол нерсеге жете элек. Алдыңкы өлкөлөргө учканда жүргүнчүлөр минтсем, тигинтсем болобу деп сурашат, ал эми өнүгүү жолундагы мамлекеттин адамдары көбүнчө өзүм билемдикке салышат. — Сиздин тажрыйбаңызда өзгөчө кырдаалдар болду беле? Абалдан кантип чыктыңыз? — Биздин авиакомпания эң акыркы үлгүдөгү жаңы чыккан учактарды алат. Ошондуктан өзгөчө кырдаалдарга туш болгон жокмун. Болгону бир жолу учактын дөңгөлөгү чыкпай калышы мүмкүндүгүн, жерге катуу конорубузду айтып калышты. Жүргүнчүлөргө билдирбей кабинаны даярдап турдук. Мында самолёт курсагы менен жерге сүрүлүп, өрт чыгып же шосседен чыгып кетиши мүмкүн эле. Бирок кудай жалгап андай болгон жок. — Экипаждын ортосунда кандайдыр сүйлөшүү тили барбы, балким "сленг" колдоносуздар? — Авиацияга байланыштуу техникалык сөздөр менен гана сүйлөшөбүз. ©
Фото / из личного архива Перизат Рысбаевой Стюардесса: учуунун алдында авиакомпаниянын имидж бөлүмү бизди башыбыздан бутубуздун учуна чейин карап, текшеришет. Эгер кайсы бир кызматкердин бетине безетки же учук чыгып калган болсо, рейстен алып коюшат — Ал эми тамак-аш жөнүндө эмне айтууга болот. Учактын тамагын жейсизби? Кызматкерлердин менюсу өзгөчөлөнөбү же жүргүнчүлөрдүкүндөй элеби? — Экипаждын тамагы жүргүнчүлөрдүкүндөй эле. Жер-жемиш берилет. Учактын тамагын кээде жейм, айрым учурда үйдөн атайын тамак даярдап алам. — "Көйгөйлүү" жүргүнчүлөр көп кездешеби? — Ооба, алгач мен үчүн адамдар менен сүйлөшүү оор болду. Бирок мурда журналистикада жүргөнүмдүн пайдасы ошол жерден тийди. Кээ бир жүргүнчүлөр бир нерсени жарылып кетчүдөй болуп сурай албай, айта албай отурган болот. Мен ачык адаммын. Андыктан адамдардан эмне жакпай жатат, эмне болду, баары жакшы элеби деп сурап турам. Айрымдары ашыкча чай же суу сурагандан уялышат. Бул адамдарды түшүнүү менен карап, тилин тапканга аракет кылам. — Жүргүнчүлөр кандай кылыктары менен кыжырыңызды келтирет? — Инструкцияны аткарбаган адамдар болот. "Учканы жатабыз курду тагыныңыз, столду жабыңыз" деп суранганда эмнеге, эмне үчүн же өзүм билем дегендер болот. Кээде турбуленттуулук болуп жатканда баспай, отуруңуз деп айтсаң, "а сен неге отурбай басып жүрөсүң" деп талашып-тартышат. Бул эми билимдин жетишсиздиги, маданиятсыздыктын белгиси деп айтат элем. Менин байкаганым боюнча айтсам, чоң кызматтагы адамдар, чоң мамлекеттердин министрлери, падышалык үй-бүлөнүн мүчөлөрү, бизнесмендер, тескерисинче, таптакыр жөнөкөй, айтканыңды ашыкча сүйлөбөй аткарышат. Анткени биздин иш-аракеттин себеби бар экенин билишет. Кылар ишиң жок, тийишип, курулай айтып жаткан жериң жок да. Адамдар ушул нерсени түшүнсө. Бирок маданиятсыз адамдарды дароо ордуна коёбуз. Бара-бара адамдар жүргүнчү болуунун этикасын үйрөнүп жатышат. ©
Sputnik / Асель Сыдыкова Рысбаева: алгач мен үчүн адамдар менен сүйлөшүү оор болду. Бирок мурда журналистикада жүргөнүмдүн пайдасы ошол жерден тийди — Биздин жүргүнчүлөр менен чет элдиктер ортосунда жүрүм-турум жагынан айырмаланышабы? ©
Фото / Артем Громаков Суши-дүкөн ачып, кайра кыргызча үйрөндүм. Москвадагы алып баруучу Исмаиловдун маеги — Биздин жарандар менен жүргүнчү болуп эле учпасам, экипаждын мүчөсү катары уча элекмин. Байкаганым учак конору менен уруксат бериле электе эле курду чечип тура калып, чыгууга шашышат. Курду тагын деген белги өчмөйүнчө турууга болбойт. Себеби учак толук токтошу зарыл. Багажды ачып жүктөрүн алышат, экипаждын отургула деген сөзүн кулакка илишпейт. Кежирликти коюп, коопсуздукту да ойлой жүрүшүбүз керек деп айтат элем. Ал эми Казакстан, Өзбекстандын жүргүнчүлөрүн коштоп учтум. Таң калып карашат. Россиялыктар да орус тилин кайдан билесиз деп көп сурашат. Биздин компанияда Орто Азиядан кызматкерлер аябай аз болчу. Орусча сүйлөгөн адамды жолуктурсам, бир тууганымды көргөндөй эле сүйүнчүмүн. Азыр азиаттар көбөйүп калды. — Учак жарым-жартылай толуп же бир эле жүргүнчү менен учкан учурлар болобу? — Ооба, өзгөчө былтыр пандемия учурунда жүк, дары-дармек, ошону менен бирге үч-төрт жүргүнчү менен учуп калдык. Өткөн жылы чоң компаниялар гана учуп жатты. Мындай көрүнүш гигант компанияларда болчу эмес. ©
Фото / из личного архива Перизат Рысбаевой Рысбаева: учак сууга же жерге шашылыш конушу мүмкүн. Эгер өзгөчө кырдаал болуп, самолёт аман-эсен жерге конуп алса, экипаждын чыныгы жумушу мына ошондо башталат — Кандайдыр бир бонус, премия берилеби? Виза жагы кандай болот? — Премия берилбейт. Бирок башка авиакомпанияларга салыштырмалуу айлык акы көбүрөөк. Себеби биз мамлекетке салык төкпөйбүз. Маянаны толук алабыз. Визага келе турган болсок, башында айрым мамлекеттерге, мисалы, Сингапур, Австралияга биринчи жолу кирип жатканда каттоодон өтөбүз, ал эми Америкага дипломат, экипажга атайын виза берилет. Калган башка мамлекеттерге лицензия менен кире беребиз. Жаныбызда дайыма паспорт, экипаждын мүчөсү деген сертификат болот. Паспортко ар бир учууда мөөр басылбайт. — Тажрыйбаңызда эң узак жана эң татаал сапар болдубу? — Татаал деп айтпайм. Эң узун рейс Жаңы Зеландияга болду. Ошол учурда дүйнөдөгү эң узак сапар деп рекорддук көрсөткүч болгон. Мындан тышкары, Дохадан Окланд шаарына 18 саат учканбыз. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. OPEN FC мушкерлер уюмунун алгачкы эл аралык гран-при мелдешинин Бишкекте өтө турган финалынын постери чыкты. Аталган лига аны өзүнүн Instagram баракчасына жарыялады. Посмотреть эту публикацию в Instagram Публикация от OPEN FIGHTING CHAMPIONSHIP (@open_fc_mma) Финалдык таймашта кыргызстандык мушкер Алимардан Абдыкааров армениялык Айк Казарян менен беттешет. Марада бир миллион рубль акчалай сыйлык жана чемпиондук кур бар."14-августта Бишкекте OPEN FC 8 эл аралык ири мелдеш өтөт. Көрүүчүлөр лиганын алгачкы эл аралык гран-при мелдешинин финалына ортоктош болушат. Анда кыргызстандык Алимардан Абдыкааров менен Айк Казарян таймашат", — деп айтылат маалыматта. Эске салсак, уюмдун эң жеңил салмак категориясында ат салышкан Абдыкааров жарым финалда бразилиялык Матеус Сантосту нокаутка кетирип уткан. Кыргыз спортчусу чейрек финалда азербайжандык тажрыйбалуу атлет Эльнар Ибрагимовду бүк түшүргөн. ©
Sputnik / Виталий Тимкив Хабибдин мушкерлер уюму Кыргызстанда өтүүчү мелдешинин постерин чыгарды OPEN FC 8 мелдешинде ошондой эле лиганын жарым жеңил салмак категориясында кыргыз мушкери Бакытбек Дүйшөбеков менен бразилиялык Бруно Роверстин чемпиондук наам үчүн таймашы болот. Спорттук иш-чара баш калаадагы Дөлөн Өмүрзаков атындагы борбордук стадиондо өтөт. Мындай чечимди промоушендин жетекчилиги кыргызстандык мушкердин гран-при мелдешинин финалына чыкканы үчүн кабыл алган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. АКШнын Колорадо университетинин окумуштуулары беш мүнөттүк жөнөкөй көнүгүү дары-дармексиз эле кан басымды төмөндөтүп, кан тамырлардын иштешин жакшыртарын аныкташты. Иликтөөнүн жыйынтыгы Journal of the American Heart Association басылмасына чыкты. Сөз болуп жаткан көнүгүү IMST (Inspiratory Muscle Strength Trainingа) деп аталат. Ал 1980-жылдары курч кармаган респиратордук оору менен жабыркагандардын диафрагмасын жана башка дем алуу булчуңдарын бекемдөө максатында жасалган. Мында бейтап атайын шайман аркылуу дем жутканда аба кайра ичке күч менен тартылып турат. ©
Sputnik / Владимир Песня Варикозу бар адамдарга күнгө какталуу зыян экени айтылды Жаңы изилдөөгө кан басымы нормадан жогору болгон 50дөн 79 жашка чейинки 36 киши катышкан. Ыктыярчылардын жарымы IMST көнүгүүсүн жасап, натыйжада алардын кан басымы бир кыйла төмөндөгөн. Адатта мындай жыйынтык жумасына беш жолу жарым сааттан жөө басып жүргөндөрдө болору айтылат. Аны катышуучулар беш мүнөттүк көнүгүү аркылуу эле жасап коюшканы белгиленди. Мындан сырткары, көнүгүү жасагандардын тамырынын иштеши 45 пайызга жакшырып, ал эми тамырларды кеңейтүүгө жардам берген азот кычкылы бир топ жогорулаган. Ошондой эле көнүгүү жүрөк оорусун алдын алары айтылат. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Өлкөдө акыркы суткада коронавирус инфекциясынан 571 бейтап айыкты. Ал эми илдетти 1485 киши жуктуруп, 10 адам өтүп кетти. Бул тууралуу Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлиги кабарлады. Ооруну жеңгендер: Бишкек — 264; Ош шаары — 76; Чүй — 70; Ош — 68; Талас — 7; Нарын — 5; Ысык-Көл — 9; Жалал-Абад — 46; Баткен — 26. Жалпы жонунан 111 269 бейтап сакайды. Жуктургандар: Бишкек — 923; Ош шаары — 33; Чүй — 165; Ош — 109; Талас — 22; Нарын — 24; Ысык-Көл — 38; Жалал-Абад — 91; Баткен — 80. Пандемиядан бери оору 127 880 кишидеy аныкталды. Анын 80 миңден ашыгы лабораториялык жактан, калган 50 миңдейи клиникалык-эпидемиологиялык белгилери менен аныкталган. Өткөн суткада 10 киши ооруну жеңе албай калды. Алардын алтоо Бишкекте, экөө Баткенде, бирөө Таласта, дагы бирөө Жалал-Абадда катталды. Пандемиядан бери 2019 киши каза тапты. Ошондой эле учурда республиканын ооруканаларында 3 691 бейтап жатат. Анын ичинен 332 кишинин абалы канааттандырарлык, 2253ү орто, 948и оор жана 158и өтө оор абалда. Мындан сырткары, 9 815 киши амбулатордук түрдө дарыланууда. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Өлкөдө акыркы суткада коронавирус инфекциясынан 571 бейтап айыкты. Ал эми илдетти 1485 киши жуктуруп, 10 адам өтүп кетти. Бул тууралуу Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлиги кабарлады. Ооруну жеңгендер: Бишкек — 264; Ош шаары — 76; Чүй — 70; Ош — 68; Талас — 7; Нарын — 5; Ысык-Көл — 9; Жалал-Абад — 46; Баткен — 26. Жалпы жонунан 111 269 бейтап сакайды. Жуктургандар: Бишкек — 923; Ош шаары — 33; Чүй — 165; Ош — 109; Талас — 22; Нарын — 24; Ысык-Көл — 38; Жалал-Абад — 91; Баткен — 80. Пандемиядан бери оору 127 880 кишидеy аныкталды. Анын 80 миңден ашыгы лабораториялык жактан, калган 50 миңдейи клиникалык-эпидемиологиялык белгилери менен аныкталган. Пресс-служба мэра и правительства Москвы"Спутник V" баарына сайылууда. Бишкектеги эмдөө жайларынын дареги Өткөн суткада 10 киши ооруну жеңе албай калды. Алардын алтоо Бишкекте, экөө Баткенде, бирөө Таласта, дагы бирөө Жалал-Абадда катталды. Пандемиядан бери 2019 киши каза тапты. Ошондой эле учурда республиканын ооруканаларында 3 691 бейтап жатат. Анын ичинен 332 кишинин абалы канааттандырарлык, 2253ү орто, 948и оор жана 158и өтө оор абалда. Мындан сырткары, 9 815 киши амбулатордук түрдө дарыланууда. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Өлкөдө акыркы суткада коронавирус инфекциясынан 571 бейтап айыкты. Ал эми илдетти 1 485 киши жуктуруп, 10 адам каза болду. Бул тууралуу Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлиги кабарлады. Ооруну жеңгендер: Бишкек — 264; Ош шаары — 76; Чүй — 70; Ош — 68; Талас — 7; Нарын — 5; Ысык-Көл — 9; Жалал-Абад — 46; Баткен — 26. Жалпы жонунан 111 269 бейтап сакайды. Жуктургандар: Бишкек — 923; Ош шаары — 33; Чүй — 165; Ош — 109; Талас — 22; Нарын — 24; Ысык-Көл — 38; Жалал-Абад — 91; Баткен — 80. Пандемиядан бери оору 127 880 кишиден аныкталды. Анын 80 миңден ашыгы лабораториялык жактан, калган 50 миңдейи клиникалык-эпидемиологиялык белгилери менен аныкталган. Пресс-служба мэра и правительства Москвы"Спутник V" баарына сайылууда. Бишкектеги эмдөө жайларынын дареги Өткөн суткада 10 киши ооруну жеңе албай калды. Алардын алтоо Бишкекте, экөө Баткенде, бирөө Таласта, дагы бирөө Жалал-Абадда катталды. Пандемиядан бери 2019 киши каза тапты. Ошондой эле учурда республиканын ооруканаларында 3 691 бейтап жатат. Анын ичинен 332 кишинин абалы канааттандырарлык, 2253ү орто, 948и оор жана 158и өтө оор абалда. Мындан сырткары, 9 815 киши амбулатордук түрдө дарыланууда. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Ош шаарынын базарларында коронавируска каршы эмдөө жүргүзүлөт. Бул тууралуу шаардык мэриянын маалымат кызматы кабарлады. Билдирмеге караганда, 1-июлда вице-мэр Эмил Шадыхановдун катышуусунда жыйын өтүп, анда калаадагы коронавирус боюнча кырдаал талкууланган. Штабда азыркы тапта дарыканаларда дары-дармек жетиштүү экени айтылды. Шадыханов дары-дармекке болгон бааны көзөмөлдөө тапшырмасын берип, анын запасы жок дегенде эки айга жеткидей болушу керектигин белгиледи."Жакын арада коронавируска каршы вакцинанын 110 миң дозасы келет. Ошондуктан калк арасында эмдөө боюнча түшүндүрүү иштерин жүргүзүү керек. Анын үстүнө Кыргызстанда эмдөө акысыз. Базар, кичи базарларда атайын пунктулар ачылат. Ал жактан каалоочулар вакцина ала алышат. Тиешелүү органдардын жетекчилерине бул боюнча тапшырма берилди", — деди вице-мэр. Ош шаарында мобилдик топтор күчөтүлгөн тартипте иштеп, коомдук тамактануучу жайларга кардардын санын азыраак киргизүү боюнча жаңы эрежелер коюлганы кошумчаланды. Мындан сырткары, ири компаниялардын жетекчилигине кызматкерлеринин тобокел тобуна киргендерин аралыктан иштөөгө жиберүү сунушталганы белгиленген. | Sputnik_kg |
Мурда юридикалык окуу жайга мамлекеттик, жогорку кызматтарда иштеш үчүн окушса, азыр прогматикалык жакка өтүп баратабыз. Бул тууралуу Мирдин Ахметов Sputnik Кыргызстан радиосунун эфиринде маек куруп жатып билдирди. Радио Ахметов: 2019-жылы юридикалык академия университет болуп өзгөргөн Анын айтымында, кибер кылмышка каршы күрөшүү үчүн юридикалык университетте IT академия ачылган."2003-жылы республиканын илимий потенциалын топтоо жолу менен юриспруденция тармагында билим алууну уюштуруу жана ишке ашыруунун сапатын жогорулатуу максатында Кыргыз мамлекеттик юридикалык академиясы түзүлгөн. Андан бери коомдогу талаптар алмашып, 2019-жылы академия университет болуп өзгөрүп, юридикалык багытка жакын башка дагы адистерди даярдоо мүмкүнчүлүгү түзүлдү. Учурда окуу жайда бакалавр, специалитет, үзгүлтүксүз билим берүү системасында билим берилет. Мурда юридикалык окуу жайга мамлекеттик, жогорку кызматтарда иштеш үчүн окушса, азыр прогматикалык жакка өтүп баратабыз. Юрист кесибине тапшырып жаткан балдар мурдагыдай эле адам укугун коргоо максатында жана билимин жеке турмушунда колдонуу үчүн келишүүдө. Айрым башка кесиптин ээлери экинчи билимин ушул жаатта алып жатат. Окуу жай университет болгондон бери юриспруденция менен бирге IT академия ачылган. Бул адистер кибер кылмышка каршы иштешет", — деди Ахмедов. Ал учурда адвокат, прокурор, сот жана башка адистиктер өз-өзүнчө окутулуп, даярдалып жатканын кошумчалады. Подкасттын толук версиясын видеодон көрүңүз: | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Көпчүлүк өнөкөт оорулар күндүн ысышы менен күч алат. Бул тууралуу РИА Новости агенттигине Москва шаарынын Алгачкы медициналык жардам көрсөтүү департаментинин штаттан тышкаркы башкы адиси Андрей Тяжельников билдирди. Дарыгердин айтымында, аптаптуу ысыкта жүрөк-кан тамыр оорусу барлардын 50 пайызын, бронхити барлардын 10-12 пайызын, астмасы барлардын 30 пайызын эски дарты кыйнайт."Негизи эле кышка караганда жайында ооруп калуу коркунучу көбүрөөк. Ысып турган организмге суук бат тийип, иммунитет тез төмөндөйт. Мындай учурда өнөкөт оорулар гана козголбостон, вирус менен бактериялар бат жугат. Негизи ысыктын өзү организмге чоң стресс алып келгендиктен, жайкысын ооруп калуу өтө оңой", — деди Тяжельников. Кыргызстанда өтүп бараткан апта адаттан тыш ысык болду. Буга чейин Кыргызгидромет 10-июлга чейин абанын температурасы 36дан 41 градуска чейин жетип, андан кийин ысык бир аз мизин кайтарарын божомолдогон. | Sputnik_kg |
Ролик спорттук компаниянын YouTube каналына жүктөлгөн. Видеодон Френсис Нганну, Камару Усман, Кори Сэндхаген, Иржи Прохазки Эндсон Барбозанын, кыздардан Роуз Намаюнастын беттештерин көрүүгө болот. Айрымдары чемпиондук наамга жетип же аны сактап калса, кээси бел кур үчүн беттешүүгө мүмкүнчүлүк алып, карьерасындагы мыкты беттештердин бирин өткөрүшкөн. | Sputnik_kg |
Өлкөнүн ирригациялык фонду чарба аралык (каналдар, гидротехникалык курулмалар, насостук станциялар) жана чарба ичиндеги болуп экиге бөлүнөт. Бул тууралуу Аскарбек Жаныбеков Sputnik Кыргызстан радиосунда маек куруп жатып билдирди. Радио Министр: сугат суу көйгөйүнүн бир нече себеби бар Анын айтымында, өлкөнүн ирригациялык системасы эскирген."Чарба аралык фонд республикалык бюджеттен каржыланып, суу тармактар тарабынан эксплуатацияланат. Өлкөдө 5 873 чакырым чарба аралык канал, 7 800дөй гидротехникалык курулма, 113 насостук станция, 50 чоң, кичине суткалык, 13 декадалык суу сактагыч бар. Булардын ичинен эң акыркысынын курулганына 40 жылдан ашты. Ошондой эле чарба ичиндеги каналдар, арыктар жана башка курулмалар дагы эскирди. Бул көйгөйлөргө кошумча жамгыр жаабай, табигый процесстерден улам суунун аз келип жатышы жана эң негизгиси кооперациялардын жоктугу да себеп болуп жатат. Анткени мурда бир чоң аянтка бир эле өсүмдүктүн түрү эгилип, ошол аянттын баарына бир учурда суу берилчү. Учурда ал жерлер жеке менчикке берилип, аянттар бир, эки гектарлык болуп бөлүнгөн. Аларга өсүмдүктөрдүн бир нече түрү эгилип, ар кандай убакта суу берилүүдө. Мына ушундай көптөгөн көйгөйлөрдүн жыйындысынан улам учурда сугат суу тартыштыгы жаралууда", — деди Жаныбеков. Ошондой эле ал чарба ичиндеги каналдар, арыктар Суу пайдалануучулар ассоциациясынын балансында экенин кошумчалады. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Украинанын Винницкий облусунун 10 жаштагы тургуну карылыктан каза болду. Бул тууралуу РИА Новости жазды. Ага ылайык, кызынын өлүмү тууралуу энеси Facebook баракчасы аркылуу билдирген."Ирочкам көз жумду. Кечээ анын жүрөгү токтоп калды. Бул ирет сени сактап кала албаганым үчүн кечир", — деп жазган ал. ©
AFP 2021 / NARINDER NANU Индияда балдардын коронавирустан кийинки оорусу жаралды Кыз сейрек кездешкен, айыккыс прогерия дартынан жабыркап келген. Мында тери жана ички органдар өзгөрүп, организм тез картая баштайт. Башында бир нече ай наристе кадимки балдардай эле өсөт, андан кийин картаюу бир нече эсеге тездей турганы айтылды. Тери кургак болуп, бырыш басып, баш чоңоюп, ээк жагы өспөй калат. Маалым болгондой, прогерия дарты менен жабыркагандар бир жыл ичинде 10 жылга картайып кетет. Аталган дартка балдар чалдыкканда орточо 13 жыл гана жашай алышат. Медиктер каза болгон Иринага 5 жашында диагноз коюшканы белгилүү болду. | Sputnik_kg |
Балдарды "бөө келатат", "сени жеп кетет", "доктур укол сайып салат" деп коркутуу же ойноп жатып ал үчүн коркунучтуу нерселерди айтып берип чочутуу психикасына олуттуу зыян алып келет. Бул тууралуу Айдана Абакова Sputnik Кыргызстан радиосунун эфиринде маек куруп жатып билдирди. Радио Абакова: баланы коркутуп ойнотуу психикасына зыян Анын айтымында, бала бир нерседен коркуп калганын айтып берип жатса улуулар олуттуу көңүл буруп, аны тынчтандырып коюусу өтө зарыл."Коркуу экиге бөлүнөт. Бар нерседен коркуу, чочуу жана колго кармалып, көзгө көрүнбөгөн жагдайда деле элестетип корко берүү. Бул фобия деп аталат. Ал жөн жерден эле пайда болуп калбайт. Биринчиден, бала кичинекейинде коркуп калган болсо, ал өзү унутуп калган учурда да кийин фобияга айланып кетиши мүмкүн. Мисалы, жыгылып кетсе кийин бийиктикке чыккандан коркуп, кичинесинде караңгыдан чочулаган бала чоңойгондо жабык имараттардан же туннелдерден, лифтке чыкканда аба жетпегендей энтигип калат. Демек, фобия биз бала кезде кабылган коркунучтардан пайда болот. Ошондуктан кичинекей бөбөктөрдү чочутуп ойнотпоо керек. Өзү бир нерседен коркуп калган учурда да ата-энеси тынчтандырып, ошол замат көңүл буруусу зарыл", — деди Абакова. Психолог кош бойлуу аял эмнеден корксо ал баласына да өтөрүн кошумчалады. Подкасттын толук версиясын аудиодон угуңуз: | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 1-июл. — Sputnik. Бишкек менен Чүйдө коронавирус менен ооруган бейтаптар үчүн 10 ооруканада бош орун бар. Бул тууралуу Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлигинин маалымат кызматы кабарлады. Ведомствонун 2-июль саат 8:00гө берген маалыматына караганда, жалпысынан 409 орун бош. Алар: Республикалык клиникалык инфекциялык оорукана — 10; № 2 клиникалык төрөт үйү — 35; Улуттук кардиология борбору — 3; Чүй облустук бириктирилген оорукана — 17; Улуттук госпиталдын Ата Мекендик согуштун майыптары үчүн бөлүмү — 10; Улуттук госпиталдын мобилдик госпиталы — 17; Республикалык наркология борбору — 5; Курортология жана калыбына келтирүү илим-изилдөө институту (Воронцовка айылы) — 84; Улуттук госпиталь: терапия бөлүмү — 30; Дайыр Асанов атындагы Кыргыз улуттук аскер лицейи — 198. Өткөн суткада Кыргызстанда 1 485 кишиден коронавирус табылып, 10 бейтап көз жумду. | Sputnik_kg |
