Datasets:

issai

/

kazqad-retrieval

like 1

Follow

Institute of Smart Systems and Artificial Intelligence, Nazarbayev University 33

[ { "docid": "535436_1_1", "text": "\n\nАҚШ Вице-президенті (Vice President of the United States) — маңыздылығы жағынан екінші орындағы лауазымды тұлға, федералдық үкіметтің атқару бұтағы. Вице-президенттің Негізгі конституциялық функциясы, ол президент қайтыс болғанда, орнынан кеткенде, не қуылғанда, оның орнын басады. АҚШ вице-президенті формалды түрде Конгрессінің жоғарғы палатасы Сенатын басқарады. Осы лауазым биліктің бұтағына жататындығы туралы сұрақ бар — атқарушы билікке тиесілі ме, әлде заң шығарушы билікке жата ма — дискуссиялы.", "title": "АҚШ вице-президенті" } ]

[ { "docid": "535436_3_1", "text": "Америка Құрама Штаттарының президентімен бірге сайланады, президенттікке кандидаттың әрбір вице-президент лауазымына «байланысқан» кандидаты болады. Президентпен бір саяси партиядан болуы мүмкін, бірақ, Конституцияға сәйкес, басқа штат тарапынан болуы керек, себебі АҚШ Сайлаушы әріптестері «өзінің» екі кандидатына дауыс бермеуі керек.", "title": "АҚШ вице-президенті" }, { "docid": "535436_4_1", "text": "АҚШ вице-президенті қызметіне, он екінші түзетулерге сәйкес, президенттік кандидатқа қойылатын талаптар қойылады (кандидаттар, кем дегенде, 35 жаста болуы керек, ол Америка Құрама Штаттарында азаматы болуы керек туған және кем дегенде 14 жыл бойы Америка Құрама Штаттарында тұруы керек). Вице-президенті атқара алады мерзімін санына (президенттікке 1948 жылғы енгізілген 2-мерзімді шектеулерге қарағанда) шектеулер жоқ.", "title": "АҚШ вице-президенті" } ]

[ { "docid": "7456_1_1", "text": "\nҚан ( haemo ; sanguis — қан) — ағзадағы ішкі сұйық ортаның бірі. Ол қантамырларының тұйық жүйесін бойлай ағып, тасымалдау қызметін атқарады. Қан барлық мүшелердің жасушаларына қоректік заттар мен оттегін жеткізеді және тіршілік әрекетінің өнімдерін зәр шығару мүшелеріне тасымалдайды. Организмдегі биологиялық әрекетшіл заттардың гуморальдық реттелу қызметі қанның қатысуымен іске асады. Қан ағзаның инфекциядан қорғаныш реякциясын қамтамасыз етеді.", "title": "Қан" }, { "docid": "7456_3_1", "text": "Плазма негізінде еріген органикалық және бейорганикалық заттары бар судан тұрады. Плазма құрамының өзгеруі ағза үшін өте қауіпті. Қанға үздіксіз көптеген заттардың қосылуына қарамастан, плазманың құрамы өзгермейді. Плазмадаға артық заттар зәр шығару мүшелері арқылы шығарылады: қан өкпеде көмір қышқыл газынан, ал бүйректе — судың артық мөлшері мен онда еріген минералды тұздардан арылады.", "title": "Қан" } ]

[]

[ { "docid": "51836_1_1_3", "text": "Бұл достары, ең алдымен өзінің бөрі-бауырлары, одан кейін ақылды аю Балу, джунглидегілердің бәрі сескенетін қара қабылан Багира, сондай-ақ ержүрек қасқыр Акела, айдаһар жылан Каа және Мауглиді өзінің туған баласындай көрген ауылдағы шаруа әйел болатын. Оқиға соңында адам джунглидегілердің бәрінен де құдыретті болып шығады. Оның отты көзіне ешбір қасқыр, тіпті сымбатты Багира да тіктеп қарай алмайды. Себебі ол – бүкіл джунгли патшасы. Ержеткен Маугли кейін адамдар арасына қайтып оралады, бірақ ол бәрібір сол джунглидің қожасы болып қалады. Маугли хикаясы ағылшын жазушысы Редьярд Киплингтің хайуанаттар өмірі жайында жазған әйгілі “Джунгли кітабында” баяндалады. Киплингтің өзі Үндістанның Бомбей қаласында туып, балалық шағын сонда өткізген. Орта мектепті Англияда оқып бітіргеннен кейін туған жеріне қайта оралып, онда ұзақ жылдар бойы тұрған. Ол бұл өлкенің жергілікті тұрғындары болып табылатын үнділердің тұрмыс-салт, әдет-ғұрыптарын, аңыздарын жетік білді. Солардың бірі қасқырлар асыраған үнді баласы жайындағы аңыз еді. Киплинг соның негізінде “Маугли” ертегісін жазды.", "title": "Маугли" } ]

[]

[ { "docid": "27038_3_1", "text": "Аллаһ Тағала оған самауи (көктен түскен) төрт кітаптың бірі Забурды түсірді. Забур - Аллаһның бірлігін, ұлылығын дәріптейтін, өлең үйқасты мадақ (қасида) кітабы. Дәуіт (а.у.) Оны өзінің әсем дауысымен оқығанда тыңдаушылар тебіреніп, төңірек түгел үн қосып кететін еді, деп дәріптеледі. Тәңірі оған темір қорыту өнерін дарытты. Пайғамбар қолында темір қамырдай иленуші еді дейтін риуаяттар бар. Дәуіт (а.у.) темірден қару-жарақ сауыт-сайман соғады екен. Сүлеймен пайғамбар осы Дәуіттің ұлы. Дау-шар, айтыс-тартыста Дәуіт оны жиынға қатыстырып, әділ үкім айтқызып, баулып өсірген. ", "title": "Дәуіт Пайғамбар" } ]

