Datasets:

issai

/

kazqad-retrieval

like 1

Follow

Institute of Smart Systems and Artificial Intelligence, Nazarbayev University 33

[ { "docid": "6661_1_1", "text": "Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы (Universal Declaration of Human Rights, UDHR) — адамның негізгі құқықтары мен бостандықтарын жария еткен бірден-бір халықаралық-құқықтық құжат. 1948 ж. 10 желтоқсанда БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы 217 А (III) жарғысымен қабылданған және жарияланған. Құжатта белгіленіп, бекітілген адам құқықтары мен бостандықтарының жалпыға бірдей мойындалуын, сақталуын және тиімді жүзеге асырылуын қамтамасыз ету бұл құжаттың негізгі міндеті.", "title": "Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы" } ]

[ { "docid": "6661_2_1", "text": "Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы ерекшелігі мен маңыздылығы адам құқықтары мен бостандықтарын алғашқы болып халықаралық дәрежеге көтергендігінде жатыр. Декларацияның міндеттілігі, заңдық сипаты жоқ, яғни бекітілген нормалар сөзсіз орындалуға тиісті емес. Дегенмен құжатта белгіленген адам құқықтары мен бостандықтары жөніндегі қағидалардың маңыздылығына байланысты Декларация жалпыға бірдей акт ретінде танылады және оны қабылдауға дауыс берген мемлекеттердің барлығы бірдей орындауға тырысады.", "title": "Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы" }, { "docid": "6661_4_1", "text": "* Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы\n* Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы", "title": "Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы" } ]

[ { "docid": "85908_2_1", "text": "Электромагниттік толқындар шкаласы (v < 10<sup>21</sup> Гц) төменгі жиілікті толқындар мен радиотолқындардан бастап, гамма сәулелерге дейінгі (v < 1021 Гц) аралықты қамтиды. Жиілік пен ұзындықтарына байланысты әр түрлі электромагниттік толқындарды шартты түрде шығарып алу және тіркеу тәсіліне, затпен өзара әсерлесу сипаты бойынша \"диапазондарға\" бөледі. Төменгі жиілікті толқындар шығару, радиотолқындар, инфрақызыл сәулелер, көрінетін жарық, улътракүлгін сәулелер, рентгендік сәулелер жәпе formula_1 - гамма шығару деп диапазондарға бөлу қабылданған.", "title": "Электромагниттік спектр" } ]

[ { "docid": "85908_1_1", "text": "\nЭлектромагниттік спектр - электромагниттік толқындарының барлық диапазондарының жиынтығы. Электромагниттік толқындар теледидарда және радиохабарда, телекоммункацияда, сонымен бірге тамақ әзірлеу үшін де қолданылады.", "title": "Электромагниттік спектр" }, { "docid": "85908_3_1", "text": "===Төменгі жиілікті толқындар===\nБұл толқындарды арнайы жасалған генераторлар мен айнымалы токтың генераторлары шығарады. Электрлік приборлар мен электрлік қозғалтқыштардың басым көпшілігі жиілігі 50—60 Гц айнымалы токпен қоректенеді.", "title": "Электромагниттік спектр" } ]

[ { "docid": "555101_1_1", "text": "\n\nТарихтағы алғашқы америкалық киноакадемияның (Academy of Motion Picture Arts and Sciences - AMPAS) жүлдесін тапсыру рәсімі 1929 жылы 16 мамырда голливудтық «Голливуд-Рузвельт» отелінде өтті. Мараппаттауға экранға 1927—1928 жылдары түсірілген фильмдер ұсынылды. Ол кезде бұл марапатқа «Оскар» атауы әлі қолданылмайтын. Барлық номинанттар «Құрметті алғыс» (Honorable Mention) қадиясын алды. Марапат ұсыну рәсімі небары 15 минутқа созылып, 270 адам қатысқан болатын. Билет 5 доллардан сатылды. Рәсімді Дуглас Фербенкс жүргізді. Марапаттардың дизайнын «Луи Б. Майер суреттер корпорациясының» (Louis B. Mayer Pictures Corporation) негізін қалаушы (қазіргі Metro-Goldwyn-Mayerмен біріктірілген) Луис Барт Майер жасаған. Бұл рәсім радио және теледидар бағдарламаларының ісшарасы ғана болмай Академия марапаттау рәсімі болып табылды.", "title": "Оскар (киножүлде, 1929)" } ]

[ { "docid": "555101_2_1", "text": "Марапаттау салтанатында америкалық киноакадемия он екі санаттағы (номинациядағы) марапаттарды табыс етті. Сол кездегі кейбір номинациялар (мысалы, «Айрықша фильм» номинациясы) қазіргі уақытта жоқ, оның орнына «Үздік арнайы эффектілер» номинациясы қолданылады. Сонымен қатар, ол кезде актерлер немесе режиссерлер бірнеше жұмысы үшін марапатталатын, мысалы, Эмиль Яннингс «The Way of All Flesh» (1927) және «The Last Command» (1928) фильмдері үшін «Үздік актер» атағын алды. Ал Чарли Чаплин мен «Warner Bros.» концерны жәй ғана «Құрметті алғыс» сылығын алған .", "title": "Оскар (киножүлде, 1929)" }, { "docid": "555101_3_1", "text": "Бастапқы кезде жеңімпаздар тізімі үш ай бұрын белгілі болатын&nbsp, алайда ресми түрінде оны жариялауы рәсім өткен күні баспасөзге берілген. Бұл жағай 1945 жылға дейін жалғасты. 1945 жылы «Los Angeles Times» газеті нәтижелерді уақытынан екі сағат бұрын жариялап жіберді және келесі жылдан бастап мөрленген конверттер пайда болды.", "title": "Оскар (киножүлде, 1929)" } ]

[ { "docid": "51691_1_1_1", "text": "Максвелл Джеймс Клерк (James Clerk Maxwell; 13 шілде 1831 жыл, Эдинбург, Шотландия — 5 қараша 1879 жыл, Кембридж, Англия) — ағылшын физигі, классикалық электродинамиканы жасаушы, статистикалық физиканың негізін салушылардың бірі. Лондон корольдік қоғамының мүшесі (1860). Эдинбург (1847 — 50) және Кембридж (1850 — 54) университеттерінде оқыған. Кавендиш лабораториясын (1871 жылдан оның директоры) ұйымдастырған. Максвеллдің негізгі ғылыми еңбектері электромагнетизм, газдардың кинетикалық теориясы, оптика, серпімділік теориясы, т.б. көптеген мәселелерге арналды. Оның алғашқы зерттеулерінің бірі зат түсін көрудің физиологиясы мен физикасы және колориметрия жөніндегі еңбектері болды (1852 — 72). Максвелл дискісі деп аталған түсті сандық түрде өрнектеуге арналған алғашқы приборды жасады. Сатурн сақиналары бір-бірімен байланыспаған қатты бөлшектерден тұрғанда ғана орнықты бола алатындығын дәлелдеді (1857 — 59); Максвелл Фарадей идеясын дамыта отырып, электро-магниттік өріс теориясын (Максвелл теңдеуі) тұжырымдады; ығысу тогы туралы түсінікті енгізді; электромагниттік толқынның болатындығын алдын ала айтты; жарықтың электромагниттік табиғаты туралы тұжырым жасады.", "title": "Максвелл Джеймс Клерк" } ]

[ { "docid": "51691_2_1", "text": "1860 жылы Максвелл түсті қабылдау және оптика бойынша жасаған жұмыстары үшін Румфорд медалімен\nмарапатталды.\n\n1857 жылы Кембридж университеті Сатурн сақиналарының тұрақтылығына арналған ең жақсы жұмысқа байқау жариялады. Бұл құрылымдарды XVII ғасырда Галилей ашқан болатын, әрі бұл құрылымдар таң қаларлық табиғаттың жұмбағы болды: планета табиғаты белгісіз заттан тұратын үш тұтас концентрлі сақиналармен қоршалған болып көрінді. Лаплас олардың қатты бола алмайтындығын дәлелдеді. Математикалық талдау жасау арқылы аксвелл олардың сұйық та бола алмайтындығына көз жеткізіп, мұндай құрылым тек өзара байланыспаған метеориттердің шоғырынан тұрған жағдайда ғана тұрақты бола алады деген қорытындығы келді. Сақиналардың тұрақтылығы олардың Сатурнға тартылуы және планета мен метеориттердің өзара қозғалысы салдарынан қамтамасыз етіледі. Осы жұмысы үшін Максвелл Дж. Адамс сыйлығын алды.", "title": "Максвелл Джеймс Клерк" } ]

[ { "docid": "594586_1_1", "text": "2018 жылғы Әлем чемпионатының іріктеуі финалдық турнирге жолдама алған 31 құраманы анықтап берді. 32-ші команда — Ресей турнир қожайындары ретінде бұл турнирге қатысқан жоқ.", "title": "Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі (іріктеу турнирі)" } ]

[ { "docid": "594586_3_1", "text": "=== 1 раунд ===\nРейтингі төмен 12 құрама өзара кездесіп, 2-раундқа жолдама алды.<br>\n12 наурыз, 2015 жыл<br>\nҮндістан-Непал-2:0<br>\nЙемен-Пәкістан-3:1<br>\nШығыс Тимор-Монғолия-4:1<br>\nКамбоджа-Аумын-4:1<br>\nТайвань-Бруней-0:1<br>\nШри-Ланка-Бутан-0:1<br>\n<br>\n17 наурыз, 2015 жыл<br>\nНепал-Үндістан-0:0<br>\nПәкістан-Йемен-0:0<br>\nМонғолия-Шығыс Тимор-0:1<br>\nАумын-Камбоджа-0:1<br>\nБруней-Тайвань-0:2<br>\nБутан-Шри-Ланка-1:2", "title": "Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі (іріктеу турнирі)" }, { "docid": "594586_9_1", "text": "=== 1-2 раунд ===\n{| border=\"0\" cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" style=\"font-size: 90%; margin: 1em 2em 1em 1em;\"\n| style=\"border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-image: none; text-align: center; background-color: rgb(242, 242, 242);\" colspan=\"4\" | 1 раунд <br> \n| colspan=\"2\" |\n| style=\"border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-image: none; text-align: center; background-color: rgb(242, 242, 242);\" colspan=\"4\" | 2 раунд <br> \n| colspan=\"2\" |\n| style=\"border: 1px solid rgb(170, 170, 170); border-image: none; text-align: center; background-color: rgb(242, 242, 242);\" colspan=\"4\" | Топтық турнирге\n| width=\"26%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"26%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"2%\" |  \n| width=\"28%\" |  ", "title": "Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі (іріктеу турнирі)" } ]

[ { "docid": "576567_3_1", "text": "=== Кітаптар ===\n1. Перси Джексон және найзағай ұрысы.\n2. Перси Джексон және құбыжықтар теңізі.\n3. Перси Джексон және Титан қарғысы\n4. Перси Джексон және Ажал лабиринті\n5. Перси Джексон және Олимптіктер. Құпия мәлеметтер.\n6. Перси Джексон және соңғы сөз.", "title": "Перси Джексон" } ]

[ { "docid": "576567_1_1", "text": " \nПерси Джексон — Американдық жазушы Рик Риордан жазған қиял-ғажайып оқиғалары туралы кітаптар жиынтығы. Бұл жиынтық 6 кітаптан түрады.\"Перси Джексон және Найзағай ұрысы\" - ең алғаш жарық көрген кітап. Осы кітаптың сюжетіне байланысты режиссер Крис Колумбус \"Перси Джексон және Найзағай ұрысы\" атты фильм түсірген болатын. Тұсаукесер 2010 жылдың 11 ақпанында кесілді. \n ", "title": "Перси Джексон" }, { "docid": "576567_2_1", "text": "Басты кейіпкер - Перси Джексон, ол, осы кітап желісіне сүйенсек, көп ұзамай өзінің ежелгі гректердің су құдайы Посейдонның баласы екенін біледі. Ежелгі гректердің өздерінің құдайлары жайлы айтқандарының бәрі шын екен. Және Перси - Посейдонның адамнан туған соңғы баласы.\nОқиға қазіргі Америкада орын алады. Рик Риордан мұны \"Ежелгі құдайлар уақыт өте өз мекен еткен жерлерін алмастырады\" деп түсіндіреді. Егер, 2000 жыл бұрын құдайлардың мекен ету орталығы Греция болса, қазір АҚШ. Рик Риорданның кітаптарында осылай Олимп тауы Эмпайр-Стейт-Билдингке көшсе, Аидтың мекені Лос-Анджелес қаласының астына көшкен.", "title": "Перси Джексон" } ]

[ { "docid": "503434_1_1", "text": "\nАконкагуа тауы (Aconcagua) — Оңтүстік Америкадағы Анд тауларының орталығындағы шың, әлемдегі ең биік батолит. ", "title": "Аконкагуа" }, { "docid": "503434_2_1", "text": "Аргентина жерінде. Чили шекарасына таяу. Солтүстігінде және шығыс жағынан Валье-де-лас-Вакас, ал оңтүстігі мен батысында Валье-де-лос-Орконес-Инфериор тау жоталарымен шектелген. Биіктігі - 6960 м (Оңтүстік Америкадағы, Батыс және Оңтүстік жарты шардағы ең биік шың). ", "title": "Аконкагуа" } ]

[ { "docid": "503434_3_1", "text": "Шөгінді жыныстарды жауып жатқан андезиттен құралған. Сондықтан алғашқы кезде жанартау деп қате аталып жүрді. ", "title": "Аконкагуа" } ]

[ { "docid": "70231_2_1", "text": "\nСіңірді бір бағытта тығыз жатқан коллаген талшықтарының будалары түзеді. Сіңірдің құрамында біріншілік, екіншілік, үшіншілік кейде төртіншілік коллаген талшықтарының будаларын ажыратады. Біріншілік талшықтар будаларының араларында фиброциттер қатарлары және аморфты зат орналасады. Талшықты борпылдақ дәнекер ұлпасымен (эндотеноний) қапталған бірнеше біріншілік талшықтар будалары екіншілік будаларды түзеді. Бірнеше екіншілік талшықтар будалары жалпақ келген талшықты борпылдақ дәнекер ұлпасы қабатымен (перитеноний) қапталып, үшіншілік талшықтар будаларын құрайды. Көптеген сіңірлер үшіншілік талшқктар будаларынан тұрады. Ірі сіңірлерді түзуге төртіншілік талшықтар будалары қатысады. Перитеноний мен эндотонийдің құрамында сіңірді қоректендіретін қан тамырлары және жүйкелер болады. Сіңір тіректік қызмет атқарады.", "title": "Сіңір" } ]

[]

[ { "docid": "36697_2_1", "text": "Араб жазуында 28 әріп бар. Олардың үшеуі (а, и, у) созылыңқы дауысты дыбыстарды, қалғандары дауыссыз дыбыстарды бейнелейді. Дауыссыз дыбыстардың асты-үстіне харакаттар (көмекші белгілер) қойылады. Бұл белгілер Құранда, сөздікте, оқу құралдарында міндетті түрде қойылып, ал қалған кездерде қойылмауы мүмкін.", "title": "Араб жазуы" } ]

[ { "docid": "36697_1_1", "text": "\nАраб жазуы (<big>أَبْجَدِيَّة عَرَبِيَّة</big>; \"əбджәдийə 'арабия\") — ежелгі Вавилониядағы (б.з.б. 2000-шы ж.) аккад, шумер тайпаларының жазба әріптері негізінде пайда болған көне жазулардың бірі. Оңнан солға қарай жазылады. Бас әріптері болмайды. Әріптер бір-біріне қосылып жазылады.", "title": "Араб жазуы" }, { "docid": "36697_3_1", "text": "Құснихат үлгілерінде Араб жазуының сулс, куфа, сулх, парсы, диуани, насталих, т.б. түрлері пайдаланылады.", "title": "Араб жазуы" } ]

[ { "docid": "44593_1_1", "text": "\nХиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тастау — Екінші дүниежүзілік соғыс барысында АҚШ-тың Жапонияға қарсы атом қаруын қолдануы. 1945 жылы 26 шілдеде Ұлыбритания, АҚШ және Қытай үкіметі басшыларының атынан Жапонияға тізе бүгу талабы қойылған Подстам декларациясы жарияланды. Осыдан кейін АҚШ авиациясы 1945 жылы 6 тамызда Жапонияның Хиросима қаласына бірінші атом бомбасын тастады. Қаланың елеулі бөлігі қирап, 140 мыңнан аса бейбіт тұрғын қаза тапты, жарымжан болды. 1945 жылы 9 тамызда Нагасаки қаласына екінші атом бомбасы тасталды. Оның жарылысынан қаланың бөлігі қирап, 75 мыңдай адам қаза тапты, жараланды. Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тастау соғыс талаптарынан, мұқтаждығынан туған әрекет емес еді. Бұны адамзатқа қарсы жасалған ауыр қылмыстардың қатарына жатқызуға болады және басқа халықтар мен мемлекеттерді қорқыту мақсатын көздеген әрекет саналады. ", "title": "Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тасталуы" } ]

[ { "docid": "44593_3_1", "text": "=== Оқиғаға дейін ===\nОсы жәйттен дәл бір жыл алдын АҚШ-тың 32-ші перзиденті Франклин Рудзвельт пен Ұлыбританияның премьер-министрі Уинстон Черчилдің ұйғаруымен Жапонияға атом бомбасын тастау үшін келісім бекітілді. Оған АҚШ пен Жапонияның арасындаға үш жарым жылға созылған соғыста 200 мыңдай АҚШ азаматтарының қаза табуы желеу болды. Бірақ Жапония тарапынан да құрбан болғандар саны 100 мыңнан асып жығылды. АҚШ үкіметінің «соғыста тізе бүгу» жайлы талабына жапондар жағы мойынсұнбады. Сол талапты қалайда орындату мақсатында америкалықтар және оның одақтастары ядролық қаруды қолдануды жоспарлады. ", "title": "Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тасталуы" }, { "docid": "44593_4_1", "text": "1945 жылы 16-шілдеде Жаңа Мексика штатында күші 21 килотонналық бомба сәтті сынақтан өтті. 24-шілде күні АҚШ-тың жаңа 33-ші президенті Гарри Трумен Сталинге алапат күші бар қарудың жасап шығарылғанын баяндайды. Сталин оған аса қызығушылық танытпаған, бет-жүзінен қандай әсер алғанын да сездірмеген, тек қуанышты екенін, америкалықтар ол қаруды Жапонияға қарсы тиімді пайдаланатынына сенім білдірген де қойған. Бірақ соның артынша Сталин Шет мемлекеттер ісімен айналысушы комиссариаттың бас хатшысы Молотовпен болған әңгімеден соң, Курчатовпен тез арада әңгімелесу керектігін, біздің «жұмысымызды» тездету қажеттігін нақтылаған.", "title": "Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тасталуы" } ]

[ { "docid": "18967_3_1", "text": "Дарвин идеялары «\"Түрлердің шығу тегі туралы\"» (1859) еңбегінде жарық көрді. Оның түрлердің біртіндеп эволюциялық дамуы туралы идеяны білдіретін ғылыми тәсілі кең таралды және сонымен бірге, алғашында өшпенділікпен қарсы алынды, әсіресе, шіркеумен.", "title": "Чарлз Дарвин" }, { "docid": "18967_4_1_2", "text": "* Одан соң ол Т.Мальтустың шығармаларын зерттеген. Дарвин сол шығармалардағы ойларды тірі табиғатқа пайдаланды. Оның тұжырымы бойынша жануарлардың жоғары репрадуктифтік потенциалына қарамастан табиғи популяциялардың саны тұрақты болады. Түрлердің өзара бәсекелестік, күреске шыдамды, бейімделгіш түр ғана көп ұрпақ қалдыра алады. 1858 жылы тура сондай тұжырымға А.Р.Уоллес те келді. Бұны Ч.Лейльдің жұмыстары дәлелді. Ол прогрессивті өзгерістердің полеонтологиялық материалдарда болатынын көрсетті. Дарвин мен Уоллес Лондондағы Линнеевтік отырысқа докладпен шықты. Ал 1859 жылы Дарвин өзінің негізгі шығармасын - «Табиғи сұрыпталу арқылы өмірдің пайда болуы» жарыққа шығарады.", "title": "Чарлз Дарвин" } ]

[ { "docid": "18967_2_1", "text": "Чарлз Роберт Дарвин (Charles Robert Darwin; 12 ақпан 1809 жыл, Шроусбери – 19 сәуір 1882 жыл, Даун (Лондон), Кент) — ағылшынның табиғат зерттеушісі, оның табиғи сұрыптау теориясы биологиялық көптүрліліктің пайда болуының революциялық негіздемесін берді. ", "title": "Чарлз Дарвин" } ]