Өлкөнүн ирригациялык фонду чарба аралык (каналдар, гидротехникалык курулмалар, насостук станциялар) жана чарба ичиндеги болуп экиге бөлүнөт. Бул тууралуу Аскарбек Жаныбеков Sputnik Кыргызстан радиосунда маек куруп жатып билдирди. Радио Министр: сугат суу көйгөйүнүн бир нече себеби бар Анын айтымында, өлкөнүн ирригациялык системасы эскирген."Чарба аралык фонд республикалык бюджеттен каржыланып, суу тармактар тарабынан эксплуатацияланат. Өлкөдө 5 873 чакырым чарба аралык канал, 7 800дөй гидротехникалык курулма, 113 насостук станция, 50 чоң, кичине суткалык, 13 декадалык суу сактагыч бар. Булардын ичинен эң акыркысынын курулганына 40 жылдан ашты. Ошондой эле чарба ичиндеги каналдар, арыктар жана башка курулмалар дагы эскирди. Бул көйгөйлөргө кошумча жамгыр жаабай, табигый процесстерден улам суунун аз келип жатышы жана эң негизгиси кооперациялардын жоктугу да себеп болуп жатат. Анткени мурда бир чоң аянтка бир эле өсүмдүктүн түрү эгилип, ошол аянттын баарына бир учурда суу берилчү. Учурда ал жерлер жеке менчикке берилип, аянттар бир, эки гектарлык болуп бөлүнгөн. Аларга өсүмдүктөрдүн бир нече түрү эгилип, ар кандай убакта суу берилүүдө. Мына ушундай көптөгөн көйгөйлөрдүн жыйындысынан улам учурда сугат суу тартыштыгы жаралууда", — деди Жаныбеков. Ошондой эле ал чарба ичиндеги каналдар, арыктар Суу пайдалануучулар ассоциациясынын балансында экенин кошумчалады. Толук вариантын төмөнкү видеодон көрүңүздөр: | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Бишкек менен Чүйдө коронавирус менен ооруган бейтаптар үчүн 10 ооруканада бош орун бар. Бул тууралуу Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлигинин маалымат кызматы кабарлады. Ведомствонун 2-июль саат 8:00гө берген маалыматына караганда, жалпысынан 409 орун бош. Алар: Республикалык клиникалык инфекциялык оорукана — 10; № 2 клиникалык төрөт үйү — 35; Улуттук кардиология борбору — 3; Чүй облустук бириктирилген оорукана — 17; Улуттук госпиталдын Ата Мекендик согуштун майыптары үчүн бөлүмү — 10; Улуттук госпиталдын мобилдик госпиталы — 17; Республикалык наркология борбору — 5; Курортология жана калыбына келтирүү илим-изилдөө институту (Воронцовка айылы) — 84; Улуттук госпиталь: терапия бөлүмү — 30; Дайыр Асанов атындагы Кыргыз улуттук аскер лицейи — 198. Өткөн суткада Кыргызстанда 1 485 кишиден коронавирус табылып, 10 бейтап көз жумду. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Акыркы суткада республика боюнча 3 583 киши коронавирустан коргогон вакцинаны алды. Анын ичинде 1 126 адам эмдөөнүн экинчи этабынан өттү. Бул тууралуу Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлиги кабарлады. Ал эми жалпы жонунан 118 239 адам вакцина сайдырып, анын 80 107и экинчи дозасын алды. Статистиканы карай турган болсок, коронавирустан коргогон вакцинаны эң көп Бишкек шаары менен Чүй облусунун тургундары алган. Борбор калаада 36 944, облуста 21 381 адам эмдөөдөн өткөн. Эске сала кетсек, кыргызстандыктарга Россиянын "Спутник V" жана Кытайдын Sinopharm вакциналары сайылууда. Бишкекте эпидемиологиялык кырдаал курчуганына байланыштуу "Спутник V" вакцинасы мурдагыдай айрым бир топко гана эмес каалоочулардын баарына сайыла баштады. | Sputnik_kg |
Жаңжалда 220 объект, 138 турак жай талкаланганын ӨКМ жарыялаган. Үй-жайынан ажыраган жүздөгөн үй-бүлө убактылуу чатырларда күн кечирүүдө. Sputnik Кыргызстан радиосу өлкөнүн министрлер кабинетинин Баткен облусундагы ыйгарым укуктуу өкүлү, полковник Абдикарим Алимбаевди кепке тартты. — Абдикарим Карбекович, учурда облуста абал кандай? Чатырларда жашап жаткан элдин күнү эмне болду? — Чек арага жакын жашаган калктын чочулоосу дагы деле бар. Аларды түшүнсө болот. Ушунча жылдан бери тирүү чеп болуп жашап келишет. Коргоп, бейпил күн кечиришине шарт түзүп бергендин ордуна бийлик 29 жылдан бери куру убада менен сооротуп келген. Жыйынтыгында минтип кыргыз-тажик чек арасында мурда болуп көрбөгөндөй кандуу окуяга туш болуп отурабыз. 36 жараныбыздан айрылдык. Дагы ондогон адамдар ар кандай жаракаттарды алып, учурда ден соолугу менен күрөшүп жашап жатышат. Аскердик техниканын аткылоосунун алдында калган эл турак жайынан, мал-мүлкүнөн ажырады. Мунун баары жергиликтүү тургундардын үрөйүн учуруп, үшүн алды. Бул азыркы бийликке, бизге тез аранын ичинде чек ара маселесин чечүү керектигин көрсөттү. Эгемендүүлүк алгандан бери кыргыз-тажик чек арасын өзүбүздүн кызыкчылыкка тууралап чечип коё турган бир нече ыңгайлуу учур болгон. Тилекке каршы, кезегинде тиешелүү жетекчилер андан колдонуп кала алышкан эмес. Эми азыр абал башка. Ошентсе да биз бул маселени мамлекеттин, элдин, жергиликтүү тургундардын кызыкчылыктарын эске алуу менен чечкенге далалаттанып жатабыз. Эки мамлекет тарабынан тең түзүлгөн атайын комиссия бар. Алар бири-бири менен тыгыз иштешүүдө. Кезегинде мен да бул комиссияга мүчө болгом. Ал учурларда батыл аракет жасап, чечим кабыл ала алган эмеспиз. Оор участокторго келгенде эптеп эле убакыт өткөрүп, маселе ачык бойдон калып келген. Ал эми азыркы түзүлгөн чек ара боюнча комиссиянын дымагы күч. Буюрса, тарыхый чечимдерди кабыл алып, эки өлкөнүн ортосундагы чыр чыгарган маселелерге чекит кое алышат деп үмүт артып турам. Ушул жылдын июль айында Тажикстандын комиссиясы Кыргызстанга келет. Келишимдер ушундай түзүлгөн. Бул жактан да карталардын негизинде чек араны тактоо иштери жүрөт. Албетте, оңой эмес иш жасоо керек болуп турат. Кээ бир аймактарды алмашууга, айрым жерлерди берүүгө, башкасын алууга туура келет. Мына ушунун баарын эки тараптын тең кызыкчылыгын сактоо менен ишке ашыруу керек. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Полковник Абдикарим Алимбаев: чек арага жакын жашаган калктын чочулоосу дагы деле бар. Аларды түшүнсө болот. Ушунча жылдан бери тирүү чеп болуп жашап келишет. Коргоп, бейпил күн кечиришине шарт түзүп бергендин ордуна бийлик 29 жылдан бери куру убада менен сооротуп келген — Облуста көчөнүн бир тарабында тажик жарандары жашаса, экинчи бетинде кыргыздар отурукташкан айылдар бар. Мындай жерлерде элдин бири-бири менен мамилеси, жашоосу кандай болууда? — Ооба, бул айылдар эки тараптын тең тургундары үчүн ыйык кичи мекени, ата журту. Алар жылдар бою эле кошуналык ынак мамилени сактап, ынтымакта жашап келишкен. Апрель окуяларынан кийин эки тараптан тең чочулоолор болуп, биз өз жарандарыбызды көчүрүп баралы десек "эмнеге аркы беттеги тажик кошуналардын жарыгы күйбөй турат, алар келип жашабаса, демек, дагы ок атылышы мүмкүнбү" деген суроолор жаралып жатты. Биз тажик тарапка кайрылып, алар дагы жергиликтүү тургундарын өз үйлөрүнө кайтарып келүүсү керектигин айтып, тез арада элдин бейпил жашоосун камсыздаганга аракет кылдык. Учурда эки тараптын тең эле тургундары келип, өз тамдарында күн кечиришүүдө. Элди коопсуздандырган абалдан чыгарып, тынч тиричилиги үчүн жума сайын Согди облусунун губернатору, райондорунун акимдери, чек ара кызматынын жетекчилери жана башка тиешелүү органдарынын башчылары менен биргеликте так ошол чек ара тилкесинде жолугушуу өткөрүп жатабыз. Анда бир жума ичинде мурда түзүлгөн протоколдор бузулдубу, ким тарабынан, кандай учурда деген маселелер көтөрүлүп, алдыдагы жумага чогуу жасалуучу иш пландар бекитилип жатат. ©
Фото / пресс-служба Министерства обороны КР Чек арада чеп болгон "Бөрүлөр". Спецназ тууралуу баян Мындан сырткары, эки мамлекеттин милиция кызматкерлери кыргыз, тажик аралаш жашаган айылдарда биргеликте нөөмөт жүргүзүшүүдө. Буга чейин мындай милиция кызматтары түзүлгөн эмес. Ошондой эле бул тартип сакчылар көзөмөлдөгөн атайын өткөрүү пунктулары ачылган. Ал жерде 24 саат бою эки өлкөдөн экиден төрт милиция кызматкери чек арадан кирип чыккандарды каттоого алып, маселен, кыргызстандык болсо кайра айылга кайтып кирдиби, ур-токмокко алынып калган жокпу деген сыяктуу маселелерди жеринде көзөмөлдөп турушат. Аралаш жашаган аймактарда тургундар мал издеп же тууганыныкына барыш үчүн деле чек араны кесип өтүшү керек болот да. Ушундай учурларда бул милиция кызматкерлеринин эмгеги чоң. Алар айыл аралап коомдук тартипти сактоо учурунда да кандайдыр бир чыр-чатак чыккан болсо, эгер ал кыргыз жарандарына тиешелүү болсо биздин милиция, тажикстандык үй-бүлөдө жаралган түшүнбөстүк болсо өздөрүнүн тартип сакчылары абалды жөнгө салат. Ал эми эки өлкөнүн жарандарынын ортосунда турмуш-тиричиликке байланышкан майда маселе болсо дароо ошол жерден эки тараптын милициясы биргеликте чечкенге аракеттенишет. Бул биргеликте иш алып баруу жергиликтүү тургундарды себепсиз беймаза болуудан арылтат экен. Маселен, мурда тажик жарандарынын чыр-чатагын чечүү үчүн өздөрүнүн милициясы баратса, аны көргөн биздикилер чочулай берчү же тескерисинче эле. Эми бул маселе чечилди. — Кандуу окуяда 36 адам көз жумду. Жүздөгөн үйлөр, мекемелер талкаланды, өрттөлдү. Аларды калыбына келтирүү иштери кайсы баскычка келип жетти? Жабыркаган үй-бүлөлөр суукта чатырда жашабай, өз тамдарына кирип калышабы? — Алгач 136 турак үй деп тизме түзүлгөн. Кийинчерээк дагы төрт там кошулду. Ошону менен учурда 140 үй курулуп жатат. Мындан сырткары, 36 каза болгон жаранга аталып Баткен шаарында 36 там салынууда. Бул шаарда курулуп жаткан үйлөр 70-80 пайызга чейин аяктап калды. Анын курулушун биздин патриот жаштар, кыргыздын эл кыйналганда четте карап турбаган улан-кыздары колго алган. Башкача айтканда, ички донорлордун демилгеси, жардамы менен ишке ашууда. Ал эми 140 үй дагы Лейлек районунда чек арага жакын жайгашкан айылдарда талкаланган үйлөр. Алардын ээлери ушу тапта чатырда жашап турушат. Бул тамдар президент тарабынан табылган каражатка курулууда, Түркия көмөк иретинде салып берип жаткандары да бар. Мындан сырткары, бала-бакча, ФАП сыяктуу социалдык объектилерди да калыбына келтирүү иштери кызуу жүрүүдө. Бул курулуштардын бардыгын 31-августка чейин бүткөрүп, жабыркаган элди жаңы үйлөрүнө киргизүүнү пландап, белгиленген мөөнөттөн кечиктирбей ишке ашырабыз. Суукта эл чатырларда жашап калышына жол бербейбиз. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Полковник Абдикарим Алимбаев: алгач 136 турак үй деп тизме түзүлгөн. Кийинчерээк дагы төрт там кошулду. Ошону менен учурда 140 үй курулуп жатат. Мындан сырткары, 36 каза болгон жаранга аталып Баткен шаарында 36 там салынууда Муну менен катар Түркия тарабынан Баткен шаарына заманбап стадиондун курулушу мерчемделүүдө. Ал Орто Азияда жок стадион болот. Чийилген долбоору даяр, эски стадиондун ордуна курулат. Түркиянын Кыргызстандагы элчиси Баткенге келип, сүйлөшүүлөр жүрдү. Бул аталган мамлекет тарабынан баткендиктерге белек болмокчу. Эл да макулдугун берип, кызыгуу менен күтүп жаткан маалы. Ошондой эле Өзбекстан менен Кыргызстандын президенттеринин жолугушуусунда да бир канча документтерге кол коюлган. Анын алкагында Фергана облусу менен Баткен облусунун достук алакасы да айтылган болчу. Жакында эле бизге ферганалыктар келип, эки заманбап, чоң мектеп куруп берүүнү убадалашты. Баткен районунун Самаркандек айылына 400 орундуу, Лейлек районунун Маргун кыштагына 300 орундуу билим уялары курулмакчы. — Кыйынчылык башка түшкөндө бир муштумдай бириккен кыргыз эли бул ирет да четте карап турган жок. Ушул кыргыз-тажик окуясынан жабыркаган аймактарга жардам иретинде карапайым калк, ал тургай эмгек мигранттары да акча которуп жатышты эле. Канча суммада каражат топтолду, кандай максатта колдонулуп жатат? — Туура. Башыбызга мүшкүл түшкөндө бир билекке бириге калган асыл сапатыбыз бар. Эгер дайыма ушундай ынтымакта жашасак, алдыбызга ат салдырбаган өлкө болор элек. Апрелдеги чек ара жаңжалынан жабыркагандарга көмөк иретинде акча которуп, башка жардамдарды берген бардык кыргызстандыктарга Баткен элинин атынан терең ыраазычылык билдирем. Элди ээнсиретип башына түшкөн мүшкүлдө жалгыз калтырбай, башка облустун тургундары колдоп кеткени жергиликтүү тургундарга абдан чоң дем-күч берди. Атайын ачылган эсепке 115 миллион сом каражат чогулду. Ал акча жабыркаган айылдын тургундары үчүн жиберилгендиктен так ушул максатта жумшайлы деп пландадык. Ошол талкаланган аймактын эли, депутаттары, өкмөтү менен жолугуп, муктаждыктарынын тизмеси түзүлгөн. Андыктан бул каражат жаңжалдан жабыркаган айылдарга бала бакча, спорттук аянтча же башка бир социалдык маселелерин чечүүгө коротулат. — Буга чейин Маргундагы аскер шаарчасынын курулушу президент Жапаров барып капсула салып кеткенден кийин токтоп калгандыгы тууралуу маалымат тарады эле. Учурда бул объектте иш улануудабы? — Ооба, курулуш иштери пландык негизде эле жасалып жатат. Ушул жерден мен бир нерсени баса белгилеп айтып кетким келет. Аскер шаарчасы, ӨКМдин өрт өчүрүүчүлөрүнүн күйүп кеткен мекемесинин калыбына келтирилиши жана башка аскердик макамдагы мекемелердин курулуш иштери ачыкталбашы керек. Сүрөткө, видеого тартылып интернет аркылуу калкка жайылбашы шарт. Алардын каеринде эмне жайгашып жаткандыгын жөнөкөй жарандар билүүсү зарыл эмес. Биз мындай маалыматтарды таратуу менен кайра эле өзүбүзгө коркунуч жаратып жатпайбызбы. Курулуш сыр бойдон сакталуусу абзел. Ушуга биздин эл, массалык маалымат каражаттары, блогерлер түшүнүү менен мамиле жасаса жакшы болор эле. Мени капаланткан бир маселе бар. Ушул Баткен окуясынан кийин облуска кимдер гана келген жок. Ар ким ар түрдүү маалыматтарды таратып жатты. Өзгөчө айрым бейөкмөт уюмдардын өкүлдөрү "ылай чаап жаткан кетмениңдин сабы кыйшык экен" деген сыяктуу болбогон сөздү айтып, обу жок сын-пикирлерди жарыялашты. Бул эми ээнбаштык да. Тартип деген болушу шарт. Адам каны төгүлгөн, жер, суу сыяктуу стратегиялык маанидеги көйгөйлөр көтөрүлгөн жаңжал болуп отурат. Дүйнө бизди карап турат. Ошол жердеги тирүү чеп болуп жашап жаткан элди сыйлап болсо да мындай учурда бардыгыбыз өз өлкөбүздүн патриоту болушубуз керек да. ©
Фото / пресс-служба полпредства правительства в Баткене Полковник Абдикарим Алимбаев: башыбызга мүшкүл түшкөндө бир билекке бириге калган асыл сапатыбыз бар. Эгер дайыма ушундай ынтымакта жашасак, алдыбызга ат салдырбаган өлкө болор элек — Облуска өзгөчө макам берилери айтылды эле... — Бул боюнча республикалык деңгээлде атайын жумушчу топ түзүлгөн. Ага министрлер кабинетинин жетекчисинин биринчи орун басары баш болгон бардык тиешелүү органдардан мүчөлөр кирген. Азыр облусту өнүктүрүү иш планы жазылып жатат. Анын алкагында аткарылчу бир топ жумуштар мерчемделүүдө. Алсак, жергиликтүү тургундарды салыктардан бошотуу, пенсия, жөлөк пулун жогорулатуу, Баткендин аймактарына ишкерлик кылам деген бизнесмендерге жеңилдик берүү сыяктуу пунктулар бар. Программанын мөөнөтүн алгач 10 жылга деп, кийин беш жылга кыскартуу маселеси көтөрүлдү. Менин жеке пикиримде үч жылга ылайыктасак да жакшы болот эле. Мунун бардыгы иштин жүрүшүндө белгилүү болот. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Чекисттер менен чек арачылар бириксе эле чек ара көйгөйү чечилеби? Пикирлер Ошондой эле жергиликтүү калктын балдарын жогорку окуу жайларга окутуп, кайра облуска адис кылып кайтаруу маселеси да курч турат. Бул багытта Коргоо министрлиги менен сүйлөшүп 10 баланын билим алуусуна жетиштик. Алар окууну бүткөн соң кайра өздөрүнүн кичи мекенине келип чек арачы болуп эмгектенишет. Мындай кадамдар көп социалдык маселелерди чечет. Биринчиден, жаштардын аймактан чыгып кетүүсүн азайтат. Экинчиден, ошол келген жаш кадрдын жашай турган жери, үй-бүлөсү менен чогуу болуусу сыяктуу көйгөйлөр жаралбайт. Анын үстүнө жергиликтүү балдар жердин ыгын жакшы билет эмеспи. Өз көздөрү менен көрүп чоңойгон, маселени ичинен түшүнөт дегендей. — Баткен облусун жетектеп калуу планыңызда бар беле же бул сиз үчүн күтүүсүз болдубу? — Мен аскер адамымын. Иш тажрыйбамдын көп бөлүгүн чек арада өткөрдүм. Кыргыз-тажик чек ара көйгөйүн канча жылдан бери ичтен билген кишилердин биримин. Бирок эч убакта аскердик кызматымдан алыстап Баткенге губернатор болуп калам деп ойлогон эмесмин. Мен үчүн бул сунуш күтүүсүз болду. Үй-бүлөмдү тынчсыздандырды. Ушундай оор абалда мертинип турган облуста иш алып баруу канчалык кыйынга турарын түшүнүп турдум. Антсе да мен бул сунушту аскер адамы болгондуктан буйрук катары, жетектөө эмес элге кызмат кылуу милдети катары кабылдадым. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Жаңжалдан кийин Баткенде көргөнүм үрөйүмдү учурду. Ыктыярчы дарыгердин маеги Алгачкы суткаларда аскер формамды кийип эле иштеп жүрдүм. Эл менен түн бир убакка чейин чатырларда болуп, орозо учурунда алар менен чогуу ооз ачып, таң атпай кайра келип ал-акыбалдарынан кабар алып жаттым. Ушундай оор күндөрдө мага дем-күч берип таң калтырганы — жергиликтүү тургундардын кайраты болду. Бир метр жерибизди бербейбиз, эч жакка кетпейбиз, айылыбызды таштабайбыз деп турган ак жоолукчан айымдарды көргөндө шердендим. Эркектеринин патриоттуулугу өзүнчө мактоого татыйт. Ар бир ошол жердеги жай тургундан майтарылбаган жоокерди көрө алдым. Алар мага, мен аларга кубат берип ал күндөрдөн да чыктык. Азыркыга чейин акимдерге, суу чарбачылыгы, электр энергиясы, паспорт, документтер боюнча Мамлекеттик каттоо кызматынын адистери, айтор, бардык тармактагы жетекчилер менен бирге таң заардан каш карайганча тыным албай, ар бир маселени жеринен чечип иштегенге аракеттенип жатабыз. Бизди аскер адамдарындай көрүп жатат деген сөздөр артымдан айтылып калганын да угуп жатам. Бирок бизден мамлекет, кызмат азыр ушуну талап кылууда. Биринчи кезекте бардык жерде тартип болушу керек. Ошондо гана ирети менен иш жасалып, жылыш болот. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Өлкөдө эпидемиологиялык абал улам начарлап бара жатат. Азыр жергиликтүү бийлик чектөө киргизген жок, бирок зарылдык жаралса чектеген чаралар кабыл алынат. Бул тууралуу министрлер кабинетинин төрагасынын орун басары Жылдыз Бакашова айтты. Өкмөттүн маалымат кызматы коронавируска каршы республикалык штабдын кезектеги жыйыны өткөнүн кабарлады."Республикада эпидемиологиялык абал улам начарлап бара жатат. Азыр жергиликтүү бийлик чектөө киргизген жок, бирок зарылдык жаралса чектеген чаралар кабыл алынат. Жакында Кыргызстанга 1 миллион 250 миң доза кытайлык вакцина алып келинет. Андыктан элге вакцина саюуну тездетип, болушунча көп кишини эмдөө зарыл. Вакцинация жүргүзүүчү жайлардын күн-түн дебей иштөөсүн камсыздоо кажет", — деген ал. Мындан улам Бишкек шаарында элди эмдеген жайларды көбөйтүү иштери жүрүп жатканын айткан. Вакцина саюу ири соода борборлорунда ачылган жайларда жана аптекаларда жүргүзүлөрү маалым болду. Соңку суткада Кыргызстанда коронавирусту 1 485 киши жуктуруп, 10 бейтап каза болду. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. УКМКнын Чек ара кызматы кыргыз-казак чек арасындагы "Ак-Тилек" көзөмөл-өткөрүү пунктунда автоунаалардын тыгыны жаралганын айтып, бирок абал туруктуу экенин билдирди. Чек ара кызматы бардык пунктулар кадимки тартипте иштеп жатканын белгиледи."Ак-Тилек" пунктунда автоунаалардын тыгыны бар. Азыркы тапта 119 жүк ташуучу унаа кезек күтүп турат. Мындай көрүнүш айрыкча дем алыш жана базар күндөрү көп болот", — деп айтылат маалыматта. Чек ара кызматы Кыргызстандын аймагына жүк ташуучу унаалар үчүн чектөө жок экенин белгилеп, жеңил автоунаалар менен жөө адамдар тоскоолдуксуз өтүп жатканын кошумчалады. Ал эми башка өткөрүү-көзөмөл пунктуларында мындай тыгын катталган эмес. Атайын кызмат айдоочуларды абалды түшүнүү менен кабыл алууга чакырып кеткен. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Ноокат районунда тыюу салынган экстремисттик уюмдун материалдарын таратып жүргөн 26 жаштагы киши кармалды. Бул тууралуу Ош ОИИБдин маалымат кызматы кабарлады. ©
Фото / пресс-служба УВД города Ош 26 жаштагы шектүү Ага ылайык, кармалган Р. уулу Х. өзүнүн Instagram баракчасы аркылуу өлкө аймагында тыюу салынган диний экстремисттик уюмдун видео жана аудио жазууларын сактап, таркатып жүргөн. Бул материалдарга атайын экспертиза жүргүзүлгөн. Аталган факты боюнча Жазык кодексинин 315-беренеси ("Экстремисттик материалдарды даярдоо, таратуу") менен иш козголуп, шектүү убактылуу кармоочу жайга киргизилди. Учурда тергөө иштери уланууда. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Башка медицина кызматкерлерин да тартып, Бишкек менен Ош шаарларында 118 кызматы күнү-түнү иштеши үчүн адистерди көбөйтүү боюнча мэрияларга тапшырма берилди. Бул тууралуу өкмөттүн маалымат кызматынан кабарлашты. Коронавируска каршы республикалык штабдын жыйынында кечеңдетилбей жасала турган бир нече маселелер белгиленген: Бишкекте эл 118 кызматына дароо чала алгыдай болуп, ага дагы 25 линияны кошуу; COVID-19 боюнча профилактика, диагноз коюу, дарылоо иштерин бекитилген №5 клиникалык эреже менен дарылоо боюнча медиктердин баштапкы тобун онлайн жана офлайн окутууну улантуу; Бишкек жана Ош шаарларында мобилдик бригадалардын тынымсыз иштешин камсыздоо, зарылдык жаралса алардын санын көбөйтүү; Ооруканаларга тиешелүү дарыларды, медициналык каражаттарды, сактануучу медициналык кийимдерди сатып алуу боюнча үч күндүн ичинде Экономика жана финансы министрлигине каржылоо үчүн сурам жөнөтүү; Кытайдан келген вакцинаны эпидемиологиялык кырдаалга жараша аймактарга – шаарларга, облустарга бөлүштүрүү; Коргоо министрлигинин "Семетей" мейманканасын медициналык кызматкерлер үчүн обсервация жайы кылып ачуу. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Бишкекте коронавирус боюнча санитардык талаптарды аткарбаган бир нече кафе, ресторан, дүкөн, соода жайлар айып пулга жыгылды. Бул тууралуу мэриянын маалымат кызматы кабарлады. Билдирмеге караганда, ордо калаада эпидемиялык кырдаалдан улам күчөтүлгөн тартипте текшерүү рейддери жүрүүдө."Санитардык-экологиялык инспекциянын командасы күндүз бардык супермаркет, гипермаркет, соода борборлорун, кечинде кафе-ресторандарды текшерип жатат. Жыйынтыгында "Арпа", "Кавказский дворик", "Вкус востока", "Арсан", "Империя пиццы", Beef burgers жана "Асман", "Насип" ресторандарына 3 000 сомдон айып салынды", — деп айтылат маалыматта. Санитардык-эпидемиологиялык талаптарды дагы бир нече соода борбор жана супермаркеттер бузуп, "Народный" дүкөнү менен "Партнер Кей Джи" компаниясынын экиден филиалдары 13 миң сомдон айып пулга жыгылганы кошумчаланды. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Москвада ар дем алыш сайын мигранттардын балдары үчүн маданий иш-чаралар өткөрүлөт. Бул тууралуу Кыргызстандын Россиядагы элчилигинен кабарлашты. Дипломатиялык корпус иш-чараны өлкөнүн эгемендүүлүгүнүн 30 жылдыгына карата 11-31-июль күндөрү уюштуруп жатканын айтты."Анын максаты — гуманисттик идеяларды жана баалуулуктарды жайылтуу, ошондой эле жаштардын маданий мүмкүнчүлүктөрүн жогорулатуу", — деп айтылат маалыматта. Ага 5 жаштан 14 жашка чейинки балдар катышса болот. Ата-энелер +7(977)597-37-03 номери аркылуу каттата алышат. Иш-чаранын Москва шаарындагы Большая Ордынка көчөсү, 64 дарегиндеги элчиликте өтөрүн кошумчалашты. | Sputnik_kg |
Саламатсыздарбы! Мен 26 жаштамын. Былтыр Бишкектеги ЖОЖдордун бирин аяктап, өз кесибим боюнча жеке ишканага жумушка киргем. Ал жерден өзүмөн үч жаш улуу кесиптеш жигит менен жакшы болуп, эки ай мурда жигитим колумду сурады. Тилек (аты өзгөртүлдү — ред.) бардар үй-бүлөнүн уулу. Бирок мен анысына деле кызыккан жокмун, өзү абдан адамгерчиликтүү, тың, тамашакөй, мээси кыйын иштеген бала. Экөөбүз бир көргөндө эле бири-бирибизге жагып, тез тил табышып кеткенбиз. Ал мени айттырбай түшүнөт, сыйлайт, баалайт. Кыскасы, экөөбүз баш кошсок, бактылуу өмүр сүрөбүз го деп ойлойм. Эки жума мурда ал мени апасы менен тааныштырды. Келечектеги кайненем дагы абдан тың, үйдөгү маселенин баарын өзү чечкен аял экен. Тилек менен сүйлөшүп алышканбы, айтор, үчөөбүз жолуккан соң 10-15 мүнөт өтпөй эле Тилек жумушум чыгып калды деп кетип калды. Балээнин баары апасы экөөбүз бетме-бет калганда башталды. Экөөбүздүн сүйлөшкөнүбүздү көрсөңөр кудум эле кинодогудай, бир чети күлкүм келип, бир чети таң калып, бир чети ыйлагым келди. ©