[ { "docid": "27038_4_1", "text": "\nИбну Жадридің айтуынша Дәуіт жүз жасаған. Құранда бұл есім 16 жерде ауызға алынады.", "title": "Дәуіт Пайғамбар" } ]

[ { "docid": "26731_2_1", "text": "Гагарин Юрий Алексеевич (9 наурыз 1934 жыл, Смоленск облысы, Гжат ауданы (қазіргі Гагарин), Клушино ауылы — 27 наурыз 1968 жыл, Владимир облысы) – КСРО ұшқыш-ғарышкері, Кеңес Одағы батыры, ғарыш кеңістігіне сапар жасаған ең бірінші адам, полковник (1963), Кеңес Одағының Батыры (1961).", "title": "Юрий Алексеевич Гагарин" }, { "docid": "26731_3_1", "text": "* 1961 жылы 12 сәуірде Восток ғарыш кемесімен Байқоңыр ғарыш алаңынан тарихта тұңғыш рет ғарышқа ұшты. Ол Жерді айналып ұшып, 1 сағат 48 минуттан кейін Жерге қайта қонды.\n* 1951 жылы Мәскеу маңындағы Люберцы қаласыңдағы қолөнер училищесін, 1955 ж. Саратов индустрия техникумын бітірген.\n* 1955 жылдан Кеңес Армиясы катарында. ", "title": "Юрий Алексеевич Гагарин" } ]

[ { "docid": "26731_4_1", "text": "* 1-Чкалов әскери-авиац. ұшқыштар училищесін бітіргеннен (1957) кейін Солтүстік флоттың жойғыш авиациялық бөлімдерінде қызмет етті. ", "title": "Юрий Алексеевич Гагарин" } ]

[ { "docid": "18403_1_1", "text": "\nБурж Халифа немесе Бурж Дубай (برج خليفة) - Дубайда орналасқан әзірге әлемдегі ең биік ғимарат.", "title": "Бурж Халифа" }, { "docid": "18403_3_1", "text": "Биіктігі 828 (басқа деректерде - 825) метрге жететін бұл мұнара әлемдегі ең биік және ең көпқабатты құрылыс, ең биік тұрғын үй ғимараты және әлемдегі ең биік тамашалау алаңы бар нысан (мұнараның 124-ші және 160-шы қабаттарда тамашалау алаңдары орналасқан) санаттары бойынша бірінші жүлде алып отыр. \nМұнараның төменгі қабаттарында «Армани» қонақүйі орналасатын болса, 19-шы және 108-ші қабаттардың аралығында 900 апартамент, ал одан жоғары қабаттарда корпоративтік кеңселер орналасатын болады.", "title": "Бурж Халифа" } ]

[]

[ { "docid": "14252_2_1", "text": "Испанияның азамат соғысы – 1936-1939 жж. болған әскери тартыс. Бір жақта испан социалистер болған, арғы жақта испан әскери фашистер. Азамат соғысы 17 шілде 1936 ж. басталды, және 1 сәурде 1939 ж. аяқталды. Социалистерға КСРО мен Мексика көмектесті, ал фашистерға – Үшінші Рейх және Италия.", "title": "Испан азамат соғысы" } ]

[ { "docid": "14252_4_1", "text": "1931 ж. испанлар өз елде Испан Республикасы жариялды. Ең бірінші үкіметке консеварторлар және ұлтшылық партиялар келді. Бірақ сосын сайлауда көп социалисттік және коммунистік партиясылар женіс алып, өз заңдар қабылдады. Мысалы, 1932 ж. Аграрлық Заң, осы заң шаруаларға мен диқанларға жері берілді. Осы бәрі консеварторлаға ұнамау болды.", "title": "Испан азамат соғысы" }, { "docid": "14252_5_1", "text": "1933 жылы Испанияда сайлауда Коммунист және Социалситтік (Socialist Workers Party of Spain, PSOE) партиясылар жеңіс алып, биік басына келді. Олар өз адам Мануэл Азанио президент істеді. Осы жылда Алманияда билік басына NSDAP («Ұлтшыл-социалистік неміс жұмысшы партиясы») келді. Германлар Еуропалық фашистерға көмектесу бастады. Содықтан испан фашистер және консеварторлар төңкеріс жасау етті. Испанияның азамат соғысы басталды.", "title": "Испан азамат соғысы" } ]

[ { "docid": "682257_1_1", "text": "\n\nЭлиза Патрисия Душку ( ; 1980 жылы 30 желтоқсанда туған) — американдық актриса және продюсер. Ол \"«Вампир өлтіруші Баффи»\" (1998-2003) және оның « \"Ангел\" » (2000-2003) спин-офф сериясындағы Сенім рөлін сомдағанымен танымал. Ол сонымен қатар Фокстың \"Tru Calling\" (2003–2005) табиғаттан тыс драмалық сериалдарында және Фокстың « \"Қуыршақ үйі\" » (2009–2010) ғылыми-фантастикалық сериясында басты рөлдерді сомдады, оның продюсері болды. ", "title": "Элиза Душку" } ]

[ { "docid": "682257_2_1", "text": "Душку әртүрлі фильмдерде басты рөлдерді сомдады: \"True Lies\" (1994)\",Bye Bye Love\" (1995), \"Bring It On\" (2000), \"Джей және Silent Bob Strike Back\" (2001), \"The New Guy\" (2002), \"Wrong Turn\" (2003). ), \"Broadway\" (2007), \"The Scribbler\" (2014), \"Джейн жігітті қалайды\" (2015) және \"Элоиз\" (2016). Ол сонымен қатар көптеген бейне ойындар мен анимациялық фильмдер үшін дауыстық жұмыс жасады.", "title": "Элиза Душку" }, { "docid": "682257_3_1", "text": "Душку Массачусетс штатының Бостон қаласында дүниеге келген, мектеп мұғалімі және әкімші Филипп Ричард Джордж Душку мен Джуди Душку \"née\" қызы Расмуссен), саясаттану профессорының төрт баласының жалғыз қызы және кенжесі. Душкудың әкесі Бостонда туған, албан мұрасы, ата-анасы Корче қаласынан келген, ал анасы Айдаходан шыққан, дат, ағылшын, ирланд және неміс текті. Оның ата-анасы ол тумай тұрып ажырасып кеткен. ", "title": "Элиза Душку" } ]