[ { "docid": "162339_2_1_1", "text": "Хьюстон 1836 жылдың 30 тамызынан 1837 жыл маусымның 5-не дейін Техас республикасы құрамында болады. Қала өз атын Техас революциясы кезіндегі Техас армиясының бас қолбасшысы, Техас республикасының президенті және сол аймақтың негізгі тарихи тұлғасы болып келетін Хьюстон Сэм құрметіне аталған.\n\nҚала экономикасы энергетика, аэронавтика, көлік, денсаулық сақтау өнеркісіптерінен тұрады. Қала мұнайөңдеу құралдарын жасау бойынша жетекші орын алады. Хьюстон порты АҚШ-та халықаралық жүк тасымалдау бойынша бірінші орынды алады. Экономика мен инфрақұрылым үшін Линдон Джонсон атындағы ғарыш орталығы, хьюстон кемежол арнасы, сонымен қатар құрамында көптеген емдеу институттары, госпитальдар мен медициналық мектептері кіретін Техас медициналық орталығы маңызды орын алады.", "title": "Хьюстон" } ]

[ { "docid": "162339_1_1", "text": "\nХьюстон (Houston) — АҚШ-тағы төртінші үлкен қала болып, Техас штатындағы ең үлкен қала болып есептеледі. 2010 жылдағы АҚШ санағы бойынша, қаланың 1,500 шаршы километр аумағында 2.1 миллион халық өмір сүрген. Қала Мексика шығанағынан 50 шақырым жазық жерде орналасқан, оның ауданы 965 км².", "title": "Хьюстон" }, { "docid": "162339_4_1", "text": "Санат:Техас қалалары\nСанат:Хьюстон\nСанат:1836 жылы құрылған елді мекендер\nСанат:АҚШ порттары\nСанат:АҚШ штаттары бойынша бұрынғы астаналар\nСанат:Техас округтары орталықтары\nСанат:АҚШ миллионер-қалалары\nСанат:Харрис (округ, Техас)", "title": "Хьюстон" } ]

[ { "docid": "678971_2_1", "text": "Чехтер (Češi) — батыс славян халқы, Чехияның негізгі халқы, жалпы саны 12 миллионнан асады. Шамамен 70-80% өз отанының тұрақты тұрғындары, ал қалғандары Еуропаның көптеген мемлекеттерінде қоныстанған, Францияда, Германияда, Ұлыбританияда, АҚШ-та, Словакияда, Хорватияда, Аустрияда, Польшада және Украинада тұрады.", "title": "Чехтар" } ]

[]

[ { "docid": "575033_1_1", "text": "\nВестминстер жүйесі — Ұлыбританияның мемлекет моделі қағидаттарында құрылған мемлекеттік басқарудың демократиялық парламенттік жүйесі. Вестминстер жүйесі өз атауын Ұлыбритания парламентінің отырыстары өтетін Вестминстер сарайының құрметіне аталды.\nВестминстер жүйесі Ұлттар достастығы мемлекеттеріне тән. XIX ғасырдың ортасында Ұлыбританияның Канада провинциялары және Австралия колониялары алғашқы болып қолданыла бастады.", "title": "Вестминстер жүйесі" } ]

[ { "docid": "575033_3_1", "text": "* Салтанатты және өкілдіктік міндеттерін ғана атқара алатын мемлекет басшысының бар болуы;\n* Мемлекет басшысымен тағайындалатын және әдеттегідей, Парламенттегі орындардың басым бөлігіне ие саяси партиялардың басшысы болып табылатын үкімет басшысының бар болуы;\n* Әдеттегідей, үкімет басшысымен басқарылатын кабинет түрінде атқарушы билік махенизмдерінің бар болуы;\n* Елдегі парламенттік оппозицияның және көппартиялы жүйенің бар болуы;\n* Бикамерализмнің (екі палаталы парламент) бар болуы және уникамерализмнің жұмысына рұқсат ету;\n* Парламенттің үкіметке деген сенімсіздігін білдіру мүмкіндігі;\n* Парламентті тарату және кезектен тыс сайлауды хабарлау мүмкіндігі.", "title": "Вестминстер жүйесі" }, { "docid": "575033_5_1", "text": "* \"The Twilight of Westminster? Electoral Reform & its Consequences\", Pippa Norris, 2000.", "title": "Вестминстер жүйесі" } ]

[ { "docid": "602351_2_2", "text": "==Жюль Риме кубогы==\nЖюль Риме кубогы әуелде \"Жеңіс\" деп аталды. 1946 жылы әлем чемпионатының инициаторының құрметіне Жюль Риме деп өзгертілді. Ол француз шебері Абель Лефлердің қолынан шыққан. Салмағы 3,8 келі, биіктігі 35 сантиметр. Алтындатылған күмістен жасалған, лазуриттен құйылған. 1970 жылы Бразилия құрамасы үшінші рет чемпион атанды да кубокты өздеріне мәңгі сақтауға алды. Бірақ 1983 жылы қолды болды да, қайтадан табылмады. Бразилия федерациясы Eastman Kodak компаниясына кубоктың көшірмесін жасатып алады да, 1984 жылы қайтадан сақтауға қойылады. ", "title": "Футболдан әлем біріншілігінің кубогы" } ]

[ { "docid": "602351_3_1", "text": "Алтын кубок оған дейін де бір жоғалып табылған. 1966 жылғы чемпионат басталардан 4 ай бұрын Лондонның Вестминстр сарайында тұрған жерінен ұшты-күйлі жоғалып, абырой болғанда артынша бақтың ішінен табылады. ", "title": "Футболдан әлем біріншілігінің кубогы" }, { "docid": "602351_4_1", "text": "1938-50 жылдары ол кубокты 12 жыл бойы Италия иеленіп тұрды. Себебі, екінші дүниежүзілік соғыс салдарынан 1942, 1946 жылдарға белгіленген чемпионат өткізілген жоқ. ФИФА-ның Италиялың вице-президенті Отторино Барасси римдік банктердің бірінде сақтаулы тұрған жерінен ешкімге сездірмей алып кетіп, өз үйіндегі кереуеттің астына сақтаған екен. Ондағы ойы — кубок ұлтшыл-диктаторлардың қолына түссе олар мүлдем құртады деп қауіптеніпті.", "title": "Футболдан әлем біріншілігінің кубогы" } ]

[ { "docid": "679706_2_1", "text": "АҚШ президент сайлауы жанама сайлау болып табылады, яғни АҚШ азаматтары президент пен вице-президентті тікелей дауыс беру арқылы сайламайды, олар жалпыхалықтық дауыс беру нәтижесін ескере отырып шешім шығаратын бірнеше сатылы жүйе арқылы сайланады.", "title": "АҚШ президент сайлауы" }, { "docid": "679706_3_1", "text": "\nАҚШ Конституциясына сәйкес жалпыхалықтық сайлауға тек Америка Құрама Штаттарының азаматтары ғана қатыса алады. Сайлау қараша айының басында, бірінші дүйсенбіден кейінгі сейсенбіде болады, яғни 2 қарашадан ерте емес, 8 қарашадан кейін емес.", "title": "АҚШ президент сайлауы" } ]

[ { "docid": "679706_1_1", "text": "\n\nАҚШ президент сайлауы (United States presidential election) — келесі төрт жылға Америка Құрама Штаттарының президенті мен вице-президентін анықтайтын сайлау.", "title": "АҚШ президент сайлауы" } ]

[ { "docid": "526676_1_1", "text": "\nОба індеті немесе Қара індет немесе Қара өлім (The Black Death, atra mors)— адамзат тарихыныӊ еӊ сұмдық пандемияларыныӊ бірі. Тарихшылардыӊ жобалап есептеуі бойынша 1346-53 жылдары Еуропада оба індеттіӊ кесірінен 75 тен 200 миллионға дейін адам қайтыс болған<ref name=\"ABC/Reuters\"></ref>. Қазіргі заманныӊ ғылымдары обадаӊ қайтыс болған адамдардыӊ ДНҚ–сын зерттеген кезде аурудыӊ қоздырғышы — \"Yersinia Pestis\" бактериясы болып табылды.", "title": "Оба індеті" } ]

[ { "docid": "526676_3_1", "text": "Пандеминыӊ салдарынан Еуропаныӊ тарихына зор әсер еткен көптеген діни, әлеуметтік және экономикалық күйзелістер туған. Бұл оқиғадан оӊалу үшін Еуропа халықтарына 150 жылдай қажет болды.", "title": "Оба індеті" } ]

[ { "docid": "16025_2_1", "text": "Есекжем (\"есекжемді қызба\") — көптеген күлдіреумен және қышымамен жіті немесе созылмалы түрде өтетін тері ауруы. Аллергиялық есекжем және аллергиялық емес есекжем деп бөлінеді. Аллергиялық есекжем азық-түліктер, дәрі-дәрмектер әсерінен пайда болады. Аллергиялық емес есекжем морфин, кодеин, декстран және қалақаймен, медузамен, жұлдыз құртпен, актиниялармен жұғысқанда пайда болады.", "title": "Есекжем" }, { "docid": "16025_3_1_1", "text": "Есекжем (urtіcarіa) — теріде және шырышты қабатта кенеттен қызарып, күлдіреп, қышымалы бөртпелер түрінде болатын ауру; денені қалақай шаққан кездегі күлдіреуікке ұқсайды. Есекжемнің жедел және созылмалы түрі бар. Жедел түрі — кейбір тағамдардың (жұмыртқа, құлпынай, шоколад, бал, цитрустар, т.б.) және дәрі-дәрмектің (көбінесе, антибиотиктердің) организмге кері әсер етуінің салдары. Сондай-ақ, организмдегі аллергиялық реакция нәтижесінде де пайда болады. Созылмалы түрі, немесе мезгіл-мезгіл қайталайтын, кейде бірнеше айға дейін созылатын Есекжем, әдетте, ішкі мүшелердегі (бауыр, ішек-қарын жолы, бүйрек) ауруларға, организмдегі зат алмасудың бұзылуына, іштегі гельминттерге немесе баяу өтетін инфекцияға (бадамшаның созылмалы қабынуы — тонзиллит, мұрын, құлақ қуыстарының қабынуы) байланысты. Мұндай кезде ауру кенеттен басталады. Күлдіреуіктердің пішіні мен көлемі әр түрлі, түсі ашық қызғылт, ортасы ақ. Көп жағдайда күлдіреуік бірнеше сағаттан кейін ешқандай із қалдырмай өзінен-өзі басылады. Кейде ауру ұзаққа созылып, науқастың қызуы көтеріліп, мазасы кетеді. Көмейдің кілегей қабығында бөртпе болғанда адам жөтеліп, тұншығады. Емді дәрігер тағайындайды.", "title": "Есекжем" } ]

[]

[ { "docid": "7061_1_1", "text": "\nБолпан немесе Меркурий немесе Шолпан, Таңшолпан, Кіші Шолпан — Күнге ең жақын және Күн жүйесінің 1-ең кіші ғаламшары. Күнді 88 тәулік ішінде айналып шығады. Ал өз белін ұзақ уақыт 59 тəулікте айналып шығады, Болпанның бір тәулігі Жердің 176 тәулігіне сәйкес. Болпанды бақылау өте қиын. Бетіндегі температура күндіз +400 дәреже болса, түнде -200 градусқа барады.Яғни түн жағында қар жауады.\nдәрежеге төмендейді. Болпанның үстінде бұлттар жоқ, соңдықтан ғаламшарда жуан атмосфера жоқ. Аспаны қараңғы, жұлдыздар Болпаннан жарық көрінеді,\nКүн үлкен тәжі бар шар сияқты көрінеді. Меркурийдің беткі қабаты құлаған метеориттерден пайда болған кратерлермен жабылған. Шолпанды әлемде \"Меркурий\" деп атайды, бұл атау көне юнанның Гермес құдайының мадағына берілген. Күннен орташа қашықт. 0,387 а.б. (58 млн. км), Күнді айналу периоды 88 тәулік, өз осінен айналу периоды 58,6 тәулік, орташа диам. 4878 км, массасы 3,3 кг; өте сирек атмосферасының құрамында Ar, Ne, He бар. М. беті сыртта. Меркурий ежелгі римдіктердің құдайы болды.", "title": "Меркурий (ғаламшар)" }, { "docid": "7061_2_1", "text": "Меркурий күнге ең жақын планета болғандықтан оны бақылау өте қиын. Әйтсе де, соңғы радиобақылаулардың мәліметтері бойынша, Меркурийдің өте баяу айналатыны анықталды, яғни бұл планетадағы тәулік шамамен жердегі 176 тәулікке тең. Бірақ ол күнге жақын орналасқандықтан, оның орбитасы жерге қарағанда кіші. Меркурий өлшемдері жағынан да, массасы жағынан да, кішкене болғандықтан, ол өзінің айналасындағы атмосфераны тұрақты ұстай алмайды.", "title": "Меркурий (ғаламшар)" } ]

[ { "docid": "7061_5_1", "text": "АҚШ Ұлттық ғарыш басқармасының сарапшылары планетааралық зондтарды пайдалана отырып, жинаған деректер негізінде Меркурийдің егжей-тегжейлі картасы анықталды. Осыдан кейін металл ядросы салқындағандықтан, соңғы 4 миллиард жыл ішінде планетаның диаметрі 14 шақырымға азайғанын білуге ​​болады. Осы процестің нәтижесінде жер бетінде тау жоталары пайда болады, олардың кейбіреулерінің биіктігі 3 км-ге жетеді.", "title": "Меркурий (ғаламшар)" } ]

[ { "docid": "21441_1_1", "text": "\nФотосинтез (φῶς — \"жарық\" және σύνθεσις — \"синтез\") - жасыл жапырақ органоидтері, яғни хлоропласт арқылы күн сәулесі энергиясының химиялық байланыс энергиясына айналу процесі. Фотосинтез нәтижесінде жер жүзіндегі өсімдіктер жыл сайын 100 миллиард тоннадан астам органикалық заттар түзеді (мұның жартысынан көбін теңіз, мұхит өсімдіктері түзеді) және бұл кезде олар 200 миллиардтай СО<sub>2</sub> сіңіріп, оттегі бөледі.", "title": "Фотосинтез" } ]

[ { "docid": "21441_2_1", "text": "Фотосинтезді алғаш зерттеушілер Швейцария ғалымдары Ж.Сенебье, Н.Соссюр және неміс химигі Ю.Майер болды. 19 ғасырдың 2-жартысында К.А.Тимирязев күн сәулесі энергиясы фотосинтез процесінде хлорофилл арқылы сіңірілетінін анықтады. 20 ғасырдың басында фотосинтездің физиологиясы мен экологиясына арналған маңызды зерттеулер жүргізіледі (В.В.Сапожников, С.П.Костычев, В.Н.Любименко, А.А.Ничипорович т.б.). 20 ғасырдың орта кезінен бастап фотосинтезді зерттеуде жаңа әдістер (газ анализі, радиоизотопты әдіс спектроскопмя. Электрондық микроскоп т.б.) дамыды.", "title": "Фотосинтез" } ]

[ { "docid": "53983_1_1", "text": "Полис — қала-мемлекет, Ежелгі Грекия мен Римге тән қоғамның әлеуметтік-экономикалық, саяси ұйымдарының ерекше түрі. Полис жері қала аумағынан, оның айналасындағы халқы егіншілікпен шұғылданатын мекендерден құралды. Мемлекеттік аппараты халық жиналысынан, кеңестен және сайланып қойылатын түрлі қызмет адамдарынан (магистраттардан) тұрды. Халық жиналысы билеушінің мемлекетті басқару құқын қамтамасыз етіп отырды. Полистер олигарх. (мыс., Спарта) немесе демократиялық (мыс., Афины) түрінде болды. Спарта егіншілік Полиске, Коринф сауда-қолөнері Полисіне жатты. П. Грекияда б.з.б. 4 ғасырдың басында, Римде б.з.б. 3 — 1 ғасырларда дағдарысқа ұшырап, жойылды.", "title": "Полис (ежелгі қала)" }, { "docid": "53983_2_1_1", "text": "Толығырақ...\nАнтикалық қоғамның жеткен жетістіктерінің бірі – мемлекет құрылымының ерекше түрі полис болды. Ол азаматтық қауым негізінде пайда болды. Ежелгі Грекия мен Ежелгі Римдегі қауым мен мемлекет бір – бірімен бірігіп кетті. Полис –қала–мемлекет те осылай пайда болды. Ежелгі Грекия мен ең ірі , әрі ықпалды полистары – Афины мен Спарта болды.\nПолистің орталығы қала болып , оның сыртында қауым мүшелері , қарапайым адамдарға тиесілі жерлер болды.Әрбір жанұя өз шаруашылығын дербес жүргізіп , тәуелсіз болды . Полис мүшелері , қауымның тең құқылы мүшелері барлық құқықтар мен бостандықтарға ие болды. Олар өздері мемлекетті кейіптеп , полисті бірлесе басқарды. Биліктің мұндай түрі демократия деп аталды. Полистің әрбір азаматы , жер иесі немесе еңбекші болсын , мемлекет өміріне белсене араласты.Барлық мемелекеттік лауазымдар сайланбалы болды.", "title": "Полис (ежелгі қала)" } ]

[ { "docid": "48470_1_1_3", "text": "«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том", "title": "Пойыз" } ]

[ { "docid": "642572_3_1", "text": "Бұл күн адамдарға 4 шілде, 1776 жылы қабылданған Тәуелсіздік Декларациясы еске түсіреді. 2 шілде Екінші Континенталдық Конгресі дауыс беру арқылы тәуелсіздік резолюциясын құптады. Бұны 2 шілде қаралымға Виргиниядан Ричард Генри Ли жіберді. Бұл уақытта АҚШ-тың қазіргі жерінде, шығыс жағалауды бойлап орналасқан 13 британ колониясының тұрғындары ағылшын патшасына және парламентіне қарсы соғыс жүргізген. Өйткені, 1764 жылы Ұлыбритания парламенті валюта туралы заң шығарды. Бұл заң америкалық колонияларға салықты өздерінің ақшасымен емес, алтын және күміс тиындармен төлеуге міндетті қылып қойды. 1775 жылы соғыс басталды. Томас Джефферсон бастаған \"Бестік комитеті\" Тәуелсіздік Декларациясын дайындады. Конгресс бұл декларацияны өңдеп, талқылап 4 шілде қабылдады. Осы кезден бастап америкалықтар 4 шілдені тәуелсіздік күні ретінде тойлай бастады. Ал 2 шілде бұл конгресстің жабық отырыста тәуелсіздік резолюциясын қабылдаған күні. ", "title": "АҚШ тәуелсіздік күні" } ]

[ { "docid": "642572_2_1", "text": "Тәуелсіздік күні АҚШ-тың азат, әрі тәуелсіз ел ретіндегі туған күні болып саналады. Америкалықтардың көпшілігі бұл күнді күніне қарап атайды — «Шілденің төртісі». Бұл мейрамда отшашулар атылады, парадтар, барбекю пісіру, карнавалдар, жәрмеңкелер, пикниктар, концерттер, бейсбол ойындары, отбасылық кездесулер өткізіледі, сондай-ақ билік адамдары халыққа жолдау жоддайды, әртүрлі рәсімдер өткізіледі. Тәуелсіздік күні — бұл АҚШ-тың ұлттық мейрамы..", "title": "АҚШ тәуелсіздік күні" } ]

[ { "docid": "240114_1_1", "text": "Пеналти (айып доп), егер қорғанушы команданың ойыншысы айып алаңында ойын тәртібін бұзса, дөрекілік жасаса онда төреші қорғанушы команданың қақпасына айып добын соғуға рұқсат береді. Егер гол соғылмай қалса айып добын соққан ойыншы оған басқа ойыншы тигенше қайтадан тиісе алмайды. Гол соғылса ойын ортадан басталып кездесу әрі қарай жалғасады. Доп соғылған сәтте ол қақпаға енбей, бірақ қорғанушы команданың ойыншылары тәртіпті бұзса айып добы қайталанады.", "title": "Пенальти" } ]

[ { "docid": "240114_3_1", "text": "Пенальти ойыннан шығарумен қатар қатаң жаза ретінде футболда қазіргі кезде де қолданылады. Уильям Маккрам 1932 жылы 21 желтоқсанда дүниеден өтті.", "title": "Пенальти" } ]