AFP 2021 / CESAR MANSO Жүрөк оорулуу да болуп калдым. Жигитинин коркутканынан тажаган кыздын каты Көрсө ал мурда эле мен жөнүндө маалымат топтоп жүрүптүр. Жолугушууга нике келишимин даярдап койгон экен. “Менин балам көрүнүктүү жигит, оокат-жайын даярдап койгонбуз, бизнесибиз бар. Сен жаш кыз эмес экенсиң. Демек, көздөгөнүң бар. Кийин балам менен ажырашып кете турган болсоң, башыбызды оорутпашың керек” деди. Келишимде жазылгандарды окуп алып кадимкидей шок болдум. Андагы шарттар боюнча үй-жай, машина, иши кылып мүлктүн баары күйөөмдүн атында болуп, ажырашып кетсек, мен бардык нерседен баш тартышым керек экен. Экинчиден, Тилектен өзү берген акчадан тышкары эч качан акча сурабашым керек деп талап кылыптыр. Эң кызыгы, экөөбүз ажырашып кете турган болсок, канча балабыз болсо дагы мен аларды таштап, үйдөн өзүм чыгып кетишим керек экен. Мунун баарын көргөндө башында айткандай же күлөрүмдү же ыйларымды билбей калдым. Бул эмне деген шумдук? Албетте, мен оокат-жайлуу адамга турмушка чыгарыма бардык эле аялзатына окшоп кубанып жаткам. Ким эле ыңгайлуу, бардар турмушта жашагысы келбесин? Бирок менде ошолордун оокатын аша чаап пайдаланам, ажырашсам бир нерсе өндүрүп алам деген ой болгон эмес. Тилекти сүйүп, ага турмушка чыккым келип жатса, эмнеге ажырашам деп ойломок элем? Же Тилек жашы өткөн, түрү суук, эч ким тийбей койгон бирөө болсо бир жөн, акчасына карап жатат дегидей. Андай балага бай болбосо деле турмушка чыккысы келген кыздар четтен чыкмак. Мен жолугушуудан кийин унчукпай эле кетип калгам, ошондон бери апасы ойлондуңбу, макулсуңбу деп 5-6 жолу чалды. Телефонуман аты чыкканда жүрөк зырп этчү болду. Тилекке айтсам, "жүрөгүңө жакын кабыл алба, апамдын айткандарына макул деп коё бер" деп койду. Кантип макул дейм?! Чын эле ажырашып кете турган болсок, үй-жайын мындай коёлу, балдарымды алып коюшабы? Ошондо өмүрүм, эмгегим талаага кетип, чемоданым менен сыртка чыгып каламбы? Ажырашпай жакшы жашаган күндө деле мындай эсепчил кайненем жашоомду тозокко айландырып салбайбы? Психолог Перизат Калмаматова: Психология илиминде вампиризм түшүнүгү бар. Мында адам жакындарынын жашоосуна аша чаап кийлигишип алат. Бул жерде Тилектин апасы баласынын жашоосу менен жашап алгандай сезилет. Кыздын жазганына ишенсек, жигити 30 жашка чукулдап калган, тың, камчы салдырбаган бала экен. Мындай балдар эчак эле ата-энесинен “эркиндикке” чыгып, өз жашоосун өзү каалагандай калчап калат. ©
Sputnik / Эмиль Садыров Келинимдин чыр салганы жанга батты, чыдабай баратам... Кайнененин даты Экинчи жагынан автор айткандай, үйдөгү маселенин баарын чечкен аял болсо, демек, байлыкты дагы тапканга салымы чоң. Эгер андай болсо өзү аял экенине карабай чуркап иштеген, маңдай тер төккөн, жаштыгын арнаган. Ошол себептен бул эмгегим акылсыз бирөөнүн колунан жок болуп кетпесин деп тынчсызданып жатышы мүмкүн. Менимче, сиз бул маселени дагы бир ирет жигитиңиз менен талкуулап көрүшүңүз керек. Колдон келсе, анын апасы менен дагы 1-2 ирет жолугуп, сүйлөшүп көрсөңүз туура болот. Сүйлөшүү жолу менен гана анын чындыгында кандай адам экенин билүүгө болот. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 3-июл. — Sputnik. Жекшемби күнү республика боюнча өрөөндөрдө күн ачык болот. Шамалдын багыты өзгөрүлүп, ылдамдыгы 3-8 метрге жетет. Бул тууралуу Кыргызгидромет билдирди. Абанын температурасы Чүйдө +34...+39, Талас аймагында +33...+38, Ош, Жалал-Абад жана Баткен облустарында +35...+40, Ысык-Көлдө +26...+31, Нарын чөлкөмүндө +27...+32 градуска чейин ысык болот. Борбор калаада жаан-чачын күтүлбөйт. Күндүн табы +32...+34 градуска жетсе, Ош шаарында +38...+40, ал эми Чолпон-Атада +25...+27 градуска жетет. | Sputnik_kg |
Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыктын лауреаты Бишкектин чор ортосунда турган Курманжан датка скульптурасынын, Чоң-Таштагы "Ата-Бейит" мемориалдык комплексинин авторлорунун бири. Sputnik Кыргызстан агенттигинин кабарчысы өмүрүн көркөм өнөргө арнаган талант менен маек курду. — Быйыл 85 жашка толот экенсиз. Анын ичинен скульптура менен алектенип келе жатканыңызга 70 жылдай болуптур. Сизди бул өнөр эмнеси менен арбап алган? — Мен 1951-жылы Одесса көркөм өнөр институтуна тапшырып, 15 жашымда устакананын босогосун аттап, чыгармачылык жолум башталган. Алгачкы жолу 1953-жылы бир эмгегим менен көргөзмөгө катышкам. Кийин окууну бүтүрүп аскерге кызмат өтөгөнү кетип калдым. Ал кезде советтик армияда чыгармачылыкка өзгөчө мамиле кылышчу. Инсандын ар тараптан өнүгүүсүнө, жөндөмүн арттырууга көмөктөшчү. Тажикстанда жоокер болуп жүргөндө да көргөзмөлөргө өз эмгектерим менен байма-бай барып турар элем. Кийин Өзбекстан ССРиндеги Ташкент театр жана көркөм өнөр институтунда окууга өтүп, республикалык иш-чараларга катышып калгам. Студент кезде менин эмгектеримди мамлекет сатып алып, буюртмалар түшүп, келишимдерди түзүп иштедим. Жакшы окугандыктан стипендия да алчумун. 6-курста эле профессорлордон көп акча тапчумун. Скульптура жасоо менин жашоом. Ансыз мен жашай албайм. Андан дем-күч алам, кубанам, шыктанам, кайгырам, өзүмдү сындайм. ©
Фото / предоставлено Виктором Шестопалом Виктор Шестопал: Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыктын лауреаты Бишкектин чор ортосунда турган Курманжан датка скульптурасынын, Чоң-Таштагы "Ата-Бейит" мемориалдык комплексинин авторлорунун бири — Ошол Өзбекстанда окуп жүргөндө Кыргызстандан барган кызды сүйүп кыргыздарга күйөө бала болгонсуз да. Жубайыңыз менен кантип табышып баш кошуп калгансыз? — Ооба. Келинчегим Насипкан Исмаилова кыргыздын кызы. Айылдан окуганы барган көздөрү мончоктой болгон 19 жаштагы сулуу кыз болчу. Аны жолуктурганым мен үчүн чоң табылга болгон. Насипкан Ташкентте экинчи курста, мен армиядан кийин баргандыктан 1-курста окуп жүрүп пахта талаасынан таанышып калдык. Ал кезде Өзбекстанда окуу жылы пахта терүү менен башталып, эки ай талаада жүрүп, ноябрдагы майрамдардан кийин гана сабак башталчу. Кечкисин жаштар эмне кыларыбызды билбей патефонду коюп алып күндө бийлечүбүз. — Казакстандын Петропавловск шаарында туулуп, Украинанын Одесса шаарында өсүп чоңойгон жигитти кайын журт кандай кабыл алды? ©
Sputnik / Асель Сыдыкова Атам тамак жасап, кирибизди жуучу. Орозбек Кутманалиевдин уул-кызы менен маек — Насипкандын аркасы менен Кыргызстанга байланып калгам. Башында экөөбүз бир жыл кыз-жигит болуп сүйлөшүп жүргөндө ата-энеси биздин мамилебизди билип калды. Экөөбүздү жолуктурбай, башкага турмушка берип салышы мүмкүн болчу. Ага чейин окууну толук бүтүп баш кошолу деп пландап жүргөнбүз. Бирок шартка байланыштуу 2-курста эле бирге түтүн булатууга мажбур болдук. Ташкентте келинчегим Болот Бейшеналиев, Имаш Эшимбеков, анын аялы Таттыбүбү Турсунбаева болуп чогуу окушкан. Таттыбүбү бир жыл кеч келген, аны биз Танюша деп койчубуз. Ал биздикине келип сабактарын жасап үй-бүлөбүз менен жакын мамиледе болуп жүрдүк. 1962-жылы тун уулубуз төрөлүп, ошондо кайненем, Күлүмкан апам биздикине келди. Ал киши аябай акылман, талапты катуу койгон аял болчу. Убакыттын өтүшү менен экинчи энем болуп калган. Улуу баламды алты жашына чейин өзү багып чоңойтту. Кийин Фрунзеге алып кетейин деп барсам орусча такыр сүйлөбөй калыптыр. Жолукканда экөөбүз бири-бирибизди түшүнө албай кыйналганбыз. Мектепте мугалимдин текшерүүсүнөн кийин дептери кызыл жаян болуп калчу. Азыр ал уулум 59 жашта. Келинчегим экөөбүз эки уул, бир кызды тарбиялап чоңойттук. Азыр беш неберебиз бар. Мен кыргыз маданиятына, менталитетине ушунча аралашып кеткендиктен Кыргызстанды өзүмдүн мекеним, элим деп эсептейм. Буга чейин балдарым ар кайсы өлкөгө чакырышты. Менин сөөгүмдү бул жактын жери кабыл алат деп ойлойм. Уул-кыздарым, неберелерим ушул Кыргызстанда төрөлдү. Өзүмдүн катышым, кесиптештерим арбын, эл да мени тааныйт. Кантип ушунун баарын таштап кетип калмак элем. 29 жашымдан баштап Кыргызстанда адам катары калыптандым. ©
Sputnik / Александр Федоров Виктор Шестопал: студент кезде менин эмгектеримди мамлекет сатып алып, буюртмалар түшүп, келишимдерди түзүп иштедим. Жакшы окугандыктан стипендия да алчумун. 6-курста эле профессорлордон көп акча тапчумун. Скульптура жасоо менин жашоом. Ансыз мен жашай албайм. Андан дем-күч алам, кубанам, шыктанам, кайгырам, өзүмдү сындайм — Кыргызга күйөө бала болуу кыйын бекен? — Эми кандай деп айтсам, өтө сылык кабыл алышкан. Ошол эле маалда абайлап мамиле жасашчу. Ортодо кандайдыр бир чек болуп тургандай сезилчү. Анткени элдин каада-салт, үрп-адатын билишим керек эле. Бирок кайын журтум жөнүндө бир дагы терс пикир айта албайм. — Чыгармачыл инсандын өзү сүйгөн, көкүрөгү эңсеген иши менен алектенүүсү үчүн өмүрлүк жары аны колдоп турушу керек эмеспи. Кезинде жубайыңыз сизге жакшы эле дем-күч бергендир... — Быйыл 5-июлда анын бул дүйнө менен кош айтышканына бир жыл толот. Буюрса ал күнү эстелигине барып гүл коюп, эстеп келем. Театрда 33 жыл иштеди, Кыргыз ССРинин эмгек сиңирген артисти болду. Өмүр бою Кыргыз академиялык драма театрында артист болуп эмгектенип, ошол жактан пенсияга чыкты. 60 жыл бирге өмүр сүргөн жашообузда ал мени бир жолу дагы жемелеп, нааразычылыгын билдирген жок. Башыбыздан барчылык, токчулук, жокчулук күндөр өткөн. Кийин пенсияга чыгып таяк таянып, жакшы баса албай калганда да ишимди үзгүлтүккө учуратпай чарбалык иштерди өз жоопкерчилигине алып алчу. Мен болсо бир дагы эмгегимди аялыма көрсөтмөйүнчө, анын сынынан өткөрмөйүнчө эл алдына чыгарчу эмесмин. Негизги, күчтүү жана кыраакы сынчым, көркөм кеңешчим эле. Эгер "бул скульптуранын үстүнөн кичине иштешиң керек экен" десе, мен аракетимди улантчумун. ©
Фото / предоставлено Виктором Шестопалом Виктор Шестопал: жубайым күчтүү жана кыраакы сынчым, көркөм кеңешчим эле. Эгер "бул скульптуранын үстүнөн кичине иштешиң керек экен" десе, мен аракетимди улантчумун — Эми чыгармачылыгыңызга өтөлү. Сиздин эмгектериңиз КМШнын бир катар шаарларына коюлганын билебиз. Скульптураларыңыздын көпчүлүгү азыр каякта турат? ©
Фото / из личного архива Мелиса Мураталиева Кыргызда өлүмдөн да катуу жаза болгон. Бала тарбиялоо жөнүндө кызыктуу маек — Менин 500дөн ашык эмгегим азыр Гапар Айтиев атындагы Кыргыз улуттук көркөм өнөр сүрөт музейинде сакталуу. Андан сырткары, Өзбекстан, Түркмөнстан, Россиянын бир катар шаарларында коюлган. Ошондой эле Түркия, Америкадан келип сатып алып кеткендер да бар. Быйыл 85 жылдыгымды күздө белгилеп, акыркы беш жылда жасаган эмгектеримди көрсөтөм. Азыр жаш өтүп калгандыктан чоң эстелик жасабай калдым, ага ал-күч керек. Чыгармачылыгымда бир нече жолу жеке көргөзмөмдү уюштурдум. Мамлекет сүрөтчү катары эмгегимди жакшы баалады, ыраазымын. — Устаканаңызда көп убакыт өткөрөт экенсиз, күн сайын келип турасызбы? — Күндө кечки саат ондо уктаганга аракет кылам. Эртең менен саат беште туруп жетиге чейин үйдөгү чарба иштери менен алектенем. Короодогу гүлдөрдү, майда-бараттарды сугарып, түптөрүн жумшартам. Андан соң эртең мененки тамакты ичип саат тогузга жакын устаканамда болуп калам. Саат 12ге чейин иштеп түштөнүүгө кетем, кичине эс алып, кайра саат экиге чейин скульптура менен алектенем. Анан күн ысып калганда китеп, гезит окуп, кечке маал социалдык тармактарды барактап, ал жакка эмгектеримди чыгарып, радиодон жаңылыктарды угам. Ден соолукка байланыштуу эле устаканада иштебей калбасам эле дем алыш жок иштейм. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Виктор Шестопал: боёк менен боёлуп борбор калаанын көчөлөрүнө коюлган чаарчыгын ээрчиткен элик, ак илбирс өтө жупуну көрүнөт. Аны койгондон көрө элдин назарына чыгарбай койгон жакшы — 2002-жылы Чоң-Таштагы "Ата-Бейит" мемориалдык комплексин жасап чыкканыңыздар үчүн Токтогул атындагы мамлекеттик сыйлыгын алгансыз. Ошол иште кандайдыр бир кыйынчылыктар болду беле? ©
Фото / из семейного архива Баялиновых Малайлык, музооканада жашаган күндөр. "Ажардын" автору Баялинов жөнүндө 9 факты — Анда эки архитектор, бир конструктор жана эки скульптор болуп эмгектенгенбиз. Биз үчүн ал өтө олуттуу иш болчу. Скульптор катары ал доорго сүңгүп кирип, ошол азаптуу трагедияны толук аңдап сезүү керек эле. Скульптор Садабек Ажиев экөөбүз мамлекеттик архивде бир же бир жарым айдай отуруп Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитетинен чыккан репрессия боюнча документтерди изилдегенбиз. Ошондой эле 30-жылдардагы гезиттерди карап чыгып сүрөттөрдү тартып, эскиздерди жасап баштаганбыз. Андан соң өкмөттөн макулдук алып скульптурага киришкенбиз. Биздин максатыбыз кандуу тарыхый окуяны бейтарап, эч нерсени жашырбай жана кошпой көргөзүү болгон. Салтанаттуу ачылышы болгондо катышуучулардан жакшы пикир укканбыз. — Дагы бир мыкты скульптураларыңыздын бири Эркиндик бульварындагы Курманжан датканы сөз кылбай койсок болбойт. Ушундай күчтүү тарыхый образ кантип жаралды? — 2000-жылдардын башында сынак жарыяланып мен утуп кеткем. Чынын айтканда, ал темага кирүүдөн коркком. Башка улуттун өкүлү болуп алып кыргыз элинин тарыхына аралашуу оор болчу. Иш башталганда менин кесиптештерим, досторум, окумуштуулар кол кабыш кылышты. Сынактан өтүп кеткенде Курманжандын образын кантип ачып берем деп отуруп калгам. Биринчиден, Карл Густав Маннергейм тартып алган сүрөтүн пайдаланып Бишкектин чок ортосунда 90 жаштан өтүп калган кемпирди койгум келген жок. Ошондо мага "Курманжан датка" коомдук фондунун төрайымы Жылдызкан Жолдошова бир китепти белек кылып берип калды. Анда биринчи президент Аскар Акаевдин "Курманжан датка — кыргыз элинин энеси катары саналат" деген сөзүн окуп калдым. Мага ошол сүйлөм катуу таасир этти. Ошондо мен бир адамды гана ачып бербей, энеге, аялга тиешелүү болгон образды чогултууну чечтим. Бир аялды таап, анын жардамы менен этюд жасап, ага Курманжандын элементтерин четинен киргизе баштагам. Алымбек каза болуп 50дөн өтүп датка наамына ээ болуп, эл башкарган Курманжандын толуп турган учурун тандап алгам. Андан соң аны кийинтүү маселесине такалдым. Кыргыздардын кийим-кечесин изилдеп чыктым. Ал кезде аялдар күйөөсүнүн чапандарын эле кийип алышчу экен. Мен андай кыла алган жокмун. Андан сырткары, кыргыздардын аймактарга жараша элечектеринин да айырмачылыктары көп экен. Бардыгын тактап чыгып Ысык-Көлдүн элечегин тандап алгам. Ошентип кийим, элементтерди Кыргызстандын ар кайсы бөлүгүнөн чогулткам. Элге ыраазымын, жакшы кабыл алышты, азыркыга чейин ал эмгегим жөнүндө бир да жаман сөз уга элекмин. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Виктор Шестопал: ошол убактагы президент Аскар Акаевдин "Курманжан датка — кыргыз элинин энеси катары саналат" деген сөзүн окуп калдым. Мага ошол сүйлөм катуу таасир этти — Тажрыйбалуу адис катары борбор калаада жаңы коюлган айрым скульптураларга көз салып жүрсөңүз керек. Мисалы, Бишкектин көчөлөрүнө чаарчыгын ээрчиткен эликти, ак илбирстерди коюшту. Скульптор катары андай эмгектерге көз карашыңыз кандай? ©
Sputnik / Александр Федоров Дипломдук иши дүйнөнүн 100 мыкты тасмасына кирген. Режиссёр Океев жөнүндө 9 факты — Союз маалында көркөм кеңештер бар эле. Сүрөтчүлөр союзунун алдында көркөм фонд ишкана, мамлекеттик органдардан буюртма алып бизге жасатчу. Ал жылдары чыгармачыл жана жасалга иштери боюнча эки көркөм кеңеш иштечү. Анын курамындагы адамдар ар бир ишти карап чыгып, уруксат бергенден кийин гана биз жасай баштачубуз. Эгер жакпаса сунуш-пикирлерди эске алып оңдочубуз. Кыскасы, талап күчтүү эле. Азыр анын бири жок. Автордун абийирине жараша эмгек жаралып элге сунушталууда. Ошондуктан сүрөтчү-скульптор өзүн катуу сындаган инсан болуш керек, кесиптеш, сынчыларды жардамга чакырганы жакшы. Ал эми боёк менен боёлуп борбор калаанын көчөлөрүнө коюлган чаарчыгын ээрчиткен элик, ак илбирс өтө жупуну көрүнөт. Аны койгондон көрө элдин назарына чыгарбай койгон жакшы. | Sputnik_kg |
Sputnik Кыргызстан жарыштагы кызыктуу фактыларды, статистикалык көрсөткүчтөрдү сунуш этет. Евро-2020 мелдеши – тарыхтагы 16-чемпионат Быйыл өткөн футбол боюнча Евро-2020 мелдеши чемпионаттын тарыхында 16ынчы болуп саналат. Эң алгачкы мелдеш 1960-жылы Францияда болгон. Анда СССР (Советтер Союзу) курама командасы финалдык беттеште Югославияны утуп чемпион аталган эле. Италия экинчи жолку Европа чемпиону Италия курама командасы Евро-2020 мелдешин утуп, тарыхта экинчи ирет континенттеги мелдештин жеңүүчүсү болду. Дүйшөмбүгө караган түнү өткөн мелдештин финалында Италия Англияны пенальтилер сериясынан утту. Команда буга чейин 1968-жылы өткөн мелдеште жеңүүчү болгон. Финалда алтын байге үчүн Югославия курама командасы менен таймашып, 2:0 эсебинде уткан. Ал чемпионат Италияда өткөн. Европа мелдеши 11 шаарда өттү Европа биринчилиги тарыхта алгачкы ирет континенттеги 11 шаарда: Лондон, Мюнхен, Рим, Баку, Санкт-Петербург, Бухарест, Амстердам, Севилья, Будапешт, Глазго жана Копенгаген калааларында өттү. Жарым финалдык беттештер жана мелдештин жеңүүчүсүн аныктаган финал Лондондо болду. Евро-2020 – тарыхта эң көп гол катталган мелдеш Бул мелдеш Европа чемпионаттарынын тарыхында эң көп гол киргизилген турнир болуп калды. 24 команда катышып, толук бир айга созулган жарышта бардыгы болуп 142 гол катталды. Алгачкысын түрк коргоочусу Мерих Демирал өз дарбазасына киргизип баштаса, финалда италиялык Леонардо Бонуччи киргизген гол менен эсеп 142ге жетти. Буга чейин 108 голго жеткен рекорд Евро-2016 мелдешинде катталган (мында пенальтилер сериясындагы голдор эсепке киргизилбейт). Турнирдин ичиндеги беттештерде эң көп гол 8/1 финалда Испания — Хорватия беттешинде киргизилди. Мында испаниялыктар экстра-таймда 5:3 эсебинде утуп алды. Жалпысынан бир матчта күйөрмандар сегиз гол көрдү. Автоголго бай чемпионат Евро-2020 мелдеши автоголго (өз дарбазасына гол киргизүү) бай турнир болду. Мелдеште автогол менен эсеп ачылды. Евро-2020нын ачылышындагы Италия — Түркия беттешинде түркиялык коргоочу Мерих Демирал өз дарбазасына гол киргизип алды. Мындай жагдай чемпионаттын тарыхында биринчи жолу катталды. Жалпысынан мелдеште 11 автогол болуп, тарыхта жаңы рекорд жаралды. Европа чемпионатынын 60 жылдык тарыхында буга чейин бардык мелдештерде жалпысынан тогуз автогол болгон. Евро-2020да Демирал баштаган жолду Даниянын коргоочусу Симон Кьер жарым финалда Англияга каршы беттеште өз дарбазасына топ киргизип жыйынтыктады. Бул 11-автогол болду. Мелдеште Войцех Щенсны (Польша, дарбазачы), Матс Хуммельс (Германия), Лукаш Градецки (Финляндия), Рубен Диаш жана Рафаэл Геррейру (экөө тең Португалия), Юрай Куцка жана Мартин Дубравка (экөө тең Словакия), Педри (Испания) жана Денис Закария (Швейцария) автоголдордун авторлору болушкан. Дарбазачы Доннарумма Евро-2020 мелдешинин эң мыкты оюнчусу Европа-2020 чемпионатынын эң мыкты оюнчусу деп Италия курама командасынын дарбазачысы Жанлуиджи Доннарумма табылды. Ал команданын мелдештеги оюндарына баштан-аяк катышып, эки беттештеги пенальтилер сериясында топ тосту. Доннарумма мындай наамга даниялык Петер Шмейхелден кийин татыган экинчи дарбазачы болду. Криштиану Роналду мыкты бомбардир Португалиянын чабуулчусу Криштиану Роналду Евро-2020 мелдешинде беш гол киргизип, эң мыкты бомбардир болду. Ал тайпалык этапта Венгрия жана Германия командаларынын дарбазаларына экиден жана Францияга бир топ киргизген. Эскерте кетсек, турнирде Чехиянын чабуулчусу Патрик Шик да беш гол киргизген. Роналдунун командалашына голго пас чыгарып берген артыкчылыгы эске алынып, мыкты деп табылды. Мелдештин аксакал футболчусу 39 жашты таяган Нидерланд курама командасынын дарбазачысы Мартен Стекеленбург Евро-2020 турниринин жашы эң улуу оюнчусу болуп калды. Мелдештеги акыркы оюнуна чыкканда толук 38 жашта болгон. Андан кийин шотландиялык дарбазачы Крэйг Гордон 38 жаш 173 күн, Португалиянын коргоочусу Пепе 38 жаш 116 күн, Түндүк Македониянын чабуулчусу Горан Пандев 37 жаш 330 күн болгон. Аксакал оюнчулардын бештигине россиялык коргоочу Юрий Жирков кирген. Ал оюнга чыккан күнү жашы 37 жаш 306 күнгө толгон. Педри эң жаш оюнчу Испания курама командасынын чабуулчусу Педри Гонсалес Лопес Евро-2020 мелдешинде эң жаш оюнчу болду. 18 жаштагы футболчу Европа мелдешинде алты беттеште ойноду. Жоржиньо курама команда менен да, клуб менен да Европада жеңүүчү болду Италия курамасынын жана лондондук "Челси" (Англия) футбол клубунун жарым коргоочусу Жоржиньо Фрелло бир эле жылда Европа чемпионатын жана УЕФАнын Чемпиондор лигасы мелдешин уткан оюнчу болду. Ал лондондук клуб менен Чемпиондор лигасында англиялык "Манчестер Ситини" утуп, Европадагы клубдар арасында эң абройлуу делген мелдеште жеңүүчү болгон. 29 жаштагы футболчу быйылкы сезондо "Челсиде" 43 оюнга чыкса, Италия курама командасы менен жети беттеште ойноду. | Sputnik_kg |
"Известия" гезити жазгандай, физикалык принциптерге негизделген россиялык курал жакын арада келечектеги үлгүлөрдү өздөштүрүү форматында эмес, салгылаш сценарийлери менен өтө турган бир катар машыгууларда сыналмакчы. Кеп лазердик комплекстер, гипер үндүү ракеталар жана жасалма интеллект орнотулган согуштук робот техникасы туурасында. Аскерий баяндамачы Александр Хроленко россиялык дал ушул жетишкендиктерден кеп салып, аларга мүнөздөмө берген."Авангард" жана "Кинжал" гипер үндүү ракеталык, ошондой эле "Пересвет" лазердик комплекси аскердик катарда кызмат өтөп келе жатканына бир топ болуп калды. С-500 зениттик ракеталык тутумдарынын жана деңизге ылайыкталган гипер үндүү "Циркон" ракеталарынын сыноолору да аяктап барат. ©