[ { "docid": "13605_3_1", "text": "«Оскар» (Oscar) — АҚШ киноөнері академиясының жыл сайынғы тапсырылатын жүлдесі. Бұл АҚШ-тың ең танымал киноматографиялық марапаты. «Оскарды» тапсыру салтанаты әлемнің ондаған елдерінде тікелей эфирде көрсетіледі. Тіпті «Оскарға» кандай да бір табынушылық бар деп айтуға болады. Басқа кинофестивальдерден ерекшелігі «Оскар» әділқазылар алқасының шешімімен емес, Академия мүшелерінің жалпы дауыс беруінің нәтижесі бойынша табысталады.", "title": "Оскар марапаты" } ]

[ { "docid": "13605_6_1", "text": "=== Негізгі номинациялар ===\nҚазіргі уақытта «Оскар» 24 негізгі номинация бойынша тапсырылады:\n* Үздік жыл фильмі – 1928 жылдан бері\n* Үздік жыл актері – 1928 жылдан бері\n* Үздік жыл актрисасы – 1928 жылдан бері\n* Үздік көмекші актер – 1936 жылдан бері\n* Үздік көмекші актриса – 1936 жылдан бері\n* Үздік толықметражды анимациялық фильм – 2001 жылдан бері\n* Үздік суретші-қоюшының жұмысы – 1928 жылдан бері\n* Үздік операторлық жұмыс – 1928 жылдан бері\n* Үздік костюмдер дизайны – 1948 жылдан бері\n* Үздік режиссура – 1928 жылдан бері\n* Үздік толықметражды деректі фильм \n* Үздік қысқаметражды деректі фильм \n* Үздік монтаж – 1935 жылдан бері\n* Үздік шет тіліндегі фильм – 1947 жылдан бері\n* Үздік грим – 1981 жылдан бері\n* Үздік музыка – 1934 жылдан бері\n* Үздік ән – 1934 жылдан бері\n* Үздік қысқаметражды анимациялық фильм – 1931 жылдан бері\n* Үздік қысқаметражды көркем фильм \n* Үздік дыбыс -1930 жылдан бері (3-ден 41-салтанатқа дейін 1930-1968 жылдар аралығында студиялар марапатталды, 1969 жылдан бастап дыбыс жазушы адамдарға берілетін болды)\n* Үздік дыбыстық монтаж – 1963 жылдан бері\n* Үздік визуалдық әсер – 1939 жылдан бері\n* Үздік сценарий-бейiмделу – 1928 жылдан бері\n* Үздік бiртума сценарий – 1940 жылдан бері", "title": "Оскар марапаты" } ]

[ { "docid": "530969_1_1", "text": "\nЭмили Бетт Рикардс (Emily Bett Rickards, ) — канадалық актриса. Эмили Рикардс қазіргі кезде әлемге көбінесе The CW «Стрела» телесериалында өзінің Фелисити Смоук ролімен әйгілі. Басында бұл роль екінші дәрежелі болған, бірақ 2013 жылының ақпан айында көрермендердің сұранысымен басты кейіпкерге дейін көтерілген.", "title": "Эмили Бетт Рикардс" } ]

[]

[ { "docid": "74094_1_1", "text": "\nКельт тайпасы алғашында (б. з. б. 1 ғасыр) Рейн мен Дунай өзендерінің бойын мекендеген, кейін Солтүстік Германияға, одан соң Францияға, Бельгия, Аустрия мен Британия аралдарына барған. Тілдері үндіеуропа тілдерінің тобына жатады. Кейін жергілікті халықтардың тілімен араласып кеткен. Іздері Британия аралдарын мекендейтін исланд, шотланд т. б. халықтар тілдерінде сақталған. Кельт әдебиетінің «сага» үлгісін жасауға ерте заманда «фильд» деп аталған ақындар атсалысқан. Олар ертедегі ақсүйектік білімнің сақтаушысы ретінде жауынгерлік әндер мен мақтауларды шығарған. Әуезов «Жамбылдың айтыстағы өнері» мақаласында акындар айтысына ұқсас әдеби жанрлардың Батыс Еуро- падағы үлгілеріне токтала келіп: «Ал батыста кельттің фильдері, терістік Франциядағы труверлер, орталык Европадағы мейстерзингерлер, орыста кейде скоморохтар, Скандинавия елдерінде болған эддаларды жырлайтын скальдылар - көбінше айтысқа жүйрік акындар» деген. 1948 жылы шыққан «Қазақ әдебиеті тарихының» 1-томына жазған «Айтыс өлеңдері» тарауында: «Сол алуандас айтыс өлең Батыс Европаның орта ғасырында кельттерде «фильдер» деген ақындарды туғызған» деп тагы да айтқан.\n", "title": "Кельттер" } ]

[]

[ { "docid": "621009_3_1", "text": "=== Топтың көпшілікке танымал болуы ===\nНегізі топ құрылған кезде топтың аты белгісіз болды. Топтың атын «AC/DC» деп қою Маргарет Янгтың идеясы еді. (Бір күні Маргарет Янг тігін машинасынан AC/DC сөзін көріп қалып,топтың атын осылай қоюды көздеді)", "title": "AC/DC" } ]