[ { "docid": "11670_1_1", "text": "\n\nБостандық ескерткіші (Statue of Liberty) — Солтүстік Америкадағы ағылшын иелігіндегі жерлердің азаттық күресіндегі Франциямен болған одақтастыққа ескерткіші ретінде Францияның АҚШ-қа тартқан сыйлығы.", "title": "Бостандық ескерткіші" } ]

[ { "docid": "11670_2_1", "text": "Алып мүсінді жасау туралы ойды француз мүсіншісі Ф.А. Бартольди ұсынған. 1871 жылы Нью-Йоркке сапарында Бартольди кеме қалаға жақындаған кезде Белдоу аралындағы жұлдыз сипатты бекіністі көріп, болашақ мүсін ескі бекініс үстінде алау көтерген әйел бейнесі болады және ол «Әлемді сәулелендірген Азаттық» деп аталуға тиіс деген ойға келген.\n", "title": "Бостандық ескерткіші" }, { "docid": "11670_3_1", "text": "\nФранцуздар мүсінді, ал америкалықтар оның тұғырын жасауға келісті. Мүсінді Бартольди жасады, металл қаңқасын Г. Эйфель құрастырды, бет-бейнесіне мүсіншінің анасы Шарлотта Бартольди үлгі болды. 1884—1886 жылдарда мүсін дайын болды. Ескерткіш 1886 жылы 28 қазанда Нью-Йорктегі Бедлоу аралында ашылды. Мүсіннің биіктігі 46.5 м, тұғыры 46.94 м, жалпы салмағы 225 т. Әйел мүсінінің басына 7 шабағы бар тәж кигізілген, оң қолына алау көтерген, сол қолында заңдар кітабы бар, ол кітапта АҚШ-тың тәуелсіздік күні жазылған. 1903 жылы мыс табақша жапсырылды, онда Э. Лазарустың дастанынан үзінді берілген. Тәждегі шабақтар 7 теңіз бен 7 құрлыққа жарқырап төгілген сәулені білдіреді. Мүсін әуелде боялмаған еді, кейін мыстың қышқылдануы нәтижесінде ол жасыл түске енді. Мүсін тұғырының ішінде АҚШ-қа иммигранттардың келу тарихы және осы ескерткіштің құрылысы туралы мәліметтер беретін мұражай бар. Мүсін азаттықтың белгісі ретінде ұлттық ескерткішке айналған.\n", "title": "Бостандық ескерткіші" } ]

[ { "docid": "202060_2_1", "text": "Йель университетті (Yale University) — Американдық жекеменшік иелігіндегі Айви Лигасына кіретін зерттеу университеті. Ол Коннектикут штатының Нью Хэван қаласында орналасқан. Бұл университтет 1701 жылы Коннектикут колониясында қаланып, бүгінгі күні АҚШ-тың колониялдық кезеңде қаланған университеттер тізіміне кіреді.", "title": "Йель университеті" } ]

[ { "docid": "202060_3_1", "text": "Йель университетінің құрылуы 17–шы ғасырдың дін қызметшілерінің бастамасымен жас шіркеу қызметшілері мен саясаткерлерді даярлау мақсатымен қалана бастап \"Collegiate School\" деп аталған. 1718 жылы университеттің аты \"British East India Company\" ұйымының бастығы Элиху Йельдің құрметіне берілді. 1861 жылы Йель университетінің магистранттарға арналған өнер және ғылым факультеті АҚШ-тағы алғаш PhD дәрежесін тағайындайтын жоғарға оқу орны болды. 1900 жылы Йель Америка Университеттер Ассоциациясын құрды. ", "title": "Йель университеті" }, { "docid": "202060_4_1", "text": "1930 жылдары Йель оқу жүйесін өзгертіп, 12 факультеттерге бөлінді. Бүгінгі күні Йель тағы 2 факультет құруды жоспарлауда. Йельде 1,100 ұстаздық құрамы студенттерге сабақ оқытып кеңес береді. Бакалавриатта оқитын студенттердің саны 5,300 және магистратура мен профисианалды студенттердің саны 6,100. Йельдің барлық ең жоғары дәрежелі профессорлары бакалавриатта оқитын студенттердіңбарлығына сабақ оқытады.", "title": "Йель университеті" } ]

[ { "docid": "597742_1_1", "text": "\nChevrolet Camaro (Шевроле Камаро) — американдық GM корпорациясының Chevrolet бөлімшесі өндіріетін спорттық автокөлік. Көліктің өндірісі 1966 жылдан 2002 жылға дейін жүргізілді және 2009 жылдан бастап жаңа техникалық базада қайтадан басталды. Camaro атауы француз тілідегі \"camarade\" - дос деген сөзден туынды болып табылады.", "title": "Chevrolet Camaro" } ]

[]

[ { "docid": "70649_1_1", "text": " \nКөмекей, көмей ( larynx ) — тыныс алу түтікше мүшелерінің бастама бөлігі және мойынның алдыңғы жағында орналасқан іші қуысшеміршекті мүше. ", "title": "Көмекей" } ]

[ { "docid": "70649_2_1_1", "text": "Көмекей қабырғасының негізін сақинаша, қалқанша, бөбешік және жұп ожауша шеміршектер құрайды. Шеміршектер бір-бірімен және тіласты сүйегімен буындар мен байламдар арқылы қозғалмалы байланысып, оның ішкі қуысы арнасының өзгеріп отыруын қамтамасыз етеді. Түтікше мүше ретінде көмекейдің қабырғасы ішкі — кілегейлі қабықтан, ортаңғы — шеміршекті-талшықты қабықтан және сыртқы — адвентиция қабығынан тұрады. Оның ішкі бетінің екі бүйірінде екі дыбыс қатпары, олардың аралығында дыбыс саңылауы орналасады. Дыбыс қатпарының негізін дыбыс байламы мен дыбыс бұлшықеті құрайды. Демді сыртқа шығару кезінде дыбыс байламының тербелуі нәтижесінде дыбыс шығады. Құйрықсыз қосмекенділердің, кейбір бауырымен жорғалаушылардың, көптеген сүтқоректілердің және адам көмекейінің ішкі бетінде бір-бірімен бұрыштасып орналасқан қатпарланған – дыбыс сіңірі болады. Ол фиброзды эластик. тіннен тұрады және кілегейлі қабықпен қапталған. Көптеген сүтқоректілерде (мыс., кит тәрізділерде) дыбыс сіңірі болмайды, ал кейбір маймылдарда ол шала дамыған. Көмей қуысының алдыңғы жағы тыныс алу саңылауы арқылы жұтқыншаққа, артқы бөлімі кеңірдек қуысына жалғасады. Көмекей жұтқыншақтан дамыған, ал оның шеміршегі – түрі өзгерген желбезек доғалары.", "title": "Көмекей" }, { "docid": "70649_2_1_2", "text": "Құйрықты қосмекенділердің көбінде, барлық құйрықсыз қосмекенділердің К-інде ожау және оймақ тәрізді шеміршек болады. Бауырымен жорғалаушылар мен құстардың көмекейінің құрылысы ұқсас. Сүтқоректілердің бұл мүшесінде жоғарыда айтылған шеміршектерден басқа қалқан тәрізді және бөбешік, т.б. ұсақ қосымша шеміршектер болады. Сүтқоректілердің көбінде болатын дыбыс сіңірлері ожау тәрізді және оймақ тәрізді шеміршектер арасында керіліп тұрады. К-дің құрылысы қоректену және тыныс алу ерекшелігіне байланысты. Мысалға, кит тәрізділер мен жаңа туған қалталы сүтқоректілердегі ожау және оймақ тәрізді шеміршектер түтікше ұзарып, көмекей қуысына еніп тұрады. Көмекейдің мұндай құрылысы арқасында қалталылар бір мезгілде сүт еме алып, әрі тыныс ала алады, ал кит тәрізділер қорегін жұтқанда, оның көмекейіне су құйылмайды. Адамның көмейінен дыбыс органына және кеңірдекке ауа өтеді, сондай-ақ, бұларға қатты, не сұйық зат түсіп кетуден қорғайды; қ. дауыс.", "title": "Көмекей" }, { "docid": "70649_3_1", "text": "Көмекей — тыныс жолын (аңқа) кеңірдекпен жалғастырып, қақпақ ретінде азықтың жұтқыншақтан кеңірдекке түспеуін қамтамасыз етеді. Ол екі бағытта (сыртқы ортаға және ішке өкпеге) ауа өткізетін тыныс жолы және дыбыс мүшесі.", "title": "Көмекей" } ]

[ { "docid": "132145_1_1", "text": "Абсолюттік нөлдік температура (absolute zero), Кельвин шәкілі бойынша нөлге тең температура, мұндай температурада термодинамикалық жүйе ең төменгі энергияға ие болады. Бұл температура Фарангейт шәкілі бойынша — 459,67°Ғ немесе Цельсий шәкілі бойынша — 273,15 °С-қа сәйкес келеді және кез келген жүйе үшін теориялық тұрғыдан ең төменгі температура болып табылады. Газ қысым тұрақты болған кезде температураның түсуіне байланысты сығылады. Идеалды газ нөлдік температурада нөлдік көлемге жетуі мүмкін еді. Дегенмен температура абсолюттік нөлден жоғары болса, нақтылы газ газға немесе сұйықтыққа айналады. Абсолюттік нөлдік температурада жүйенің молекулалық (ішкі) энергиясы ең төменгі деңгейде болады, оны басқа жүйелерге беруге болмайды. Кельвин температуралық шәкілі үшін абсолюттік нөлдік температура нөлдік белгі болып табылады, ал бұл шәкілдің басты бірлігі болып Кельвин градусы қызмет атқарады.\n\nАбсолют нөл - молекулалардың жылулық қозғалыстары түгелдей тоқталатын кезіндегі ең төмен шекті температура. Бойль-Мариотт заңы бойынша мұндай температура кезінде нақты газдың қысымы мен көлемі нөлге тең болады.", "title": "Абсолюттік нөлдік температура" } ]

[]

[ { "docid": "70026_1_1_1", "text": "Жасуша теориясы (\"клеточная теория\"); (teoria cellulae \"cellula\" — жасуша және теория) — жасушалар туралы биологиялық жалпы қорытынды, ғылыми тұжырым. Жасуша теориясының негізін қалаған неміс ғалымы Т. Шванн (1838-1839ж.). Жануарлар жасушасын зерттеген Т. Шванмен қатар, Жасуша теориясын жасауға өсімдіктер жасушаларын зерттеген М. Шлейден де атсалысты. Өздеріне дейінгі ғалымдар еңбектері бойынша жинақталған деректер мен өздерінің ғылыми мәліметтеріне сүйене отырып, Т. Шванн мен М. Шлейден жануарлар мен өсімдіктер ағзадағы органикалық табиғатының біртекті екендігін көрсете білді. Жасуша теориясы 19 ғасырда ашылған ұлы жаңалықтардың бірі болып саналады.Оның негізгі қағидалары: \n#жасуша — тірі ағзаның тым ұсақ құрылымдық бірлігі; \n#жануарлар мен өсімдік ағзаларындағы әртұрлі ұлпалар жасушалары құрылысы жағынан бір-біріне ұқсас. Жасуша ядродан, цитоплазмадан, негізгі органеллалардан құралған; \n#жасуша тек бөліну арқылы көбейеді; \n#жасушалар біртұтас ағзаның бір бөлігі. Организм ұлпаларында жасушалардан басқа жасуша туындылары — бейжасушалық құрылымдар (симпласт, синцитий) және оның өнімдері — жасушааралық зат болады.\n", "title": "Жасуша теориясы" } ]

[ { "docid": "70026_2_1", "text": "«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, X том\n", "title": "Жасуша теориясы" } ]

[ { "docid": "628726_1_1", "text": "\nЖасыл Шам (Green Lantern) — DC Comics компаниясының комикстерінде көрінетін көптеген ойдан шығарылған кейіпкерлердің атауы. Ең бірінші Жасыл Шам - Алан Скотты жазушы Билл Фингер мен суретші Мартин Ноделл ойлап тапқан. Алғаш рет All-American Comics #16 (1940 шілде) комиксінде бой көрсетті.", "title": "Жасыл Шам" } ]

[ { "docid": "628726_2_1", "text": "Әрбір Жасыл Шамның күшке толы сақинасы болады. Ол сақина иесінің дене күші мен рухани күші бекем болып тұрғанда физикалық әлемді басқаруға мүмкіндік береді. Алтын ғасыр Жасыл Шамы - Алан Скоттың сақинасы сиқырдан қуат алған. Кейінгі Шамдардың сақиналарын Ғалам сақшылары жасап шығарып, лайықты үміткерлерге сыйға тартқан. Олар ғаламшараралық полиция ретінде Жасыл Шамдар Корпусын құрайды.", "title": "Жасыл Шам" } ]

[ { "docid": "503434_1_1", "text": "\nАконкагуа тауы (Aconcagua) — Оңтүстік Америкадағы Анд тауларының орталығындағы шың, әлемдегі ең биік батолит. ", "title": "Аконкагуа" }, { "docid": "503434_2_1", "text": "Аргентина жерінде. Чили шекарасына таяу. Солтүстігінде және шығыс жағынан Валье-де-лас-Вакас, ал оңтүстігі мен батысында Валье-де-лос-Орконес-Инфериор тау жоталарымен шектелген. Биіктігі - 6960 м (Оңтүстік Америкадағы, Батыс және Оңтүстік жарты шардағы ең биік шың). ", "title": "Аконкагуа" } ]

[ { "docid": "503434_3_1", "text": "Шөгінді жыныстарды жауып жатқан андезиттен құралған. Сондықтан алғашқы кезде жанартау деп қате аталып жүрді. ", "title": "Аконкагуа" } ]

[ { "docid": "642572_1_1", "text": "\nАҚШ тәуелсіздік күні (US Independence Day) — АҚШ-тың Ұлыбритания Патшалығынан тәуелсіздігін жариялайтын 1776 жылғы АҚШ тәуелсіздік декларациясының қабылдануы. Жыл сайын бұл күн Америка Құрама Штаттарында 4 шілде күні тойланады, сондай-ақ бұл күн АҚШ-тың мемлекеттік мейрамы болып есептелінеді.", "title": "АҚШ тәуелсіздік күні" }, { "docid": "642572_3_1", "text": "Бұл күн адамдарға 4 шілде, 1776 жылы қабылданған Тәуелсіздік Декларациясы еске түсіреді. 2 шілде Екінші Континенталдық Конгресі дауыс беру арқылы тәуелсіздік резолюциясын құптады. Бұны 2 шілде қаралымға Виргиниядан Ричард Генри Ли жіберді. Бұл уақытта АҚШ-тың қазіргі жерінде, шығыс жағалауды бойлап орналасқан 13 британ колониясының тұрғындары ағылшын патшасына және парламентіне қарсы соғыс жүргізген. Өйткені, 1764 жылы Ұлыбритания парламенті валюта туралы заң шығарды. Бұл заң америкалық колонияларға салықты өздерінің ақшасымен емес, алтын және күміс тиындармен төлеуге міндетті қылып қойды. 1775 жылы соғыс басталды. Томас Джефферсон бастаған \"Бестік комитеті\" Тәуелсіздік Декларациясын дайындады. Конгресс бұл декларацияны өңдеп, талқылап 4 шілде қабылдады. Осы кезден бастап америкалықтар 4 шілдені тәуелсіздік күні ретінде тойлай бастады. Ал 2 шілде бұл конгресстің жабық отырыста тәуелсіздік резолюциясын қабылдаған күні. ", "title": "АҚШ тәуелсіздік күні" } ]

[ { "docid": "642572_2_1", "text": "Тәуелсіздік күні АҚШ-тың азат, әрі тәуелсіз ел ретіндегі туған күні болып саналады. Америкалықтардың көпшілігі бұл күнді күніне қарап атайды — «Шілденің төртісі». Бұл мейрамда отшашулар атылады, парадтар, барбекю пісіру, карнавалдар, жәрмеңкелер, пикниктар, концерттер, бейсбол ойындары, отбасылық кездесулер өткізіледі, сондай-ақ билік адамдары халыққа жолдау жоддайды, әртүрлі рәсімдер өткізіледі. Тәуелсіздік күні — бұл АҚШ-тың ұлттық мейрамы..", "title": "АҚШ тәуелсіздік күні" } ]

[ { "docid": "69944_2_1", "text": "Қуықалды без — несеп-жыныс өзегінің жамбастық бөлігінің қабырғасында орналасады. Ол екі бөліктен: қабырғадан тыс жатқан және қабырғалық бөліктерден тұрады. Қабырғадан тыс жатқан бөлігі қуықтың мойны мен несепжыныс өзегінің жоғарғы жағында көлденеңінен орналасады. Бездің аталмыш бөлігі оң және сол бүйір бөліктерден, без денесінен және без денесін бүйір бөліктермен жалғастыратын мойыншықтан тұрады. Қуықалды бездің қабырғалық немесе шашыранды бөлігі несеп- жыныс өзегінің қабырғасында орналасады. Қуықалды без құрылысы жағынан күрделі түтікше-көпіршікше бездерге жатады. Без өзектері несеп-жыныс өзегіне ашылады. Қуықалды без сөлі сперматозоидтарды қоректендіреді, олардың қозғалыс белсенділігін арттырып, қынап қуысындағы қышқыл ортаны бейтараптандырады.", "title": "Қуықалды без" } ]

[]

[ { "docid": "595558_4_1", "text": "Ибн Рушдтың әкесі Кордоба бас кади және муфти болды. Ибн Рушд ғасырдың ең үлкен ғалымдарымен танысып, әйгілі суфийлік ойшыл Ибн Араби мен танымал ғалымдар Ибн Туфайл мен Ибн Зухрмен достық қарым-қатынаста болды. Әл-Мұрабитун сұлтанның Юсуф (1163-1184) кезінде ең жоғарғы құрметті лауазымдарға жетті және Мароккода, сосын Севильяда немесе Кордовада тұрды. Өзінің мұрагері, Әл-Мансұр, Ибн Рушд, халифтың дәрігері және досы ретінде алдымен үлкен мейірімге ие болды. \nАлайда, оның қатаң рационалистік көзқарастары сұлтанның православиелік көзқарасына қайшы келеді; соңында Ибн Рушд Құранды ілімін сақтамағанына және сөгісліктен айырылып, Кордобаға жақын жердегі тұтқында өмір сүріп, оның туындыларын өртеп жібергені үшін айыпталды. Бірнеше жылдан кейін, сұлтанның өзі оқуды бастады және философияға қызығушылық танытқанда, Ибн Рушд 1197 жылы Марракеште (Марокко) қайтадан сотқа шақырылды және көп ұзамай 1198 жылы Мароккода қайтыс болды. Оның денесі Кордобаға жіберілді, онда ол жерге сатылды.", "title": "Ибн Рушд" } ]

[]

[ { "docid": "521738_2_1", "text": "Виндзорлар үйін 1917 жылдың 17 шілдесінде Бірінші дүниежүзілік соғыс негізінде неміс атаулы Саксен-Кобург-Гота әулетін ығыстыру мақсатында V Георг құрған. «Виндзор» атауы британ монархиясының басты резиденцияларының бірі — Виндзор сарайын меңзейді.", "title": "Виндзор әулеті" } ]

[ { "docid": "521738_4_1", "text": "* 1910—1936: V Георг\n* 1936—1936: VIII Эдуард\n* 1936—1952: VI Георг\n* 1952—2022: II Елизавета\n* 2022 бастап: III Карл", "title": "Виндзор әулеті" }, { "docid": "521738_5_1", "text": "Таққа мұрагер — III Карлдың үлкен ұлы — ханзада Уильям.", "title": "Виндзор әулеті" } ]

[ { "docid": "80265_2_1_1", "text": "Авангардизм, авангардшылдық (avant-gardisme — алғы шептегілер) — қалыптасқан қағидалар мен дәстүрден, өмір бірқалыптылығынан алшақтай отырып, көркем мәдениетті жаңғыртпақ болған мәдени ағым. Авангардизм XIX ғ. аяғы мен XX ғ. 60—70 жылдарында өрістеді. Ол модернизмнің тым өсерленген бағыты ретінде қалыптасты. Авангардизмнің басты мәнісі—мәдени мирасқорлықтың маңызын кемітіп, «мәңгі құндылықтар» деген ұғымды қайта қарау. Авангардизмнің пайда болуына философияда постклассикалық ағымның (Шопенгауэр, Ницше, Бергсон, Хай-деггер, Сартр т.б.) ықпал етуі; психологияда — фрейдизм мен психоанализдің қалыптасуы, лингвистиканың мәдениеттанулық деңгейде көрінуі; еуропаорталықтық принциптен бас тартып, шығыстық мәдениеттерге, дінге назар аудару; теософия, антропософия жаңа эзотериялық ілімдердің жандануы үлкен әсерін тигізді. Авангардизм ұғым-терминін өнертануда алғашқы рет қолданысқа енгізген француз көркем өнер сыншысы Т. Дюре болды. Авангардизм өкілдері өнерді өмірден айырып қарап, оның әлеуметтік маңызын жоққа шығарды, өнердің ерекше эстет, табиғатын әсіреледі. Реализмді теріске шығарғандардың барлығы өздерін «авангардшылар» қатарындамыз деп есептеді: тарихи-мәдени маңыздылығы бойынша авангардизмнің екі бағытын айыруға болады: ғаламдық және шағын ау", "title": "Авангардизм" } ]