Фото / ФСБ РФ Россия британиялык эсминецтин чагымчыл аракетине кескин жооп кайтарды. Себеби Континенттер аралык "Сармат" оор баллистикалык ракетасы РФтин Стратегиялык багыттагы ракеталык күчтөргө келерки жылы кабыл алынат. Кезекте – өзөктүк "Посейдон" жана "Буревестник" долбоорлору. Россиялык аскердик мекеме жаңы аскердик супер техниканын толук тизмегин азырынча ачык жарыялабаганы ого бетер бүйүр кызытат. Анткен менен батыштык "өнөктөштөрү" РФтин жаңы куралынын белгилүү мүмкүнчүлүктөрүнөн эле айласы курууда. Аба жана деңиз гипер үндүү ракеталары, бешинчи муундагы Су-57 истребители дүйнөдөгү эң кымбатка бааланган АКШнын курал программалары технологиялык жана аскердик артыкчылыкты камсыздай албай турганын тастыктайт. Эл аралык курал рыногундагы америкалык өндүрүмдөрдүн үстүндө кара булут түнөрүүдө. Россиялык куралдын артыкчылыгы – ниет же агрессия инструменти эмес, дүйнөдө Россиянын улуттук кызыкчылыктарын коргоо тутуму. РФтин куралдуу күчтөрү 2027-жылга дейре бешинчи муундагы Су-57 оор истребителдерин алышат. Бул күчтүү машинанын куралдарынын спектри, кыймылдаткычынын жана борттук компьютердин мүнөздөмөлөрү купуя бойдон калууда. Бирок адистешкен Military Watch аскердик журналы 29-июнда россиялык Су-57нин болуп көрбөгөндөй мүмкүнчүлүктөрү "америкалык F-35ти пайдаланууга" тоскоол болушу мүмкүн экенин маалымдады. Жолу болбос "көзгө көрүнбөстөр" Басылма маалымдагандай, бешинчи муундагы Су-57 истребители алтынчы муундун технологияларын, атап айтканда, жасалма интеллект, лазердик курал, гипер үндүү ракеталардын эки тибин, лазердик коргоо тутумун, тартылуунун үч өлчөмдүү векторун пайдаланат. Су – 57 учагынын куралдарын, атап айтканда, гипер үндүү ракеталардын эки түрүнө берилген баа АКШнын Куралдуу аба күчтөрүнүн көзгө көрүнбөс истребителдеринин согуштук аракеттерге түздөн-түз катышпай туруп толук кыйрап калуу ыктымалдыгын америкалыктарга көзгө сая көрсөтүүдө. Адистердин кооптонуусу негиздүү. ©
AFP 2021 / KENZO TRIBOUILLARD НАТОнун антироссиялык жаңы "манифести" КМШ өлкөлөрүнө коркунуч туудурат Су-57нин отсегинде (атайын бөлүгүндө) Х-47М2 "Кинжал" (аба – жер бети) жана Р-37М (аба – аба) ракеталарын 2025-жылга чейин интеграциялоо күтүлөт. Россиянын Аба-космостук күчтөрү "Кинжалды" 2018-жылдын башында алып, МиГ-31К истребители жана ыраактан бомбалоочу Ту-22М менен интеграцияланган. Ракета 10 Махка чейинки ылдамдыкта буталарын кыйрата алат, ыраактык 2000ден 3000 чакырымга дейре бааланат, бул Батыш Европа, Жакынкы Чыгыш жана дээрлик бүтүндөй Чыгыш, Түштүк-Чыгыш Азиядагы буталарды жок кылууга мүмкүндүк берет. Ракетага каршы коргонуунун азыркы системаларынын эч бири "Кинжалды" колго түшүрө албайт. Су-57 истребители менен интеграциялоодо Х-47М2 ракетасынын өлчөмү кичирейтилет. Ушундай эле негизде "аба – аба" тибиндеги ыраакка багытталган Р-37М ракетасынын көлөмүн да кичирейтүүгө туура келген. Баса, бул ракета "атып – унуткаруу" принцибинде ок ачууга мүмкүнчүлүк түзөт. Су-57нин бортундагы "Кинжал" аны душмандын эң негизги тылындагы кемелер, командалык борборлор, аэродром, логистикалык түйүндөр жана башка өтө маанилүү буталарга гипер үндүү баллистикалык ракеталар менен сокку ура ала турган дүйнөдөгү жападан жалгыз истребителге айландырат. Су-57нин кармаштарда чыдамкайлыгы жана ыраак аралыкка уча алышы учуш-конуш тилкелеринин (авиа ташуучулар) катардан чыгарууга жана жаңжалдын эң башында эле учуш тилкесиндеги душмандык истребителдеринин көпчүлүгүн жок кылууга шарт түзөт. Авиаташуучуларга ылайыкталган АКШнын көзгө көрүнбөс истребителдери "Кинжалдар" турган чекте аракет этишсе (2000 чакырымга жакын) Су-57нин соккуларына кабылат. Мында америкалык көзгө көрүнбөстөрдү техникалык тейлөөгө жана учуш-конуш тилкелеринин кынтыксыздыгына кескин жогору талаптарды эске алуу маанилүү. F-35 жана F-22 чыгарылып жана пайдаланууга берилгенден бери убактысынын көп бөлүгүн жер бетинде (кеменин палубасында) көбүрөөк өткөрөт. Эске салсак, россиялык Су-57 байланыш жана навигация тутумдары менен аз жабдылган талаа аэродромдоруна конуп жана андан абага көтөрүлө алат. Баарынан ыраак, баарынан ыкчам Су-57 истребители жана анын куралданышы F-35ке караганда абадагы согуш жүргүзүүгө ыңгайлуураак. Учак саатына 2600 чакырымга чейинки ылдамдыкта учууга жөндөмдүү, иш жүзүндө 5500 чакырымга дейре аралыкка чыга алат. Болжол менен россиялык истребитель бортуна "аба – аба" тибиндеги Р-37М классындагы алты ракета батат, ушундай эле сандагы ракетаны МиГ-31БМ да ташый алат. ©
Sputnik / Андрей Катаев Бешинчи муундагы Су-57 америкалык учактарды рыноктон сүрүп чыгарат Military Watch басылмасы Р-37М гипер үндүү ракетасы ушул тапта дүйнөдө согушка эң жөндөмдүү экенин белгилейт. Кошмо Штаттар жана Кытай Эл Республикасынын келечекте чыгарыла турган ракеталары гана ага атаандаш боло алат. Су-57нин күчтүү датчиктери менен айкалышта баштапкы жүгү 510 килограммды түзгөн "аба – аба" тибиндеги россиялык Р-37М 400 чакырым ыраактыктан учактарды кыйратып, 6 Мах ылдамдыкка жана жогорку маневрдүүлүккө (аны буйтап өтүү мүмкүн эмес) ээ. Ракетаны 200 чакырымга дейре аралыктан көзгө көрүнбөс истребителдерди кыйратуу үчүн пайдаланууга болот. Бирок Р-37М F-35 жана F-22нин операцияларын колдоо үчүн кескин маанилүү болгон май куюучу жана радиолокациялык колго түшүрүүчү учактарды жок кылууга жөндөмдүү. F-35тин салыштырмалуу учуш аралыгынын кыскалыгы абадан күйүүчү май куйбастан чабуулдук операцияларды жүргүзүү мүмкүн эмес. Ошентип, Су-57 истребители душмандын сокку уруучу авиациясын түз талкалабастан эле анын аскердик пландарын буза алат. Military Watch журналы "Бешинчи муундагы истребителдердин арасында мындай универсалдуулукка тең келе алчусу жок: F-35A аппаратына салыштырчу курал жок, ал эми F-22 жана кытайлык J-20нын "аба – жер" тибиндеги жана кемеге каршы мүмкүнчүлүктөрү чектелүү. Ошол эле убакта россиялык учактардын эч бири "аба – аба" классындагы гипер үндүү ракеталарды пайдаланбайт", — деп басым жасаган. Бешинчи муундагы америкалык F-22 Raptor истребители абада тар адистешкен багытта артыкчылыкка ээ болуу үчүн жаралган. Кийинчерээк жердеги буталарга чектелген сокку урууга ылайыкташтырылган, анткен менен "аба – жер" тибиндеги куралдардын чакан диапазонуна гана дал келип, душмандын бекем жабдылган командалык жайлары жана кемелери менен күрөштө пайдасыз. Россиялык Су-57 – атаандаштык чегинен тыш. Заманбап аба кармашында 4++ муунундагы Су-35 истребители да америкалык F-22ден артык. F-22 жана F-35 истребителдерин америкалыктар артта калган же жакынкы чыгыштык "козголоңчулар" менен чогуу атайын түзүп чыккандай, эми көнгөн адатынча жогорку технологиялык душман менен кармашта да толук жакшыртыла элек аппараттарын пайдаланууга далбас урууда. АКШ Конгресси F-35 кайтарымсыз программасын токтотууну тегин жерден талкуулап жатпагандыр. Кыйратуучу рыноктук сокку АКШдагылар F-35 истребители жакында эл аралык курал рыногунда россиялык Су-57 өңдүү катаал атаандашы менен бет келишет. Чөлкөмдөгү коңшуларынын аскердик-аба күчтөрүнүн күчтөнүшүнөн улам Алжир Су-57Э 14 истребителге биринчилерден болуп буюртма берди. Келишим наркы 2 млрд. долларды түзөт. Батыштагы эксперттер россиялык Су-57ге виртуалдык кезектеги ондон ашуун өлкөнү эсептеп чыгышкан. Алардын ичинде Казакстан да бар. Мисалы, Вьетнам бешинчи муундагы 24 истребителди сатып алууга белсенди. Су-57нин экспорттук версиясы алгач ирет 2019-жылдын август айынын аягында Жуковскийдеги МАКС эл аралык авиасалонунда элге тааныштырылган. Бешинчи муундагы Су-57 истребителинин экспорттук эки орундуу модификациясын чыгаруу пландары 16-июнда белгилүү болгон. Ошону менен бирге эле РФ вице-премьери Юрий Борисов: "Бул машинага кызыгуу бар, ал жылдан жылга дагы күчөйт", — деп билдирген. ©
Sputnik / Евгений Одиноков НАТО үчүн "тыюу салынган зона". "Искандерлер" жаңы ракеталуу болушту Истребителдин эки орундуу версиясы учкучтарга аскердик милдеттерди аткарууну жеңилдетип, ал эми жаңы гипер үндүү ракеталар Су-57нин соккуларын мизи майтарылгыс кылат. Сирияда Россиялык аскердик авиациянын технологиялык мыктылыгы жана ийгиликтерин, россиялык өндүрүштөгү С-400 жана С-500 зениттик ракеталык тутумдарынын талашкыс артыкчылыгын эске алсак, Кошмо Штаттардын технологиялык жактан артта калышы даана байкалып барат. Советтик ыкчам-тактикалык ракеталардын аналогу – Сауд Аравиясындагы эскилиги жеткен йемендик "Скад" менен күрөштө "Патриот" зениттик ракеталык комплексинин кайра-кайра жеңилиши өнөкөткө айланды. Былтыр Ирактагы Пентагондун базаларына ракеталык сокку урууда абадан коргонуучу америкалык тутумдардын толук утулушу айдан ачык байкалды. Мындан улам Польша өңдүү абдан берилген өлкөлөр гана 100 чакырымга чейинки ыраактыкка (чектелген сектордо) ылайыкталган "Патриот" ЗРКсынын эки дивизионун (ракета атуучу 16 түзүлүш) 4,75 млрд долларга сатып алган. Салыштырсак, Түркия Россиядан бутасын 400 чакырымга чейинки аралыктан кыйрата алчу С-400 "Триумф" ЗРСтин (ракета коё берүүчү 32 түзүлүш) төрт дивизионун алды, келишимдин жалпы наркы – 2,5 млрд. доллар. Кошмо Штаттардын көзүн караган мамлекеттердин баарын Румыния артта калтырды десек болор. Ал кырк жыл мурунку F-16 америкалык истребителинен 12 бирдикти дээрлик бир миллиард долларга сатып алды. Чындап эркин рынокто ушундай эле каражатка россиялык жапжаңы Су-35 истребителдеринен ушундай эле сандагы бирдик сатып алууга болот. Технологиялар күрөшү дегеле токточудай эмес. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Жогорку Кеңештин бир нече депутаты "Кыргызстандын 30 жылдык эгемендүүлүгүнө карата амнистия жарыялоо" жөнүндө мыйзам долбоорду сунуштап жатышат. Документ төрт миңден ашык камактагы жаранга тийиштүү болушу мүмкүн. Долбоор 1-июлдан тарта коомдук талкууга коюлду. Демилгечилери — Каныбек Иманалиев, Наталья Никитенко, Айсулуу Мамашова, Эмил Токтошев, Жанар Акаев, Мирлан Жээнчороев жана Айнуру Алтыбаева. Мыйзам долбоордо жеңил жана оор кылмыш кылгандарды абактан бошотуу сунушталган: 60 жаштан жогорку курактагы эркектер менен 50 жаштан өткөн аялдар; I жана II топтогу майыптыгы бар, ден соолугунан мүмкүнчүлүгү чектелген жарандар; үйүнүн жалгыз багуучусу, кеминде эки жашы жете элек баласы бар же I жана II топтогу майып балдары барлар; биринчи жолу жеңил кылмыш жасагандар; аялдар менен жашы жете электер, мыйзам күчүнө киргенден кийин бир жылдык жаза өтөө мөөнөтү калгандар. Бул мыйзам өтө оор кылмыш жасагандар үчүн иштебейт. Документте жогорудагы категорияга кирген жарандар качып жүргөн болсо жана мыйзам күчүнө киргенден кийин үч айдын ичинде ыктыярдуу түрдө кайтып келишсе аларга дагы амнистия колдонулары белгиленген. Мындан сырткары, жеңил кылмыш кылгандардын абактагы мөөнөтүнүн жарымын, оор кылмыш жасагандардыкын үчтөн бир бөлүгүн, өтө оор кылмыш кылгандардыкын төрттөн бир бөлүгүн кыскартуу сунушталып жатат. Эгер бул мыйзам долбоор кабыл алынып кала турган болсо, ЖАМКнын божомолу боюнча 153 адам абактан бошотулушу мүмкүн. Ал эми ушул мыйзам колдонулушу ыктымал болгон 951 адам качып жүргөнү айтылды. Ал эми 3 127 адамдын камактагы мөөнөтү кыскарышы мүмкүн. Мыйзам долбоордо камактагылардын айрымдарын эркиндикке бошотуу менен бюджеттик каражатты үнөмдөөгө болору белгиленген. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Жогорку Кеңештин бир нече депутаты "Кыргызстандын 30 жылдык эгемендүүлүгүнө карата амнистия жарыялоо" жөнүндө мыйзам долбоорду сунуштап жатышат. Документ төрт миңден ашык камактагы жаранга тийиштүү болушу мүмкүн. Долбоор 1-июлдан тарта коомдук талкууга коюлду. Демилгечилери — Каныбек Иманалиев, Наталья Никитенко, Айсулуу Мамашова, Эмил Токтошев, Жанар Акаев, Мирлан Жээнчороев жана Айнуру Алтыбаева. Мыйзам долбоордо жеңил жана оор кылмыш кылгандарды абактан бошотуу сунушталган: 60 жаштан жогорку курактагы эркектер менен 50 жаштан өткөн аялдар; I жана II топтогу майыптыгы бар, ден соолугунан мүмкүнчүлүгү чектелген жарандар; үйүнүн жалгыз багуучусу, кеминде эки жашы жете элек баласы бар же I жана II топтогу майып балдары барлар; биринчи жолу жеңил кылмыш жасагандар; аялдар менен жашы жете электер, мыйзам күчүнө киргенден кийин бир жылдык жаза өтөө мөөнөтү калгандар. Бул мыйзам өтө оор кылмыш жасагандар үчүн иштебейт. Документте жогорудагы категорияга кирген жарандар качып жүргөн болсо жана мыйзам күчүнө киргенден кийин үч айдын ичинде ыктыярдуу түрдө кайтып келишсе аларга дагы амнистия колдонулары белгиленген. ©
Sputnik / Владимир Федоренко Чүйдө 34 жаштагы киши 73 жаштагы энесин өлтүрүүгө шектелип жатат Мындан сырткары, жеңил кылмыш кылгандардын абактагы мөөнөтүнүн жарымын, оор кылмыш жасагандардыкын үчтөн бир бөлүгүн, өтө оор кылмыш кылгандардыкын төрттөн бир бөлүгүн кыскартуу сунушталып жатат. Эгер бул мыйзам долбоор кабыл алынып кала турган болсо, ЖАМКнын божомолу боюнча 153 адам абактан бошотулушу мүмкүн. Ал эми ушул мыйзам колдонулушу ыктымал болгон 951 адам качып жүргөнү айтылды. Ал эми 3 127 адамдын камактагы мөөнөтү кыскарышы мүмкүн. Мыйзам долбоордо камактагылардын айрымдарын эркиндикке бошотуу менен бюджеттик каражатты үнөмдөөгө болору белгиленген. | Sputnik_kg |
Былтыр пандемия учурунда ыктыярчылардын эмгеги зор болду. Арасында жол эрежелерин бузуп чоң айып пулдарга кептелгендери болсо, кээ бирөөлөр ыктыярчы атын жамынып терс аракеттерди жасаган учурлар катталды. Мындай маалыматты Рысбек Букарадинов Sputnik Кыргызстан радиосунун эфиринде маек куруп жатып билдирди. Радио Букарадинов: эми ыктыярчыларга электрондук паспорт берилет Анын айтымында, ыктыярчылардын ишин иреттөө максатында эми аларга электрондук паспорттор берилет."Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлиги учурда жеке ыктыярчылар жана ыктыярчы уюмдардын башын бириктирген жакшы аянтча түзүп берүүдө. Анын негизги себеби өлкөдө COVID-19 вирусу боюнча эпидемиологиялык кырдаалдын чыңалып жатышы. Алсак, Бишкек, Чүй аймагында 30дан 60ка жакын атайын уюмдар бар. Өткөн жылдагы кыйын учурда алар эбегейсиз чоң иш кылышты. Бирок кээде катталып алып, туура эмес аракеттерди жасагандары болгон. Эми мындай көрүнүшкө бөгөт коюу максатында электрондук паспорт жасалат. Анда ар бир ыктыярчы жеке QR коду бар тастыктамага ээ болот. Бирок бул документти бергенге чейин алардан толук маалымат алынып, тиешелүү окуудан өтүшөт. Жардамга кол сунуп келгендерге айлык төлөнбөйт. Ар бири колунан келген гана жардамын берип, көмөк көрсөтө алышат. Ыктыярчы болуп, кыйын кырдаалда жардам бергиси келгендер https://dobro.med.kg/ сайтынан катталышы керек", — деди Букарадинов. Ошондой эле адис электрондук порталдын ичине ыктыярчыларды окутуп, үйрөтүү үчүн керектүү материалдар камтыла тургандыгын кошумчалады. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Экономика жана финансы министрлиги Баткендеги кыргыз-тажик чек ара жаңжалында жапа чеккен салык төлөчүлөргө жардам көрсөтүү максатында токтом долбоорун коомдук талкууга алып чыкты. Документке ылайык, жабыркаган ишкерлерге салык жагынан жардам көрсөтүү сунушталууда. Бул аймакта жабырлануучу катары таанылган ишкерлерди ушул жылдын 1-апрелинен 31-декабрына чейин киреше салыгы, пайда салыгы, кошумча нарк салыгы, сатуудан түшкөн салык, милдеттүү патенттин негизиндеги салык, ыктыярдуу патент салыгы жана бирдиктүү салыктан бошотуу сунушталууда. Бирок бул шарттардын тоо-кен иштетүү, акцизге караштуу топко кирген товарларды өндүрүү жана нефть иштетүү менен алектенгендерге тиешеси жок. ©
Sputnik / Акылбек Батырбеков Бийлик: Баткенди өнүктүрүү программасы элдин пикирин эске алуу менен түзүлөт Анткен менен алар 1-октябрга чейин банктын кепилдиги жок эле салыкты төлөө мөөнөтүн жылдыруу боюнча өтүнүч кат менен кайрыла алат. Мындай учурда төлөө мөөнөтү бир жылдан ашпаган убакытка жылдырылышы мүмкүн. Ошондой эле бул топко кирген салык төлөчүлөр 2021-жылдын 1-апрелинен 30-сентябрына чейин топтолуп калган камсыздандыруу боюнча төлөмдөрүнүн мөөнөтүн жылдыртуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болот. Ал үчүн салык органдарына арыз менен кайрылуу зарыл. Аларга отчётторду тапшыруудагы документация иштери боюнча бир катар жеңилдиктер берилет. Мындан тышкары, 1-апрелден 1-октябрга чейинки аралыкта камсыздандыруу төлөмдөрүн өз убагында төлөбөгөндүгү үчүн туум чегерилбейт. Токтом долбоорунда көрсөтүлгөндөй, бул нормалардын жабыркаган аймактан тышкары жайгашкан ишканалардын филиалдарына тиешеси жок. Жергиликтүү бийликке жабырлануучу катары таанылган жарандарды жер салыгынан жана кыймылсыз мүлк салыгынан бошотуу сунушталат. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Кыргызстанда эмгек мигранттары үчүн www.migrant.kg сайты ишки киргизилди. Бул тууралуу Тышкы иштер министрлигинен кабарлашты. Сайттан төмөнкү кызматтарды пайдаланууга болот: Россиянын Федералдык миграциялык кызматынын "кара тизмесинен" өзүңүздүн бар же жок экениңизди текшере аласыз; ©
Sputnik / Виталий Белоусов Москвада мигранттар вакцина алууда. Эмдөөнүн жүрүшүнөн репортаж ТИМдин 1899 байланыш телефону аркылуу иштеген операторлору менен байланышып, коопсуз миграция тууралуу консультация алса болот. Ошол эле учурда адам сатуу сыяктуу кооптуу кырдаалга туш болгондор жардам ала алат. Операторлор WhatsApp, Telegram жана башка мессенджерлер же телефон аркылуу жооп беришет; коопсуз миграция, анын ичинде иш менен камсыздоо агенттиктеринин маалыматтарын алуу мүмкүнчүлүгү бар; чет жерде каза болуп калган кыргызстандыктардын сөөгүн мекенине жеткирүү үчүн бир жолку төлөм боюнча суроолорго жооп алууга болот. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Өзгөчө кырдаалдар министрлиги Кыргызстанда 4-июлдан 8-июлга чейин ченемден тышкары ысык аба ырайы күтүлөрүн айтып, шашылыш билдирүү таратты. Ага ылайык, 4-июлдан 6-июлга чейин абанын күндүзгү температурасы Чүй, Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарынын өрөөндөрүндө 38-40 градуска чейин, Талас өрөөнүндө 36-38 градуска чейин жогорулайт. Ал эми 7-8-июлда Чүй, Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарынын өрөөндөрүндө 39-41 градуска чейин, Талас өрөөнүндө 37-39 градуска чейин көтөрүлүшү мүмкүн. ӨКМ аптап маалында сыртта көп жүрбөөнү сунуштап, сак болууга чакырды. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Өзгөчө кырдаалдар министрлиги Кыргызстанда 4-июлдан 8-июлга чейин ченемден тышкары ысык аба ырайы күтүлөрүн айтып, шашылыш билдирүү таратты. Ага ылайык, 4-июлдан 6-июлга чейин абанын күндүзгү температурасы Чүй, Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарынын өрөөндөрүндө 38-40 градуска чейин, Талас өрөөнүндө 36-38 градуска чейин жогорулайт. Ал эми 7-8-июлда Чүй, Ош, Жалал-Абад, Баткен облустарынын өрөөндөрүндө 39-41 градуска чейин, Талас өрөөнүндө 37-39 градуска чейин көтөрүлүшү мүмкүн. ӨКМ аптап маалында сыртта көп жүрбөөнү сунуштап, сак болууга чакырды. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Кыргызстанда жыл соңуна чейин 27 жаңы мектеп салынып, пайдаланууга берилет. Бул тууралуу Архитектура, курулуш жана турак жай, коммуналдык чарба боюнча мамлекеттик агенттигинин маалымат кызматы билдирди. Аталган мектептер 2017-жылы макулдашылган долбоордун алкагында, Сауд өнүктүрүү фонду тарабынан берилген насыяга курулууда. 27 мектептин тендер боюнча жалпы сметалык наркы 25,7 миллион долларды түзөт. Анын алкагында төмөнкү аймактарда билим берүү мекемеси пайда болот: Бишкек шаары — 3; Ош шаары — 1; Ош облусу — 5; Чүй облусу — 4; Ысык-Көл облусу — 3; Жалал-Абад облусу — 3; Нарын облусу — 3; Баткен облусу — 3; Талас облусу — 3; Учурда 150 орундуу төрт мектептин курулушу бүткөрүлгѳн. Алар Нарын облусунун Бугучу айылында, Оштун Маданият жана Чек-Абад, Жалал-Абад дубанынын Кызыл-Ата айылдарында жайгашкан. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. 110-113 жашка чейин өмүр сүрүүнү тилек кылган Далай-лама XIV ден соолукта болуу үчүн канча саат уктоо керектигин айтып берди. Бул тууралуу РИА Новости жазды. Ага ылайык, 6-июль күнү 86 жашка чыккан тибеттик буддисттердин лидери Далай-лама көптөгөн адамдардын достук мамилеси жана каалоосу менен 110-113 жашка чейин жашоого ниеттенип жаткандыгын билдирген."Биз ачууланып, өзүбүздү ар кандай эмоцияларга алдырсак ал жалпы абалыбызга да таасир этерин билишибиз керек. Мисалы, кан басым көтөрүлгөндө жакшы уктай албай кыйналабыз. Мээ тынч болсо денибиз да сак болот. Өзүм тууралуу айтсам, акыл-эсим тынч, ошондуктан 9 саат бир калыпта уктайм. Мындай уйку терең мааниге ээ", — деген Далай-лама. ©