[ { "docid": "621009_2_1", "text": "AC/DC тобын құрған ағайындылар Ангус Янг, Малькольм Янг, Джордж Янг Шотландиядағы Глазго қаласында дүниеге келеді, бірақ 1963 жылы отбасы мүшелерімен бірге Сиднейге қоныс аударады. Ең алғаш гитараны үйренген Джордж болатын. Ол өзі The Easybets тобын құрады. Кейін Малькольм мен Ангус ,Джордждан гитара үйреніп алады. Ангус пен Малькольм Джорджбен бірге гастрольдік сапарларда жүріп, Джордж секілді топ құрғысы келеді. Сөйтіп 1973 жылы Сиднейде əнші Дэйв Эванс, басс гитарист Ларри ван Кридт жəне барабаншы Конин Берджестпен бірге топ құрады.Алғашқы кезде топ құрамы сан рет өзгеріске ұшырайды. 1974 жылы Дэйв Эванстың орнына əнші Бон Скотты топ құрамына қосады. Бон Скотт негізі The Spectors тобында тəжіребиелі əнші еді. Бон Скотт топқа кірмей тұрып AC/DC-дың көлік жүргізушісі еді, кейін Бон Скоттқа топ құрамына кіргізуге ұсыныс жасалды.", "title": "AC/DC" } ]

[ { "docid": "17229_1_1", "text": "\nХирохито (裕仁), Сёва императоры (昭和天皇, \"Сё:ва Тэнно:\"), (29 сәуір 1901 — 7 қантар 1989) — 1926 жылдың 25 желтоқсанынан өмірінің соңына дейін 124-ші Жапония императоры.", "title": "Хирохито" }, { "docid": "17229_2_1", "text": "Император Сёваның биліктегі қызметі Жапония тарихындағы ең ұзақ кезең болды - 62 жыл.  Оның билігі кезінде жапон қоғамы түбегейлі өзгеріске ұшырады.  Оның басшылығымен 20 ғасырдың бірінші жартысында Жапония өзінің әскери қуатын арттырып, Екінші дүниежүзілік соғысқа кіріп, Қытайды басып алды.  Соғыста жеңіліс тапқаннан кейін және американдықтар Жапонияны басып алғаннан кейін, император Сёва құдайлықтан бас тартты және шынайы биліктен айырылды, ал император лауазымы салтанатты болды.", "title": "Хирохито" } ]

[]

[ { "docid": "40895_1_1", "text": "\nФранцуз революциясы (French Revolution), Ұлы француз революциясы, Француз төңкерісі — 1789 — 1794 жылдары Франциядағы феодалдық-абсолюттік құрылысқа ауыр соққы беріп, капитализмнің дамуына жол ашқан буржуазиялық-демократиялық көтеріліс.", "title": "Француз төңкерісі" }, { "docid": "40895_2_1_2", "text": "26 тамызда Құрылтай жиналысы қабылдаған “Адам және азамат құқықтарының Декларациясынан” көрініс тапты. Онда ұлт жоғарғы өкімет билігінің қайнар көзі ретінде жарияланды. “Адамдар ерікті және құқығы жағынан тең болып қала береді” делінді. Сөйтіп, феодалды артықшылықтар мен үстемдіктерге соққы берілді. Сөз, баспасөз, дін ұстау, жиналыс бостандықтары жарияланды. Жеке меншік мызғымас және қасиетті құқық ретінде танылды. Негізгі саяси құқықтар алдымен салық төлеушілерге берілді.", "title": "Француз төңкерісі" } ]

[ { "docid": "40895_3_1", "text": "Француз революциясының бірінші кезеңінде (1789 ж. 14 шілде — 1792 ж. 10 тамыз) билік ірі буржуазия мен фельяндар деп аталған либерал ақсүйектерге тиісті болды. Негізінен буржуазия өкілдерінен тұратын астаналық әкімшілік құрылды. Ол Париж коммунасы деп аталды. Оның басшылығымен 1792 ж. 10 тамызда көтеріліске шыққан халық жеңіске жетіп, король тақтан түсірілді. Ұлттық Конвентке сайлау белгіленді.", "title": "Француз төңкерісі" } ]

[ { "docid": "487665_2_1", "text": "TED (Technology Entertainment Design; Технология, Ойын-сауық, Дизайн) – бірегей идеяларды таратуды («ideas worth spreading») мақсат тұтқан, жыл сайын конференциялар ұйымдастырумен айналысатын халықаралық коммерциялық емес қор. .«Таратуға тұрарлық идеялар» деген айдармен өткізілетін конференцияның басты мақсаты – қалың көпшілікке қызықты идеяларды жеткізіп тарату. TED міндеті – идея тарату, идея аясында тегін білім беретін, ойшылдар ойынан шабыт алатын бір-біріне жақын қауымдастық құру. Идея адамның құлқын, өмірін өзгерту арқылы әлемді өзгерте алады. ", "title": "TED конференциясы" } ]

[ { "docid": "487665_3_1", "text": "TED конференциясы жыл сайын екі рет: АҚШ-тың Лонг Бич/Палм Спрингс жерінде және Шотландия астанасы Эдинбург қаласында болады. Аталған конференцияларда әлемнің үздік ойшылдары бір ортаға тоғысып, өздерінің ең маңызды ойлары мен әлемдегі көкейкесті мәселелерін айтады (18 минут бойы).", "title": "TED конференциясы" } ]

[ { "docid": "86653_1_1", "text": "Пепсин - түзілуінде қош иісті немесе дикарбонды аминқышқылдары қатысатын, пептидтер мен ақуыздар ыдырауы басымырақ байланыстары бойынша жүретін, қышқылды ортада катализдейтін (ерітетін), судан түз ажырату жынысына жататын, протеолизистік ферменттердің жалпы атауы. Пепсин асқазан сөлінде пепсиногеннен түзіледі жоне тағам ақуыздарын корытуға катысады.", "title": "Пепсин" } ]

[]