[]

[ { "docid": "71426_1_1", "text": "\nАщы ішек (intestinum tenue г. іп- testinum — ішек; tenue — жіңішке) — ас қорыту жүйесіндегі асқорыту процесі қарқынды, жүрек және корытылған қоректік заттардың ішек қабырғасындағы қан және лимфа тамырларына белсенді сорылып сіңірілетін асқорыту жүйесінің ортаңғы бөлігінің түтікше ағзасы. Аш (ащы) ішек құрсақ қуысында орналасады. Ол өз кезегінде құрылысы мен организмдегі орналасу орындарына байланысты үш бөліктен тұрады. Олар: он екі елі ішек (күйіс қайтаратын жануарларда — ұлтабар ұшы), аш ішек және мықын ішек. Ащы ішектің қабырғасы үш қабықтан: сыртқы — сірлі, ортаңғы — етті, ішкі — кілегейлі қабықтардан құралған. Кілегейлі қабығының ішкі бетінде сору қызметін атқаратын бүрлер және ішектің ішкі бетін астарлайтын бірқабатты призма тәрізді эпителий жасушаларының апикальды жиектерінде, ішектің сору ауданын 30 еседей ұлғайтатын микробүрлер болады. Он екі елі ішектің куысына бауырдың ет өзегімен — өт, ұйқы безі өзегімен ас қорыту ферменттеріне бай — ұйқы безінің сөлі келіп құйылады. Аш ішектің ұзындығы жануарлардың қоректену сипатына сәйкес әртүрлі болып келеді. Ең ұзын аш ішек шөп тектес азықпен қоректенетін жануарларда, ең қысқа — етпен қоректенетін жыртқыш аңдарда, ал оның орташа ұзындығы талғаусыз жануарларда (шошқа) болады.", "title": "Ащы ішек" } ]

[]

[ { "docid": "28942_1_1", "text": "\nКремний (лат. \"Sіlіcіum\"; Sі) — элементтердің периодтық жүйесінің ІV тобындағы элемент. Тұрақты 3 изотопы – \"28Sі, 29Sі және 30Sі\" бар. Жер қыртысындағы мөлшері 29,5%. Табиғатта оттектен кейінгі көп тараған элемент.", "title": "Кремний" } ]

[ { "docid": "28942_2_1", "text": "==Ашылуы==\nКремнийді алғаш рет 1811 жылы Гей-Люссак пен Л.Ж. Тенар ашқан. 1824 – 1825 жылдары швед химигі Я.Берцелиус фторлы кремнийді калиймен тотықсыздандырып, ал 1865 жылы орыс ғалымы Н.Н. Бекетов төрт хлорлы кремний мен мырышты әрекеттестіріп жеке бөліп алған.", "title": "Кремний" }, { "docid": "28942_3_1", "text": "==Физикалық қасиеті:==\nКремнийдің түсі күңгірт-сұр, шайырдай жылтыр, тығыздығы 2,32 г/м<sup>3</sup>, балқу t 1420С, қайнау t 2600С-қа жуық. Өнеркәсіпте Кремний кремнеземді қыздырып, кокспен тотықсыздандыру, ал таза кремний төрт хлорлы кремнийді мырыш буымен тотықсыздандыру арқылы алынады.", "title": "Кремний" } ]

[ { "docid": "40247_2_1_1", "text": "Алғашында пирамида биіктігі 146,6 м болған еді. Алайда, қазіргі кезде оның биіктігі 138,8 метр болып тұр. Ежелгі грек тарихшысы Геродоттың жазбасында пирамиданы 100 мың адам 20 жыл бойы салғандығы айтылады. Пирамидалардың салынуы, құрылысы жөнінде айтылған пікірлер сан алуан. Дегенмен аптапты Египет аспаны астында мыңдаған құл тас қарумен дәу тастарды бөліп алып, оны құрылыс орнына арқанмен сүйретіп жеткізген, пирамида биіктеген сайын тас блоктарды қолмен жоғары көтерген деген пікірлер басым. Хеопс пирамидасы салынғалы бергі 4 мың жыл бойы осы сұрақтар кімді де болсын мазалауын қояр емес. Ол туралы аңыз да көп. Осыншалық алып пирамиданы адамның салуы мүмкін емес, деп күмәнданғандар да бар. Біреулері жындар салған болуы ықтимал десе, енді бірі Жер бетінде болған басқа өркениеттің белгісі дейді. Ал бәзбіреулер мұндай кереметті өзге ғаламшардан келгендер салған деген болжамдарын ұсынуда. Өйткені бүгінге дейін және технология дамыған қазіргі заманда да дәл осындай теңдессіз құрылысты адамдар әлі де салған жоқ. Мысалы, 1989 жылы Париж қаласындағыЛувр мұражайының жанына салынған суретші Пейдің шыны пирамидасының биіктігі 22 метрден аспайды.1972 жылы АҚШ-тың Сан-Франциско қаласында пирамидаға еліктеп салынған халықаралық штаб-пәтердің алып құрыл", "title": "Хеопс" }, { "docid": "40247_3_1", "text": "Пирамиданың 20 жылда біткені айтылуда. Ол үшін, Нілдің суы көтерілген маусымда, күніне 4000 блок тасылуы керек. 60 миллион тонна тастың тасымалдануы үшін 1000 қайық қажет. Қолмен тегістеліп, жылтыратылған 460 000 таспен қапталған. Бұлар ұқыпты орналастырылғаны соншалық, тіпті араларына қағаз да симайды екен. Пирамидаларға біреулер әуе жолдары үшін бір белгі деп, біреулер геологиялық тербелістермен резонансқа кіре алатын бір энергия орталығы деп, ал ендігі біреулер тарихқа бағыт беретін бір архив деп сенеді.", "title": "Хеопс" } ]

[ { "docid": "40247_1_1", "text": "\n\nХеопс пирамидасы — дүние жүзіндегі аса ірі пирамидалардың бірі . Бұл пирамиданы перғауын Хеопс (Хуфу) көзі тірісінде өзіне арнап б.з.б. 3 - мыңжылдықтың 1 - жартысында Гиза қаласы маңындағы Ливия шөлінде салғызған . Кезінде ежелгі мысырлықтар осынау алып кесене-пирамиданы “Хуфу көкжиегі” деп атаған . Хеопс пирамидасының табаны төрт бұрышты болып басталады да , жоғары қарай басқыш тәрізді көтеріліп , көп сатылы құрылыс түрінде тұрғызылған . Ұшар басы сүйірленіп бітетін Хеопс пирамидасының архитектуралық құрылысына сәулетші Хемиун басшылық жасаған. ", "title": "Хеопс" } ]

[ { "docid": "530670_1_1", "text": "\n\nМарсельеза (La Marseillaise) — XVIII ғасырда Франциядағы буржуазиялық революция кезіндегі композитор Клод Жозеф Руже де Лильдің шығарған әні.", "title": "Марсельеза" } ]

[ { "docid": "530670_3_1", "text": "Қазақстанда пролетарлық-интернационалдық әндердің үлгісі есебінде сөзін Сакен Сейфуллин жазған \"Жас қазақ марсельезасын\" жатқызуға болады. Бұл Марсельеза демонстрациялар мен митингілерде орыстың белгілі \"Отречемся от старого мира\" деген революциялық әннің мотивімен айтылып жүрген.", "title": "Марсельеза" } ]

[ { "docid": "157573_1_1", "text": "\n«Ақшақар және жеті ергежейлі» (Snow Whiteand the Seven Dwarfs) — Уолт Дисней компаниясының шығарған алғашқы жартыметражды анимациялық фильм. Фильм ағайынды Гримдердің өңдеген жұмыстары бойынша түсірілген. Ол көптеген сыйлықтарға ие болды, соның ішінде «Оскар» жүлдесі. Жалпы фильмді АҚШ-та Walt Disney Pictures компаниясы түсірген. Ұзақтығы – 83 минут. Фильмнің тұсаукесері 1937 жылы 21 желтоқсанда болған. ", "title": "Ақшақар және жеті ергежейлі (мультфильм, 1937)" } ]

[ { "docid": "157573_2_1", "text": "==Қызықты жайттар==\n*1937 жылы Дисней бір үлкен және ергежейлер санына сәйкес жеті кіші Оскар сыйлығын алады. \n*AFI-дің жасаған нұсқасы бойынша фильм ең үздік анимациялық фильмдер арасында бірінші орынды иемденеді. ", "title": "Ақшақар және жеті ергежейлі (мультфильм, 1937)" } ]

[ { "docid": "557115_3_1", "text": "\nОтбасындағы үшінші бала болып келеді; ағаларының аттары Рейгар мен Визерис, алайда әкесі де, Рейгар да Дейенерис туылмай қайтыс болп кеткен, Дени Роберт Баратеонның көтерілісі кезінде өмірге келді. Өмір бойы ол «Бос Тауларда» турады. Кітапта пайда болған кезінде Дейенерис 13 жаста болған. Дейенерис Таргариен басты кейіпкерлердін бірі. Ол Шығыс елдерінде саяхаттап озіне одақтас іздейді, олар оған Жеті Хандықты қайтару үшін керек. Бірінші кітаптың соныңда ол үш айдаһардың қожайыны - «анасы» болады, олардын аттарын Дрого, Рейгаль, Визирион деп қояды.", "title": "Дейенерис Таргариен" } ]

[ { "docid": "557115_4_1", "text": "Дейенерис өмірге келмей жатып Роберт Баратеон басқа лордтармен көтеріліс ұйымдастырып Эйрис ханды тақтан құлатады. Өзінің отбасын құтқарып Эйрис аяғы ауыр Рэйла Таргариен әйелін және Визерис баларын Айдаһар Тасына жібереді. Көтерілістін соңында Дени өмірге келеді. Оның анасы босану кезінде қайтыс болады. Айдаһар Тасы Станис Баратеонға берілгісі келеді, сол үшін Таргариен әүлетінің соңғы өкілін оған бергісі келеді,алайда сир Виллем Дерри төрт көмекшірермен балаларды алып Браавосқа қашады.", "title": "Дейенерис Таргариен" } ]

[ { "docid": "62110_2_1", "text": "Бетті ентаңбалау режімі(\"режим разметки страницы; page layout\") — word редакторында — құжат қағазға басылғанда қандай болса, экранда дәл солай кескінделетін рекім. Мүнда тақырыптар, нұсқамалар, бағаналар мен объектілер парақ бетінде өз орындарында кескіңделеді. Бетті ентаңбалау режімінде мәтінді түзетуге, пішімдеуге болады; мысалы, жақтау ішінде объектілерді басқа орынға тасуға болады. Бетті ентаңбалау режіміне ауысу үшін тур (вид)-бетті ентаңбалау (разметка страницы) командасын таңдап алу қажет немесе көлденең оралту сызығының сол жақ шетіндегі белгілеу режімі батырмасын басу керек.\n\n* документ, разметка - Режимы отображения документа: обычный, веб ...", "title": "Бетті ентаңбалау режімі" } ]

[]

[ { "docid": "19804_2_1", "text": "Чернобыль апаты — Украинадағы Чернобыль атом электр станциясында, 1986 ж. сәуір айында АЭС-тің 4-энергоблогында болған апат. Чернобыль апатының нәтижесінде Украинаның елеулі аумағы мен Ресейдің Брянск және Калуга облыстарының аумағы радиоактивтік ластануға ұшырап, адамдар өміріне қауіп төнді. АЭС-тен радиусы 30 км. жерде тұратын халық басқа жерлерге көшірілді. 1986 жылдың қараша айына дейін апатқа ұшыраған блок залалсыздандырылып, оғашталды. Апатты залалсыздандыруға Қазақстан азаматтары да тартылды.", "title": "Чернобыль апаты" } ]

[ { "docid": "19804_3_1", "text": "\nРадиоактивті түтін аймақтан асып, 10-нан аса мемлекеттің 145 мың шаршы шақырым жерін ластады, кем дегенде 5 миллион халық зардап шекті. Оның зардабы қаншалықты ұзаққа баратыны әлі белгісіз қалып отыр.\n\nДүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы апаттан төрт мыңдай адам қаза тапты деп хабарлады. Бірақ, ядролық энергия нысандарына қарсылық танытушылар 100 мың адам құрбан болды", "title": "Чернобыль апаты" }, { "docid": "19804_4_1", "text": "АЭС пайдалану ережелерінің өрескел бұзылуы оның персоналымен жасалған, осы тұрғыдан алғанда:\n* реактор күйінің өзгеруіне қарамастан «кез келген жолмен» тәжірибе жүргізу;\n* жұмыс істейтін технологиялық қорғанысты өшіру, олар қауіпті режимге түскенше реакторды тоқтатар еді;\n* Чернобыль АЭС басқармасының алғашқы күндеріндегі апат ауқымын елемеу.", "title": "Чернобыль апаты" } ]

[ { "docid": "42606_1_1_1", "text": "Мәһди, Мәди, Мәді (<big>المهدي</big> — дұрыс жолға бастаушы, Алланың жолымен алып жүруші) — діни сенімде ислам құндылықтарын қайта жандандыру үшін болашақта өмірге келетін діни қайраткер. Ислами түсінікте ол ақырзаман таянғанда дүниеге келеді. Мәһди жайлы Құранда аят кездеспейді, Мұхаммед пайғамбар (ғ.с.) оның Хорасанда туылатынын болжап, хадисінде “Хорасаннан қара белгі көрсеңдер асығыңдар, онда Алланың орынбасары — Мәһди болады” дейді (Ал-Хаким, 8572). Мәһди адам баласының бойындағы адамгершілік қасиетті қайта тірілтіп, Құран Кәрімнің құпиясын жариялайды деген түсінік қалыптасқан. Ол Иасауи ұстанған адамның өзін-өзі тану ілімін дамытатын болады. Мәһдидің қайраткерлігін пайғамбар: “әділетсіздік пен жемқорлық толы әлемге әділдік орнатушы” деп бағалайды (Мишкат/Сунан Абу Дауд, 4285). Мәһди дүниеге келерде түрлі оқиғалар (дүниежүз. соғыс, лаңкестік, тағыда басқа) және ай мен күннің тұтылуы, өзен-көлдердің тартылуы, климаттың ауысуы секілді табиғи ауытқулар болады деген болжам айтылады. Ибн Кәсир, Ас-Суйути, Ас-Сахауи, Ас-Санғани, Аш-Шауқани, Абу Нуғайма әл-Исфахани, ибн Халдун, т.б. ислам ғұламалары еңбектерінде Мәһдидің өмірге келуі туралы болжамды шындыққа балайды.", "title": "Мәһди" } ]

[]

[ { "docid": "56785_3_1", "text": "Ұзындығы 1320 км, су жиналатын алабының аум. 224,4 мың км<sup>2</sup>. Өзен Швейцария Альпісінен Алдыңғы Рейн және Соңғы Рейн бастауларынан басталып, Швейцария, Лихтенштейн, Австрия, Германия, Нидерланд, Франция жерлерімен ағып өтіп, Солтүстік т-ге құяды. Негізгі салалары — Ааре, Мозель, Маас (сол), Неккар, Майн, Рур (оң). Орташа су ағымы 2500 м<sup>3</sup>/с, жылдық ағын мөлшері 79 км<sup>3</sup>. Ағысының сипатына, аңғарларының морфологиясына байланысты өзен: таулы, жоғарғы, ортаңғы Рейн және төменгі Рейн болып бөлінеді.", "title": "Рейн" } ]

[ { "docid": "56785_2_1", "text": "Рейн (нем. \"Rheіn\", франц. \"Rhіn\") — Батыс Еуропадағы ірі өзендердің бірі.", "title": "Рейн" } ]

[ { "docid": "31219_3_1", "text": "Саясаттану пән ретінде оқушыларға саяси мәселелер бойынша нақты білім жүйесін береді, нақты саяси шындықтың мәні мен болашақта дамуын, негізгі саяси институттар, ұйымдар, қозғалыстар мен үрдістер, саяси қатынастар жүйесіндегі жеке тұлғаның құқықтық жағдайы мен оның саяси өмірге қатысу жолдарын жан-жақты ашып көрсетеді. Саясаттану пән ретінде посткеңестік кеңістікте XX ғ. 90 ж. бастап оқу бағдарламаларына енгізілді. Қазақстан Республикасының жоғары оқу орындарында саясаттану міндетті пән ретінде оқытылады.\n[[Николло Макиавелли]], әлемдегі әйгілі саясаттанушылардың бірі", "title": "Саясаттану" } ]

[ { "docid": "31219_1_1", "text": "Саясаттану - \"[грек, politike - мемлекетті басқару өнері, logos - сөз, түсінік, ілім]\" - саясат, саяси үрдіс, саяси билік туралы ғылым. XX г. 50 жж. саясаттану дербес ғылым саласы және оқу пәні ретінде қалыптасты. 1948 ж. ЮНЕСКО бастауымен Саяси ғылымның халықаралық бірлестігі құрылды. Саяси ғылымның зерттеу объектілері: \n# саяси теория; \n# саяси институттар;\n# саяси партиялар, топтар, қоғамдық пікір; \n# халықаралық қатынастар.", "title": "Саясаттану" }, { "docid": "31219_2_1", "text": "Саясаттану екі сипатта қарастырылады: ғылым және оқу пәні ретінде. Саясаттану ғылым ретінде қоғамның саяси саласын, саяси ойдың пайда болуы мен дамуын, саяси жүйе, саяси қатынастар мен үрдістер, саяси сана мен саяси мәдениет, халықаралық саяси үрдісті зерттейді.", "title": "Саясаттану" } ]

[ { "docid": "18380_1_1", "text": "\nПхенчхан Олимпиадалық Ойындар 2018 (ағылш. \"2018 Winter Olympics\", фр. \"Jeux Olympiques d’hiver de 2018\") — 2018 жылы 9-25 ақпан күндері Корея Республикасының Пхенчхан қаласында өтті. 92 елден 2922 спортшы қатысты.", "title": "2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары" } ]

[ { "docid": "18380_2_1", "text": "* Анси, Франция, 7 дауыс\n* Мюнхен, Германия, 25 дауыс\n* Пхенчхан, Корея Республикасы, 63 дауыс", "title": "2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары" }, { "docid": "18380_3_1", "text": "Қазақстаннан Олимпиадаға 4 спорт түрінен 44 спортшы аттанып, Юлия Галышева фристаилдан қола жүлде иеленді.", "title": "2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары" } ]

[ { "docid": "568545_1_1", "text": "\nКаструп (дат.<span> </span>Kastrup) — Копенгагеннің әуежайы, Даниядағы ең ірі əуежай. 1925 жылы салынған. Торнбюда (Tårnby) орналасқан — Копенгагеннің орталығынан оңтүстік-шығысқа қарай 8 шақырым жерде орналасқан Амагер (Amager) аралының муниципалитеті.", "title": "Каструп (əуежай)" } ]

[ { "docid": "568545_2_1", "text": "2012 жылы әуежай 23,3 млн. жолаушыға қызмет көрсетті (өткен жылмен салыстырғанда 2,7%-ға артқан). ", "title": "Каструп (əуежай)" }, { "docid": "568545_3_1", "text": "Каструп Скандинавияның ірі əуежайларының бірі және Еуропада көлемі бойынша он жетінші әуежай. Scandinavian Airlines System (SAS) компанияның негізгі әуежайы ретінде пайдаланылады. Бұрында Sterling Airlines даниялық компаниясының әуежайы. Әуежайға 63 авиакомпаниялар қызмет көрсетеді, 111 жерге сапары бар.", "title": "Каструп (əуежай)" } ]