Sputnik / Владимир Песня Дарыгер ысыкта өнөкөт оорулар күч аларын айтты Буддисттердин руханий лидери саясатчылардын бири күнүнө 4-5 саат гана уктай тургандыгын, жакшы эс алууну самап жүргөнүн айткандыгын эскерип өттү."Бөтөнчө саясатчы менен ишкерлер үчүн жетиштүү, бекем жана тынч уйку зарыл. Бул психикалык абалга жана дененин бардык элементтеринин иштешине оң таасирин тийгизет", — деген Далай-лама. Ал тогуз сааттык терең уйкудан кийин бир нече саат медитация кыларын кошумчалаган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Бүгүн Нарын шаарында Нарын облусу менен Фергана облусунун (Өзбекстан) кызматташуу форуму өткөрүлдү. Бул тууралуу Sputnik агенттигинин жергиликтүү кабарчысы билдирди. Бүгүн Нарын шаарында Нарын облусу менен Фергана облусунун (Өзбекстан) кызматташуу форуму өткөрүлдү © Sputnik Маалыматка караганда, Өзбекстандан расмий топ атайын иш сапар менен Нарынга 1-июль күнү келген © Sputnik Бизнес-форумга эки облустун жетекчилери жана ишкерлери катышып, Нарын облусу менен Фергана облусунун мындан аркы кызматташуу кадамдарын негиздей турган жол картасы бекитилди © Sputnik Ошондой эле "Нарын" жана "Коканд" эркин экономикалык аймактарынын ортосунда кызматташуу меморандумуна кол коюлду © Sputnik 1 / 4 © Sputnik Бүгүн Нарын шаарында Нарын облусу менен Фергана облусунун (Өзбекстан) кызматташуу форуму өткөрүлдү Маалыматка караганда, Өзбекстандан расмий топ атайын иш сапар менен Нарынга 1-июль күнү келген. Бизнес-форумга эки облустун жетекчилери жана ишкерлери катышып, Нарын облусу менен Фергана облусунун мындан аркы кызматташуу кадамдарын негиздей турган жол картасы бекитилди. Ошондой эле "Нарын" жана "Коканд" эркин экономикалык аймактарынын ортосунда кызматташуу меморандумуна кол коюлду."Фергана облусунун жетекчисинин орун басары, тышкы соода жана инвестициялар башкармалыгынын башчысы Икболжон Эргашев бул кызматташуунун жыйынтыгы экономикалык өнүгүү жаатында чоң мүмкүнчүлүктөргө жол ачарын белгиледи", — деп айтылат билдирүүдө. Иш-чарада эки облустун райондорунун жетекчилери, ишкерлери үчүн жакындан таанышып, алдыдагы кызматташуу боюнча пикир алышууга жакшы мүмкүнчүлүк түзүлдү. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 6-июл. — Sputnik. Кадамжайда жеңил унаа каналга түшүп кетип, 44 жаштагы аял көз жумганын ӨКМ билдирди. Окуя кечээ саат 18:30дар чамасында болгон. Анда Халмион айыл аймагынын Гүлдүрөмө айылындагы Нургазиев атындагы каналга Daewoo Matiz үлгүсүндөгү унаа түшүп кеткен. Кырсыктын кесепетинен каза тапкан аялдын сөөгүн куткаруучулар жеткенге чейин жергиликтүү тургундар унаадан чыгарып, ИИМ кызматкерлерине өткөрүп беришкен. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Турак жай курулушу боюнча көз карандысыз адис Улан Темирканов Sputnik Кыргызстан радиосунун эфиринде үй куруу үчүн жер тилкесин кантип тандоо керектигин айтып берди. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Турак жай курулушу боюнча көз карандысыз адис Улан Темирканов Анын пикиринде, Кыргызстандын шартында тилке тандоодо жер көчкү коркунучу бар же жок экендигин билип алган туура."ӨКМде жер көчкү жана сел жүрүү коркунучу боюнча аймактарды мониторинг кылган департамент бар. Кыргызстан тоолуу өлкө болгондуктан мындай зоналардын саны 5 миңден ашат. Эгер алган жериңизден күмөн санап жатсаңыз, айтылган департаментке кайрылыңыз. Баса, алардын отчётторун интернеттен дагы тапса болот", — деди адис. Ал жер көчкү коркунучу боюнча үй курганы жатканда гана эмес, жаңы турак жай сатып алганда дагы текшерүү керектигин кошумчалады. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Бүгүн, 2-июлда, Чолпон-Ата шаарында Кыргызстандын Өзгөчө кырдаалдар министрлигинин түзүлгөндүгүнүн 30 жылдыгына жана Өрткө каршы кызматтын түзүлгөндүгүнүн 95 жылдыгына карата илимий-техникалык кеңештин 6-отуруму өттү. Бул тууралуу ӨКМден билдиришти. Куткаруу кызматтарынын Биргелешкен илимий-техникалык жыйынына Кыргызстандын, Россиянын, Армениянын, Беларустун, Казакстандын өкүлдөрү катышты. Отурумдун күн тартибине кирген маселелер: көзөмөлдөө органдарын өнүктүрүүнүн негизги багыттары жана өзгөчө кырдаалдар бөлүмдөрүнүн техникалык мүмкүнчүлүктөрүн интеграциялоо; табигый жана техногендик мүнөздөгү өзгөчө кырдаалдарда калктын жана аймактардын коопсуздугун камсыз кылуу жаатында маалыматтык технологиялардын ролу жана орду; аймактык жана ведомстволук деңгээлдерде табигый кырсык коркунучун азайтуу жаатында программаларды жана пландарды интеграциялоо жана кеңейтүү; суу ташкынын болжолдоо, алдын алуу жаатында өз ара аракеттенүү жана кызматташуу."Катышуучулар жогорудагы маселелерди талкуулап, ой-пикирлерин, сунуштарын айтышты. Ошондой эле XIII эл аралык "Комплекстүү коопсуздук — 2021" долбоорунун алкагында аткарылган иштердин жыйынтыктарын да карашты", — дешти ӨКМден. ©
Sputnik / Акылбек Батырбеков ӨКМ 30 жылда биринчи ирет көп сандагы техникага ээ болду. Видео Биргелешкен илимий-техникалык кеңешинин биринчи отуруму 2003-жылы болгон. Кыргызстан бул кеңешке 2015-жылдан тартып мүчө. Кийин Евразия экономикалык биримдигине мүчө мамлекеттердин Куткаруучу агенттиктердин биргелешкен илимий-техникалык кеңеши болуп аталып, 2017-жылы Казакстандын Ички иштер министрлигинин өтүнүчү менен кеңеш Кыргызстандын, Россиянын, Армениянын, Беларустун, Казакстандын Куткаруу агенттиктеринин биргелешкен илимий-техникалык кеңеши болуп өзгөртүлгөн. Кеңеш бир катар биргелешкен илимий долбоорлорду демилгелеп, илимий-изилдөө жана тажрыйбалык-конструктордук иштердин натыйжаларын алмашуу, илимий-техникалык кызматташтык, биргелешкен машыгууларды жана семинарларды координациялоо жаатында иш жүргүзөт. | Sputnik_kg |
Sputnik Кыргызстан Кара-Кулжа районунун энциклопедиясы жана Сагынбай Орозбаковдун вариантындагы "Манас" эпосунун экинчи томундагы маалыматтарды пайдаланып аймак тууралуу кызыктуу фактыларды чогултту. Калкынын саны 90 миңге чукулдайт Кара-Кулжа району Ош облусунун чыгыш жагындагы эң четки административдик аймак. 1937-жылы 2-октябрда негизделип, Совет району деп аталган. Алай, Өзгөн райондору, Нарын облусу жана Кытай өлкөсү менен чектешет. 1962-жылы Өзгөн районуна кошулуп, кайра 1969-жылы өзүнчө бөлүнүп чыккан. Ал эми 1991-жылы Совет кайра мурунку тарыхый аталышы "Кара-Кулжа району" болуп өзгөргөн. ©
Sputnik / Эмиль Садыров Алгачкы адамдар жашаган жерби? Лейлектин аталышы жана тарыхы тууралуу фактылар Каракулжалыктар илгертен эле мал чарбачылык жана дыйканчылык менен алектенет. Климаты континенттик, кышында кар калың түшүп, суук болот. Район 12 айыл өкмөттөн жана анын курамындагы 49 айылдан турат. Мында 89 миңден ашуун калк жашайт, башка улуттун эли жокко эсе. Бул жерди адыгиненин урпактары баргы, жору, бөрү, таздар, кара багыш жана башка кыргыздын түптүү уруулары байырлайт. Алар кыргыздардын башын бириктирип, өз алдынча мамлекет курууга аракеттенген Мухаммед кыргыздын оң канаты болгон деген маалыматтар бар. Кара-Кулжа өрөөнү да өлкөнүн башка аймактарындай эле тарыхый өнүгүүнүн бардык этаптарын басып өткөн. Өзгөн күрүчү Кара-Кулжада өстүрүлгөн Атагы далайга жеткен Өзгөн күрүчүнүн чыныгы мекени Кара-Кулжадагы Тар дарыясынын жээгинде жайгашкан Сары-Камыш айылында болгон деп айтылат. Бул айылдын күрүчү Өзгөн шаарынын базарында сатылып жүргөнү үчүн гана "Өзгөн күрүчү" деп аталып калган. Кийин Сары-Камыштагы жерди суу каптап кетип, Тар жана Кара-Кулжа дарыяларынын кошулган аймагы Учук деген тилкеге көчүрүлгөн. Учурда Учуктун күрүчү эталонго айланган. Албетте, Өзгөндө да күрүч эгилген, бирок сапаты, даамы жана адамга жагымдуулугу жагынан Кара-Кулжанын күрүчү артыкчылык кылат дешет. Кара-Кулжанын аталышы"Манас" эпосунда сай жер жана тоонун аты катары айтылат. Манастын эли жашаган бул райондун этимологиясы Сагынбай Орозбаковдун вариантында мындайча чечмеленет. Бакай жоого аттанып, жол жүрүп, ушул аймактан баатырлары менен бирге 54 капкара кулжаны атып жолго түшкөн экен. Кара деген сөз бир гана түз маанисиндеги кара түстү эмес, көп деген маанини да туюндурган. Бакай бул жерде кулжалар көп болгонун эскерет. Кара-Кулжа аталышы ошондон калган деп айтылат. ©
Sputnik / Нургуль Максутова Эпос Манас"Манас" эпосунда Кара-Кулжа тууралуу Манастын ажыдаар өлтүргөн жери — райондогу Алайкуу айылынын От-Жалпак аттуу жайлоосунда өйдөдөн түшкөн нук бар. Манас өлтүргөн ажыдаар сойлоп түшкөндө ошол нук калган деп эл оозунда айтылып жүрөт ("Манас" эпосунун 2-томдугу, 383-бет). Манастын Аккелтесин сынаган жери — Алайкуудагы Орто-Төр жайлоосунда жалама асканын боорундагы ок көзөгөн сымал уюк бар. Элдин айтымында, Манас Аккелтесин сынап ошол жерди атып көргөн. Аккелтенин огу зоонун бетин көзөп, үңкүрдөй оюк калат. Азыр да мергенчилер ууга чыгарда ошол жерге бир барып кетишет ("Манас" эпосунун 2-томдугу, 383-бет). ©
Фото / из личного архива Сооронбай Жусуева Сооронбай Жусуевдун өмүрү жана чыгармачылыгы тууралуу кызыктуу 7 факты Сайкал кыз мазары — Карагуз айылындагы Тар дарыясынын сол жээгиндеги күмбөздүн аталышы. Күмбөздүн бетине эски түркчө, арабча, фарсча жана Орхон-Енисей жазуулары түшүрүлгөн. Кыз Сайкал ушул жерге коюлган дешет. Аны мазар тутуп келишет ("Манас" эпосунун 2-томдугу, 384-бет). Тулпар казык — Кара-Кулжа районунун Тоготой айылынын четинде "Тулпар казык" деп аталган кырктан ашык чынардын аталышы. Ал кырк чынарга Манастын кырк чоросу тулпарларын байлачу делет. Кийин ал теректерди кыйганда кан чыккан имиш. Тулпар казыкка тийгени соо калбаптыр ("Манас" эпосунун 2-томдугу, 384-бет). Тоготой Терек — Манас Шоорук канга каршы жортуулга келе жатып чынар теректин бир бутагын жерге сайып, ага аты Аккуланы байлаган. Казык катары колдонулган ал чынар кийин жоондугу беш адамдын кулачы жетпеген, узундугу отуз метрден ашык терекке айланган экен ("Манас" эпосунун 2-томдугу, 382-бет). Манастын найзасы — Ажыке айылындагы Кыз-Эмчек жайлоосундагы найзага окшогон тигинен турган учтуу шиш таш. Эл аны Манастын найзасы деп атап коёт ("Манас" эпосунун 2-томдугу, 383-бет). Аккуланын булагы — Ак-Башат жайлоосундагы булак. Манас казатта жүрүп, Алайдан Кара-Кулжага ашып келе жатканда абдан суусайт. Аттарынын да суу ичпегенине көп болот. Манас булак издеп дүрбү салып жатканда минген аты Аккула жерди чапчып-чапчып алган экен. Ал жерден суу атып чыгып, ошондон улам "Аккуланын булагы" деп аталып калган ("Манас" эпосунун 2-томдугу, 381-бет). ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Ормон хан. Кененсарынын башын алып, Кокондун колун кыйраткан "Кызыл тебетей" Баатырлар күмбөзү — казатта курман болгон баатырлар Кара-Кулжа районунун Тар дарыясынын оң жээгиндеги Тастар-Ата жарынын түбүндө жайгашкан күмбөздөргө коюлган. Бакай-Дөбө — Кара-Кулжа районундагы Адыр, Жийде, Тоготой айылдарынын ортосундагы дөбөнүн аты. Бакай ушу дөбөгө чыгып, жайлоолорду карап, кароолдоп турган деп айтышат ("Манас" эпосунун 2-томдугу, 381-бет). Манас тагы — Кара-Кулжа өрөөнүндөгү айылдардын ортосунда Манастын тагы болгон. Ошол тагынан Кара шаарга жана Бээжинге аттанып же келгенде токточу деп айтылат. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Бишкек мэриясы медиктерди куттуктап, сынакта утуп алган жамааттарга сыйлык берди. Бул тууралуу муниципалитеттен кабарлашты. Калаа жетекчисинин милдетин аткаруучу Бактыбек Кудайбергенов ак халатчандарга ардак грамоталарын, ыраазычылык каттарын жана сый акы сертификаттарын тапшырды."2021-жылдын мыкты жамааты" сынагын мэриянын Саламаттык сактоо башкармалыгы өткөргөн. Үй-бүлөлүк медицина борборлорунун арасынан биринчи орунду Свердлов районунун №8 бейтапканасы жана Биринчи май районунун Бириктирилген үй-бүлөлүк дарыгерлер борбору алып, 150 миң сомдон сыйлыкка ээ болушту. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Эрдигиңер үлгү болсун! Садыр Жапаров аскер кызматкерлерине сыйлык тапшырды Экинчи орунга татыгын Свердлов районунун №4 бейтапканасы 100 миң сом сыйлык алды. Стационарлар арасында эң мыкты деген наамга жана 250 миң сомдук сый акыга №1 шаардык клиникалык ооруканасы татыды. Андан кийинки орунга Медициналык тез жардамдын Шаардык балдар клиникалык ооруканасы илинип, 150 миң сом сыйлык алды. Медициналык атайын мекемелердин ичинен биринчи орунга 100 миң сом сыйлык менен Мамлекеттик санитардык-эпидемиологиялык көзөмөл борбору, экинчиге №3 стоматологиялык клиникасы илинди. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Баткенде тажик чек арачыларынын кол салуусунан Кыргызстандын Чек ара кызматынын бир аскери каза болду. Бул туурасында УКМКнын Чек ара кызматынан билдиришти. Набыт болгон жаран 27 жаштагы сержант Хуснидин Хожиев экени айтылат."Тажик чек арачыларынын Кыргызстандын чек ара нарядына куралдуу кол салуусунан бир аскер кызматкери каза болду. Анын өлүмүнүн чоо-жайы такталууда. Алдын ала маалымат боюнча тажик тарапта дагы каза болгондор менен жаракат алгандар бар", — деп айтылат маалыматта. ©
Sputnik / Игорь Егоров Чек ара кызматы: кыргыз-тажик чек арасында кайрадан атышуу болду Окуя болгон жерде учурда УКМКнын Чек ара кызматынын Баткен облусу боюнча жетекчиси Кыялбек Төлөнбаев жана күч түзүмдөрүнүн башчылары жүрөт. Кыргызстан менен Тажикстандын Чек ара кызматынын өкүлдөрү аталган фактыны териштирүү иштерин улантууда. Белгилей кетсек, УКМКнын билдиришинче, кечээ, 8-июлда, саат 17:00дөр чамасында Баткен облусунун Лейлек районунун аймагындагы Чашмагилдан ашуусунда Кыргызстандын чек ара нарядына тажик тарап күтүүсүз жерден кол салган. Мындан улам аскерлердин ортосунда атышуу болгон. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Россия-кыргыз өнүктүрүү фонду 1-июлдан тарта долбоорлорду кайрадан каржылоосун баштады. Мындай чечим Москва шаарында мекеме төрагасы Артём Новиков менен Фонд кеңешинин башчысы, РФтин финансы министринин орун басары Тимур Максимовдун жолугушуусунда кабыл алынганын КРӨФ маалымат кызматынан билдиришти. © Sputnik Нарында кыргыз-өзбек бизнес-форуму өттү. Сүрөттөр Жолугушууда Артём Новиков учурда фондду модернизациялоо, корпоративдик башкаруу принциптеринин күчөтүлүшү, Кыргызстандан ишкерлерди колдоо боюнча жаңы долбоорлор тууралуу маалымат берди. Ал эми Тимур Максимов Кыргызстандагы саясий абалдын турукташканын эске алуу менен жаңы долбоорлорду каржылоого убакыт келгенин белгиледи. Тараптар эл иш менен камсыз болуп, өлкөнүн эл аралык аренадагы позициясы бекемделиши үчүн экономикага салым кошуу зарылдыгын белгилешти. Аталган фонд 2014-жылы Кыргызстан менен Россиянын өкмөттөр аралык келишиминин негизинде түзүлгөн. Баштапкы капитал катары Россия тарап кайтарымсыз негизде 500 миллион доллар салган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 6-июл. — Sputnik. Өткөн суткада Кыргызстанда 1 233 адамдан коронавирус табылып, 763 бейтап айыкты. Бул тууралуу Саламаттык сактоо жана социалдык өнүктүрүү министрлигинин маалымат кызматы кабарлады. Өлкөдө илдет илештиргендердин жалпы саны 133 303кө жетсе, анын ичинен 113 975 адам дартты жеңген. Тилекке каршы, бир сутка ичинде сегиз адам коронавирустун курмандыгы болгон. Ушуну менен дарттан көз жумгандардын жалпы саны 2 054кө жетти. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Instagram тиркемесинин жетекчиси Адам Моссери жакынкы айларда социалдык тармакты чоң өзгөрүүлөр күтүп жатканын өзүнүн Twitter-аккаунту аркылуу кабарлады. Changes are coming to video on Instagram 📺 At Instagram we’re always trying to build new features that help you get the most out of your experience. Right now we’re focused on four key areas: Creators, Video, Shopping and Messaging. pic.twitter.com/ezFp4hfDpf — Adam Mosseri 😷 (@mosseri) June 30, 2021 "Биз мындан ары сүрөт менен бөлүшкөн тиркеме эмеспиз. Изилдөөлөрдүн жыйынтыгы элдин көпчүлүгү Instagram тармагын көңүл ачуу үчүн колдонорун көрсөттү. Биз муну кабыл алышыбыз керек, демек, өзгөрүүгө туура келет. Учурда биз төрт багытты өнүктүрүүгө басым жасап жатабыз. Алар: блогерлик, видео, сервис аркылуу сатып алуулар жана кат алмашуу", — деди Моссери. Анын айтымында, мындан ары Instagram видеонун толук экран форматын өнүктүрүүгө басым жасайт. Ал эми колдонуучунун лентасына мурда катталбаса дагы сунушталган постторду чыгарып туруу пландалууда. Учурда сунушталган посттор атайын бөлүмчө аркылуу гана көрүнөт. Моссери мындай өзгөрүүлөргө өнүгүп жаткан TikTok жана YouTube видеосервистери себеп болгонун жашырган жок. | Sputnik_kg |
Яхта айдоочусу Мартин Эванс The Sun басылмасына айтып бергенине караганда, касаткалардын тобу аларга жээктен 40 чакырым алыс бараткан учурда кол салган. Маалыматка караганда, жаныбарлар рулга чабуул жасап, техниканы башка жакка бурууга аракет кылышкан."Алар аябай кыжырланып жаткандай, оюнда бир планы бардай элес калтырды", — деди Эванс. Интернетке жүктөлгөн видеодо көрүнүп тургандай, суу жандыктары яхтага жакындап, бир метр аралыкка чейин келген. Андыктан кайыктын ичиндегилер парустарды түшүрүп, электр жабдууларын өчүрүүгө аргасыз болушкан. Ошондон кийин дагы касаткалар эки сааттай аларды айланчыктап, яхтаны сүзгүлөшкөн. Видеонун аягында кайыктын кээ бир жерлеринин сынып калганын көрүүгө болот. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 6-июл. — Sputnik. Жакынкы бир саат аралыгында жана күндүз Бишкек шаары менен Чүй өрөөнүндө катуу шамал болушу мүмкүн. Бул тууралуу ӨКМ билдирди. Ага ылайык, күн күркүрөп, батыштан шамалдын соккон ылдамдыгы секундасына 15-20 метрге жетет. | Sputnik_kg |
Яхта айдоочусу Мартин Эванс The Sun басылмасына айтып бергенине караганда, косаткалардын тобу аларга жээктен 40 чакырым алыс бараткан учурда кол салган. Маалыматка караганда, жаныбарлар рулга чабуул жасап, техниканы башка жакка бурууга аракет кылышкан."Алар аябай кыжырланып жаткандай, оюнда бир планы бардай элес калтырды", — деди Эванс. Интернетке жүктөлгөн видеодо көрүнүп тургандай, суу жандыктары яхтага жакындап, бир метр аралыкка чейин келген. Андыктан кайыктын ичиндегилер парустарды түшүрүп, электр жабдууларын өчүрүүгө аргасыз болушкан. Ошондон кийин дагы косаткалар эки сааттай аларды айланчыктап, яхтаны сүзгүлөшкөн. Видеонун аягында кайыктын кээ бир жерлеринин сынып калганын көрүүгө болот. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Мамлекет башчы Садыр Жапаров бүгүн, 2-июлда, Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиянын төрагасы Сыртбай Мусаевди кабыл алды. Бул тууралуу президенттин маалымат кызматынан билдиришти. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиянын төрагасы Сыртбай Мусаев Мусаев президентке каржылоо азайып, борборлоштурулган координациялык, көзөмөл менен пландуу иштин жоктугунан улам мамлекеттик тил саясатын ишке ашыруу кыйындаганын айткан."Мамлекеттик тилди санарипке өткөрүү боюнча долбоорду ишке ашыруу зарыл. Бул долбоордун алгачкы этабында текстти үнгө айлантуучу, экинчи этабында кыргыз тилинде үн менен берилген текстти санарип текстке айландыруучу программалык аппарат иштелип чыгат", — деди Мусаев. ©
Фото / Зульфия Тургунова"Мыкты мугалим" Шамырзаев: сынакта батир утпай калсам мигрант болуп кетмекмин Ал эми мамлекет башчы тил саясатын өркүндөтүү боюнча конкреттүү чараларды көрүү зарылдыгына токтолуп, мамлекеттин ички саясатынын негизги багыттарынын бири мамлекеттик тилди колдоо, сактоо жана өнүктүрүү экендигин баса белгилеген. Президент ошондой эле администрацияда, министрлер кабинетинде, Жогорку Кеңеште жана бардык мамлекеттик органдарда иш кагаздарынын мамлекеттик тилде жүргүзүлүшүн текшерүү жана анын жыйынтыгын коомчулукка билдирүү боюнча Улуттук комиссиянын ишин күчөтүү зарылдыгын кошумчалаган. | Sputnik_kg |
Ысык-Көл облустук ИИБдин маалымат кызматы билдиргендей, түзүлгөндөн бери туристтик милиция 40ка чукул кылмыш жана жоруктун бетин ачкан. ИИБ жаңы форманын үлгүсүн сынап баштады. Ысык-Көл облусунун туристтик милициясы жаңы форма алды. ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области Облустук түзүм ушул жылдын май айында негизделген, анда 20дан ашык кызматкер иштейт. ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области Ысык-Көл облустук ИИБдин маалымат кызматы билдиргендей, түзүлгөндөн бери туристтик милиция 40ка чукул кылмыш жана жоруктун бетин ачкан. ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области ИИБ жаңы форманын үлгүсүн сынап баштады. ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области Видеодо көрүнүп тургандай, туристтик милициянын кызматкерлери атайын адистештирилген футболка, кенен шым жана буттарына окшош кроссовка кийишкен. ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области Ысык-Көл облусунун туристтик милициясы жаңы форма алды. ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области Ысык-Көл облусунун туристтик милициясы жаңы форма алды. ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области Ысык-Көл облусунун туристтик милициясы жаңы форма алды. ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области 1 / 8 ©
Фото / пресс-служба УВД Иссык-Кульской области Ысык-Көл облусунун туристтик милициясы жаңы форма алды. Видеодо көрүнүп тургандай, туристтик милициянын кызматкерлери атайын адистештирилген футболка, кенен шым жана буттарына окшош кроссовка кийишкен. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Ошто 55 жаштагы кишини өлтүрүүгө шектелип 31 жаштагы Ф.И. кармалды. Бул тууралуу Ош шаардык ички иштер башкармалыгынын маалымат катчысы Абсатар Тавакалов билдирди. ©
Фото / пресс-служба УВД Оша Ошто 55 жаштагы кишини өлтүрүүгө шектелип 31 жаштагы Ф.И. кармалды 1-июль күнү саат 01:00дө Ош шаардык Тез жардам кызматы милицияга С.У. аттуу киши калаанын ДЭУ участкасынан алган жараатынан улам каза болгонун кабарлаган. Милиция жерине барып, маркумдун баш сөөгүндө жаракаты бар экенин аныктаган. Факты Кылмыш жана жоруктардын бирдиктүү реестрине жазык кодексинин 130-беренеси ("Адам өлтүрүү") менен катталып, сотко чейинки өндүрүшкө алынган."Кылмыштын изи сууй электе 31 жаштагы Ф.У. кармалды. Анын айтымында, 30-июнь күнү саат 23:30да спирт ичимдигин ичип айылдашынын унаасы менен ДЭУ участкасындагы дүкөндүн жанына келген. Ошол жерден экөө айтыша кетип, аны урганда жыгылып калган. Дүкөндүн сатуучулары дагы муну тастыкташты", — деди Тавакалов. Учурда тергөө иштери жүрүп жатат. Шектүү Ош ШИИБдин убактылуу кармоочу жайына киргизилди. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Волейбол боюнча улуттук курама команданын капитаны Оңолбек Каныбек уулу менен Кундуз Карыпбекова экөө баш кошту. Маалыматты Sputnik маалымат агенттигине спортчу өзү тастыктады. ©
Фото / предоставлено Онолбеком Каныбек уулу Волейбол боюнча улуттук курама команданын капитаны Оңолбек Каныбек уулу менен Кундуз Карыпбекова экөө баш кошту Спортчунун үлпөт тою кечээ Бишкектеги тойканалардын биринде өткөн. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Волейболчу жигиттер Ферганада өтө турчу Азия зонасынын чемпионатына барат Жубайы Кундуз менен Медициналык академияда чогуу окушкан. Ал балдар нефрологу, өзү ортопед-травматолог. Ортолору бир жаш айырма бар, тагыраагы, волейболчу 30, келинчеги 29 жашта. Оңолбек Каныбек уулу — КРдин волейбол федерациясы тарабынан "Мыкты спортчу", "Sports Awards-2015" версиясы боюнча "Мыкты волейболчу" аталып, андан сырткары, Улуттук лиганын чемпиону, Азиянын аймактык чемпиондугунун "Мыкты оюнчусу", Борбордук аймактын тандоо турунун "Мыкты оюнчусу" (2017, 2019), Дүйнө чемпиондугунун II тандоо турунун "Мыкты оюнчусу" (2018) аталган. Ошондой эле Таиланддагы "Эйр Форс" клубунда ойногон. 2018-жылы Азия оюндарынын ачылышында жалпы курама команда менен Кыргызстандын туусун көтөрүп баскан. | Sputnik_kg |