[ { "docid": "123720_2_1", "text": "Стефани Майер шығармасына негізделіп түсірілген «Ымырт» фильміндегі Эдвард Каллен рөлімен танымал болған. 2008 жылы «Өтпелі кезең» фильміндегі рөлі үшін Старбург фестивалінің басты жүлдесін алады. Сонымен қатар ол 2005 жылы шыққан «Гарри Поттер және От кубогі» фильмінде Седрик Диггори рөлін сомдаған. Кішкентайынан музыкаға әуес. «Ымырт» киносы үшін екі баллада шығарып, фильмде өзі орындап берген. Бұдан басқа ол электрогитараларды жинаумен айналысады. 2011 жылы шыққан жұмыстары: «Пілдерге су», «Сүйкімді дос», «Ымырт. Сага. Таң».", "title": "Роберт Паттинсон" } ]

[]

[ { "docid": "628970_2_1", "text": "Шәкіл көмегімен көз (E), сөйлеу (V) және қимыл (M) реакцияларын бағалайды. Көз реакциясын бағалауда 1-ден 4 ұпайға дейін, сөйлеу реакциясын бағалауда 1-ден 5, ал қимыл реакциясына 1-ден 6 ұпайға дейін беріледі. Осылайша ең аз ұпай саны — 3 (өте ауыр кома), ең көбі — 15 (анық сана).", "title": "Глазго кома шәкілі" }, { "docid": "628970_4_1", "text": "* 15 ұпай — анық сана\n* 14 ұпай — сананың әлсіз бұлыңғырлануы\n* 13 ұпай — сананың орташа бұлыңғырлануы\n* 11-12 ұпай — сананың ауыр бұлыңғырлануы\n* 8-10 ұпай — сопор\n* 6-7 ұпай — орта кома\n* 4-5 ұпай — ауыр кома\n* 3 ұпай — өте ауыр кома, ми өлімі", "title": "Глазго кома шәкілі" } ]

[ { "docid": "628970_1_1", "text": "Глазго кома шәкілі (ГКШ, The Glasgow Coma Scale, GCS) — төрт жастан асқан балалар мен ересектерде қолданылатын кома мен сана бұзылысының ауырлығын бағалау шәкілі. Шәкілді 1974 жылы Глазго университетінің Нейрология Ғылымдары Институтының [[нейрохирургия профессорлары Грехм Тиздейл мен Брайн Жанет жариялаған.", "title": "Глазго кома шәкілі" } ]

[ { "docid": "609124_2_1", "text": "Жануар жасушаларының мембраналарында натрий-калий насосы нәруыз тасымалдаушы рөлін атқарады, ол плазмалық мембранасын толық өзектен өтеді. Мембрананың ішкі жағынан оған натрий мен АТФ келеді, ал сыртқы жағынан калий келеді. Натрий мен калийдің мембрана арқылы тасымалдануы осы нәруыздың конформационды өзгерістері нәтижесінде жүзеге асады. Назар аударыңыз, жасушаға енген әр 2 калий ионына жасушадан 3 натрий ионы шығарылады. Осының арқасында жасуша іші қоршаған ортаға қарағанда теріс зарядты болады да, мембрананың екі жағы арасында потенциялдар айырмашлығы пайда болады. Бұл жасушаға теріс зарядталған иондардың (анион), мысалы, хлорид иондардың өтуін тежейді. Оң зарядталған иондар (катиондар) керісінше жасушаға тартылады. Натрий-калий насосы жануар жасушаларына осмос балансын сақтау үшін қажет. Егер ол жұмыс істемесе, жасуша бөртіп, соңында жарылып кетер еді. Сонымен қатар, жануар жасушаларына бұл насос, жүйке және бұлшықет жасушаларының электр белесенділігі үшін, кейбір заттар, мысалы, аминқышқылдары мен қанттардың белсенді тасымалы үшін қажет.", "title": "Белсенді тасымал" } ]

[ { "docid": "609124_3_1", "text": "Эндоцитоз және экзоцитоз — бүл екі белсенді процесс, олардың нәтижесінде заттар мембрана арқылы енеді (эндоцитоз) немесе сыртқа шығарылады (экзоцитоз).", "title": "Белсенді тасымал" } ]

[ { "docid": "19487_1_1", "text": "\n\nАцетилсалицил қышқылы немесе Аспирин (Acidum acetylsalicylicum) — қабынуға қарсы стероидті емес дәрі-дәрмектер тобына жататын салицил қышқылының туындысы. ", "title": "Ацетилсалицил қышқылы" } ]

[ { "docid": "19487_2_1", "text": "Ежелгі римдіктер талдың қабығын (соның негізінде кейіннен аспирин жасалған) науқастар мен жаралылардың ауырсынуларын басуға пайдаланған екен. Біздің дәуіріміздің бірінші ғасырында Диоскур деген дәрігер тал қабығынан жасалған қайнатпаны тұз байланатын ауру мен сарп ауруын емдеу үшін пайдалануға кеңес берген екен. Ежелгі грек дәрігері Гиппократ та талдың қабығын ауырсынуды басатын және дене қызуын түсіретін дәрілерді жасауға пайдаланған.", "title": "Ацетилсалицил қышқылы" } ]