[ { "docid": "478873_1_1", "text": "\n«Манчестер Сити» (Manchester City Football Club) – Манчестер қаласының ағылшын футбол клубы. Клуб Англия Премьер-лигасында өнер көрсетеді. 1880 жылы «Уэст Гортон Сент Маркс» (West Gorton Saint Marks) деген атпен құрылды. 1887 жылы атын «Ардуикке» ауыстырып, «Гайд Роуд» стадионына көшті. 1894 жылдан бастап клуб «Манчестер Сити» атымен ойнайды. Сегіз рет Премьер-лига иегері, алты Англия Кубогы, сегіз Лига Кубогы, алты FA Community Shields және бір Еуропа Кубогының Жеңімпаздары Кубогы бар бұл ағылшын футболындағы бесінші ең табысты клуб болып саналады.", "title": "Манчестер Сити" } ]

[ { "docid": "478873_3_1", "text": "Өз тарихында клуб үш рет стадион ауыстырды: құрылғаннан бастап 1923 жылға дейін «Гард Роудте» ойнады, 1923 жылдан бастап 2003 жылға дейін – «Мейн Роуд» стадионында, ал қазіргі уақытта 2002 жылы салынған, 55097 көрермен сыйдыра алатын «Этихад» стадионында ойнайды.", "title": "Манчестер Сити" } ]

[ { "docid": "526196_1_1", "text": "Қос фактор ілімі - кейде мотивациялық гигиена ілімі (Motivator-Hygiene Theory) деп те аталады. Оны АҚШ психологі Ф.Герцберг 1950 жылдары ортаға қойған. 1950 жылы Ф.Герцберг Питтсбургте ғылым тәжрибе жасау негізінде мынаған көз жеткізеді: жұмыстың өзіне және жұмыс мазмұнына қатысты факторлардағы (жұмыс тәуекелі, мойындалу, міндет) оң өзгерістер қызметкерді шабыттандырады, тіпті де жігерленіп жұмыс жасауына түрткі болады. Ал, жұмыс шарт-жағдайы мен жұмыстағы қарым-қатынас факторларына (орын, жұмыс амандығы, жалақы, сыйақы) қатысты саладағы оң өзгерістер қызметкер көңіліндегі қанағатсыздықты жоюы мүмкін, бірақ жұмысты жақсы істеуге қозғаушы бола алмайды.Яғни, екі түрлі фактор болады, бірі адамда мотивация пайда қылатын, яғн құлшындыратын фактор (Motivational Factors, немесе intrinsic factors), ал енді біреуі адамда мотивация пайда қылмайтын, оны көбінесе гигиена факторы (hygiene factors). Осы қос фактор болмаса адам өз ниетінен ажырап қалады.", "title": "Қос фактор ілімі" } ]

[ { "docid": "526196_2_1", "text": "Тіке мотивация тудыратын фактор: жұмыс тәуекелшілдігі, нәтиже-табыс, қызмет талабының жоғарлауы; \nАл, мотивация тудырмайтын фактор: жалақының көтерілуі, адамара байланыстың жақсаруы, жақсы тұрмыс шарты, орын, қауіпсіздік.", "title": "Қос фактор ілімі" } ]

[ { "docid": "598466_2_1", "text": "==Өмірбаяны==\nҰзақ жылдар бойы \"Барселона\" сапында ойнады. Кәсіпқой бапкерлік карьерасын да осы клубтың екінші командасынан бастап, 2008-12 жылдары \"Барселонаның\" негізгі клубын жаттықтырып, мүмкін болған жүлденің барлығын жеңіп алды. Кейін \"Бавария\", \"Манчестер Сити\" клубтарын жаттықтырды.\n\"Барселона\" тарихындағы ең табысты бапкер. Футбошы ретінде де, бапкер ретінде де УЕФА Чемпиондар Лигасын ұтып алған әлемдегі алты спортшының бірі. ", "title": "Хосеп Гвардиола" } ]

[ { "docid": "598466_1_1", "text": "\nХосеп (Пеп) Гвардиола и Сала (кат. \"Josep Guardiola i Sala;\" 18 қаңтар, 1971, Каталония, Испания) — испаниялық футболшы, бапкер. \"Барселонаның\" футболшысы мен бапкері ретінде көпке белгілі тұлға. Қазір \"Манчестер Сити\" клубының бас бапкері.", "title": "Хосеп Гвардиола" }, { "docid": "598466_3_1", "text": "Ұлттық құрама сапында тоғыз жыл ойнап, 1994, 1998 жылғы әлем чемпионаттарына, 1996, 2000 жылғы Еуропа чемпионаттарына қатысты. ", "title": "Хосеп Гвардиола" } ]

[ { "docid": "690818_1_1", "text": " \nТүркия туы (Türk bayrağı, Түрік байрағы) — Түркия Республикасының мемлекеттік және ресми туы. Қызыл матада ақ жарты ай мен жұлдыз бейнеленген ту алғаш рет 1844 жылы Әбділмәжит тұсындағы Танзимат дәуірінде қабылданып, 1936 жылғы 29 мамырда Түрік туы туралы №2994 заңына сәйкес Түркия Республикасының мемлекеттік туы боп қолданыла бастады. 1983 жылғы 22 қыркүйекте Түрік туы туралы №2893 заңында туға қойылатын талаптар анықталып, тудың түпкілікті формасы бекітілді.", "title": "Түркия туы" }, { "docid": "690818_2_1", "text": "Тудағы қызыл түстің реңі — қан қызыл. Ол шейіттердің төгілген қанын білдіреді деген аңыз бар. Түрік туында түн жарымда қанның бетіне шағылысқан жарты ай мен жұлдыз бейнеленген. Бұл аңыз бойынша аталған көрініс 1389 жылғы Косоводағы бірінші шайқаста болған деседі.", "title": "Түркия туы" } ]

[]

[ { "docid": "493652_1_1", "text": "Бейвербалды коммуникация немесе бейвербалды қарым-қатынас – сөздер мен басқа да тілдік бірліктерге сүйенбейтін ым-ишара тілі. Бейвербалды сигналдарға қарым-қатыныстағы партнерлердің эмоционалдық жағдайын білдіретін ым-ишара, жест, поза, жазу ерекшеліктері т.б. жатқызады. ", "title": "Бейвербалды коммуникация" } ]

[]

[ { "docid": "15063_1_1", "text": "Шарбы бұлттар (қазбауыр бұлттар) — құрылымы талшық немесе қауырсын тәріздес болып келген мөлдір ақ түсті, жауын жаудырмайтын бұлттар. Олар ұлпа мұз түйіршіктерінен тұрады. Басқа бұлттармен салыстырғанда, шарбы бұлттар өте биікте орналасады (шамамен 6 және 10 км-лік биіктіктер арасында).", "title": "Шарбы бұлттар" } ]

[ { "docid": "14582_2_1", "text": "==Дереккөздер==\n*Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев.", "title": "Табиғаттағы су айналымы" } ]

[ { "docid": "31352_1_1", "text": "Фунт стерлинг (pound sterlіng) — Ұлыбританияның (10 ғасырдан Англияның, Шотландияда 1707 жылдан, Ирландияда 1825] жылдан 1927 жылға дейін ақша өлшемі. 10 — 19 ғасырларда күміс тиын, 14 ғасырлардан алтын тиын, 1694 жылдан банкнот түрінде айналыста болды. 100 пенске тең.", "title": "Фунт стерлинг" }, { "docid": "31352_3_1", "text": "* Фунт стерлинг (Банкноттар) \n* Шотландтағы фунт стерлингі \n* Солтүстік Ирландиядағы фунт стерлингі ", "title": "Фунт стерлинг" } ]

[]

[ { "docid": "483613_1_1", "text": "\nБурж әл-Араб (برج العرب, \"Араб мұнарасы\") — Біріккен Араб Әмірлігінің ең үлкен қаласы Дубайдағы керемет қонақ үй. 321 метрлік мұнара Джумейра жағалауынан 280 м арақашықтықта көпірмен байланысқан жасанды аралда орналасқан. Ғимараттың пішіні қайық желкеніне ұқсайды. Бурж әл-Арабты кейде «әлемдегі жалғыз Жеті жұлдызды қонақ үй» деп те атайды.", "title": "Бурж әл-Араб" }, { "docid": "483613_2_1", "text": "Бурж әл-Арабты сәулетші Том Райт жобалады. Жобалау мен құрылыс жұмыстарын канадалық инженер Григория Рик басқарды. Арал құрылысы 1994 ж басталды. Ғимарат араб қайығы доудың желкеніне ұқсас түрде соғылды. Екі \"қанат\" V пішіндес матчта арқылы жабылды, ал оның ішінен үлкен атриум пайда болды.", "title": "Бурж әл-Араб" } ]

[ { "docid": "483613_3_1", "text": "Жобаның сәулетшісі мен инженер кеңесшісі Аткинс компаниясынан болды. Құрылыс алдындағы жұмыс пен құрылыс кезіндегі жұмысты бірге атқарған бас серіктес Жаңа Зеландиялық Fletcher Construction кәсіпорны болды. Қонақ үй құрылысын Оңтүстік Африкалық мердігер компания Murray & Roberts және Al Habtoor Engineering жүргізді.", "title": "Бурж әл-Араб" } ]

[ { "docid": "17336_1_1", "text": "\nФлавилер амфитеатры (лат. Amphitheatrum Flavium) немесе Колизе́й (лат. Colosseum, итал. Colosseo) — амфитеатр, Ежелгі Римдегі архитектуралық ескерткіш (біздің заманымыздың 75 — 80 ж.). Құрылыс тас кесек, кірпіш және түрлі бетон қоспаларынан салынған. Колизей амфитеатры гладиаторлар шайқасы мен цирк ойындарын тамашалау мақсатында тұрғызылған. Ортада ойын көрсететін алаңы, айнала сатылап жоғарылай беретін 4 қабатты орындықтары болған (50 мыңдай адам сыйған). Отыратын орындар мәрмәр тастармен көмкеріліп, қасбеттері түрлі мүсіндермен толтырылған. Колизей — Ежелгі Рим амфитеатрларының ең ірісі және ежелгі дәуір өнерінің көрнекті ескерткіші.\n", "title": "Колизей" } ]

[]

[ { "docid": "38983_1_1", "text": "\nОгайо (Ohio) — бұл штат АҚШта. Онда 11,5 миллион адам тұрады. Огайоның ең үлкен қаласы мен астанасы Колумбус аталады. Басқа үлкен қалалар Кливленд және Синсиннати. 1803 жылы Огайо АҚШ-тың он жетінші штаты болды. Огайо \"Букай Штат\" (каштан штат) деп те аталады, себебі осы жерде көп каштан ағашы бар. Огайоның адамдары да \"букай\" деп аталады.", "title": "Огайо" } ]

[ { "docid": "38983_3_1", "text": "\nСолтүстікте Ири көлінің жағалауында Огайо 502 км жалғасады. Огайоның онтүстік шекарасы - Огайо өзені. Басқа маңызды өзендер - Куяхога өзені, Үлкен Миами өзені, Mауми өзені, Мускингум өзені, жене Сиото өзені аталады. Огайоның климаты ылғалды, континенталды. Жазы әдетте ыстық және ылғалды болады, ал қысы салқын немесе суық болады, орташа жауын-шашынды. Ири көлінің жанында қатты қар болады - сол жер \"Қар-белбеу\" аталады. Ең жоғары градус 45° (1934 жылда) болады, ал ең төмен градус -39° (1899 жылда) болды.", "title": "Огайо" }, { "docid": "38983_4_1", "text": "Огайода көп жолдар бар және үш үлкен халықаралық әуежай бар: \"Клевланд Хопкинс Халықаралық Әуежайы\" Клевландда, \"Порт Колумбус Халықаралық Әуежайы\" Колумбуста, \"Дайтон Халықаралық Әуежайы\" Дайтон қаласында орналасқан.", "title": "Огайо" } ]

[ { "docid": "565132_1_1", "text": "\nVIII Эдуард (Edward VIII; шоқынған кездегі есімдері \"Эдуард Альберт Кристиан Георг Андрей Патрик Давид\"; 23 маусым 1894— 28 мамыр 1972) — 1936 жылдың 20 қаңтарынан 11 желтоқсаны аралығындағы 10 ай ішінде Біріккен Ұлыбритания және Ирландия патшалығының патшасы; тәж кигізу жорасы жүргізілмеген. Ұлыбритания Үкіметінің қарсылығына қарамастан, күйеуінен ажырасқан Уоллис Симпсонмен үйлену мақсатында 1936 жылдың 11 желтоқсанында тақтан бас тартады. Тақтан бас тарту себебін Эдуард «Өзі сүйетін әйелдің көмегі мен қолдауынсыз патша міндеттерін атқара алмайтындығымен» түсіндіреді.", "title": "VIII Эдуард" } ]

[ { "docid": "565132_3_1", "text": "Оның бұл қылығы Гарри Белафонтенің «Love Alone» атты әнінде шырқалады. Сондай-ақ Эдуарда пен Уоллистің махаббаты Мадоннаның «БІЗ. Махаббатқа сенеміз» атты фильмінде баяндалады.", "title": "VIII Эдуард" } ]

[ { "docid": "19804_2_1", "text": "Чернобыль апаты — Украинадағы Чернобыль атом электр станциясында, 1986 ж. сәуір айында АЭС-тің 4-энергоблогында болған апат. Чернобыль апатының нәтижесінде Украинаның елеулі аумағы мен Ресейдің Брянск және Калуга облыстарының аумағы радиоактивтік ластануға ұшырап, адамдар өміріне қауіп төнді. АЭС-тен радиусы 30 км. жерде тұратын халық басқа жерлерге көшірілді. 1986 жылдың қараша айына дейін апатқа ұшыраған блок залалсыздандырылып, оғашталды. Апатты залалсыздандыруға Қазақстан азаматтары да тартылды.", "title": "Чернобыль апаты" } ]

[ { "docid": "19804_3_1", "text": "\nРадиоактивті түтін аймақтан асып, 10-нан аса мемлекеттің 145 мың шаршы шақырым жерін ластады, кем дегенде 5 миллион халық зардап шекті. Оның зардабы қаншалықты ұзаққа баратыны әлі белгісіз қалып отыр.\n\nДүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы апаттан төрт мыңдай адам қаза тапты деп хабарлады. Бірақ, ядролық энергия нысандарына қарсылық танытушылар 100 мың адам құрбан болды", "title": "Чернобыль апаты" }, { "docid": "19804_4_1", "text": "АЭС пайдалану ережелерінің өрескел бұзылуы оның персоналымен жасалған, осы тұрғыдан алғанда:\n* реактор күйінің өзгеруіне қарамастан «кез келген жолмен» тәжірибе жүргізу;\n* жұмыс істейтін технологиялық қорғанысты өшіру, олар қауіпті режимге түскенше реакторды тоқтатар еді;\n* Чернобыль АЭС басқармасының алғашқы күндеріндегі апат ауқымын елемеу.", "title": "Чернобыль апаты" } ]

[ { "docid": "39978_1_1", "text": "\n\nБритан империясы (Brіtіch Empіre) — Ұлыбритания мен оның отар иеліктерінің жалпы атауы. Термин ретінде 19 ғ-дың 70-жылдарынан бастап қолданыла бастады. Англия ең алдымен Ирландияны басып алды. 16 — 17 ғасырларда теңізде үстемдік жүргізу үшін алдымен Испанияның, кейіннен Голландияның соғыс флотын талқандап, Португалия мен оның отарларын өзіне тәуелді етті. 1607 жылы Солтүстік Америкада тұңғыш ағылшын иелігі пайда болды. Жетіжылдық соғыста (1756 — 63) ол Францияға күйрете соққы беріп, Испанияның отарлық қуатын жойды. Көп ұзамай француздар билеген Канаданы басып алып, Солтүстік Америкада өз үстемдіктерін орнатты. 1757 жылы Үндістан түбегіндегі Бенгалияны басып алды.", "title": "Британ империясы" }, { "docid": "39978_2_1", "text": "Отар елдерді тонау есебінен Англияда үлкен ақша қоры пайда болып, өнеркәсіп төңкерісі жасалынды. Бірақ 18 ғасырдың аяғында Британ империясы дағдарысқа ұшырап, Солтүстік Америкада 13 отарынан айрылды. Соған қарамастан 19 ғасырдың 1-жартысында Үндістанды толығымен, Австралияны, Жаңа Зеландияны, Оңтүстік Африканы жаулап алды, апиын соғыстарынан кейін Қытайды Гонконг аралын жалға беруге көндірді. Ал 19 ғасырдың 80 — 90-жылдары Африканың батыс және шығыс жағалауларын басып алып, Кипр аралына, Мысырға, Бирма мен Ауғанстанға бақылау орнатты. 20 ғасырдың бас кезінде Иранға, Иракқа, Осман империясынан бөлініп шыққан араб мемлекеттеріне үстемдік етті. 19 ғасырдың аяқ кезінен бастап Ұлыбритания дүние жүзінде өз позициясын жоғалта бастады да кейбір отарларына (Канада, Австралия, Жаңа Зеландия) өзін-өзі басқару құқығын беріп, Британия доминионына айналдырды. 1-дүниежүзілік соғыстан кейінгі Британ империясының экономикалық дағдарысқа ұшырауын пайдаланып, доминиондар сыртқы саясатта да тәуелсіздікке қол жеткізді. Отарларда ұлт-азаттық қозғалыс күшейіп, Ауғанстан, кейіннен Ирак пен Египет тәуелсіздік алды.", "title": "Британ империясы" } ]

[ { "docid": "39978_4_1", "text": "2-дүниежүзілік соғыс Британ империясына күйрете соққы берді. Жапониямен соғыс нәтижесінде Англияның Оңтүстік-Шығыс Азиядағы отарларында ұлт-азаттық соғыс қатты күшейіп, соғыстан кейін іле-шала Үндістан мен Пәкстан, Бирма мен Цейлон тәуелсіздікке қол жеткізді. 50 — 60-жылдары күрт күшейген ұлт-азаттық қозғалыстар нәтижесінде Британ империясына кіретін Азия мен Африка елдері түгелге жуық тәуелсіздік алды. Бірақ, бұрыннан қалыптасқан саяси-экономикалық байланыстардың үзілуі, жаңадан тәуелсіздік алған елдерді өз ішінде дағдарысқа ұшыратты. Діни қақтығыстар, тайпалар арасында қақтығыстар күшейді. Бөлініп шыққан елдермен өзара байланысты үзіп алмас үшін әрі саяси-экономикалық үстемдікті сақтау мақсатында Британ Достастығы құрылды. Өз ішіндегі қақтығыстарды өршітпеу үшін және экономикалық байланыстарды үзіп алып, елді дағдарысқа ұшыратпас үшін бұрынғы отарлардың көпшілігі өз еріктерімен досдастыққа мүше болды. Бұл достастыққа кіретін елдер сөз жүзінде болса да Ұлыбритания королевасын ел басшысы ретінде мойындайды және өзара тығыз экономикалық байланыстар орнатқан.", "title": "Британ империясы" } ]

[ { "docid": "518873_1_1", "text": "\n\nСен-Пьер және Микелон (Saint-Pierre et Miquelon) — Аталант мұхитындағы екі аралда орналасқан Францияның тәуелді аймағы. Канаданың Кабота бұғазындағы Ньюфаундленд аралынан оңтүстікке қарай 20 км қашықтықта орналасқан. Жер аумағы - 242 км². Халқы - 6080 адам ( 2011 ). Ірі аралы - Микелон (216 км², 624 адам), бірақ негізгі массасы (90 %) кішірек аралы - Сен-Пьерде тұрады (26 км², 5456 адам).", "title": "Сен-Пьер және Микелон" } ]

[]

[ { "docid": "5635_1_1", "text": "\nЖапония (日本, аударғанда «Күншығыс елі», ресми атауы ) — Шығыс Азия жағалауларына жақын маңдағы Тынық мұхит аралдарында орналасқан мемлекет.", "title": "Жапония" } ]

[ { "docid": "5635_2_1", "text": "Ел 6852 аралдардан тұрады. Ең үлкендері: Хоккайдо, Хонсю, Сикоку, Кюсю. Жер аумағы 372,2 мың км<sup>2</sup>. Халық саны 126 млн. Ұлттық мерекесі 23 желтоқсан (император Акихитоның туған күні күні).", "title": "Жапония" }, { "docid": "5635_3_1", "text": "Азия елдері ішінде орта ғасырлардағы жойқын жорықтардан, және одан кейінгі отаршылық тәуелдіктен аман қалған жалғыз екі елдің бірі - Жапония болады. XIX ғ. Жапония өнеркәсібі қауырт өркендей бастады.", "title": "Жапония" } ]