" National Geographic Россия" сайтынын маалыматына караганда, тапкан олжосун кыязы балдарына алып бара жаткан. Кадрдан камандын тулкусун башы менен кошо улам бир жерге сүйрөп, тынып алып кайрадан жолун уланткан жырткычты көрүүгө болот. Жалгыздап жүргөн илбирстин каны кургай элек курмандыгына көз артып, жай бербей ары-бери учкан куштардан кызганып ырылдай баштаганы видеого түшүп калган. ©
YouTube / Двач News Илбирс камераны аз жерден чайнап кое жаздады. Видео Карагай-бутактын көлөкөсүнө жеткен илбирстин алыстан келе жаткан жапайы итти көрүп, шырт эткен дабыш чыгарбай, комдонуп калганын көрөбүз. Берки жаныбар кандын изин кууп келип, андан аркысын таппай калган. Ал арада жогорураак жактан байкоо салып турган барс кармашкысы келген жокпу же күчүн аядыбы, айтор, жаткан жеринен козголгон эмес. Бирок анткен менен иттин ар бир кыймылына абдан дыкаттык менен көз салып турганы камерага даана тартылып калган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 17-июл. — Sputnik. Улуттук олимпиада комитети Токиодогу Олимпиада оюндарына бара турган Кыргызстандын спорттук делегациясынын курамын жарыялады. Спортчулар: Айсулуу Тыныбекова — кыз-келиндер күрөшү, 62 килограмм; Мээрим Жуманазарова — кыз-келиндер күрөшү, 68 килограмм; Айпери Медет кызы — кыз-келиндер күрөшү, 76 килограмм; Эрназар Акматалиев — эркин күрөш, 65 килограмм; Үзүр Жусупбеков — грек-рим күрөшү, 97 килограмм; Атабек Азисбеков — грек-рим күрөшү, 87 килограмм; Акжол Махмудов — грек-рим күрөшү, 77 килограмм; Жоламан Шаршенбеков — грек-рим күрөшү, 60 килограмм; Айаал Лазарев — грек-рим күрөшү, 120 килограмм; Дарья Маслова — жеңил атлетика (марафон); Нурсултан Кеңешбеков — жеңил атлетика (1 500 метр); Каныкей Кубанычбекова — ок атуу; Денис Петрашов — сууда сүзүү (100 метр, 200 метр, брасс); Роман Петров — фехтование; Владимир Золоев — дзюдо, 81 килограмм; Бекдоолот Расулбеков — оор атлетика, 96 килограмм. Спорт уюмдарынын өкүлдөрү: Шаршенбек Абдыкеримов — Улуттук олимпиада комитетинин (УОК) президенти; Канат Аманкулов — УОКтун биринчи вице-президенти; Жолдошбек Көлбаев — КР Дзюдо федерациясынын президенти, Азия дзюдо союзунун вице-президенти; Мелис Турганбаев — Азиянын күрөш федерациясынын вице-президенти. УОКтун штабы жана Мамлекеттик спорт агенттиги: Саламат Эргешов — УОКтун башкы катчысы, миссиянын башчысы; Чолпон Жумагазиева — УОКтун кызматкери; Нурлан Исмаилов — Спорттун олимпиадалык түрү боюнча дирекциянын башчысы; Марат Аскарбеков — Жаштар иши, дене тарбия жана спорт агенттигинин анализ жана өнүктүрүү бөлүмүнүн башчысы; Машыктыруучулар жана дарыгерлер: Виктор Суровцев — ок атуу; Александр Черных — фехтование; Азат Эркимбаев — грек-рим күрөшү; Улук Карачолоков — грек-рим күрөшү; Бактыгүл Алишева — дарыгер; Константин Еремич — массажист; Абдужалил Юнусов — дзюдо; Евгений Петрашов — сууда сүзүү; Өмүржан Молдодосов — оор атлетика; Камбар Токтоналиев — оор атлетика; Нурбек Изабеков — кыз-келиндер күрөшү; Байгазы Кенжебаев — кыз-келиндер күрөшү; Татьяна Борисова — жеңил атлетика; Сатыбек Чокаев — жеңил атлетика; Руслан Маджинов — эркин күрөш; Сүймөнкул Табалды уулу — эркин күрөш; Кабыл Макешев — пресс-атташе. Олимпиада оюндары 23-июлда башталат. Мамлекеттик спорт агенттиги кыргызстандык спортчулар оюнга толугу менен даяр экенин билдирди. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 17-июл. — Sputnik. Коронавируска каршы вакцина тукумсуздукка алып келет деген маалымат чындыкка туура келбейт. Бул тууралуу Республикалык иммунопрофлактика борборунун директору Гүлбара Ишенапысова Sputnik Кыргызстан агенттигине билдирди. Буга чейин Жогорку Кеңештин "Ата Мекен" фракциясынан депутаты Шайлообек Атазов "эмдөө коркунучтуу иш-чара" экенин айтып, "тукумсуздукка алып келиши мүмкүн" деген маанидеги пост жарыялаган."Вакцина алуу — бул күмөндүү, коркунучтуу иш-чара болуп жатат. Мага бүгүн маалымат келди. Кээ бир мекемелер мажбурлап берип башташыптыр. Вакцина алуу менен коронавирус жок болот деген эч кандай далил жок. Бир да лабораториядан текшерүүдөн өткөн эмес. Вакцина элибизди келечекте тукумсуздукка алып келүүсү ыктымал. Эксперимент жүргүзүп жатышкан болсо, туура эмес", — деп жазды депутат. Мындан улам редакция Республикалык иммунопрофлактика борборуна кайрылып, бул билдирүү боюнча пикирин укту. ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Кыргызбаев: вакцина алып ооруп калгандар жарым жылдан кийин кайра эмделет"Кыргызстанга алып келинип, эмдөөгө колдонулуп жаткан ар бир вакцина боюнча Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюмунун нускамасы бар. Айтайын дегеним, биз өндүрүүчүлөрдөн жана башка маалымат булактарынан дагы маалымат албайбыз. Бир гана расмий орган болуп эсептелген ДССУнун сунушу менен иш алып барабыз. Аталган уюм берген нускамаларда бир дагы вакцина тукумсуздукка же башка кооптуу ооруларга алып келет деп жазылган эмес", — деди борбордун директору Ишенапысова. Ошондой эле ал буга чейин Жогорку Кеңештин комитеттери менен вакциналар тууралуу талкуу болуп жатканда бир дагы депутат эмдөөгө каршы пикир айтпаганын кошумчалады."Вакцинаны алуу үчүн каражат бөлүү маселеси каралып жатканда биз Жогорку Кеңешке барганбыз. Анда мындай дооматтар айтылган эмес. Эгер депутаттар өзү айтып жаткандай, вакцина тукумсуздукка же башка ооруларга алып келери боюнча так маалыматтар болсо, ошол далилин көрсөтүп анан айтса туура болмок", — деди адис. Белгилей кетсек, 11-июлдан бери өлкөдө калкты жапырт эмдөө жүрүп жатат. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитетинин төрагасы Камчыбек Ташиев кыска убакытка эмгек өргүүгө чыгып, чет өлкөгө учуп кетти. Бул тууралуу УКМКдан билдиришти. Маалыматка караганда, Камчыбек Ташиев чет өлкөдөн ден соолугун калыбына келтирип, жакынкы күндөрү кайра ишке киришет. УКМКнын маалымат кызматы ведомствонун жетекчиси кайсы өлкөгө кеткенин тактаган жок. Эске салсак, 2020-жылдын ноябрь айында Камчыбек Ташиев ден соолугуна байланыштуу ооруканага түшкөн. Ал эми 2021-жылдын февраль айында Германияда жүрөгүнө операция жасалган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Улуттук коопсуздук мамлекеттик комитетинин төрагасы Камчыбек Ташиев кыска убакытка эмгек өргүүгө чыгып, чет өлкөгө учуп кетти. Бул тууралуу УКМКдан билдиришти. ©
Пресс-служба правительства / Сабыр Аильчиев Ташиев жана Ятимовдун чек ара боюнча макулдашкан протоколу жарыяланды Маалыматка караганда, Камчыбек Ташиев чет өлкөдөн ден соолугун калыбына келтирип, жакынкы күндөрү кайра ишке киришет. УКМКнын маалымат кызматы ведомствонун жетекчиси кайсы өлкөгө кеткенин тактаган жок. Эске салсак, 2020-жылдын ноябрь айында Камчыбек Ташиев ден соолугуна байланыштуу ооруканага түшкөн. Ал эми 2021-жылдын февраль айында Германияда жүрөгүнө операция жасалган. | Sputnik_kg |
Бир кездери Бишкекте бөтөлкө чогултуп сатып жүргөн кыз тырышып окуп жогорку билимди Лондондон алган. Бактысын да ошол жактан тапкан. Жолдошу Кыргызстанга келип кайын журту менен бир жылдай жашап кеткен. Sputnik Кыргызстандын кабарчысы Асел менен япон элинин өзгөчөлүктөрү, ашканасы жана блогерлиги тууралуу маек курду. — Саламатсызбы? Алгач өзүңүз тууралуу айта кетсеңиз. — Мен Бишкек шаарында төрөлүп өскөн катардагы жөнөкөй үй-бүлөнүн кызымын. Ата-энем курулуш инженерлери, учурда Кыргызстанда турушат. Төрт бир туугандын улуусумун. Балалыгым 1990-жылдардын көпчүлүк балдарындай эле бөтөлкө, темир чогултуп сатуу менен өттү. Анын акчасына сагыз, "покемон" сатып алып, кайра үстүнө бир аз акча кошуп сатчумун (күлүп). Кийин япониялык жигитке турмушка чыгып, азыркы тапта эки баланы тарбиялап жатабыз. — Жаңылбасам "мектепте жаман окугам" деп жазган экенсиз. Анан кантип окууга өттүңүз? — Ооба, анткени мага мектептин программасы такыр жакчу эмес. Жогорку окуу жайларга башкача таризде акылымды сынап, маектешүү, мотивациялык кат аркылуу алышты. Алгач Токмок шаарында Борбордук Азиядагы Эл аралык университетинде эл аралык мамилелер багытында, андан кийин Лондондо социолог адистигине окудум. ©
Фото / из личного архива Асел Минагавы Кыргызстана Асел Минагава живущая в Японии — Тил үйрөнүүдө кыйынчылыктар жаралган болуш керек. — Учурда кыргыз, орус, англис жана япон тилинде сүйлөй алам. Албетте, буга чейин чет өлкөлөрдө англисче сүйлөгөндүктөн япон тилин үйрөнүү кыйын болду. Японияга биринчи барганда таанышуу жагынан бир аз кыйналдым. Мен япончо кыйратып сүйлөй албайм же алар англис тилин билишпейт. Бирок убакыттын өтүшү менен өздөштүрүп кеттим. — Лондондо жүрүп кантип япониялык жигит менен таанышып, баш кошуп калдыңыз? ©
Photo : Robin Mush Лейлектен АКШга жеткен Нурмухаммед: жүрөк өйүгөн кыялым үчүн келе бердим — Жолдошум Теру менен Лондондогу студенттик кечелердин биринде таанышкам. Толтура адамдын арасынан ошол гана көрүнүп жатты. Үнү да диктордукундай экен. Мени биринчи көргөндө япон кыздарына окшоштуруптур. Жаныма келип япончо кайрылганда мен түшүнбөй англисче "эмне?" деп суроосуна суроо менен жооп бердим. Бирок Теру эле эмес, анын артынан дагы эки бала келип телефон номеримди сурап тажатышты. Негизи мага мындай ызы-чуу жерлер жакпайт. Курбу кыздар болбой алып келишкен. Ошентип аларга жинденип кетип калдым. Бирок үйгө барганда тиги баланы эстеп эч эле уктай албай койдум. Эмне болуп жатканымды түшүнө албадым. Акыры анын номерин таап өзүм жазсам, ал да уктабай мени ойлоп жатканын айтты. Биздин сүйүү ошентип башталган. — Деген менен биздин менталитет башка, мындай учурда ата-эненин макулдугун алуу маселе жаратчу эле... — Жаңы тааныштырайын деп жатканда чындыгында коркком. Теру келип, аэропорттон чыкканда эле атамдарга япон маданиятындагыдай баш ийкеп "Саламатсызбы, менин атым Теру, мен Япониядан келдим" деп саламдашты. Атам да "Йокосо, Теру балам" (кош келдиң, Теру) деп учурашты. Ата-энем жакшы кабыл алгандан кийин жүрөгүм тынчый түштү. Негизи алар заманбап ой жүгүрткөн кишилер. Ошондуктан эч кандай көйгөй жаралган жок. — Жолдошуңуз биринчи келгенде Кыргызстандын элине кандай баа берди? — Экөөбүз Бишкекте бир жыл жүрүп кеткенбиз. Кайра дагы барып жашагысы келет, жаратылышыбызды аябай жактырган. Бирок таштандыларды көрүп "кооз жаратылышты барктабайт экенсиңер" деп айтканы бар. Ал кыргыздардын меймандостугун, ачык мүнөзүн жана боорукерлигин жактырат. Андан башка бизде көпчүлүк бири-бирин тааныганын жана Японияга салыштырмалуу арзанчылык экенин айткан. Теру бизди италиялыктарга окшоштурат. ©
Фото / из личного архива Асел Минагавы Кыргызстана Асел Минагава живущая в Японии — Япониянын каада-салты, маданияты такыр башкача болсо керек. Көнө албай кыйналган жоксузбу? — Ооба, ал жактын маданияты такыр башкача. Япониялыктар дароо эле ачыла бербейт, бир аз уялчаагыраак келишет. Теру экөөбүз кыз-жигит болуп жүргөндө да көпкө чейин мамилебизди досторунан жашырып жүрдү. Жакшынакай эле кыз болсом, неге башкаларга айткысы келбейт деп капаланып да жүрдүм. Көрсө бул алардын маданиятына байланыштуу экен. Бир жолу досторубуз менен отуруп калдык. Адатыбызча экөөбүз эки жакка бөлүнүп кеттик. Бир убакта кыздар менен чогуу турган жерибизге бир топ бала келип, сөзгө тартып калышты. Теру улам биз тарапты кылчайып карап коёт. Акыры сыр бербей жаныбызга келди. Капысынан бир жигит анын көзүнчө мени жолугушууга чакырып жатпайбы. Теру эмне дейт экен деп унчукпай карап турсам "эч жакка барбайт, ал менин сүйлөшкөн кызым" деп үн катты. Ошондон кийин гана башкалар бизди кыз-жигит катары көрө баштады. Уялчаактыктан башка алар биздей меймандос эмес, бирок абдан эмгекчил, чынчыл адамдар. Ар дайым берген убадасын аткарып, ишин аягына чейин бүтүрүшөт. — Ал жакта үй-бүлөлүк жашоо тартиби кандай? ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Жаңыдан аралашкандар да 300 доллар алышат. КРдеги маянасы жогору кесиптин сыры — Тилекке каршы, мен бүтүндөй япон элинин атынан сүйлөй албайм. Бирок ар бир үй-бүлөнүн өзүнүн баалуулуктары бар. Кимдир бирөө үчүн үй-бүлө маанилүү. Ал көп акча таап балдарын багышы керек. Дагы бирөө үчүн карьера биринчи орунда турат. Аларга көп иштеп, карьерасын тургузуу жакшыраак. А биз үчүн үй-бүлөбүз кудайдан берилген эң жакшы белек. Биз бири-бирибизди коргоп, билген нерсебизди үйрөтүп, жардам беришибиз керек. Мага алардын маданиятындагы жеке, үй-бүлөлүк мамилелерине кийлигишпегени, бирөөгө кантип жашоону үйрөтпөгөнү жагат. Ар ким өз көз карашын бирөөгө таңуулабай жашайт. Ал эми ачык-айрым болбогону бир аз жага бербейт. Бирок бул ошол элдин өзгөчөлүгү, аны өзгөртпөйт элем. Япондор өтө токтоо, эмоцияга алдырбаган адамдар. — Алардын тамактануу маданияты да өзгөчө, баары эле чөп-чар деп калышат. — Японияда тамактануу — бул бүтүндөй чоң бир искусство. Тамак-аш жөнүндө сүйлөшкөндү, эксперимент жүргүзгөндү жакшы көрүшөт. Бул өзгөчөлүк алардын маданияты болуп эсептелет. Көбүнчө жашы улуулар үчүн тамак тең салмактуу, пайдалуу жана даамдуу болушу керек. Алар балыкты, жашылча-жемишти жана, сиз айткандай, чөп-чарды көбүрөөк жешет. — Бизде япон аялдары кеч улгаят деген түшүнүк калыптанып калган. Мунун сыры эмнеде? — Албетте, аялдар бардык жерде сөзсүз картайышат. Бирок япон айымдары ар дайым өзүн жакшы карап, көп басууга, аз тамактанууга көңүл бурушат. Атайын эсептелген калориядагы тамактар менен азыктанганга аракет кылышат. Тынымсыз кыймыл-аракетте болгону үчүн кеч улгайышат. ©
Фото / из личного архива Асел Минагавы Кыргызстана Асел Минагава живущая в Японии — Туура тамактануу боюнча адис экенсиз. Кайдан билим алдыңыз? — Америкалык нутрициологдордон онлайн билим алгам. Пандемияга байланыштуу офлайн окууга мүмкүнчүлүгүм болгон жок. Азыр Россиядагы академиялардын биринде билимимди жогорулатып жатам, буюрса октябрь айында бүтүрөм. — Туура тамактанууга өткөнүңүзгө эмне түрткү болду? ©
Фото / Руслан Мыктаев Ырчы Сырга: жактырган жигитке арнап жазган ырым элге таанытты — Төрөттөн кийин иммунитетим кескин төмөндөп, депрессияга түшүп калдым. Муундарым, башым катуу ооруп, бетиме безетки чыгып, булардын айынан 27 килограмм арыктадым. Ар кандай дарыгерлерге кайрылып, барбаган жерим калган жок. Бирөө стресстин айынан десе, башкасы төрөткө шылтап, кыскасы, ар кандай антибиотиктерди ичип, ашказаным да ооруп калды. Бул учур мен үчүн тозоктогудай сезилди. Анан туура тамактанууну изилдеп, пайдалуу азыктарды колдонуу менен айыктым. Негизи бардык нерсенин артында бир жакшылык бар экен. Мындай нерсени башымдан өткөрбөсөм, диетологияга келбейт болчумун. Өзүм эле эмес, эми башка энелерге да тамак-аш аркылуу жардам берем. — Баракчаңызда көбүнчө эмнелер жөнүндө бөлүшөсүз, аудиторияңыздын көпчүлүгү кайсы жактан? — Блогумда тамак-аш, өзүн-өзү өнүктүрүү, бала тарбиялоо жана япон маданияты жөнүндө айтып турам. Көбүнчө окуялар менен, күнүмдүк жасаган ишимди, "лайфхактар" жана тамак жасоону чагылдырам. Негизинен менин аудиториям дүйнөнүн ар кайсы бурчунан. Көпчүлүгүн Россия, Казакстан, Украина жана биздин өлкөдөгүлөр түзөт. Анын ичинен балалуу аялдар басымдуулук кылат. Менин блогум аркылуу миллиондогон аялдар ден соолугун чыңдап алышын каалайм. Мындан ары дагы ушул иштин үстүндө иштей берем. ©
Фото / из личного архива Асел Минагавы Кыргызстана Асел Минагава живущая в Японии — Көпчүлүк айымдар ашыкча салмак менен күрөшүп жүргөнүн көп көрөбүз. Ал да туура эмес тамактануудан болушу мүмкүнбү? — Мен дайыма айымдарга туура максат коюш керектигин айтып келем. Алгач семирип жаткан себебин аныкташ керек. Анткени ашыкча салмакты кайсы бир дарт шарттайт. Ошондуктан арыктоо үчүн эмес, чың ден соолукка жетүү үчүн максат коюу керек. Толуп кеткен айымдар бир эле мезгилде жүрөк оорусуна дагы чалдыгышы мүмкүн. Ага калкан сымал без көйгөйлөрү же гормондук системанын бузулушу себеп болот. Бул нерсе менен күрөшүү үчүн жашоо образын жана тамактануу режимин өзгөртүү маанилүү. — Сиздер балдарыңыздарды кандай тарбиялайсыздар? Негизи эле япондордо балага кандай мамиле жасайт? ©
Фото / из личного архива Гулшаны Сатаровой Эл аралык спорт чебери болгон алгачкы кыргыз кызы. Жөө күлүк Сатарова менен маек — Менден "Асел, Японияда 6 жашка чейин балдарга эч нерсеге тыюу салынбайт деген чынбы?" деп сурашат. Мунун баары туура эмес калыптанып калган ойлор. Тескерисинче, бул жерде ата-эне балдарына көп нерселерге тыюу салышат. Мисалы, коомдук жайларда ызы-чуу чыгарбоого, таштанды ыргытпаганга, аксакалдарга сөзсүз сый мамиле кылууга үйрөтөт. Ата-энелер балдары менен эрезеге жеткендей сүйлөшөт. Менин кызымдын аты Инори Мария, ал эми баламдыкы Аюму Нур. Аларды жолдошум экөөбүз "сүйгүлө, сыйлагыла, үйрөткүлө жана коргогула" принцибинде тарбиялайбыз. Үйдө баары график жана тартип менен аткарылат. Кечки саат 20:00дө сөзсүз укташат. Биз үйдө көп китеп окуп, балдар менен тез-тез сүйлөшүп турабыз. Үйдө жашыруун жай бар, ал жакта балдарыбыз тарткан сүрөттөрүн, ар кандай буюмдарды сакташат. Көбүнчө алар менен ойноп жатканда же баарлашуу учурунда руханий жактан дагы өнүгүүсүнө жардам бергенге аракет кылабыз. Бул өтө маанилүү . — Жолдошуңуз эмне менен алектенет? — Ал кесиби боюнча химик-инженер. Бирок учурда IT тармагында инженер болуп иштеп жатат. — Кыргызстанга келүү планыңызда барбы? — Албетте, алдыда пландар бар. Жакын арада пандемия боюнча абал оңолот деп үмүттөнөбүз. Абал турукташса эле мурункудай кеңири барып-келип калабыз. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. АКШ президенти Жо Байдендин администрациясы куралдуу күчтөрүн Афганистандан чыгарып жатканына байланыштуу бул өлкөнүн америкалыктарга жардам берген тогуз миңдей жаранына баш калкалоо берүүнү Борбор Азия өлкөлөрүнөн суранып жатат. Бул тууралуу Bloomberg басылмасы жазды. Маалыматка караганда, Вашингтон өз жардамчыларын Казакстан, Өзбекстан жана Тажикстан мамлекеттерине жайгаштырууну көздөп жатат. Афганистан жарандары башка өлкөлөрдө АКШ аскерлери чыгып кеткенге чейин, тагыраагы, 11-сентябрга чейин туруп турушу керек. ©
AFP 2021 / NOORULLAH SHIRZADA Талибдер Афганистандын түндүгүн "тегиздеп", Борбор Азияга "чок таштаганы" турабы? Буга чейин New York Times АКШнын Ак үйдөгү ишенимдүү маалымат булагына таянып Америка өз жоокерлерин Афганистандан алып чыгып кеткенге чейин алар менен кызматташкан жергиликтүү жарандарды башка өлкөгө чыгарып турарын жазган. Мунун негизги себеби — АКШлыктар менен кызматташкан жергиликтүүлөрдү талибандардан коргоо экени айтылган. Ошол эле учурда кийин бул адамдарга АКШ визасы берилет деген кепилдик жок экенин жазгандар бар. Эске салсак, АКШ Афганистандан аскерлерин быйылкы жылдын 11-сентябрына чейин чыгарып кетет."Талибан" — бир катар өлкөлөрдө тыюу салынган террордук уюм | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 3-июл. — Sputnik. Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Азербайжанга болгон иш сапарынын алкагында Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарова менен жолукканын ТИМ кабарлады. Министр Бакуга чакырганы үчүн спикерге ыраазычылык билдирип, Жогорку Кеңештин төрагасы Талант Мамытовдун саламын жолдогон. Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Азербайжанга болгон иш сапарынын алкагында Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарова менен жолукту ©
Фото / пресс-служба МИД КР Министр Бакуга чакырганы үчүн спикерге ыраазычылык билдирип, Жогорку Кеңештин төрагасы Талант Мамытовдун саламын жолдогон. ©
Фото / пресс-служба МИД КР 1 / 2 ©
Фото / пресс-служба МИД КР Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев Азербайжанга болгон иш сапарынын алкагында Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарова менен жолукту Казакбаев Кыргызстанда боордош Азербайжан элинин ийгиликтерине жана жетишкендиктерине ар дайым кубанып тургандыгын белгиледи. Президенттин туура жүргүзгөн саясаты менен Азербайжан дүйнөлүк аренада эл аралык позицияларын кыйла бекемдегенине токтолуп, президенттик шайлоого, референдумга жана жергиликтүү кеңештерге эл аралык байкоочуларын жибергендиги үчүн ыраазычылык билдирди."Тараптар саясий-экономикалык, маданий-гуманитардык жана башка тармактардагы эки тараптуу кыргыз-азербайжан мамилелерин талкуулашты, аларды мындан ары өнүктүрүүнүн жана жаңы сапаттык деңгээлге чыгаруунун маанилүүлүгүн белгилешти. Буга байланыштуу КР тышкы иштер министри эки өлкөнүн парламенттеринин маанилүү ролун жана эки тараптуу парламенттер аралык кызматташтыгын белгиледи", — деп айтылат маалыматта. Азербайжан парламентинин башчысы эки өлкөнүн күн тартибинде эки тараптуу кызматташуунун укуктук базасын кеңейтүү маселеси тургандыгын жана Милли Межлис бул келишимдер түзүлгөндөн кийин аларды ратификациялоонун тиешелүү жол-жобосун өткөрүүгө даяр экендигин айткан. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Жапаров Европа өнүктүрүү банкынын президенти менен видео аркылуу сүйлөштү Парламенттер аралык кызматташуу жөнүндө Гафарова эки өлкөнүн парламенттеринде достук мамиленин маанилүү ролун айтып, Азербайжан тарап Кыргызстан менен Азербайжандын ортосундагы кызматташтыкты жаңы баскычка чыгаруу зарылчылыгын белгиледи. Жолугушуунун аягында министр Казакбаев Азербайжандын Милли Межлисинин төрагасы Сахиба Гафарованы Кыргызстанга келип кетүүгө чакырды. Буга чейин ТИМ кесиптеши менен жолуккан министр Бакуга президент Жапаровдун кайрылуусун жеткирүү үчүн жөнөп кеткенин кабарлаган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Нуржан Шайлдабекова кайрадан Борбордук шайлоо комиссиясынын төрайымы болуп тандалды. Бул тууралуу БШКнын жыйынында маалым болду. Белгилей кетсек, ушул жумада БШКнын жаңы курамы түзүлдү. Көпчүлүк добуш менен Шайлдабекова төрайым болуп, ага комиссиянын 11 мүчөсү “макул”, бирөө "каршы" деген добуш берген. Белгилей кетсек, Шайлдабекова БШКга буга чейин да төрайым болчу. Аталган кызматты ал беш жылдан бери башкарып, бир нече шайлоону өткөргөн. ©