[ { "docid": "51683_1_1_1", "text": "Кроссинговер (\"ағылш. crossіng-over – айқасу\") – гомологтық хромосомалардың ұқсас бөліктері арасындағы ажырау және қайта бірігу нәтижесінде болатын айқасу. Кроссинговер І-ші мейоздың профазасында жүреді және әр түрлі гендердің аллельдерінің жаңа комбинацияларының түзілуіне әкеледі. Мейоз процесінде гомологты хромосомалар әр ядроға ажыраудың алдында бір-біріне қарама-қарсы орналасады. Осы уақытта екі гомологты хромосомалардың бөліктері үзіліп, олар осы хромосомалардың басқа бөліктерімен айқасып қайта жалғасады. Кроссинговер тұқым қуалайтын өзгергіштіктің бір түрі болып саналады, соның нәтижесінде ұрпақтардың генетик. әр түрлілігі артады. Кроссинговер – популяциядағы комбинативті өзгергіштікті қамтамасыз ететін және табиғи сұрыптауға материал бола алатын маңызды механизм. Сондай-ақ құрамында бір немесе бірнеше гендер орналасқан хромосоманың үлкен бөліктерінің қайта комбинациялануына немесе бір ген ішіндегі комбинацияларға әкелуі мүмкін. Гендер арасындағы кроссинговер жиілігі олардың хромосомадағы арақашықтықтарын көрсетеді. Хромосомада гендер бір-бірінен неғұрлым алшақ орналасса, олардың арасында айқасудың болу мүмкіндігі соғұрлым көбейеді. Экспериментальды (тәжірибелік) генетикада кроссинговер хромосомалардың генетик.", "title": "Кроссинговер" } ]

[]

[ { "docid": "19771_2_1", "text": "Бірінші дүниежүзілік соғыс (28 шілде, 1914 жыл – 11 қараша, 1918 жыл) — адамзат тарихындағы алғашқы және кең ауқымды соғыстардың бірі. Бірінші дүниежүзілік соғысына Ресей, Франция, Британия, АҚШ сияқты державалар қатысқан. Ол ең жойқын салатын соғыстардың бірі, шамамен 9 миллион адам шайқас фронттарда қырылса, 5 миллион азаматтар оккупация, бомбалау, ашаршылық немесе ауру әсерлерінен өлген. Онымен бірге Осман империясы өткізген геноцидтер мен 1918 жылы басталған испан грипп пандемиясы одан да көп адамдардың өмірлерін алған. ", "title": "Бірінші дүниежүзілік соғыс" } ]

[ { "docid": "19771_5_1", "text": "=== Германияның күшеюі ===\nЕлдің басын біріктіру арқасында және Француз-прусс соғысының нәтижесінде 5 миллиард марк контрибуция алған Германия өз экономикасын жедел дамыту мүмкіндігіне жетіп, өнеркәсіп өнімдерін шығаруда Англияны үшінші орынға ығыстырып, дүние жүзінде АҚШ-тан кейінгі екінші орынға шықты. 1912 жылы, Германияда 17,6 миллион тонна шойын қорытылса, Британия 9 миллион тонна ғана болды. Экономикалық қуатының шапшаң өсуін пайдаланған жас герман империалистері жаңа нарықтық аймақтарды алуға, отарланған жерлерді қайта бөлісуге, еуропалық континентте билік жүргізуге тырысты.\n\nГерманияның күшеюі Еуропадағы басқа ірі мемлекеттерді абыржытты. Әсіресе отарлап алған жері жеткілікті әрі өнеркәсібі ерте дамыған, байырғы империалистік елдерді ― Франция мен Ресейді қатты алаңдатты. Оның үстіне герман–австриялық одақ шартына қол қойылды, оған Италияның қосылуы жас герман империалистерінің Еуропадағы салмағын күшейтті. Осы құрылған үштік одаққа жауап ретінде орыс-француз одағы, кейін Антанта ретінде белгілі одақ пайда болды. Бұл еуропалық мемлекеттерді екі антогонистік топқа бөліп, екі жақты шешуші шайқасқа дайындыққа кірісті.", "title": "Бірінші дүниежүзілік соғыс" } ]

[ { "docid": "17268_2_1", "text": "Ұзындығы 2850 км, су жиналатын алабы 817 мың км². Шварцвальд тауы (Германия) маңындағы Донауэшинген қаласының жанынан Брег және Бригах өзендері қосылған жерден бастау алып, Қара теңізге құяды. Дунай Германия, Аустрия, Болгария, Мажарстан, Румыния, Словакия жерімен, аздаған бөлігі Чехия, Словения, Хорватия, Швейцария, Италия, Польша, Украина, Молдова жерімен ағып өтеді. Жоғары ағысында (Венаға дейін) Бавар таулы үстіртінің шетімен, Чех массиві мен Шығыс Альпі аралығында тар әрі терең аңғармен ағады. Арнасының ені Ульм қаласына (Германия) дейін 20 — 100 м, одан төменде 100 — 350 м. Бұл бөлігінде Дунайға Альпідегі мұздықтардан бастау алатын көптеген мол сулы салалар қосылады. Орта ағысында (Венадан “Темір қақпа” шатқалына дейін) Орта Дунай ойпатын басып өтеді. Жазыққа шыққаннан кейін өзеннің аңғары кеңейеді (5 — 20 км), ағыны баяулайды.", "title": "Дунай" } ]

[ { "docid": "17268_1_1", "text": "\nДунай (Donau , Duna, Dunav, Dunaj, Dunarea) — Батыс Еуропадағы ең ірі өзен. ", "title": "Дунай" } ]

[ { "docid": "522639_1_1", "text": "\nПетра ((البتراء); Ежелгі Грекия: Πέτρα) – биік тас үйінді жартаста орналасқан Иордания қаласы. Әр кезеңде қала әр түрлі шапқыншыларға тиесілі болды. Б.з.д идумей, набатей, бертін келе орта ғасырда Рим, Византия, Араб шапқыншылары жаулап алды. Әр шапқыншы қаладағы сәулет өнерінің өзіндік жаңа айшықтарын әкелді. Қала шөлді даланы кезіп жүрген керуен сарай жолаушыларына арналған демалыс орны болатын. Тар каньонда керуеншілер шөлдерін қандырып, ұзақ сапарға аттанғандар өздеріне молынан су толтырып алатын. Жартастағы ойылған үйлер мен ғибадатханалар суық күндері пана болатын. Көне қала бұл күндері саяхатшыларды өзінің айшықтарымен таң қалдыруда. Петра қаласында танымал \"«Индиана Джонс және соңғы крест жорығы»\" (\"Indiana Jones & The Last Crusade\") киносы түсірілген.", "title": "Петра" } ]