[ { "docid": "28762_4_1", "text": "Либералды консерватизм консервативті құндылықтар мен дәстүрлі либералды ұстанымдардың жиынтығынан тұрады. Либералды консерватизм әртүрлі елдерді және заманына байланысты түрлі мағыналарға ие болуы мүмкін. Себебі, оның құраушы бөлігі болып келетін құндылықтар мен ұстанымдарға әр қоғам өзіндік мән салады. Тарихи, либералды консерватизм ұғымы экономикалық либерализм (араласпаушылық принципі) мен консерватизмнің классикалық ұстанымдары: дәстүрдің сақталуы, үлкенді және діни құндылықтарды құрметтеу секілді негіздерге сүйенеді. Классикалық либерализм болса жеке адамның экономикалық бостандықтарынан басқа әлеуметтік саладағы бостандықтарын та қолдайды.", "title": "Консерватизм" } ]

[ { "docid": "28762_1_1", "text": "Консерватизм (соnservatisme, conservo - сақтаймын, қорғаймын) - саяси және әлеуметтік философиялық ұстаным ретінде дәстүрлі әлеуметтік институттардың сақталуын қолдайды. Бағдарлардың, ұстанымдардың, қоғамның мемлекеттік-саяси жүйелерінің өміріне қатысты, ондағы адамның орнын анықтауға байланысты құндылықтардың әлеуметтік-философиялық және идеологиялық тұжырымдар жиынтығы. Консерватизм ұғымын алғаш рет саяси мағынада Франсуа Рене де Шатобриан пайдаланған. Консерватизм жақтастарының қоғамда орнығып қалған дәстүрлер мен құндылықтарды сақтап, түбегейлі өзгерістерден бас тартатындығымен ерекшеленеді. Доктрина және идеология ретінде консерватизм өздерін консервативті деп атайтын партиялардың іс-әрекеттерінің бағыттарымен сәйкес келе бермейді. Термин әдетте оңщыл топтарды сипаттауда пайдаланылады. Консервативті саясатты анықтауда универсалды қағидалары жоқ. Себебі консервативтіліктің негізі болатын дәстүрлер жергілікті жағдай мен уақытқа тәуелді болады. Соған байланысты әлемнің әртүрлі түкпірінен шыққан консерваторлар бір мәселе бойынша ортақ пікірде болмауы мүмкін. 18 ғасырда өмір сүрген Эдмунд Берк Ұлыбритания консерватизмінің негізгі ойшылдарының бірі болған.", "title": "Консерватизм" } ]

[ { "docid": "489976_1_1", "text": "Ұлы тоқырау (ағыл. Great Depression) — 1929 жылы басталып 1939 жылға дейін созылған дүниежүзілік экономикалық дағдарыс. Дағдарыстан шығу әлемде 1945 жылға дейін созылды. Сондықтан 1930-шы жылдыдарды жалпы Ұлы тоқырау жылдары деп аталады.", "title": "Ұлы тоқырау" } ]

[ { "docid": "489976_2_1", "text": "==Әсері== \nАҚШ, Канада, Ұлыбритания, Германия және Франция сияқты елдерде ұлы тоқыраудың әсері өте күшті сезілді, бірақ басқа мемлекеттерді де қамтыды. Әсіресе өнеркәсібі дамыған қалаларға тиген зияны көп болды. Кейбір елдерде құрылыс саласы толығымен тоқтап қалды. Төлеу қабілеттілігінің төмендеуіне байланысты ауыл шаруашылығы өнімдері 40—60 % төмендеп кетті.\nОрыс тілінде «Ұлы тоқырау» термині АҚШ экономикалық дағдарысына байланысты жиі қолданады.Осыған паралельді әлемдік экономикалық дағдарыс термині де қолданады", "title": "Ұлы тоқырау" }, { "docid": "489976_3_1_1", "text": "==Себептері==\nҰлы тоқыраудың алдында 1929 жылы АҚШ–та Биржа күйреуі болды. 1929 жылы 24 қазанда «қаралы бейсенбі» күні акциялар бағасы күрт құлады, 25 қазан күні қысқа мерзімге аздап көтерілгенмен әрі қарай апатты ауқымды «қаралы дүйсенбі (28 қазан) мен «қаралы сейсенбі» (29 қазан ) күндеріне айналды. 1929 жылдың 29 қазан күні —Уолл-стритте биржа күйреуінің күні әкелді.\nЭкономистер Ұлы тоқыраудың себептері туралы біртұтас пікірге келе алмады. Ол туралы әр түрлі теориялар орын алған, топшалау бойынша, тегі экономикалық дағдарыстың пайда болуына әр-түрлі факторлардың жиынтығы әсер еткен болуы тиіс.", "title": "Ұлы тоқырау" }, { "docid": "489976_3_1_2", "text": "1. Кейнсиа́ндық түсініктеме — ақша массасының тапшылығы. Ол кезде ақша алтын қорына тікелей байланысты еді, ол ақша массасын тежеп отырды. Сол кезеңде өндіріс өркендеп өсті, ғасырлар тоғысында тауарлардың жаңа түрлері пайда бола бастады. Мысалыға автомобиль, ұшақтар, радио сияқты түрлері. Тауарлар саны жалпы өнімі, сол сияқты ассортименті бойыншада бірнеше есеге өсті. Соның салдарынан ақша массасының тежелуімен тауар массасының өсуі күшті дефляцияға – бағалардың күрт түсуіне әкелді. Бағалардың күрт түсуі— қаржы тұрақсыздығына, көптеген кәсіпорындардың банкротқа ұшырауына, несиелердің қайтара алмауына әкеп соқты.Қуатты мутипликативтік әсер өркендеп келе жатқан салаларға да әсерін тигізді.\n2. Монетари́зм — дағдарыс (ФРС) Федеральдық резерв системасының ақша саясатының кесерінен болған.", "title": "Ұлы тоқырау" } ]

[ { "docid": "591785_2_1", "text": "1961 жылы 13 тамызда Берлин қабырғасын салу басталды. Қабырғаны салудағы мақсат – ГДР-нан Батыс Берлинге кететін қашқындар санының жылдан жылға артуын тоқтату еді. Айта кету керек, қабырға салынбас бұрын батысқа қашқандар саны екі миллионға жеткен. Осыған байланысты Батыс елдері қарсылық танытқан, ГДР мен ГФР-да шеру өтті. Алайда, бұл еш нәтиже бермеді. Берлиннің қақ ортасында бетоннан құйылған бес метрлік қабырға бой көтерді. Қабырғаның жоғары жағына тікенек сым тартылып, қарауылы бар мұнара орнатылды. Қаланы екіге бөліп тұрған қабырғаның ұзындығы 45 шақырымды құрады. 1989 жылдың 9 қарашасында ГДР-да коммунистік режим құлағаннан кейін, Берлин қабырғасы бұзылды. Бүгінде Берлин қабырғасының музейі бар.", "title": "Берлин қабырғасы" } ]

[ { "docid": "591785_1_1", "text": " \nГерманияны екіге бөлген «Берлин қабырғасының» ұзындығы 155 шақырымды құрады, оның 43,1 шақырымы Берлинді екіге бөлді. Қабырға кірпіштен, кейін бетоннан тұрғызылды. Онда 293 төбеден қарауылдайтын бекет, 57 бункер, ені 10 метр болатын «өлім линиясы», патрульдік бақылау, 100 метрлік ешкім жүрмейтін, рұқсат етілмейтін аймақ болды. «Берлин қабырғасы» «өмір сүрген» 28 жылға уақыттың ішінде қамал арқылы қашқан 70 адам атып өлтірілді, жүзден астам азамат жарақат алды, 3 мың адам ұсталды. Оның ішіндегі ең күрделісі 1964 жылдың қазанында жүзеге асты. Қабырғаның астынан ұзындығы 145 метрлік үңгір қазып, 57 неміс арғы беттегі қандастарына қашып кетті. ", "title": "Берлин қабырғасы" }, { "docid": "591785_3_1_1", "text": "==Тарихы==\nКеңес Одағының Екінші Дүниежүзілік соғысындағы жеңісінен кейін Жер шарында екі лагерь пайда болды. Бірі НАТО ұйымына мүше елдер болса, екіншісі Варшава шарты ұйымына қатысушы мемлекеттер.", "title": "Берлин қабырғасы" }, { "docid": "591785_3_1_2", "text": "Варшава шарты ұйымына негізінен, соғыстан азат етілген мемлекеттер кірді. Сөйтіп, Еуропа аумағында оннан астам социалистік мемлкеттер пайда болды. Соғыстағы жеңістен кейін халықаралық аренада Кеңес Одағының абыройы күрт артты. Кез келген ел Кремльмен санасатын болды. Алайда шығын мен нәтиже әкелген қанды соғыстың әлі жылдарға созылатын түйткілі жетерлік болды. Соның бірі – Германия. Германияның шығыс жағын Кеңес Одағы иеленіп, ГДР мемлекетін құрса, оның батыс жағына АҚШ-тың жақтастары орналасып ФРГ елін құрды. Алайда мұндай бір елдің екі жаққа бөлінуі Кеңес Одағына, оның басшысы Хрущевке ұнамады. Ел астанасының батыстық және шығыстық бөліп екіге жарылуы халықаралық жағдайды тіпті қиындатып жіберді. 1958 жылы Кремль басшысы Никита Хрущев батыс Берлинге өз тәуелсіздігін бере отырып, оны «еркін қала» деп жариялау туралы бастама көтерді. «Егер НАТО елдері бұл шартқа көнбесе, онда КСРО тек ГДР-мен келісімшартқа отырады. Ол шарт бойынша Батыс Берлин «еркін қала» болып саналғанымен, америкалықтар мен француздар және британия билігі қалаға келіп кету үшін Шығыс Берлиндегі неміс билігінен рұқсат алуы керек». Алайда бұл бастама НАТО билігіне ұнаған жоқ 1958-1961 жылдары Берлин Еуропадағы ең «ыстық нүкте» болып қала берді.", "title": "Берлин қабырғасы" }, { "docid": "591785_3_1_3", "text": "Тіпті Кремль басшысы Никита Хрущев қалыптасқан жағдайға баға бере келіп, «Батыс Берлин – Кеңес Одағының тамағына тығылған сүйек» деп жіберді. Шындығында солай еді. Ақиқаты, соғыс аяқталған кейінгі ондаған жылдар ішінде НАТО жақтастарының күшімен Батыс Германия, яғни ФРГ-нің экономикасы күрт өрлей бастады. Шығыс жақтағы немістер батыс Берлинге қаша бастады. Адамдардың көшу тасқынын тоқтату мүмкін болмады. Сондықтан қандай да бір шара қолдану қажет еді. Негізі о баста Берлин төрт секторға бөлінгені белгілі. Оны барлық елдердің өкілдері кіретін Одақтық комендатура басқарды. Уақыт өте келе Кеңес Одағы одақтық басқару органына қатысты барлық келісімшарттарды үзді де, ГДР-дің астанасы етіп Берлинді жариялап жіберді. Батыс жақты басқарып тұрған үш елге дереу осы аймақты тастап шығу туралы ультиматум қойылды. Алайда батыстың державалық елдері бұл талапты қабылдамады.", "title": "Берлин қабырғасы" }, { "docid": "591785_3_1_4", "text": "Негізі халықаралық жағдайдың осы кезде шиеленіскені соншалық, Еуропадағы жағдай «Берлин дағдарысы» деген атауға ие болды. Тіпті «Берлин дағдарысын» шешуге арналған АҚШ президенті Кеннеди мен КСРО басшысы Хрущевтің арасында 1961 жылғы Венада өткен кездесу де сәтсіз аяқталды. Кездесу қырғи-қабақ жағдайда өтті десе де болады.", "title": "Берлин қабырғасы" } ]

[ { "docid": "17326_2_1", "text": "Солтүстік полюске алғаш рет америкалық зерттеушілер Ф.Кук 1908 жылы, ал Р. Пири 1909 жылы жеткен.\nСолтүстік полюсті 1909 жылы алғаш ашқан зерттеуші ретінде Роберт Пиридің аты аталғанымен, ол кезде Пиридің қасында тағы да бес адам болған. Ол Роберт Пиридің досы Афроамерикан Метью Хенсон мен тағы да жол көрсетуші төрт Эскимос.", "title": "Солтүстік полюс" } ]

[ { "docid": "17326_1_1", "text": "\nСолтүстік полюс - Жердің айналу осінің Солтүстік жарты шарда Жердің бетімен қиылысатын нүктесі, Солтүстік жарты шардағы Мұзды мұхиттың ортасында орналасқан географиялық нүкте. ", "title": "Солтүстік полюс" }, { "docid": "17326_3_1", "text": "Роберт Пиридің тобы Гренландия аралы арқылы Солтүстік полюске қарай бет алған. Нəтижесінде, олар Солтүстік полюстің құрлықта емес, мұхиттың қақ ортасында екендігін анықтады. Ол мұзды мұхиттың қалың мұзының үстінде тұр. Солтүстік полюс жердің шыңы деп аталады.", "title": "Солтүстік полюс" } ]

[ { "docid": "1720_3_1", "text": "1922 жылы Армения Грузия және Әзірбайжанмен бірге Кавказ сырты Кеңестік Федерациялық Социалистік Республикасының құрамына енді. 1936 жылы КСРО құрамына одақтық республика ретінде кірді. Қазіргі кезде Армения БҰҰ, ТМД мүшесі болып табылады. Республика өз тәуелсіздігін 1991 жылдың 23 қыркүйегінде жариялады.", "title": "Армения" } ]

[ { "docid": "1720_1_1", "text": "\nАрмения, Әрменстан немесе Әрмения (Հայաստան []), толық ресми атауы — Армения Республикасы (Հայաստանի Հանրապետություն []) — солтүстігі мен батысында Грузиямен, шығысында және оңтүстік-шығысында Әзірбайжанмен, ал батысында Түркиямен оңтүстігінде Иранмен шектеседі. Армения теңізге тікелей шыға алмайды, ал көрші мемлекеттермен шекаралары Кіші Кавказдың асу бермес қиын тау жоталары арқылы өтеді. Ел шебінің басым бөлігін Түркиямен және Әзірбайжанмен шекаралары құрайды, сол себепті тарихи кезеңдерде бұл елдермен шекара жанжалы жиі туындаған болатын. Осының бәрі Арменияның географиялық және геосаяси жағдайына өзіндік ықпал етеді.\n\n«Армения» топонимі армян үстіртінде орналасқан Мелитеннің маңында орналасқан Арми аймағының Хурри атымен оралады. Бұл арамей тіліндегі «есім» ескі парсы тіліне ауысты, ал «Арминияи» түрінде Бехистің 522 жылы жазуы алты рет кездеседі. Ежелгі грекше-грек деп аталады. Ἀρμενία. Ἀρμένιοι таратудың алдында қолданылған армяндардың ежелгі грек атауы Μελιττήνιοι болды.", "title": "Армения" }, { "docid": "1720_2_1_1", "text": "Армения — қызғылықты оқиғаларға бай тарихы бар ежелгі мемлекет. Әлемдегі көне этностардың бірі болып саналатын армян халқы Армян таулы қыратын біздің заманымыздан әлдеқайда бұрын мекен еткен болатын. Қазіргі Армения аумағында б.з.д. IX ғасырдың өзінде құл иеленуші ежелгі Урарту мемлекеті болған, ал б.з.д. IV ғасырда Армян патшалығының негізі қаланды. Біздің заманымыздың басында мемлекет аумағында христиан діні тарала бастады. Осылайша жаңа заманның 301 жылы Армения христиан мемлекетіне айналды. Орта ғасырларда гүлденген Армения қалалары сауда мен өнер орталықтары болды. X ғасырдың соңына қарай елдің оңтүстік бөлігін Византия басып алды. Армения бұдан кейін тағдыр тәлкегіне көп ұшырады: сан ғасырлар бойы ел аумағы талай рет сырттан келген жаудың табанында қалды. XVII ғасырда Арменияның екі қуатты көршісі бұл елді екіге бөліл алды; ел аумағының батысы Түркияның, ал шығысы Иранның қарамағына өтті. Кейінірек орыс-парсы соғысының нәтижесінде Шығыс Армения Ресей империясының құрамына енді. Түркияның қол астында қалған Батыс Армения жылдар бойы түрік билеушілерінің қатал езгісінде болды. Бұл қайғылы оқиғалар армян халқының тағдырына елеулі ықпал етті: құртып-жоюдан аман қалған армяндар атақонысын тастап, бас сауғалауға мәжбүр болды.", "title": "Армения" }, { "docid": "1720_2_1_2", "text": "Әлемнің әр түкпірінде өмір сүретін армяндардың ірі топтарын осымен түсіндіруге болады.", "title": "Армения" } ]

[ { "docid": "531066_2_1", "text": " Компьютер жадысы (сыртқы немесе қосалқы жады, ақпараттарды сақтауға арналған құрал, сақтағыш құрал) — белгілі бір уақытта есептеуде қолданылатын, ақпарат сақтауға арналған физикалық құрылғы немесе орта болатын, есептегіш машина бөлігі. Жады 1940-ыншы жылдардан бері орталық процессор секілді, компьютердің маңызды бөліктеріне жатады. Есептеуіш құралдардағы жады иерархиялық құрылымды болады және ол әртүрлі қасиеттері бар бірнеше сақтағыштарды (жаттағыш) қолдануды білдіреді. Көбінесе персоналды (жеке) компьютерлерде «жады» деп оның бір бөлігі — кездейсоқ рұқсатты (DRAM) динамикалық жадыны — қазіргі уақытта жеке компьютерлер жедел жады ретінде қолданылатын жадыны айтады.", "title": "Компьютер жадысы" }, { "docid": "531066_3_1", "text": "Компьютерлік жадының мақсаты ол сырттық өзгерістерді өзінің ұяшықтарында сақтау, яғни ақпаратты жазу. Бұл ұяшықтар әртүрлі физикалық өзгерістерді бақылай алады. Функциясына байланысты жады қарапайым электромеханикалық қосқыш секілді және онда ақпараттар толық ажырата алатындай 0 және 1 («сөндірілген»/«қосылған») жағдайларында сақаталады. Арнайы механизмдер ұяшықтардағы жағдайларды өзгертуге, кездейсоқ немесе тізбекті оқуға) рұқсат береді.\nЖады рұқсат процессі көптеген уақыттық процестерге бөлінген —жазба (жазу) операциясына (сленг. ТЖҚ-ыны (Тұрақты жаттағыш құрылғы немесе «ROM») жазу жағдайындағы микробағдарлама (прошивка)) және оқу операциясына. Көп жағдайда бұл операциялар жад контроллері арқылы басқарылады.Тағы да, ұяшықтарға бірдей мән беру арқылы (көбінесе 0016 немесе FF16) жадыны өшіру операциясын ажырата алады. Жеке компьютерлердегі белгілі сақтағыш құралдардың бірі: шұғыл жады модульдері, қатқыл дисктер(винчестерлер), дискеттер(иілгіш магнитті дикстер), CD және DVD дисктері және флеш-карталар.", "title": "Компьютер жадысы" }, { "docid": "531066_4_1", "text": "=== Жад функциялары ===\nКомпьютерлік жады замануи компьютерлерегіі ең басты функция —ақпараттарды ұзақ сақтау қасиетін беріді.Шамамен барлық компьютерлер негізі болған принципі — Нейман архитектурасының басты рольдерін орталық процессор мен сақтағыш құрылғы атқарады. \nАлғашқы компьютерлер сақтағыш құрылғыларын тек қана өңделіп жатқан деректерді сақтау арналған болатын. Олардың бағдарламалары алда атқарылатын тізбектерден жасалынған. Қайта программалау көп уақытты,жаңа документацияларды,блоктарды қайта құруды,құрылғыларды дайындауға арналған үлкен көлемді қол жұмысын талап етті. Нейманның компьютерлік бағдарламаларды және деректерді ортақ жадыда сақтау архитектурасын қолдану, жағдайды түбегейлі өзгертті. Кез келген ақпарат бит ретінде өлшенуі мүмін, өйткені қандай физикалық принцип арқылы жасалғанына және сандық компьютердің қандай есептеу жүйесінде қызмет ететініне, тексттік ақпаратына, суретіне байланассыз есептеліне алады.Оған себеп барлық ақпарат екілік өлшеу жүйесіне көшіріле алады.Бұл компьютерге деректермен басқаруға көмектеседі. \n", "title": "Компьютер жадысы" } ]

[]