Sputnik / Алексей Майшев БШК Бишкек, Ош, Токмок шаарларына шайлоо бюллетендерин жиберди БШКнын жетекчилигине президент беш, Жогорку Кеңеш беш талапкерди көрсөткөн. Президенттик квота менен сунушталган талапкерлер: Нуржан Шайлдабекова, Марс Наспеков, Анар Дубанбаева, Нурлан Койчукеев, Акбалык Жумалиева, Айдана Жупуева. Ал эми Жогорку Кеңеш сунуштаган талапкерлер: Узарбек Жылкыбаев (КСДП), Акылбек Эшимов (“Кыргызстан”), Кайрат Маматов ("Республика — Ата-Журт"), Тынчтык Шайназаров ("Өнүгүү-Прогресс"), Абдыжапар Бекматов ("Бир бол"), Искендер Гайпкулов ("Ата Мекен"). | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Нуржан Шайлдабекова кайрадан Борбордук шайлоо комиссиясынын төрайымы болуп тандалды. Бул тууралуу БШКнын жыйынында маалым болду. Белгилей кетсек, ушул жумада БШКнын жаңы курамы түзүлдү. Көпчүлүк добуш менен Шайлдабекова төрайым болуп, ага комиссиянын 11 мүчөсү “макул”, бирөө "каршы" деген добуш берген. Шайлдабекова БШКга буга чейин да төрайым болчу. Аталган кызматты ал беш жылдан бери башкарып, бир нече шайлоону өткөргөн. ©
Sputnik / Алексей Майшев БШК Бишкек, Ош, Токмок шаарларына шайлоо бюллетендерин жиберди БШКнын жетекчилигине президент беш, Жогорку Кеңеш беш талапкерди көрсөткөн. Президенттик квота менен сунушталган талапкерлер: Нуржан Шайлдабекова, Марс Наспеков, Анар Дубанбаева, Нурлан Койчукеев, Акбалык Жумалиева, Айдана Жупуева. Ал эми Жогорку Кеңеш сунуштаган талапкерлер: Узарбек Жылкыбаев (КСДП), Акылбек Эшимов (“Кыргызстан”), Кайрат Маматов ("Республика — Ата-Журт"), Тынчтык Шайназаров ("Өнүгүү-Прогресс"), Абдыжапар Бекматов ("Бир бол"), Искендер Гайпкулов ("Ата Мекен"). | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Нуржан Шайлдабекова кайрадан Борбордук шайлоо комиссиясынын төрайымы болуп тандалды. Бул тууралуу БШКнын жыйынында маалым болду. Ушул жумада БШКнын жаңы курамы түзүлгөн. Көпчүлүк добуш менен Шайлдабекова төрайым болуп, ага комиссиянын 11 мүчөсү “макул”, бирөө "каршы" деген добуш берген. Шайлдабекова БШКга буга чейин да төрайым болчу. Аталган кызматты ал беш жылдан бери башкарып, бир нече шайлоону өткөргөн. ©
Sputnik / Алексей Майшев БШК Бишкек, Ош, Токмок шаарларына шайлоо бюллетендерин жиберди БШКнын жетекчилигине президент беш, Жогорку Кеңеш беш талапкерди көрсөткөн. Президенттик квота менен сунушталган талапкерлер: Нуржан Шайлдабекова, Марс Наспеков, Анар Дубанбаева, Нурлан Койчукеев, Акбалык Жумалиева, Айдана Жупуева. Ал эми Жогорку Кеңеш сунуштаган талапкерлер: Узарбек Жылкыбаев (КСДП), Акылбек Эшимов (“Кыргызстан”), Кайрат Маматов ("Республика — Ата-Журт"), Тынчтык Шайназаров ("Өнүгүү-Прогресс"), Абдыжапар Бекматов ("Бир бол"), Искендер Гайпкулов ("Ата Мекен"). | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Шаардык кеңештердин депутаттарын шайлоого карата милиция кызматкерлери бүгүндөн баштап күчөтүлгөн тартипте иштөөгө өттү. Бул тууралуу Ички иштер министрлигинин маалымат кызматы билдирди. Коомдук тартипти сактоо үчүн 3000дей милиция кызматкери тартылган. Ошондой эле элдик кошуундар дагы жардам көрсөтөт. Ал эми миңден ашуун милиционер шайлоо участкаларына бекитилген."Коюлган тапшырмаларды натыйжалуу аткаруу үчүн укук коргоо органдарынын ыкчам штабы түзүлдү. Коомдук тартипти камсыздоо боюнча комплекстүү иш-чаралардын планы иштелип чыгып Бишкек, Ош жана Токмок шаардык милицияларына жөнөтүлгөн. ИИМдин кызматкерлерине БШК менен биргеликте онлайн-методикалык окуулар өткөрүлүүдө. Милиция кызматкерлери 9-12-июль күндөрү күчөтүлгөн тартипте иштейт", — деп айтылат маалыматта. Белгилей кетсек, ушул жекшембиде Бишкек, Ош жана Токмок шаардык кеңештеринин депутаттарын шайлоо өтөт. Бул күнү 326 шайлоо участкасы ачылат. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Талибдер тажик-афган чек арасынын дээрлик 100 пайызын көзөмөлдөп жатат. Бул тууралуу ЖККУнун бириктирилген штабынын начальниги Анатолий Сидоров RT телеканалына маек берип жатып билдиргенин Sputnik Тажикстан агенттиги жазды."Талибан" кыймылынын согушкерлери бир ай мурда эле Афганистан тараптан мамлекеттик чек аранын аймактарын акырындан баса баштаган. Июлга чейин алар 700 чакырымына ээлик кылып калышкан. Биз Тажикстанга келсек мамлекеттик чек аранын дээрлик баары талибдердин көзөмөлүнө өтүп кетиптир", — деди Сидоров. Чек арадагы кырдаалды өздөштүрүп чыккан атайын топ да ушундай бүтүмгө келгени айтылды. ЖККУ өкүлдөрү тажик аскерлеринин жогорку даярдыгын көрүп, чек араны кайтаруу үчүн азырынча кошумча күч тартуу зарылдыгы жок экенин белгилеген. ©
AFP 2021 / NASEER SADEQ Союздаштар кол сунат: тажик-афган чек арасында ЖККУнун ыкчам тобу иштөөдө Бирок эгер чек арада кырдаал оорлошуп, коркунуч жарала турган болсо, анда Тажикстанга жардам берүү үчүн ЖККУнун чечими менен болгон күч ошол жакка тартылары кошумчаланды. Эске салсак, "Талибандын" согушкерлери АКШ өлкөдөн аскерлерин чыгарып кете баштаганда, тагыраагы, июнь айынын ортосунан тарта күч алган. Согушкерлердин карамагына Бадахшан провинциясынын бир нече аймагы өтүп, афган чек арачылары аргасыздан Тажикстандын аймагына киришкен. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Баткенде тажик чек арачыларынын кол салуусунан Кыргызстандын Чек ара кызматынын бир аскери каза болду. Бул тууралуу УКМКнын Чек ара кызматынан билдиришти. Набыт болгон жаран 27 жаштагы сержант Хуснидин Хожиев экени айтылат."Тажик чек арачыларынын Кыргызстандын чек ара нарядына куралдуу кол салуусунан бир аскер кызматкери каза болду. Анын өлүмүнүн чоо-жайы такталууда. Алдын ала маалымат боюнча, тажик тарапта дагы каза болгондор менен жаракат алгандар бар", — деп айтылат маалыматта. ©
Sputnik / Игорь Егоров Чек ара кызматы: кыргыз-тажик чек арасында кайрадан атышуу болду Окуя болгон жерде учурда УКМКнын Чек ара кызматынын Баткен облусу боюнча жетекчиси Кыялбек Төлөнбаев жана күч түзүмдөрүнүн башчылары жүрөт. Кыргызстан менен Тажикстандын Чек ара кызматынын өкүлдөрү аталган фактыны териштирүү иштерин улантууда. Белгилей кетсек, кечээ, 8-июлда, саат 17:00дөр чамасында Баткен облусунун Лейлек районунун аймагындагы Чашмагилдан ашуусунда Кыргызстандын чек ара нарядына тажик тарап күтүүсүз жерден кол салган. Мындан улам аскерлердин ортосунда атышуу болгон. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik."Кант" авиабазасынын аскерлери терроризмге каршы окутуулардын жүрүшүндө "барымтадагыларды бошотту". Бул тууралуу базанын маалымат кызматы кабарлады."Кант" авиабазасынын аскерлери терроризмге каршы окутуулардын жүрүшүндө "барымтадагыларды бошотту" ©
Фото / пресс-служба авиабазы ОДКБ "Кант" Сценарий боюнча диверсиялык топтор аскердик базанын аймагына кирип, ичинде адамдар бар административдик имараттын бирин басып алышкан ©
Фото / пресс-служба авиабазы ОДКБ "Кант" Терроризмге каршы топ БТР-82АМ үлгүсүндөгү техника менен "террорчулар" басып алган имаратка барышкан ©
Фото / пресс-служба авиабазы ОДКБ "Кант" Аскерлер ал жакты курчап, инженердик, радиациялык, химиялык жана биологиялык чалгындоо иштерин жүргүзүшкөн ©
Фото / пресс-служба авиабазы ОДКБ "Кант" Андан соң адамдарды эвакуациялап, куралчан адамдарды колго түшүрүшкөнү айтылды. ©
Фото / пресс-служба авиабазы ОДКБ "Кант" 1 / 5 ©
Фото / пресс-служба авиабазы ОДКБ "Кант""Кант" авиабазасынын аскерлери терроризмге каршы окутуулардын жүрүшүндө "барымтадагыларды бошотту" Сценарий боюнча диверсиялык топтор аскердик базанын аймагына кирип, ичинде адамдар бар административдик имараттын бирин басып алышкан. Терроризмге каршы топ БТР-82АМ үлгүсүндөгү техника менен "террорчулар" басып алган имаратка барышкан. ©
Фото / пресс-служба авиабазы ОДКБ "Кант""Кант" авиабазасынын аскерлери балдарга өрт коопсуздугун үйрөттү. Сүрөт Аскерлер ал жакты курчап, инженердик, радиациялык, химиялык жана биологиялык чалгындоо иштерин жүргүзүшкөн. Андан соң адамдарды эвакуациялап, куралчан адамдарды колго түшүрүшкөнү айтылды. Окутууга 50гө чукул аскер жана 10дой атайын техника тартылган. Канттагы биргелешкен аскердик база — Тез аракетке келүүчү жамааттык күчтөрдүн бир бөлүгү. Ал ЖККУ мамлекеттеринин коопсуздугун абадан коргоп, камсыздап турат. Базада штурм жасоочу Су-25 учактары менен Ми-8 тик учактары бар. | Sputnik_kg |
Бир кездери Бишкекте бөтөлкө чогултуп сатып жүргөн кыз тырышып окуп жогорку билимди Лондондон алган. Бактысын да ошол жактан тапкан. Жолдошу Кыргызстанга келип кайын журту менен бир жылдай жашап кеткен. Sputnik Кыргызстандын кабарчысы Асел менен япон элинин өзгөчөлүктөрү, ашканасы жана блогерлиги тууралуу маек курду. — Саламатсызбы? Алгач өзүңүз тууралуу айта кетсеңиз. — Мен Бишкек шаарында төрөлүп өскөн катардагы жөнөкөй үй-бүлөнүн кызымын. Ата-энем курулуш инженерлери, учурда Кыргызстанда турушат. Төрт бир туугандын улуусумун. Балалыгым 1990-жылдардын көпчүлүк балдарындай эле бөтөлкө, темир чогултуп сатуу менен өттү. Анын акчасына сагыз, "покемон" сатып алып, кайра үстүнө бир аз акча кошуп сатчумун (күлүп). Кийин япониялык жигитке турмушка чыгып, азыркы тапта эки баланы тарбиялап жатабыз. — Жаңылбасам "мектепте жаман окугам" деп жазган экенсиз. Анан кантип окууга өттүңүз? — Ооба, анткени мага мектептин программасы такыр жакчу эмес. Жогорку окуу жайларга башкача таризде акылымды сынап, маектешүү, мотивациялык кат аркылуу алышты. Алгач Токмок шаарында Борбордук Азиядагы Эл аралык университетинде эл аралык мамилелер багытында, андан кийин Лондондо социолог адистигине окудум. ©
Фото / из личного архива Асел Минагавы Кыргызстандык Асел Минагава Японияга келин болгон. Ал япон маданияты, туура тамактануу, өзүн-өзү өнүктүрүү жана бала тарбиялоо боюнча маалыматтары менен социалдык тармактарда активдүү бөлүшүп турат — Тил үйрөнүүдө кыйынчылыктар жаралган болуш керек. — Учурда кыргыз, орус, англис жана япон тилинде сүйлөй алам. Албетте, буга чейин чет өлкөлөрдө англисче сүйлөгөндүктөн япон тилин үйрөнүү кыйын болду. Японияга биринчи барганда таанышуу жагынан бир аз кыйналдым. Мен япончо кыйратып сүйлөй албайм же алар англис тилин билишпейт. Бирок убакыттын өтүшү менен өздөштүрүп кеттим. — Лондондо жүрүп кантип япониялык жигит менен таанышып, баш кошуп калдыңыз? ©
Photo : Robin Mush Лейлектен АКШга жеткен Нурмухаммед: жүрөк өйүгөн кыялым үчүн келе бердим — Жолдошум Теру менен Лондондогу студенттик кечелердин биринде таанышкам. Толтура адамдын арасынан ошол гана көрүнүп жатты. Үнү да диктордукундай экен. Мени биринчи көргөндө япон кыздарына окшоштуруптур. Жаныма келип япончо кайрылганда мен түшүнбөй англисче "эмне?" деп суроосуна суроо менен жооп бердим. Бирок Теру эле эмес, анын артынан дагы эки бала келип телефон номеримди сурап тажатышты. Негизи мага мындай ызы-чуу жерлер жакпайт. Курбу кыздар болбой алып келишкен. Ошентип аларга жинденип кетип калдым. Бирок үйгө барганда тиги баланы эстеп эч эле уктай албай койдум. Эмне болуп жатканымды түшүнө албадым. Акыры анын номерин таап өзүм жазсам, ал да уктабай мени ойлоп жатканын айтты. Биздин сүйүү ошентип башталган. — Деген менен биздин менталитет башка, мындай учурда ата-эненин макулдугун алуу маселе жаратчу эле... — Жаңы тааныштырайын деп жатканда чындыгында коркком. Теру келип, аэропорттон чыкканда эле атамдарга япон маданиятындагыдай баш ийкеп "Саламатсызбы, менин атым Теру, мен Япониядан келдим" деп саламдашты. Атам да "Йокосо, Теру балам" (кош келдиң, Теру) деп учурашты. Ата-энем жакшы кабыл алгандан кийин жүрөгүм тынчый түштү. Негизи алар заманбап ой жүгүрткөн кишилер. Ошондуктан эч кандай көйгөй жаралган жок. — Жолдошуңуз биринчи келгенде Кыргызстандын элине кандай баа берди? — Экөөбүз Бишкекте бир жыл жүрүп кеткенбиз. Кайра дагы барып жашагысы келет, жаратылышыбызды аябай жактырган. Бирок таштандыларды көрүп "кооз жаратылышты барктабайт экенсиңер" деп айтканы бар. Ал кыргыздардын меймандостугун, ачык мүнөзүн жана боорукерлигин жактырат. Андан башка бизде көпчүлүк бири-бирин тааныганын жана Японияга салыштырмалуу арзанчылык экенин айткан. Теру бизди италиялыктарга окшоштурат. ©
Фото / из личного архива Асел Минагавы Асел Минагава: учурда кыргыз, орус, англис жана япон тилинде сүйлөй алам. Албетте, буга чейин чет өлкөлөрдө англисче сүйлөгөндүктөн япон тилин үйрөнүү кыйын болду. Японияга биринчи барганда таанышуу жагынан бир аз кыйналдым — Япониянын каада-салты, маданияты такыр башкача болсо керек. Көнө албай кыйналган жоксузбу? — Ооба, ал жактын маданияты такыр башкача. Япониялыктар дароо эле ачыла бербейт, бир аз уялчаагыраак келишет. Теру экөөбүз кыз-жигит болуп жүргөндө да көпкө чейин мамилебизди досторунан жашырып жүрдү. Жакшынакай эле кыз болсом, неге башкаларга айткысы келбейт деп капаланып да жүрдүм. Көрсө бул алардын маданиятына байланыштуу экен. Бир жолу досторубуз менен отуруп калдык. Адатыбызча экөөбүз эки жакка бөлүнүп кеттик. Бир убакта кыздар менен чогуу турган жерибизге бир топ бала келип, сөзгө тартып калышты. Теру улам биз тарапты кылчайып карап коёт. Акыры сыр бербей жаныбызга келди. Капысынан бир жигит анын көзүнчө мени жолугушууга чакырып жатпайбы. Теру эмне дейт экен деп унчукпай карап турсам "эч жакка барбайт, ал менин сүйлөшкөн кызым" деп үн катты. Ошондон кийин гана башкалар бизди кыз-жигит катары көрө баштады. Уялчаактыктан башка алар биздей меймандос эмес, бирок абдан эмгекчил, чынчыл адамдар. Ар дайым берген убадасын аткарып, ишин аягына чейин бүтүрүшөт. — Ал жакта үй-бүлөлүк жашоо тартиби кандай? ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Жаңыдан аралашкандар да 300 доллар алышат. КРдеги маянасы жогору кесиптин сыры — Тилекке каршы, мен бүтүндөй япон элинин атынан сүйлөй албайм. Бирок ар бир үй-бүлөнүн өзүнүн баалуулуктары бар. Кимдир бирөө үчүн үй-бүлө маанилүү. Ал көп акча таап балдарын багышы керек. Дагы бирөө үчүн карьера биринчи орунда турат. Аларга көп иштеп, карьерасын тургузуу жакшыраак. А биз үчүн үй-бүлөбүз кудайдан берилген эң жакшы белек. Биз бири-бирибизди коргоп, билген нерсебизди үйрөтүп, жардам беришибиз керек. Мага алардын маданиятындагы жеке, үй-бүлөлүк мамилелерине кийлигишпегени, бирөөгө кантип жашоону үйрөтпөгөнү жагат. Ар ким өз көз карашын бирөөгө таңуулабай жашайт. Ал эми ачык-айрым болбогону бир аз жага бербейт. Бирок бул ошол элдин өзгөчөлүгү, аны өзгөртпөйт элем. Япондор өтө токтоо, эмоцияга алдырбаган адамдар. — Алардын тамактануу маданияты да өзгөчө, баары эле чөп-чар деп калышат. — Японияда тамактануу — бул бүтүндөй чоң бир искусство. Тамак-аш жөнүндө сүйлөшкөндү, эксперимент жүргүзгөндү жакшы көрүшөт. Бул өзгөчөлүк алардын маданияты болуп эсептелет. Көбүнчө жашы улуулар үчүн тамак тең салмактуу, пайдалуу жана даамдуу болушу керек. Алар балыкты, жашылча-жемишти жана, сиз айткандай, чөп-чарды көбүрөөк жешет. — Бизде япон аялдары кеч улгаят деген түшүнүк калыптанып калган. Мунун сыры эмнеде? — Албетте, аялдар бардык жерде сөзсүз картайышат. Бирок япон айымдары ар дайым өзүн жакшы карап, көп басууга, аз тамактанууга көңүл бурушат. Атайын эсептелген калориядагы тамактар менен азыктанганга аракет кылышат. Тынымсыз кыймыл-аракетте болгону үчүн кеч улгайышат. ©
Фото / из личного архива Асел Минагавы Асел Минагава: Япониянын маданияты такыр башкача. Алар дароо эле ачыла бербейт, бир аз уялчаагыраак келишет — Туура тамактануу боюнча адис экенсиз. Кайдан билим алдыңыз? — Америкалык нутрициологдордон онлайн билим алгам. Пандемияга байланыштуу офлайн окууга мүмкүнчүлүгүм болгон жок. Азыр Россиядагы академиялардын биринде билимимди жогорулатып жатам, буюрса октябрь айында бүтүрөм. — Туура тамактанууга өткөнүңүзгө эмне түрткү болду? ©
Фото / Руслан Мыктаев Ырчы Сырга: жактырган жигитке арнап жазган ырым элге таанытты — Төрөттөн кийин иммунитетим кескин төмөндөп, депрессияга түшүп калдым. Муундарым, башым катуу ооруп, бетиме безетки чыгып, булардын айынан 27 килограмм арыктадым. Ар кандай дарыгерлерге кайрылып, барбаган жерим калган жок. Бирөө стресстин айынан десе, башкасы төрөткө шылтап, кыскасы, ар кандай антибиотиктерди ичип, ашказаным да ооруп калды. Бул учур мен үчүн тозоктогудай сезилди. Анан туура тамактанууну изилдеп, пайдалуу азыктарды колдонуу менен айыктым. Негизи бардык нерсенин артында бир жакшылык бар экен. Мындай нерсени башымдан өткөрбөсөм, диетологияга келбейт болчумун. Өзүм эле эмес, эми башка энелерге да тамак-аш аркылуу жардам берем. — Баракчаңызда көбүнчө эмнелер жөнүндө бөлүшөсүз, аудиторияңыздын көпчүлүгү кайсы жактан? — Блогумда тамак-аш, өзүн-өзү өнүктүрүү, бала тарбиялоо жана япон маданияты жөнүндө айтып турам. Көбүнчө окуялар менен, күнүмдүк жасаган ишимди, "лайфхактар" жана тамак жасоону чагылдырам. Негизинен менин аудиториям дүйнөнүн ар кайсы бурчунан. Көпчүлүгүн Россия, Казакстан, Украина жана биздин өлкөдөгүлөр түзөт. Анын ичинен балалуу аялдар басымдуулук кылат. Менин блогум аркылуу миллиондогон аялдар ден соолугун чыңдап алышын каалайм. Мындан ары дагы ушул иштин үстүндө иштей берем. ©
Фото / из личного архива Асел Минагавы Асел Минагава: менин кызымдын аты Инори Мария, ал эми баламдыкы Аюму Нур. Аларды жолдошум экөөбүз "сүйгүлө, сыйлагыла, үйрөткүлө жана коргогула" принцибинде тарбиялайбыз — Көпчүлүк айымдар ашыкча салмак менен күрөшүп жүргөнүн көп көрөбүз. Ал да туура эмес тамактануудан болушу мүмкүнбү? — Мен дайыма айымдарга туура максат коюш керектигин айтып келем. Алгач семирип жаткан себебин аныкташ керек. Анткени ашыкча салмакты кайсы бир дарт шарттайт. Ошондуктан арыктоо үчүн эмес, чың ден соолукка жетүү үчүн максат коюу керек. Толуп кеткен айымдар бир эле мезгилде жүрөк оорусуна дагы чалдыгышы мүмкүн. Ага калкан сымал без көйгөйлөрү же гормондук системанын бузулушу себеп болот. Бул нерсе менен күрөшүү үчүн жашоо образын жана тамактануу режимин өзгөртүү маанилүү. — Сиздер балдарыңыздарды кандай тарбиялайсыздар? Негизи эле япондордо балага кандай мамиле жасайт? ©
Фото / из личного архива Гулшаны Сатаровой Эл аралык спорт чебери болгон алгачкы кыргыз кызы. Жөө күлүк Сатарова менен маек — Менден "Асел, Японияда 6 жашка чейин балдарга эч нерсеге тыюу салынбайт деген чынбы?" деп сурашат. Мунун баары туура эмес калыптанып калган ойлор. Тескерисинче, бул жерде ата-эне балдарына көп нерселерге тыюу салышат. Мисалы, коомдук жайларда ызы-чуу чыгарбоого, таштанды ыргытпаганга, аксакалдарга сөзсүз сый мамиле кылууга үйрөтөт. Ата-энелер балдары менен эрезеге жеткендей сүйлөшөт. Менин кызымдын аты Инори Мария, ал эми баламдыкы Аюму Нур. Аларды жолдошум экөөбүз "сүйгүлө, сыйлагыла, үйрөткүлө жана коргогула" принцибинде тарбиялайбыз. Үйдө баары график жана тартип менен аткарылат. Кечки саат 20:00дө сөзсүз укташат. Биз үйдө көп китеп окуп, балдар менен тез-тез сүйлөшүп турабыз. Үйдө жашыруун жай бар, ал жакта балдарыбыз тарткан сүрөттөрүн, ар кандай буюмдарды сакташат. Көбүнчө алар менен ойноп жатканда же баарлашуу учурунда руханий жактан дагы өнүгүүсүнө жардам бергенге аракет кылабыз. Бул өтө маанилүү . — Жолдошуңуз эмне менен алектенет? — Ал кесиби боюнча химик-инженер. Бирок учурда IT тармагында инженер болуп иштеп жатат. — Кыргызстанга келүү планыңызда барбы? — Албетте, алдыда пландар бар. Жакын арада пандемия боюнча абал оңолот деп үмүттөнөбүз. Абал турукташса эле мурункудай кеңири барып-келип калабыз. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Борбордук шайлоо комиссиясынын жаңы түзүмү 2-июлдагы жыйында төрайымдын орун басарларын тандады. ©
Пресс-служба президента КР / Султан Досалиев Борбордук шайлоо комиссиясынын мүчөлөрү алмашты. Жаңы курамдын тизмеси БШКнын төрайымынын орун басарлыгына төрт талапкер сунушталган. Алар: Тынчтык Шайназаров, Акбалык Жумалиева, Нурлан Койчукеев жана Марс Наспеков. Добуш берүүнүн жыйынтыгында Тынчтык Шайназаров менен Нурлан Койчукеев көбүрөөк добуш алышкан. Белгилей кетсек, БШКны кайрадан Нуржан Шайлдабекова башкара турган болду. Анын талапкерлиги БШКны беш жыл жетектеп, бир топ шайлоолорду өткөргөнү үчүн жактырылган. | Sputnik_kg |
Роликте акыркы убакта катталган автоунаа кырсыктары көрсөтүлүп, видеонун ортолорунда милиционерлер айдоочуларды шашып айдабоого, эрежелерди сактоого, башкалардын өмүрүн ойлоого чакырып, ичимдик ичкендер рулга отурбашы керектигин эскертет. Кыргызстанда 2021-жылдын беш айында 2,5 миңден ашуун жол кырсыгы катталып, жалпы 230дан ашуун адам көз жумган. | Sputnik_kg |
Чоң тобокелчиликке салып көздөгөнүнө талпынган мекендешибиз менен Sputnik Кыргызстан агенттигинин кабарчысы маек курду. — Катар мамлекетин атайын көздөдүңүз беле? Кандайча барып калгансыз? — Биринчи жолу 2018-жылы келгем. Ошондон бери ресторандык бизнес тармагында ашпозчу-кондитер болуп иштейм. Азыр жеке ресторанда ашпозчумун. Башында барганда англис тилин дагы билчү эмесмин. Негизи бул жакка иштеп, ошол эле маалда тилди өздөштүрүп, тажрыйба топтоп андан ары Европа же Америкага кетейин деп келгем. Бирок Катар мамлекетиндеги шарттар мага жагып калып калгам. Ресторанда жумушчулар тажрыйбасына, билимине жараша ар кандай кызматтарга бөлүнөт. Учурда мен башкы ашпозчунун жардамчысымын. Бул позиция катардагы ашпозчулардан жогору турат. ©