[ { "docid": "522639_2_1", "text": "Петра қаласына бауырлас қаласы әлемде Перудің әйгілі Мачу-Пикчу қаласы есептеледі.", "title": "Петра" } ]

[ { "docid": "594489_2_1", "text": "Тюдорлар (ағыл. \"Tudors\", жекеше түрде \"Tudor\") — 1485 – 1603 жылдардағы Англияның патша әулеті.", "title": "Тюдорлар" } ]

[ { "docid": "594489_3_1", "text": "Әулет Койлхен руы тармақтарының бірі болып саналатын валлилік (\"ap Tuddur)\" ақсүйектер үйінен шығады, осылайша бүкіл Британияны билеуге құқығы бар. ", "title": "Тюдорлар" }, { "docid": "594489_4_1", "text": "Ағылшын тарихындағы рөлі Маредидтың ұлы, Генрих V-нің жесірі Француздық Екатеринаға үйленген Оуэн Тюдордан басталады. Осы некеден екі ұл туды - Эдмунд және Джаспер - олардың кіндіктес ағасы Генрих VI оларға Ричмонд пен Пембрук графы атағын берді. Эдмунд Тюдор Ланкастерлер үйінің негізін салушы Джон Гонттың шөбересі, ресми түрде таққа құқы жоқ Маргарите Бофортқа үйленіп, тағы да туыс болды. Осы некеден болашақ Генрих VII (1457) туды.", "title": "Тюдорлар" } ]

[ { "docid": "692475_1_1", "text": "\n\nУәзір (وزير, \"wazīr\" шыққан; Юникод: ♕♛) — шахматтағы ең мықты және ең бағалы фигура. Ойынның басында ақ түсті уәзір d1, қара түсті d8 позициясында тұрады. Бастапқы позицияда уәзір әрқашан өзінің түсіне сәйкес шаршыда тұрады; осыған байланысты аса кең таралған «\"Уәзір өзінің түсін жақсы көреді\"» деген қалыптасқан сөз бар.\n", "title": "Уәзір (шахмат)" } ]

[ { "docid": "692475_2_1", "text": "«Уәзір» сөзі араб тіліндегі \"وزير\" сөзінен шыққан. Араб тілінде у-з-р түбірі ауырлықтарды тікелей (ауыр заттарды көтеру және орынынан қозғау) және ауыспалы (ауыр тұрмысты) мағынада көтеруді білдіреді. Одан жасалған вазара етістігі ауыр жүкті көтеруді, ал уәзір зат есімі сөзбе-сөз аударғанда «жүк тасушы» дегенді білдіреді. Сонымен, уәзір атағы сөзбе-сөз аударғанда «ауыр көтеруші», астарлы мағынада «өзінің патшасына мемлекетті басқару ісі жүгін көтеруге көмектесетін» дегенді білдіреді.", "title": "Уәзір (шахмат)" }, { "docid": "692475_3_1", "text": "Бұл сөз Құранда айтылады, мұнда Һарун Мұсаның уәзірі («көмекшісі») деп аталады, сондай-ақ уизр («салмақ», «жүк») сөзі де сол түбірден шыққан.\n<blockquote>Расында, Біз Мұсаға киелі кітапты бердік, ал оның інісі Һарунды оған көмекші (уәзір) қылып қойдық.\n\n— Фурқан сүресі, 25:35 аяты.</blockquote>", "title": "Уәзір (шахмат)" } ]

[ { "docid": "40247_1_1", "text": "\n\nХеопс пирамидасы — дүние жүзіндегі аса ірі пирамидалардың бірі . Бұл пирамиданы перғауын Хеопс (Хуфу) көзі тірісінде өзіне арнап б.з.б. 3 - мыңжылдықтың 1 - жартысында Гиза қаласы маңындағы Ливия шөлінде салғызған . Кезінде ежелгі мысырлықтар осынау алып кесене-пирамиданы “Хуфу көкжиегі” деп атаған . Хеопс пирамидасының табаны төрт бұрышты болып басталады да , жоғары қарай басқыш тәрізді көтеріліп , көп сатылы құрылыс түрінде тұрғызылған . Ұшар басы сүйірленіп бітетін Хеопс пирамидасының архитектуралық құрылысына сәулетші Хемиун басшылық жасаған. ", "title": "Хеопс" } ]

[ { "docid": "40247_3_1", "text": "Пирамиданың 20 жылда біткені айтылуда. Ол үшін, Нілдің суы көтерілген маусымда, күніне 4000 блок тасылуы керек. 60 миллион тонна тастың тасымалдануы үшін 1000 қайық қажет. Қолмен тегістеліп, жылтыратылған 460 000 таспен қапталған. Бұлар ұқыпты орналастырылғаны соншалық, тіпті араларына қағаз да симайды екен. Пирамидаларға біреулер әуе жолдары үшін бір белгі деп, біреулер геологиялық тербелістермен резонансқа кіре алатын бір энергия орталығы деп, ал ендігі біреулер тарихқа бағыт беретін бір архив деп сенеді.", "title": "Хеопс" } ]

[ { "docid": "518717_1_1", "text": "\n«Галактика сақшылары» (ағыл. \"Guardians of the Galaxy\") — режиссёр Джеймс Ганн түсірген, аттас комикстерге негізделген фантастикалық атыс-шабыс фильм; Marvel кинемотография әлеміндегі \"Темір адам\", \"Ғажайып Халк\", \"Темір адам 2\", \"Тор (кино)\", \"Капитан Америка\", \"Кекшілдер\", \"Темір адам 3\", \"Тор: Түнек әлемі\" және \"Капитан Америка: Қысқы жауынгер\" фильмдерінен кейінгі оныншы фильм болып табылады. Басты рөлдерді Крис Прэтт, Зои Салдана, Дэйв Батиста, сондай-ақ Вин Дизель және Брэдли Купер сомдап, дыбыстаған. \"Галактика сақшылары\" фильмінің Қазақстан Республикасындагі тұсаукесер күні — 31 шілде 2014 жыл, 3D және IMAX 3D форматтарында өтті.", "title": "Галактика сақшылары (фильм)" } ]