[ { "docid": "535390_1_2", "text": "==Революцияның басталуы==\nАвстрия империясында феодалдық қатынастардың сақталуы капитализмнің дамуын тежеді, феодалдық езгі ұлттық езгімен тығыз ұштасты. 19 ғасырдың 40 жылдарында Габсбург монархиясында саяси дағдарыс күшейіп, ол 1847 жылы басталған экономикалық дағдарыспен ұласты. Көтерілістің бастаушысы – [либерал буржуазия], қоғаушы күші – халықтың қалың бұғарасы: жұмысшылар, қаланың ұсақ буржуазиясы, шаруалар болды. Бұл кезде [пролетариат] әлі әлсіз еді, өзінің таптық мүдделерін айқын түсінбеген-ді, сондықтан ол ерекше талаптар қоя алмады. Ал буржуазия конституциялық монархия идеясынан әрі аспады, тіпті оның сол қанаты – Вена студенттері Габсбургтерді құлату мәселесін қоймады. \n", "title": "Аустрия империясындағы революция" } ]

[]

[ { "docid": "21097_1_1", "text": "\nФутболдан тұңғыш әлем чемпионаты — 1930 жылы шілденің 13-і мен 30-ы аралығында Уругвай елінде өтті. Уругвай тұңғыш әлем чемпионатын өткізуші ел ғана емес, тұңғыш чемпионы да атанды. Финалдық ойында алаң иелері Аргентина құрамасын 4:2 есебін жеңді.", "title": "Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "21097_3_1", "text": "Әлем чемпионатының барлық ойындары ел астанасы Монтевидео қаласында өтті. Чемпионат басталмас бұрын уругуайлықтар жаңадан Сентенарио атты стадион салды. Осы стадионда жәнеде финалдық кездесу өткізілді. Нөсер жауынның салдарынан стадионды салып бітіру қиынға соғып, чемпионат басталуға 5 күн қалғанда бітірді.", "title": "Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "40346_3_1", "text": "Аденауэр католиктік “Орталық” партиясы жетекшілерінің бірі болған. Фашистер өкімет басына келген соң ол барлық қызметінен босатылды, 1944 жылғы 20-шілдедегі Гитлерге қарсы наразылық әрекетінен кейін тұтқынға алынды. 1946 жылы “Христиандық-демократиялық одақтың” ағылшын белдеуіндегі төрағасы, ал 1950 — 66 жылы жалпы батысгермандық одақтың төрағасы болды. 1949 — 63 жылы ГФР тарихында “Аденауэр дәуірі” деп аталады. Бұл кезеңде ГФР-дың саяси және әлеуметтік-экономикалық. жүйесінің негізі салынып, ішкі және сыртқы саясатының басты бағыттары белгіленді. Аденауэр ГФР-дың қоғамдық-саяси өмірінде демокр. негіздердің берік орнығуына үлкен үлес қосты. Ол еуропалық интеграцияның дамуына және Германияның Еуропа жүйесінен бөлініп қалмауына күш салды. “Аденауэр дәуірінде” ГФР Батыстың экономикалық қуатты ең жоғары мемлекеттерінің біріне айналды.", "title": "Конрад Аденауэр" } ]

[ { "docid": "40346_2_1", "text": "Конрад Аденауэр (5.1.1876 — 19.4.1967) — мемлекет қайраткері. 1917 — 33 жылы Кельн қаласыныңның обер-бургомистрі. 1920 — 32 жылы Пруссия мемлекеттік кеңесінің мүшесі және төрағасы. 1949 — 1963 жылы ГФР канцлері.", "title": "Конрад Аденауэр" } ]

[ { "docid": "503444_1_1", "text": "\nThe Independent (The Independent — «тәуелсіз») — Британияның таңғы ұлттық газеті. 2010 жылдан бастап Александр Лебедевке тиесілі. Никнеймі \"Indy\". 1986 жылдан бері басылып келетін газет Ұлыбританияда ең жас газеттердің қатарына кіреді. Газеттің редакторы 2013 жылы тағайындалған Амол Раджан, ал редактордың орынбасары 2012 жылдан бері Арчи Блэнд. 28 жасқа келген Блэнд Британияда газет индустриясында жұмыс істейтін жоғары қызметке тағайындалған ең жас азаматтардың бірі.", "title": "The Independent" }, { "docid": "503444_3_1", "text": "==Тарихы==\n\"Independent\" газеті 1986 жылдың 7 қазанында кең көлемді болып шықты. Газетті Андреас Смит, Стивен Гловер, Мэтью Симондс шығарды. Олардың үшеуі де кезінде \"The Daily Telegraph\"-та журналист болып қызмет атқарған. Газет Британиядағы газеттер басылымының түпкілікті өзгеруі кезінде шыққан болатын.", "title": "The Independent" } ]

[ { "docid": "503444_2_1", "text": "Бастапқыда газет үлкен форматты болып шыққан, кейін, 2003 жылдан бастап кіші форматқа ауысты. 2013 жылдың тамыз айында газеттің таралымы 68 мыңға жетті, ал жексенбілік газеттің таралымы 110 мыңды құрады.", "title": "The Independent" } ]

[ { "docid": "18775_3_1", "text": "\nМехико қаласы Мекиканың дәл орталығында орналасқан. Қала Мексика таулы өлкесінде орналасып, барлық жағынан таулармен қоршалған. Теңіз деңгейінен 2240 м биіктікте орналасқан.", "title": "Мехико" } ]

[ { "docid": "18775_1_1", "text": "\nМехико (Ciudad de México, Āltepētl Mēxihco) — федералды округі мен Мексиканың саяси астанасы, экономикалық, өндірістік және мәдени орталығы. Әлемдегі Токио мен Сеулден кейінгі үшінші ірі қалалық англомерация; БҰҰ WUP2003 есебі бойынша оның аумағында 19,72 млн жұрт тұрады.", "title": "Мехико" }, { "docid": "18775_4_1", "text": "Қала аспанында жыл бойы смог болады. Жиі болып тұратын жер сілкіністеріне қала тұрғындары үйреніп қалған. Ең ірі жер сілкінісі 1985 жылы 19 қыркүйекте 7сағат 19 минутта тіркелген. Бұл табиғи опаттың арқасында 100 метрлік теледидар мұнарасы құлап, 10 мыңнан астам қала тұрғындары қайтыс болған.", "title": "Мехико" } ]

[ { "docid": "489900_1_1", "text": "\n\nРомул мен Рем (Romulus et Remus) — аттары аңызға айналған ағайындылар - Римнің негізін қалаушылар. Аңыз бойынша Марс құдайы мен весталка Рея Сильвияның баласы.Тит Ливияның айтуынша Ромул Ежелгі Римнің бірінші патшасы(753 — 716 жж. б.з.д.)", "title": "Ромул мен Рем" } ]

[ { "docid": "489900_2_1", "text": "==Тууы==\nРомул мен Ремнің анасы — Рея Сильвия Альба-Лонганың заңды патшасы Нумитордың қызы. Кезінде інісі Амулий Нумиторды тақтан тайдырған. Амулий Нумитордың балалары оның атаққұмар ойларына бөгет болмасын деп бір баласын аңшылықта жүрген кезде ұрлап кеткен, ал Рея Сильвияны весталка болуына мәжбүр етті, ол оны 30 жылға некесіздікке әкелетін.Қызметінің төртінші жылында Реяға қасиетті Марс келеді, кейін одан Рея Сильва ағайынды екі ұл табады. Ашуланған Амулий оны зынданға отырғызып, бөбектерді себетке салып Тибрға лақтыруға бұйырды.", "title": "Ромул мен Рем" } ]

[ { "docid": "80655_1_1", "text": "Кері соғу (Отдача) — ату кезіндегі оқ-дәрі газы қысым күшінің оқатар қару (тапанша, мылтық, автомат, пулемет, артиллериялық зеңбіректер) ұшысының арнасы түбіне әсер етуі. Кері соғу қару түрлеріне байланысты ату бағытына қарама-қарсы, бүкіл карудың немесе оның бөлшектерінің (ұңғы, бекітпе) қозғалысы, қарудың секіруі, қарудың станок немесе лафетіндегі едәуір кернеуі, аткыштың иығына немесе қолына соғуы түрінде болады. Кері соғу салдарын (зеңбіректің артқа шегінуі, есеп айырудың әлсізденуі, көздеуді жаңылдыруы, атыстың жылдамдығы мен шоғырлануын төмендету) түрлі құралдар арқылы (кері тебуге қарсы құрылымдар, ұңғылы тежеуіштер, амортизаторлар) азайтуға ұмтылады. Кері соғу кері тебетін зеңбіректе бекітпедегі саңылау арқылы газдың біразын бұру есебімен жасалған реактивтік күшпен теңдеседі, оның нәтижесінде зеңбіректің артқа шегінуі болмайды. Кері соғу автоматты қаруда қайта оқтау (бекітпені ашу, атылған гильзаны лақтыру), кезекті патронмен оқтау, бекітпені жабу, соққышты енгізу үшін қолданылады. Ол атыс арқылы біршама ұлғаяды.", "title": "Кері соғу" } ]

[]

[ { "docid": "220564_1_1", "text": "\nЧихуахуа (Chihuahua ) — ең кішкентай ит тұқымы. Бұл ит түрі алғаш рет 1850-ші жылы Мексиканың Чиуауа штатында табылып, сол аймақтың құрметіне аталды.", "title": "Чихуахуа" } ]

[ { "docid": "220564_4_1", "text": "Чихуахуалар өз бойына қарамастан көбінесе өркөкіректі келеді. Дегенмен иесінің кейбір жағымсыз қылықтарына ренжуі мүмкін. Алайда олар ұзақ мерзімді адалдығымен ерекшелінеді. Сонымен қатар қызыққұмарлығы да бар.", "title": "Чихуахуа" } ]

[ { "docid": "534378_2_1", "text": "Сервис қолданушыларға 2012 жылдың 24 сәуірінде ұсынылды.\nGoogle Дискте ақпараттарды сақтау үшін тегін 15 Гб ұсынылады. Егер бөлінген кеңістік жеткіліксіз болса, онда 100 ГБ-тан 30 ТБ-қа дейін ақылы қосымша жадты иеленуге болады.\n2013 жылдың 13 мамырында Google Gmail-дің Google Диск және Google+ Photos дисктік кеңістіктерінің лимиттерінің біріктірілуі туралы жариялады.", "title": "Google Drive" } ]

[ { "docid": "534378_1_1", "text": "\n\nGoogle Drive ( ) — Google компаниясына тиесілі, пайдаланушыға өзінің әртүрлі ақпараттары мен құжаттарын «бұлтта», яғни интернет желісінде сақтап коюға және Ғаламтордың басқа пайдаланушыларымен бөлісуге мүмкіндік беретін бұлттық ақпараттар қоры. Активтенуінен кейін Google Құжаттың орнына ауыстырылады.", "title": "Google Drive" }, { "docid": "534378_4_1", "text": "* Графикалық файлдар (.JPEG, .PNG, .GIF, .TIFF, .BMP)\n* Видео файлдар (WebM, .MPEG4, .MOV, .AVI, .MPEGPS, .WMV, .FLV)\n* Мәтіндік файлдар (.TXT)\n* Файлы разметки/кода (.CSS, .HTML, .PHP, .C, .CPP, .H, .HPP, .JS, .JAVA )\n* Microsoft Word (.DOC және .DOCX)\n* Microsoft Excel (.XLS және .XLSX)\n* Microsoft PowerPoint (.PPT және .PPTX)\n* Adobe Portable Document Format (.PDF)\n* Apple Pages (.PAGES)\n* Adobe Illustrator (.AI)\n* Adobe Photoshop (.PSD)\n* Autodesk AutoCad (.DXF)\n* Scalable Vector Graphics (.SVG)\n* PostScript (.EPS, .PS)\n* Қаріптер (.TTF, .OTF)\n* XPS (.XPS)\n* Мұрағат (.ZIP және .RAR)", "title": "Google Drive" } ]

[ { "docid": "11272_2_1", "text": "Шығыс Рим императоры I Юстиниан 532-537 жылдар аралығында Рим империясының мемлекеттік шіркеуі үшін Константинопольдің христиан соборы ретінде салған шіркеу сол кездегі әлемдегі ең үлкен ішкі кеңістік болды және толығымен ілулі күмбезді алғашқылардың бірі болды. Бұл Византия сәулет өнерінің көрінісі болып саналады және \"сәулет тарихын өзгертті\" делінген. Қазіргі Юстиниан ғимараты дәл осы жерде орналасқан үшінші шіркеу болды, алайда кезінде Ника көтерілісі (\"Византияда 532 жылы болған көтеріліс\") тәртіпсіздіктер кезінде жойылды. Кейінгі Византия сәулетінен бастап, Айя София православие шіркеуінің парадигматикалық формасына айналды және оның сәулеттік стилі мың жылдан кейін Осман мешіттеріне еліктеді. Ол \"христиан әлемінде ерекше орынға ие\" деп сипатталды.", "title": "Айя София" } ]

[ { "docid": "11272_1_1", "text": "\nАйя София (Ayasofya; Ἁγία Σοφία) немесе ресми түрде Айя-София Үлкен мешіті (Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi) — Ыстанбұлдағы мұражай ғимараты. Көне сәулет өнерінің үлгісі. Іргетасы император Ұлы Константиннің бұйрығы бойынша 325 жылы қаланған. Оны 10 мың жұмыскер 5 жылда салып бітірген. Содан бері түрлі жағдайларда талай рет қирап, талай рет қалпына келтірілген. Ғимарат 2020 жылы мешіт мәртебесіне қайтарылды.", "title": "Айя София" }, { "docid": "11272_3_1", "text": "Қазіргі түрі негізінен 532-37 жылдары (император Юстинианның заманында) Анфимий және Исидор атты екі сәулетшінің қолынан шыққан үлгі-нұсқадағы қалпын сақтаған. Олардың ерекше зәулім етіп салған күмбезі 20 жыл өткен соң құлап қалып 563 жылы Родос аралы топырағынан жасалған жеңіл кірпіштен жаңа күмбез орнатылыпты. ", "title": "Айя София" } ]

[ { "docid": "15867_1_1", "text": "Гепатит (сары ауру) — бауырды зақымдайтын вирустық инфекция. Оны кей жерде \"қызба\" деп атағанымен, гепатит көбіне температураны көтермейді Бұл ауру жас балаларда жеңіл формасында өтеді, ал қарт адамдар мен екі қабат әйелдерде өте ауыр болады. Науқас әдетте, 2 апта бойы өте ауыр халде болады және ауырудан кейін 1 айдан 3 айға дейін қатты әлсірейді. (Мына адам көзінен сары кеткеннен кейін де 3 апта бойына сары ауруды басқаларға жұқтыра алады).", "title": "Гепатит" } ]

[]

[ { "docid": "15726_1_1", "text": "\nАвокадо (Persea) (аллигатор алмұрты) — лаврлықтар тұқымдастарындағы мәңгі жасыл болып өсетін жеміс ағаштарының бір туысы. Ағашының биіктігі 20 метрге дейін жетеді. Әуелде Америкадан шыққан, бұрынғы КСРО-да 1928 жылдан бастап өсіріледі, Кавказда, Қара теңіз жағалауында өседі.", "title": "Авокадо" } ]

[]

[ { "docid": "540842_1_1", "text": "Майкл Баффер (Michael Buffer; 2 қараша 1944, Филадельфия, Пенсильванияда туған) — бокс әлеміндегі кәсіпқой конферансье. Ол өзінің әр айқас сайын айтатын: «Let’s get ready to rumble!» («Төбелеске дайындалыңдар») атты фирмалық сөзімен танымал. Онымен қоса боксшыларды ерекше таныстыруымен танылған. Ол спортшының есімін айтқанда белгілі бір дыбыстарды созады. Сондықтан оның дауысын кез келген бокссүйер қауым жазбай таниды. «Let’s get ready to rumble!» сөз тіркесін Баффер 1980-ші жылдардан бастап қолдана бастады. 1992 жылы ол бұл сөз тіркесін патенттеп алған. Қазір Баффер оның әртүрлі нұсқаларын жарнамалық мақсатта қолданады, мысалға компьютерлік ойындарда.", "title": "Майкл Баффер" } ]

[]

[ { "docid": "652144_2_1", "text": "Бүгінгі күнге ең көп сатылған видео ойын \"Minecraft\" болып табылады. Оны Mojang швециялық компаниясы 2011 жылы жасаған, бірақ алдын ала сатуы 2009 жылы басталған болатын. Тізімге кірген видео ойындардың ішінде ең ертерек шыққаны — 1980 жылдың \"Pac-Man\" ойыны. Әртүрлі компания шығарған \"Тетрис\" ойыны тізімде жеке-жеке қарастырылады.", "title": "Ең көп сатылған видео ойындар тізімі" } ]

[ { "docid": "652144_1_1", "text": "Ең көп сатылған видео ойындар тізімі ағылшын уикипедиясында келтірілген ресми сатылымдар мөлшеріне негізделеді. Бұл тізім толық емес, оған тегін ойнауға болатын видео ойындар, сатылым мөлшері анықталмаған видео ойындар кірмеген.", "title": "Ең көп сатылған видео ойындар тізімі" } ]

[ { "docid": "15209_2_1_1", "text": "Қолқа күретамырының жүректен бадана тәрізді кеңейіп басталған бөлігі – қолқа баданасының қабырғасы мен қолқа күретамырының айшықты қақпақшалары бірігіп, Қолқа қойнауын (синусын) түзеді. Сүтқоректілерде қолқа жүректің сол қарыншасынан шыққаннан соң, жоғары көтеріліп, омыртқа бағанасына және артқа (адамда – артқа және төмен) қарай бұрылып, қолқа доғасын құрайды. Қолқаның көк еттегі тесігіне дейінгі бөлігін – көкірек қолқасы, ал оның көк еттен кейін орналасқан құрсақ қуысындағы бөлігін – құрсақ қолқасы деп атайды. Құрсақ қолқасынан кезегімен жалпы сыртқы және ішкі мықын артериялары таралған соң, орталық құйымшақ (адамда – орталық сегізкөз) артериясына айналады. Жүректен қолқаға қан 120 – 130 милиметр сынап бағанасы қысымымен, 0,5 – 1,3 м/с жылдамдықпен ағады. Қолқаның қабырғасы: интима (ішкі қабығы), медиа (ортаңғы) және адвентиция (сыртқы) қабықтарынан тұрады. Олардың орташа ұзындығы 500 микрометр, ені 150 микрометр. Құстарда қолқа доғасы омыртқа бағанасының оң жағында орналасады. Бауырымен жорғалаушыларда қолқаның екі доғасы болады. Қосмекенділер жүрегінің қарыншасынан артериялық конус басталып, екі доғаға бөлінеді де, бір-бірімен бірігіп, арқа қолқасын құрайды. Балықтар мен дөңгелекауыздыларда жүрек қарыншасынан құрсақ қолқасы басталады.", "title": "Қолқа күретамыры" } ]

[]

[ { "docid": "21097_1_1", "text": "\nФутболдан тұңғыш әлем чемпионаты — 1930 жылы шілденің 13-і мен 30-ы аралығында Уругвай елінде өтті. Уругвай тұңғыш әлем чемпионатын өткізуші ел ғана емес, тұңғыш чемпионы да атанды. Финалдық ойында алаң иелері Аргентина құрамасын 4:2 есебін жеңді.", "title": "Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі" }, { "docid": "21097_2_1", "text": "Уругвай XXI 20-сыншы жылдарындағы ең үлкен футбол державаларының бірі болғандықтан әлем чемпионатын өткізу құқығы бұйырды. Уругвайлықтар 1924 және 1928-нші жылдардағы футболдан Олимпиада ойындарының жеңімпазы атанған. Уругвай өтуідің тағы бір артықшылығ 1930 жылы Уругуайдың тәуілсіздік алғанынада 100 жыл толуында.", "title": "Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "21097_3_1", "text": "Әлем чемпионатының барлық ойындары ел астанасы Монтевидео қаласында өтті. Чемпионат басталмас бұрын уругуайлықтар жаңадан Сентенарио атты стадион салды. Осы стадионда жәнеде финалдық кездесу өткізілді. Нөсер жауынның салдарынан стадионды салып бітіру қиынға соғып, чемпионат басталуға 5 күн қалғанда бітірді.", "title": "Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "535516_1_1", "text": "\nДарен Максвелл Кагасофф (Daren Maxwell Kagasoff; 1987 жыл 16 қыркүйек, Энсино, Лос Анжелес, Калифорния, АҚШ) — америкалық актер, «Ата-анасынан астыртын» (The Secret Life of the American Teenager ). атты телехикаясындағы Рик Андервудтың рөлін сомдағанының арқасында атақты болған.", "title": "Дарен Кагасофф" } ]

[]