Фото / из личного архива Манаса Арстанбекова Кыргызстанец работающий поваром в Катаре Манас Арстанбеков — Буга чейин каякта эмгектендиңиз эле? — Москвада беш жыл иштегем. Ошол убакыт аралыгында пол жууп, жүк түшүрүп, оор казан-аяктарды жууп жүрүп ашканага, кафе-барлардын ишине аралашып кетип төрт жыл кондитер болуп эмгектендим. Негизи ашпозчулук боюнча билим алган эмесмин, бирок тажрыйбам бар. Бишкектеги жогорку окуу жайлардын бирин 2018-жылы экономист адистиги боюнча бүтүргөм. Ошол учурда дипломдук ишимди жактап, чет өлкөгө жумушка орношуу үчүн жергиликтүү фирмаларга документтеримди өткөрүп койгом. Көп өтпөй Катардан фирма чыгып калып интернет аркылуу маектешүү болуп, жасаган тамак-аштардын сүрөт, видеолорун жөнөттүм. Англис тилин жакшы билбегендиктен алдын ала жаттап алган сөздөрүмдү айтып берип өтүп кеткем. — Англис же араб тилин билбей эле Катарга иштегени барып чоң тобокелчилик кылыпсыз. Анан бөтөн жерде, бөтөн элде жакшы эле кыйналган окшойсуз да? ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Кытайдагы бизнесимди 700 миң долларга сурашты. Кыргызстандык ишкер Айбектин баяны — Ооба. Ал жылдары англис тилин такыр билчү эмес элем. Башында жетекчиликке жасаган тамактарымды дегустация кылдырып, бир кыргыз кыз ортодо котормочу болуп сүйлөшүп ресторанга ишке орношком. Ага иш тажрыйбам түрткү берген. Ашканада иштей баштаганда орус тилинде сүйлөгөн бир дагы ашпозчу жок болчу. Көпчүлүгү Африка, Азия мамлекеттеринен келгендер, өмүрү мен билбеген, укпаган өлкөлөрдөн баргандар чогулуп алышкан экен. Алар менен чогуу жашап, иштеп, сүйлөшүүгө аракет кылып жүрүп тилди өздөштүрүп кеттим. Ага чейин жөнөкөй эле англисче онго чейин санаганды да билчү эмесмин. Бир жолу башкы ашпозчу чогуу иштешкендердин баарын чогултуп, "Манас, онго чейин саначы" деп калды. Ашканада эл толтура. Ошондо англисче оңгулуктуу санай албай коюп кесиптештердин баары каткырып күлүшкөн. Аябай уялып, ошол күндөн баштап тилди өздөштүрүүгө катуу киришкем. Азыр дагы тил курстарына барып жүрөм. Андан сырткары, алгачкы айлары 22 бала бир виллада жашадык. Тамактануучу бөлмөбүз, кир жуучу машинабыз чогуу болчу. Көп эле кыйынчылык көрдүм. ©
Фото / из личного архива Манаса Арстанбекова Кыргызстанец работающий поваром в Катаре Манас Арстанбеков — Сиз иштеген ресторан кардарларга кайсы элдин тамактарын сунуштайт? Жергиликтүүлөргө кыргыздын тамактарын жасап каласызбы? — Биздин ресторан Италия ашканасына басым жасайт. Бирок Европа, Араб тамактары да бар. Жергиликтүү арабдар таттууну аябай жакшы көрөт. Ресторан ири соода борбордун ичинде жайгашкандыктан тамак-аш өтө кымбат. Ошого жараша кызмат көрсөтүү да жогорку деңгээлде, жөнөкөй эле ысык десерт 100 риал (2 300 сом) турат. Мындан улам көбүнчө кардарлар жергиликтүү катарлыктар эле. Кыргыздын тамактарын тааныштар менен чогулуп калганда үйдө жасайбыз. Алыс жерде жүргөндө кадимкидей сагынып каласың. Бирок баары бир Кыргызстанда жасалганга жетпейт. Катарга көпчүлүк азык-түлүк сырттан келет, даамы, сапаты анча эмес, өтө кымбат. ©
Фото / из личного архива Манаса Арстанбекова Кыргызстанец работающий поваром в Катаре Манас Арстанбеков — Катарда эмгек мигранттары да арбын болуш керек. Ал жактагы кыргызстандыктардын көпчүлүгү кайсы тармактарда эмгектенет? — Катардын жергиликтүү тургундары кыргызстандык мигранттарды жакшы кабыл алат. Азыр мекендештерибиздин саны 1000ге жакын болуп калдык окшойт. Бул жакта кара жумушта Индия, Бангладеш, Непал, Пакистандан келгендер аз эле акчага иштешет. Ушуга чейин Кыргызстандан келгендердин үй тазалап, көчө шыпырып же курулушта иштегенин көрө элекмин. Көпчүлүгү аэропортто борт коштоочу, менеджер, ресторан менен мейманканада ашпозчу, официант, супервайзер болуп эмгектенет. Ошондой эле банкта, кеңселерде жогорку кызматты аркалагандар, жеке ишкерлик менен алектенгендер да жок эмес. — Тажрыйба топтоп, түрдүү окуу, семинарларга катышып турасыңбы? Маяна жакшы эле болуш керек? — Кээде өзүбүздүн позициябызды жогорулатуу үчүн жумуштан сырткары тренингдерге катышып турабыз. Негизи чынчыл болуп, ишиңди сапаттуу кылсаң компания тарабынан сөзсүз колдоо көрсөтүлөт. Ал эми эптеп-септеп жасалган иштер бааланбайт. Контракт боюнча күн сайын сегиз сааттан иштейбиз. Кээде шартка байланыштуу өз ыктыярым менен ашыкча иштеп калам, ага эки эсе төлөнөт. Мисалы, мен 1200 доллар айлык алсам, дагы иштегениме жараша акча кошулат. Кудайга шүгүр, маянам жакшы эле. ©
Фото / из личного архива Манаса Арстанбекова Кыргызстанец работающий поваром в Катаре Манас Арстанбеков — Алдыда кандай пландарыңыз бар? — Кыргызстандан алган дипломумду буюрса Катарда жарагандай кылып легалдаштырып жатам. Банкта иштөө үчүн англис, араб тилдерин мыкты билишим керек. Алдыда үй-бүлө куруп, бул жакта дагы бир нече жыл иштеп анан Кыргызстанга барсам деп жүрөм. Мекенге барганда жакындарым менен Бишкекте чакан кондитердик ишкана ачууну кыялданып калабыз. Буюрса, убакыт келгенде аны да баштайбыз. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik. Жогорку Кеңеш кезексиз жыйынга 5-июлда чогулат. Бул тууралуу парламенттин маалымат кызматы кабарлады."Төрага Талант Мамытов Баш мыйзамдын 83-беренесине жана Жогорку Кеңештин 34-регламентине таянып 5-июлдан 30-июлга чейин Жогорку Кеңештин кезексиз жыйынына чакырат", — деп айтылат маалыматта. Жыйындар шаршемби, бейшемби күндөрү өтмөкчү. Жогорку Кеңеш адатта кезексиз жыйынга депутаттардын сунушу менен чакырылат. Эске салсак, депутаттар 30-июлда каникулга тарашкан. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 4-июл. — Sputnik. Ар бир бейтапка жүрөгүңөрдүн бир бөлүкчөсүн берип, күн сайын кимдир бирөөнүн өмүрү, ден соолугу үчүн күрөшүп келесиңер, андыктан силерге да болоттой чың ден соолук каалайм. Мындай каалоону президент Садыр Жапаров медицина кызматкерлеринин кесиптик майрамы менен куттуктаганда айткан. Президенттин маалымат кызматы мамлекет башчы Жапаровдун ак халатчандарды куттуктагандыгын билдирди."Сиздердин кесибиңиздер — талыкпас эмгекти талап кылып, адамды мээримге жана камкордукка бөлөйт. Сиздерге албан ийгиликтерди жаратууну, кажыбас кайратты каалайбыз. Ар бир бейтапка жүрөгүңөрдүн бир бөлүкчөсүн берип, күн сайын кимдир бирөөнүн өмүрү, ден соолугу үчүн күрөшүп келесиңер, андыктан силерге да болоттой чың ден соолук каалайм. Ар бириңиздерге күч-кубат жана сабырдуулук, үй-бүлөңүздөргө тынчтык, бакубатчылык тилейм", — деген президент. Ал калк саламаттыгы Кыргызстанда мамлекеттик саясаттын артыкчылыктуу багыты болуп саналат деп айтып, коронавирус боюнча бүгүнкү абалга токтолгон. ©
Видео / Генеральный штаб Вооруженных сил КР / Фотографии предоставлены Минздравом КР, Ассоциацией медицинских работников КР, родственниками и коллегами умерших. Бейтапты сактайм деп акка моюн сунгандар. Ак халатчандарды эскерген видео Өткөн жылы жалпы суммасы 448,5 млн. сомду түзгөн 14 объекттин курулушу жана капиталдык оңдоп-түздөө иштери пландаштырылып, бүгүнкү күндө республика боюнча 11 объект бүткөрүлгөнүн айткан. Маалыматка караганда, республика боюнча 109 703 адам коронавируска каршы эмдөөдөн өткөн. Жапаров бүгүнкү күндө өлкөнү коронавирус каптап турган убакта медиктердин бел чечпей эмгектенип жаткандыгын белгилеген."Кооптуу илдетке каршы (COVID-19 – ред. ) эң мыкты дарыгерлер, медайымдар жана санитардык кызматкерлерибиз талыкпай эмгектенип жатышат. Эл үчүн кылган ак кызматыңар, чыдамкайлыгыңар, кесиптик милдетиңерди так аткарганыңар, бейтаптарга кылган жылуу мамилеңер жана мээримге толгон жүрөгүңөр үчүн ыраазычылык билдирем! Чын дилимден бекем ден соолук, бакубатчылык жана үй-бүлөлүк бакыт каалайм!" — деп айтылат куттуктоодо. Буга чейин Милдеттүү медициналык камсыздандыруу фондунан 1-июлдан тарта Кыргызстандын медицина кызматкерлеринин айлыгы көбөйтүлгөнүн кабарлашкан. | Sputnik_kg |
Чоң тобокелчиликке салып көздөгөнүнө талпынган мекендешибиз менен Sputnik Кыргызстан агенттигинин кабарчысы маек курду. — Катар мамлекетин атайын көздөдүңүз беле? Кандайча барып калгансыз? — Биринчи жолу 2018-жылы келгем. Ошондон бери ресторандык бизнес тармагында ашпозчу-кондитер болуп иштейм. Азыр жеке ресторанда ашпозчумун. Башында барганда англис тилин дагы билчү эмесмин. Негизи бул жакка иштеп, ошол эле маалда тилди өздөштүрүп, тажрыйба топтоп андан ары Европа же Америкага кетейин деп келгем. Бирок Катар мамлекетиндеги шарттар мага жагып калып калгам. Ресторанда жумушчулар тажрыйбасына, билимине жараша ар кандай кызматтарга бөлүнөт. Учурда мен башкы ашпозчунун жардамчысымын. Бул позиция катардагы ашпозчулардан жогору турат. ©
Фото / из личного архива Манаса Арстанбекова Манас: Москвада беш жыл иштегем. Ошол убакыт аралыгында пол жууп, жүк түшүрүп, оор казан-аяктарды жууп жүрүп ашканага, кафе-барлардын ишине аралашып кетип төрт жыл кондитер болуп эмгектендим — Буга чейин каякта эмгектендиңиз эле? — Москвада беш жыл иштегем. Ошол убакыт аралыгында пол жууп, жүк түшүрүп, оор казан-аяктарды жууп жүрүп ашканага, кафе-барлардын ишине аралашып кетип төрт жыл кондитер болуп эмгектендим. Негизи ашпозчулук боюнча билим алган эмесмин, бирок тажрыйбам бар. Бишкектеги жогорку окуу жайлардын бирин 2018-жылы экономист адистиги боюнча бүтүргөм. Ошол учурда дипломдук ишимди жактап, чет өлкөгө жумушка орношуу үчүн жергиликтүү фирмаларга документтеримди өткөрүп койгом. Көп өтпөй Катардан фирма чыгып калып интернет аркылуу маектешүү болуп, жасаган тамак-аштардын сүрөт, видеолорун жөнөттүм. Англис тилин жакшы билбегендиктен алдын ала жаттап алган сөздөрүмдү айтып берип өтүп кеткем. — Англис же араб тилин билбей эле Катарга иштегени барып чоң тобокелчилик кылыпсыз. Анан бөтөн жерде, бөтөн элде жакшы эле кыйналган окшойсуз да? ©
Sputnik / Табылды Кадырбеков Кытайдагы бизнесимди 700 миң долларга сурашты. Кыргызстандык ишкер Айбектин баяны — Ооба. Ал жылдары англис тилин такыр билчү эмес элем. Башында жетекчиликке жасаган тамактарымды дегустация кылдырып, бир кыргыз кыз ортодо котормочу болуп сүйлөшүп ресторанга ишке орношком. Ага иш тажрыйбам түрткү берген. Ашканада иштей баштаганда орус тилинде сүйлөгөн бир дагы ашпозчу жок болчу. Көпчүлүгү Африка, Азия мамлекеттеринен келгендер, өмүрү мен билбеген, укпаган өлкөлөрдөн баргандар чогулуп алышкан экен. Алар менен чогуу жашап, иштеп, сүйлөшүүгө аракет кылып жүрүп тилди өздөштүрүп кеттим. Ага чейин жөнөкөй эле англисче онго чейин санаганды да билчү эмесмин. Бир жолу башкы ашпозчу чогуу иштешкендердин баарын чогултуп, "Манас, онго чейин саначы" деп калды. Ашканада эл толтура. Ошондо англисче оңгулуктуу санай албай коюп кесиптештердин баары каткырып күлүшкөн. Аябай уялып, ошол күндөн баштап тилди өздөштүрүүгө катуу киришкем. Азыр дагы тил курстарына барып жүрөм. Андан сырткары, алгачкы айлары 22 бала бир виллада жашадык. Тамактануучу бөлмөбүз, кир жуучу машинабыз чогуу болчу. Көп эле кыйынчылык көрдүм. ©
Фото / из личного архива Манаса Арстанбекова Манас: Катарга 2018-жылы келгем. Ошондон бери ресторандык бизнес тармагында ашпозчу-кондитер болуп иштейм. Азыр жеке ресторанда ашпозчумун. Башында барганда англис тилин дагы билчү эмесмин — Сиз иштеген ресторан кардарларга кайсы элдин тамактарын сунуштайт? Жергиликтүүлөргө кыргыздын тамактарын жасап каласызбы? — Биздин ресторан Италия ашканасына басым жасайт. Бирок Европа, Араб тамактары да бар. Жергиликтүү арабдар таттууну аябай жакшы көрөт. Ресторан ири соода борбордун ичинде жайгашкандыктан тамак-аш өтө кымбат. Ошого жараша кызмат көрсөтүү да жогорку деңгээлде, жөнөкөй эле ысык десерт 100 риал (2 300 сом) турат. Мындан улам көбүнчө кардарлар жергиликтүү катарлыктар эле. Кыргыздын тамактарын тааныштар менен чогулуп калганда үйдө жасайбыз. Алыс жерде жүргөндө кадимкидей сагынып каласың. Бирок баары бир Кыргызстанда жасалганга жетпейт. Катарга көпчүлүк азык-түлүк сырттан келет, даамы, сапаты анча эмес, өтө кымбат. ©
Фото / из личного архива Манаса Арстанбекова Манас: кыргыздын тамактарын тааныштар менен чогулуп калганда үйдө жасайбыз. Алыс жерде жүргөндө кадимкидей сагынып каласың. Бирок баары бир Кыргызстанда жасалганга жетпейт. Катарга көпчүлүк азык-түлүк сырттан келет, даамы, сапаты анча эмес, өтө кымбат — Катарда эмгек мигранттары да арбын болуш керек. Ал жактагы кыргызстандыктардын көпчүлүгү кайсы тармактарда эмгектенет? — Катардын жергиликтүү тургундары кыргызстандык мигранттарды жакшы кабыл алат. Азыр мекендештерибиздин саны 1000ге жакын болуп калдык окшойт. Бул жакта кара жумушта Индия, Бангладеш, Непал, Пакистандан келгендер аз эле акчага иштешет. Ушуга чейин Кыргызстандан келгендердин үй тазалап, көчө шыпырып же курулушта иштегенин көрө элекмин. Көпчүлүгү аэропортто борт коштоочу, менеджер, ресторан менен мейманканада ашпозчу, официант, супервайзер болуп эмгектенет. Ошондой эле банкта, кеңселерде жогорку кызматты аркалагандар, жеке ишкерлик менен алектенгендер да жок эмес. — Тажрыйба топтоп, түрдүү окуу, семинарларга катышып турасыңбы? Маяна жакшы эле болуш керек? — Кээде өзүбүздүн позициябызды жогорулатуу үчүн жумуштан сырткары тренингдерге катышып турабыз. Негизи чынчыл болуп, ишиңди сапаттуу кылсаң компания тарабынан сөзсүз колдоо көрсөтүлөт. Ал эми эптеп-септеп жасалган иштер бааланбайт. Контракт боюнча күн сайын сегиз сааттан иштейбиз. Кээде шартка байланыштуу өз ыктыярым менен ашыкча иштеп калам, ага эки эсе төлөнөт. Мисалы, мен 1200 доллар айлык алсам, дагы иштегениме жараша акча кошулат. Кудайга шүгүр, маянам жакшы эле. ©
Фото / из личного архива Манаса Арстанбекова Манас: Катардын жергиликтүү тургундары кыргызстандык мигранттарды жакшы кабыл алат. Азыр мекендештерибиздин саны 1000ге жакын болуп калдык окшойт. Бул жакта кара жумушта Индия, Бангладеш, Непал, Пакистандан келгендер аз эле акчага иштешет — Алдыда кандай пландарыңыз бар? — Кыргызстандан алган дипломумду буюрса Катарда жарагандай кылып легалдаштырып жатам. Банкта иштөө үчүн англис, араб тилдерин мыкты билишим керек. Алдыда үй-бүлө куруп, бул жакта дагы бир нече жыл иштеп анан Кыргызстанга барсам деп жүрөм. Мекенге барганда жакындарым менен Бишкекте чакан кондитердик ишкана ачууну кыялданып калабыз. Буюрса, убакыт келгенде аны да баштайбыз. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 4-июл. — Sputnik. Ар бир бейтапка жүрөгүңөрдүн бир бөлүкчөсүн берип, күн сайын кимдир бирөөнүн өмүрү, ден соолугу үчүн күрөшүп келесиңер, андыктан силерге да болоттой чың ден соолук каалайм. Мындай каалоону президент Садыр Жапаров медицина кызматкерлеринин кесиптик майрамы менен куттуктаганда айткан. Президенттин маалымат кызматы мамлекет башчы Жапаровдун ак халатчандарды куттуктагандыгын билдирди."Сиздердин кесибиңиздер — талыкпас эмгекти талап кылып, адамды мээримге жана камкордукка бөлөйт. Сиздерге албан ийгиликтерди жаратууну, кажыбас кайратты каалайбыз. Ар бир бейтапка жүрөгүңөрдүн бир бөлүкчөсүн берип, күн сайын кимдир бирөөнүн өмүрү, ден соолугу үчүн күрөшүп келесиңер, андыктан силерге да болоттой чың ден соолук каалайм. Ар бириңиздерге күч-кубат жана сабырдуулук, үй-бүлөңүздөргө тынчтык, бакубатчылык тилейм", — деген президент. Ал калк саламаттыгы Кыргызстанда мамлекеттик саясаттын артыкчылыктуу багыты болуп саналат деп айтып, коронавирус боюнча бүгүнкү абалга токтолгон. ©
Видео / Генеральный штаб Вооруженных сил КР / Фотографии предоставлены Минздравом КР, Ассоциацией медицинских работников КР, родственниками и коллегами умерших. Бейтапты сактайм деп акка моюн сунгандар. Ак халатчандарды эскерген видео Өткөн жылы жалпы суммасы 448,5 млн. сомду түзгөн 14 объекттин курулушу жана капиталдык оңдоп-түздөө иштери пландаштырылып, бүгүнкү күндө республика боюнча 11 объект бүткөрүлгөнүн айткан. Маалыматка караганда, республика боюнча 109 703 адам коронавируска каршы эмдөөдөн өткөн. Жапаров бүгүнкү күндө, өлкөнү коронавирус каптап турган убакта медиктердин бел чечпей эмгектенип жаткандыгын белгилеген."Кооптуу илдетке каршы (COVID-19 – ред.) эң мыкты дарыгерлер, медайымдар жана санитардык кызматкерлерибиз талыкпай эмгектенип жатышат. Эл үчүн кылган ак кызматыңар, чыдамкайлыгыңар, кесиптик милдетиңерди так аткарганыңар, бейтаптарга кылган жылуу мамилеңер жана мээримге толгон жүрөгүңөр үчүн ыраазычылык билдирем", — деп айтылат куттуктоодо. Буга чейин Милдеттүү медициналык камсыздандыруу фондунан 1-июлдан тарта Кыргызстандын медицина кызматкерлеринин айлыгы көбөйтүлгөнүн кабарлашкан. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 4-июл. — Sputnik. Кыргызгидромет агенттиги алдыдагы аптага карата аба ырайы тууралуу маалымат берди. Ага ылайык, өлкө аймагында күн өткөн аптадан дагы ысык болот. Бишкек шаары Апта бою күн ачык болот. Болгону 9-10-июлда күндүз өткүн өтүп, күн күркүрөшү мүмкүн. Чүй облусу 4-10-июлда Чүй облусунда жаан-чачын күтүлбөйт. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрден, 9-июлда күндүз кээ бир райондордо 15-20 метрге жетет. Талас облусу Таласта жума ичинде түнкүсүн күн ачык болуп, күндүз кээ бир райондордо өткүн өтүп, күн күркүрөшү мүмкүн. Батыштан соккон шамалдын ылдамдыгы секундасына 4-9 метрден, 9-июлда күндүз кээ бир райондордо 15-20 метрге жетет. Ош, Баткен жана Жалал-Абад облустары Өлкөнүн түштүк аймагындагы облустарда аба ырайы бирдей болот. Апта бою күндүз тоолуу райондордо жана тоо этектеринде өткүн өтүп, күн күркүрөшү мүмкүн. Дыйканчылык аймактарда жаан-чачын болбойт. Ысык-Көл облусу 4-10-июль күндөрү күндүз Ысык-Көлдүн кээ бир райондорунда өткүн өтүп, күн күркүрөшү күтүлөт. Нарын облусу Нарында дагы жума ичинде маалы-маалы менен өткүн өтүп турат. Шамалдын багыты өзгөрүлүп, ылдамдыгы секундасына 3-8 метрге жетери божомолдонууда. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Өткөн суткада 1 319 кишиден коронавирус табылып, 845 бейтап айыкты. Бул тууралуу Республикалык штаб кабарлады. Жуктургандар: Бишкек шаары – 715; Ош шаары – 25; Чүй облусу – 225; Ош облусу – 87; Талас облусу – 15; Нарын облусу – 5; Ысык-Көл облусу – 44; Жалал-Абад облусу – 109; Баткен облусу – 84. Ушуну менен коронавирус жуктургандардын жалпы саны 137 058ге жетип, анын 116 358и айыкты. Сакайгандар: Бишкек шаары – 422; Ош шаары – 41; Чүй облусу – 121; Ош облусу – 85; Талас облусу – 8; Нарын облусу – 6; Ысык-Көл облусу – 30; Жалал-Абад облусу – 94; Баткен облусу – 38. Тилекке каршы, бир сутка ичинде оору 10 бейтаптын өмүрүн алган. Анын жетөө Бишкекте, үчөө Чүй облусунда дарыланып жаткан. Бир сутка ичинде өлкө боюнча 29 медиктин коронавирус жуктурганы аныкталды. Азыркы тапта ооруканаларда 4 614, үйдө 12 874 байтап дарыланууда. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 3-июл. — Sputnik. Дүйнөлүк саламаттык сактоо уюму (ДССУ) аптаптуу ысыкта алкоголдук ичимдиктерди, кофеин жана кант кошулган суусундуктарды ичүүдөн баш тартууну сунуштайт. Бул тууралуу ДССУнун расмий өкүлү Тарик Язаревич брифингде билдиргенин РИА Новости жазды."Адамдар ысыктан оолак болуп, салкын жерде баш калкалап, суусундукту көбүрөөк ичиши керек. Эгерде башы айланып баштаса дароо дарыгерге кайрылган оң. Анан бир гана суу ичүү керектигин белгилейбиз. Андыктан алкоголдон такыр баш тартып, ошондой эле кофеин менен кант кошулган сууларды көп ичпөө сунушталат", — деди ДССУнун өкүлү. Ал Канадада күндүн табы 49,6 градуска чейин жетип, аптаптуу ысык болуп жатканын эске салган. Белгилей кетсек, Кыргызстанда дагы келээрки аптада күн катуу ысып түштүк региондордо 41 градуска чейин жетери эскертилди. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 9-июл. — Sputnik. Талибдердин Афганистандын бардык аймагына үстөмдүк кылуу ниети жок, алар сүйлөшүү жолу менен "эркин ислам мамлекеттик системасын" түзүүнү каалайт. Бул тууралуу РИА Новости"Талибан" кыймылынын саясий офисинин расмий өкүлү Мухаммад Наимге шилтеме берүү менен жазды. Ал талибдердин максаты Афганистандын бийлигин алуу жана аймактарына үстөмдүк кылуу эместигин, андай болсо 2001-жылы эле басып алмактыгын айткан."Биринчи максат — биздин өлкөнү жана улуттарды бошотуу... Экинчиси — адамдар өлкө кызыкчылыгы жана улуттук баалуулуктардын негизиндеги системанын алкагында жашасын. Үчүнчүсү — элди, улутту тынчтандырып, өзүн жана өзүнө таандык аймактарды коргой ала тургандай көз карандысыз, эркин ислам мамлекеттик системасын түзүү", — деп айткан Наим. ©
AP Photo / Alexander Zemlianichenko Талибдер Афганистанды башка өлкөлөргө кол салуу үчүн колдонбоого убада берди Эске салсак, Афганистанда өкмөттүк күчтөр менен талибдер согушуп жатат. Алар өлкөнүн көпчүлүк айыл аймактарын басып алып, ири шаарларга дагы чабуул коюуда. "Талибандын" согушкерлери АКШ өлкөдөн аскерлерин чыгарып кете баштаганда, тагыраагы, июнь айынын ортосунан тарта күч алган. Айрым афган аскерлери Тажикстандын аймагына качып кирүүдө. Ал эми Тажикстан абалдын кооптуулугунан улам Жамааттык кызматташтык келишим уюмундагы союздаш өлкөлөрдөн жардам сураган. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 2-июл. — Sputnik."Ысык-Көл" аэропорту Алматыдан туристтик мезгилдин алгачкы каттамын тосуп алды. Бул тууралуу "Манас" эл аралык аэропорту" ААКтын маалымат кызматы кабарлады. Ага ылайык, каттам бүгүн, 2-июлда, келген. Алматыдан Ысык-Көл облусуна эл аралык авиамаршрутту SCAT авиакомпаниясы жүргүзүүдө."Авиакомпания каттамды жумасына 3 жолу — дүйшөмбү, шаршемби жана жума күндөрү аткармакчы", — деп жазылат маалыматта. Учуу убактысы 40 мүнөт. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 3-июл. — Sputnik. Адатта көпчүлүк адамдар башы ооруса дароо дары ичишет. Delish порталы илимий изилдөөлөрдү карап чыгып, баш ооруну дарысы жок айыктыра турган 12 азыкты сунуштаганын РИА Новости жазды. Билдирмеге караганда, баш ооруга даба болчу азыктардын сап башында капуста менен шпинат турат. Алар фолий кычкылы менен магнийге бай. Шоколад менен бананда дагы магний микроэлементи көп экени айтылды. ©
Photo : Pexels : Castorly Stock Капуста организмди холестеринден арылтып, кан тамырды тазалайт Баш оору менен күрөшүүгө курамында Омега-3 майлуу кычкылдарына бай лосось, авокадо сыяктуу азыктар да жардам берет. Адистер баш ооруга миңдин бири делген азыктардын катарына козу карын менен картошканы кошкон. Маселен, картошканын курамында бета-каротин, В2, В6 витаминдери, марганец, калий, ниацин бар. Анын баары баш ооруну басаңдатууга жардам берет. Кызылча менен брокколи да ушундай касиетке ээ экендиги белгиленди. Маалым болгондой, суусундуктардан кофе да баш ооруну басат. Бирок адистер аны этияттап ичүүнү сунушташкан. | Sputnik_kg |
БИШКЕК, 4-июл. — Sputnik. Фергана шаарында Кыргызстан, Тажикстан жана Өзбекстандын өкмөттүк делегациялары жолугуп, чек ара маселесин талкуулаганын министрлер кабинети билдирди. Маалыматта үч өлкө чектешкен аймактар боюнча айтылып келген сунуштар талкууланганы белгилүү болду. Жолугушуу жагымдуу маанайда өтүп, жыйынтыгы менен протоколго кол коюлганы айтылды. Кийинки сүйлөшүүлөр Кыргызстандын аймагында өтөт. | Sputnik_kg |