[ { "docid": "6184_1_1", "text": "\nБразилия (толық ресми атауы — Бразилия Федеративті Республикасы, Brasil, República Federativa do Brasil — Оңтүстік Американың шығыс және орталық бөліктерін алып жатқан ең үлкен мемлекеті. Жер аумағы – 8,515,767 км² (3,287,956 миль²). Халқы 214,4 млн. адам (2021). Бразилия 26 штат пен Федералды округтен тұратын, жер аумағы әлем бойынша бесінші және халық саны бойынша алтыншы орындағы мемлекет. Португал тілі ресми болып табылатын Америкадағы жалғыз ел. Халқының этникалық құрамы: ақ нәсілдер – 54,7%, мулаттар – 38,45%, зәңгілер – 5,89%. Бұған қоса 3 млн-нан астам иммигранттар (жапон, италиялық, неміс, араб, француз, т.б.) тұрады. Астанасы – Бразилиа, ең үлкен қаласы Сан-Паулу. Халқының көпшілігі христиан дінін ұстанады. Ұлттық мейрамы – жетінші қыркүйектегі Тәуелсіздік күні. \n", "title": "Бразилия" } ]

[ { "docid": "6184_2_1", "text": "==Мемлекеттік құрылымы ==\nБразилия – президенттік федеративті республика. Елдің басшысы, Қарулы Күштердің бас қолбасшысы – президент. Жоғарғы заң шығарушы органы – Ұлтық Конгресс федералдық сенат және депутаттар палатасынан тұрады. Әкімшілік жағынан жиырма бес штатқа, бір федералдық (астаналық) округке бөлінеді. Губернатор билейтін әрбір штат өз конституциясын ұстанады.", "title": "Бразилия" }, { "docid": "6184_3_1", "text": "==Атауының шығу тегі ==\nКейбір деректер бойынша Бразиль атауы Бразилияда өсетін ағаштың атынан шыққан деп есептелді. Бұл ағаш Еуропаға ХIIғ. бояу, жиҺаз және музыкалық аспаптарды дайындау үшін апарылған. Ағашты пау – бразиль деп аталған ( порт. бразиль ағашы).\nБасқа деректерде Ирландиялық мифтер бойынша Атлант мұхитында жатқан аралдардың барлығын бразиль деп атаған ( мысалы, Хай-Бразил, немесе О’Бразил)", "title": "Бразилия" } ]

[ { "docid": "503049_3_1", "text": "Қазіргі премьер-министр (2022 жылғы 6 қыркүйектен бастап) — Лиз Трасс, Консервативтік партияның жетекшісі.", "title": "Ұлыбритания Премьер-министрі" } ]

[ { "docid": "503049_1_1", "text": "\n\nҰлыбритания және Солтүстік Ирландия біріккен патшалығының премьер-министрі Ұлыбритания үкіметі басшысы болып табылады және атқару қызметінің көбісін орындайды — жоғарғы мемлекеттік лауазымды тұлғалардың комитеті. Үкімет басшысы ретінде, Ұлыбритания Премьер-Министрі, Әміршісі атынан атқарушы функцияларын көптеген орындайды, ол мемлекет басшысы және атқарушы биліктің жоғарғы атқарушы мүшесі болып табылады, ол Кеңестің монархы ретінде.", "title": "Ұлыбритания Премьер-министрі" }, { "docid": "503049_2_1", "text": "Дәстүр бойынша, және Премьер-министр, және Министрлер Кабинеті Ұлыбритания парламентінің қазіргі мүшелерінен тұрады және оған өздерінің іс-әрекетіне жауапты болады.", "title": "Ұлыбритания Премьер-министрі" } ]

[ { "docid": "137799_1_1", "text": "«Кариб теңізінің қарақшылары» (Pirates of the Caribbean) (фильмдер сериясы) – Кариб теңізіндегі теңіз қарақшылары жайлы шытырман оқиғалы фильмдер сериясы. .\nРежиссерлері: Гор Вербински (1-3 бөлімі) және Роб Маршалл (4 бөлімі). Барлық фильмнің сценарийін Терри Россио және Тед Эллиотт жазған. Бұл фильм, Walt Disney Pictures кинокомпаниясының қолдауымен, Диснейлэндтегі ашылған бірқатар аттракциондардан кейін түсірілген. \nТөрт бөлімнен тұрады: «Пираты Карибского моря: Проклятие «Чёрной жемчужины» 2003 жылы шыққан; «Пираты Карибского моря: Сундук мертвеца» 2006 жылы шығып, әлемдік кино прокатта кассалық фильмдер ішіндегі «Аватар» фильмінен кейін төртінші орында болған; «Пираты Карибского моря: На краю Света» 2007 жылы шыққан; «Пираты Карибского моря: На странных берегах» 2011 жылы шыққан.", "title": "Кариб теңізінің қарақшылары" } ]

[]

[ { "docid": "562294_2_1", "text": "Терінің сыртқы (эпидермис) қабаты эпитерлийдің үздіксіз жаңарып отыратын өлі жасушаларынан тұрады. Олардан шаш пен тырнақтар пайда болады. Оның ішкі қабатында меланин пигменті орналасқан.", "title": "Эпидермис" } ]

[ { "docid": "562294_3_1", "text": "Эпидермис қабаты ағзаны түрлі ауру туғызушы бактериялардан, механикалық және химиялық әсерлерден қорғап, D дәруменін өндіреді. Сонымен қатар, бұл қабатта орналасқан меланин организмді ультракүлгін сәулелерден қорғап, терінің түсіне әсер етеді.", "title": "Эпидермис" }, { "docid": "562294_4_1", "text": "Тырнақ — эпидермистің туындысы және тығыз мүйізді пластинка. Тырнақ саусақтың сезімтал бөлігін механикалық зақымданудан сақтайды және ол өз түбіріндегі жасушалардың көбеюінің нәтижесінде өседі.", "title": "Эпидермис" } ]

[ { "docid": "3582_1_1", "text": "\nТехас (Texas, ) — АҚШ-тың оңтүстігіндегі, халық саны және жер көлемі бойынша екінші орындағы штат; құрлық штаттарының арасында ең үлкен жер аумағына ие. Атауы Каддо тіліндегі «Tejas» — “\"достар\"” яки “\"одақтастар\"” деген сөзге негізделген. Техас Америка Құрама Штаттарының оңтүстік-орталығында орналасқан, оңтүстігінен Мексикамен, батысынан Жаңа Мексикамен, солтүстігінде Оклахомамен, солтүстік-шығысында Арканзаспен, шығысынан Луизиана штаттарымен шектеседі. Техастың жер көлемі 268,820 шаршы миль (696,200 шаршы километр), халқының саны 25,1 миллион адамды құрайды.", "title": "Техас" } ]

[]

[ { "docid": "555101_1_1", "text": "\n\nТарихтағы алғашқы америкалық киноакадемияның (Academy of Motion Picture Arts and Sciences - AMPAS) жүлдесін тапсыру рәсімі 1929 жылы 16 мамырда голливудтық «Голливуд-Рузвельт» отелінде өтті. Мараппаттауға экранға 1927—1928 жылдары түсірілген фильмдер ұсынылды. Ол кезде бұл марапатқа «Оскар» атауы әлі қолданылмайтын. Барлық номинанттар «Құрметті алғыс» (Honorable Mention) қадиясын алды. Марапат ұсыну рәсімі небары 15 минутқа созылып, 270 адам қатысқан болатын. Билет 5 доллардан сатылды. Рәсімді Дуглас Фербенкс жүргізді. Марапаттардың дизайнын «Луи Б. Майер суреттер корпорациясының» (Louis B. Mayer Pictures Corporation) негізін қалаушы (қазіргі Metro-Goldwyn-Mayerмен біріктірілген) Луис Барт Майер жасаған. Бұл рәсім радио және теледидар бағдарламаларының ісшарасы ғана болмай Академия марапаттау рәсімі болып табылды.", "title": "Оскар (киножүлде, 1929)" } ]

[ { "docid": "555101_2_1", "text": "Марапаттау салтанатында америкалық киноакадемия он екі санаттағы (номинациядағы) марапаттарды табыс етті. Сол кездегі кейбір номинациялар (мысалы, «Айрықша фильм» номинациясы) қазіргі уақытта жоқ, оның орнына «Үздік арнайы эффектілер» номинациясы қолданылады. Сонымен қатар, ол кезде актерлер немесе режиссерлер бірнеше жұмысы үшін марапатталатын, мысалы, Эмиль Яннингс «The Way of All Flesh» (1927) және «The Last Command» (1928) фильмдері үшін «Үздік актер» атағын алды. Ал Чарли Чаплин мен «Warner Bros.» концерны жәй ғана «Құрметті алғыс» сылығын алған .", "title": "Оскар (киножүлде, 1929)" }, { "docid": "555101_3_1", "text": "Бастапқы кезде жеңімпаздар тізімі үш ай бұрын белгілі болатын&nbsp, алайда ресми түрінде оны жариялауы рәсім өткен күні баспасөзге берілген. Бұл жағай 1945 жылға дейін жалғасты. 1945 жылы «Los Angeles Times» газеті нәтижелерді уақытынан екі сағат бұрын жариялап жіберді және келесі жылдан бастап мөрленген конверттер пайда болды.", "title": "Оскар (киножүлде, 1929)" } ]

[ { "docid": "137799_1_1", "text": "«Кариб теңізінің қарақшылары» (Pirates of the Caribbean) (фильмдер сериясы) – Кариб теңізіндегі теңіз қарақшылары жайлы шытырман оқиғалы фильмдер сериясы. .\nРежиссерлері: Гор Вербински (1-3 бөлімі) және Роб Маршалл (4 бөлімі). Барлық фильмнің сценарийін Терри Россио және Тед Эллиотт жазған. Бұл фильм, Walt Disney Pictures кинокомпаниясының қолдауымен, Диснейлэндтегі ашылған бірқатар аттракциондардан кейін түсірілген. \nТөрт бөлімнен тұрады: «Пираты Карибского моря: Проклятие «Чёрной жемчужины» 2003 жылы шыққан; «Пираты Карибского моря: Сундук мертвеца» 2006 жылы шығып, әлемдік кино прокатта кассалық фильмдер ішіндегі «Аватар» фильмінен кейін төртінші орында болған; «Пираты Карибского моря: На краю Света» 2007 жылы шыққан; «Пираты Карибского моря: На странных берегах» 2011 жылы шыққан.", "title": "Кариб теңізінің қарақшылары" } ]

[]

[ { "docid": "4013_3_1", "text": "Швецияның иелігіне сондай-ақ Балтық теңізіндегі Готланд пен Эланд аралдары мен бірнеше ұсақ аралдар да кіреді. Аумағы 449964 км<sup>2</sup>. Халқы 10,1 млн. Швецияның ұлттық құрамы негізінен бір текті. Халқының 91%-ын шведтер құрайды. Сонымен бірге финндер (3%), саамдар, норвегтер, даттықтар (6%) тұрады. Ресми тілі — швед тілі. Дінге сенушілердің көпшілігі — лютеран шіркеуінің өкілдері (94%), католиктер (1,5%), мұсылмандар мен иудей дініндегілер де бар. Астанасы — Стокгольм қаласы. Ірі қалалары: \"Стокгольм\", \"Гетеборг\", \"Кальмар\", \"Упсала\", \"Мальме\", \"Хельсингборг\" (қала халқының үлесі 83%-ды құрайды). Әкімшілік-аумақтық жағынан 21 ленге (губернияға) бөлінеді. Швеция тарихи-географиялық жағынан үшке: \"Геталанд\" (оңтүстігінде), \"Свеаланд\" (елдің орталық бөлігі), \"Норландқа\" (Швецияның ең үлкен аймағы, ел аумағының 60%-ын алып жатыр, солтүстік бөлігі) бөлінеді. Швеция — конституциялық монархия. Мемлекет басшысы — \"король\" (Карл XVI Густав, 1973 жылдан). Жоғарғы заң шығарушы органы — бір палаталы парламент — \"риксдаг\". Жоғарғы атқарушы органы — үкімет. Ұлттық мейрамы — швед туының Күні, 6 маусым (1503). Ақша бірлігі — швед кронасы. БҰҰ-ның (1946), Солтүстік кеңестің (1952), Еуропа кеңесінің (1995) мүшесі.", "title": "Швеция" } ]

[ { "docid": "4013_1_1", "text": "\nШвеция (), ресми атауы — Швеция Патшалығы () — Eуропада орналасқан ел. Скандинавия елдерінің бірі. Швеция Корольдігі — Солтүстік Еуропадағы Скандинавия түбегінің шығысы мен оңтүстігін алып жатқан мемлекет. Cолтүстік-батысында Норвегиямен, солтүстік-шығысында Финляндиямен шектеседі. Оңтүстік-шығысын Балтық теңізі, ал оңтүстік-батысын Эресунн бұғазы (Швецияны Даниядан бөліп тұр) мен Каттегат, Скагеррак бұғаздарының сулары шайып жатыр.", "title": "Швеция" }, { "docid": "4013_4_1", "text": "=== Географиялық жағдайы ===\nШвеция Еуропаның Атлант мұхиты бойы аймағында, қоңыржай белдеудің солтүстік бөлігінде (тайга мен аралас ормандардың, елдің қиыр оңтүстік — жайпақ жапырақты ормандар белдемшелерінде) орналасқан. Жағалаулары негізінен онша биік емес, жартасты болып келеді. Ботния шығанағының солтүстік және оңтүстік-батыс шеттері аласа, аккумулятивті, құмдауытты жағалаулар. Оңтүстігінде, Сконе түбегінде абразивті жағалаулар басым. Солтүстік және батыс аудандарын альпілік рельеф, жоталар мен тауішілік ойыс телімдері қыраттармен үйлесіп келетін Скандинавия таулары (биіктігі 2123 м-ге дейін, Кебнекайсе тауы) алып жатыр. Оңтүстігінде Скандинавия тауларынан Ботния шығанағына қарай аласаратын Норланд (биіктігі 200 — 800 м) қыраты орналасқан. Қырат терең бөлшектенген, өзен және көл аңғарлары бар. Оңтүстікке қарай Орта швед ойпаты орналасқан, мұнда көлдер көп. Мұздық рельеф формалары кең таралған. Елдің оңтүстігінде жазықтардың радиалдық жүйесімен жекелеген қырқалар мен массивтерге бөлшектенген Смоланд жоталары жатыр. Швеция Шығыс Еуропа платформасының Балтық қалқанының шегінде орналасқан.", "title": "Швеция" } ]

[ { "docid": "5847_1_1", "text": "\n\nФилиппин (Philippines, Pilipinas), ресми атауы — Филиппин Республикасы (Republic of the Philippines, Republika ng Pilipinas) — Оңтүстік-шығыс Азиядағы мемлекет. Тынық мұхиттағы Индонезия мен Тайвань арасында орналасқан көптеген аралдардан тұрады. Халқы 111 млн.", "title": "Филиппин" } ]

[ { "docid": "5847_2_1", "text": "Артықшылықтары: шетелдің инвесторларға ашық. Ауыл шаруашылығы өнімділігінің өсуі. Банан мен ананас экспорты. Шетелде істейтін филиппин азаматтарының ауқымды ақша аударымдары.", "title": "Филиппин" }, { "docid": "5847_3_1", "text": "Кемшіліктері: энергия мәселесі даму қарқыны тежейді. Дамымаған инфрақұырылымы. Шетел қаржы көздеріне тәуелділік. Аз өнімді шаруашылықтар.", "title": "Филиппин" } ]

[ { "docid": "50358_2_1", "text": "Нуклеотидтер бір-бірімен ковалентті байланыс арқылы байланысқан 3 түрлі химиялық бөліктен тұрады: \n# көміртектің бес атомы бар қант (ДНҚ молекуласында дезоксирибоза, ал РНҚ-да – рибоза); \n# қанттың 1-көміртек атомымен ковалентті байланысқан пуриндік немесе пиримидиндік азоттық негізі. Бұл екі бөлік бірігіп нуклеозид деп аталатын құрылым түзеді. ДНҚ молекуласының құрамына пуринді негіздер – аденин (А), гуанин (Г) және пиримидинді негіздер – цитозин (Ц), тимин (Т) кіреді. РНҚ-ны да осы негіздер құрайды, тек тиминнің орнына мұнда урацил (У) болады (Т урацилден метилдік топ [–СН3] арқылы ажыратылады). \n# Нуклеотидтердің 3-бөлігін фосфатты топтар (фосфор қышқылының бір немесе бірнеше қалдығы) құрайды. Фосфатты топтар бір қанттың 5-көміртегі атомымен келесі қанттың 3-көміртегі атомы арасында фосфодиэфирлік байланыстар құру арқылы полимерлі тізбек түзеді. Нуклеотидтерді кейде нуклеозид-5-монофосфат деп атайды. Мыс., аденин негізді нуклеотидті аденозин-5-монофосфат, гуанин негізді нуклеотидті гуанозин-5-монофосфат, т.с.с. Н. түссіз кристалл, суда жақсы ериді, органик. еріткіштерде ерімейді, металдармен, негіздермен тұз түзеді. Нуклеотидтер жоғары энергиялы қосылыстар болғандықтан организмдегі энергия алмасу мен жинаудағы маңызы зор. \n", "title": "Нуклеотидтер" }, { "docid": "50358_3_1", "text": "Нуклеотидтер - ДНҚ мен РНҚ-ның құрам бөліктері. ДНҚ молекуласындагы әрбір нуклеотид үш компоненттен тұрады: тимин, аденин, гуанин, және цитозин, азот қосылыстары, 5 мүшелі көміртекті көмірсулар, дезоксирибоза және фосфор қышқылының қалдығы. РНҚ, да көмірсулардан рибоза бар, ап азот қосылысынан тимин урацилмен алмасқан.", "title": "Нуклеотидтер" } ]

[]

[ { "docid": "52835_2_1", "text": "Ашитын заттың құрамына және оның метаболизміне байланысты ашыту нәтижесінде спирттер (этанол т.б.), органик. қышқылдар (сүт, май т.б.), ацетон, кейбір органик. заттар, көмір қышқыл газы, ал кейде сутек те түзіледі. Осы процестен түзілетін заттарға байланысты Ашу спиртті, сүт қышқылды, ацетонды т.б. болып бөлінеді. Ашу процесінің ашытқылардың қатысымен жүретінін 1837 жылы Каньяр Дела Тур, ал Ашу. табиғатын 1857 жылы Л. Пастер сынды француз зерттеушілері дәлелдеген, 1897 жылы неміс химигі Э. Бухнер қанттың Ашуы ашытқы клеткаларынан алынған сөлдердің әсерімен де жүретінін көрсеткен. Бұл көптеген ферменттерді бөліп алуға мүмкіндік берді. Ашу табиғаттағы зат алмасу процесінде (әсіресе целлюлозаның ыдырауында) маңызды орын алады. Ашудың көптеген түрлері өнеркәсіпте: спиртті Ашу — шарап және сыра өндіруде және сүт қышқылын өндіруде, жем сүрлеуде; пропион қышқылды Ашу — сыр өндірісінде, ацетон-бутилді Ашу — еріткіштер алуда кеңінен қолданылады.", "title": "Ашыту" } ]

[]

[ { "docid": "42915_1_1", "text": "\nБатыс Желдер ағысы — оңтүстік жарты шардағы 40° және 55° орта ендік аралығында үнемі батыстан соғатын желдің әсерінен қалыптасқан суық теңіз ағысы. Оны антарктидалық циркумполярлық (полюсті айналушы) ағыс деп те атайды. Ол Атлант, Үнді, Тынық мұхит суларын кесіп өтіп, 1000 — 1300 км ендікте, тереңдігі 1 — 5 км-ге дейінгі су массасын сағатына 3,5 км жылдамдықпен қозғалысқа келтіреді. Өте терең бойлауына байланысты мұхит түбіндегі жоталар әсерінен ағыс солт-ке қарай бірнеше тармақтарға бөлінеді. Олар: Перу, Бенгал және Батыс Австралия суық ағыстары. Батыс Желдер ағысынының әсерінен Атлант, Үнді және Тынық мұхит сулары Антарктида жағалауындағы мұхит суымен араласа алмайтындықтан, олардағы судың температурасы мен тұздылығында үлкен айырмашылық бар. Ағыстың өн бойында мұз сеңдері мен мұзтаулар жыл бойы қалқып жүреді.", "title": "Батыс Желдер ағысы" } ]

[]

[ { "docid": "559880_5_1", "text": "Ағылшын және француз тілдері БҰҰ хатшылығының жұмыс тілдері болып табылады .", "title": "БҰҰ-ның ресми тілдері" } ]

[]