[ { "docid": "518717_2_1", "text": "Саяхатшы Питер Квил жұмбақ жәдігерге ие болады. Бұл зат Ғаламды жаулап алуды көздеген Ронан есімді зұлымға тиесілі екен. Питерге бүкіл ғарыш көлемінде іздеу жарияланады. Аман қалудың жалғыз жолы — Роккет есімді жанатпен, адамға ұқсас ағаш хуманоид Грутпен, аса қауіпті Гаморамен және кек жолында жүрген Дракс Қиратқышпен достасу. Олар Галактика сақшылары деген топты құрып, Ронанға қарсы тұрады. Енді бүкіл Галактиканың тағдыра осы кейіпкерлердің қолында.", "title": "Галактика сақшылары (фильм)" } ]

[ { "docid": "591803_1_1", "text": "\nФутболдан әлем чемпионаты 2022 (كأس العالم لكرة القدم, FIFA World Cup 2022) — ФИФА-ның 22-ші футболдан әлем чемпионаты, финалдық кезеңі 2022 жылы Катарда өтті. Бұл 2002 жылдан бері Азияда, сондай-ақ Таяу Шығыста, Араб елінде және жалпы мұсылман әлемінде тұңғыш рет өткен алғашқы футбол біріншілігі. Сонымен қатар Катардағы чемпионат 32 құрама қатысқан соңғы турнир. Келесі 2026 жылғы әлем біріншілігінен бастап қатысушы құрамалар саны 48-ге дейін көбеймек. Бұл сайыстың тағы бір ерекшелігі — оның әдеттегідей жазда емес, қыста өткізілуі.", "title": "Футболдан 2022 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "591803_2_1", "text": "2022 жылдың 19 мамырында ФИФА турнирге қатысатын 36 төреші мен 69 төреші көмекшісі мен 24 бейне көмекшісінің тізімін жариялады. 36 төрешінің ішінен ФИФА құрамына екі Аргентина, Бразилия, Англия және Франциядан кірді. Алғаш рет әйел төрешілер ірі ерлер турниріндегі ойындарға төрелік етеді.", "title": "Футболдан 2022 жылғы әлем біріншілігі" }, { "docid": "591803_3_1", "text": "Француздық Стефани Фраппарт, руандалық Салима Мукансанга және жапондық Йошими Ямашита ерлер арасындағы әлем чемпионатына тағайындалған алғашқы әйел төрешілер болды. Оларға үш әйел көмекші төреші қосылады, сонымен қатар бірінші. Фраппарт 2019 жылғы FIFA әйелдер арасындағы әлем чемпионатының финалын қадағалады.", "title": "Футболдан 2022 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "579146_2_1_2", "text": "Харлин Квинзель шебер гимнаст болғандықтан университетке түсті. Оны психиатр диплом қызықтырды, бірақ сабақ оқу орнына, үлгерімі төмен пәндердің оқытушыларын еліктірді. Харли өз кітаптар сериясын шығарып, танымал психолог болуды жоспарлап, \"Аркхэм\" психияторлық ауруханаға жұмысқа тұрды. Үш ай басшылықты көндіріп, кейін өзіне ғашық еткен Джокермен кездесті. Харли оған ауруханадан қашуға көмектеседі, бірақ көп ұзамай науқас ретінде жұмыс орнына түседі.\nDC әлемінің қайта жүктелуінен кейін Харли Квиннде өзгерістерге ұшырады. Биографиясының ең негізгі сәттері қалды — ол әлі де Джокерге \"Аркхэмнен\" қашуға көмектескен психиатр.\nДжокер оны өзі өзгерген фабрикаға әкеліп, ол өзіне ұқсау үшін қышқылға толы күбіге лақтырады. Харлидің терісі аққа айналып, ақылынан адасады.\nДжокермен ұрыстан кейін ол сүйіктісінің тұтқынға алынуына жауапты адамдарға шабуылдай бастайды. Ақыры Қара Шымшық оны қамауға алады, ал Аманда Уоллер Квиннді Өзін-өзі өлтірушілер жасағына кіруге мәжбүрлейді.\nХарли Квинн комикстардың ең үздік 100 зұлымы тізімінде № 45 орында.\nComic Buyer's Guide нұсқасы бойынша Харли комикстардың ең сексуалды 100 кейіпкер тізімінде 16 орында.\nХарли Квинн Куинс акцентімен сейлейді.", "title": "Харли Квинн" } ]

[ { "docid": "579146_1_1", "text": "\nХарли Квинн (Harley Quinn) — алғаш рет \"Бэтмен\" мультесериалында пайда болып, 1992 жылы комикстерге кіргізілген DC Comics ғаламының ойдан шығарылған зұлымы. Джокердің басты көмекшісі, сол себепті Бэтмен мен оның көмекшілерін жек көрген. Сондай-ақ, Улы шырмауық және Мысық-әйелмен достық қатынастарда. Кейіпкердің лақап аты оның Харлин Квинзель (Harleen Quinzel) атынан құралған.", "title": "Харли Квинн" }, { "docid": "579146_3_1", "text": "Санат:DC Comics кейіпкерлері\nСанат:DC Comics суперзұлымдары\nСанат:DC Comics әйел кейіпкерлері\nСанат:Комикс кейіпкерлері\nСанат:1992 жылы пайда болған комикс кейіпкерлері", "title": "Харли Квинн" } ]

[ { "docid": "528489_1_1", "text": "\n\nАлтын ғибадатхана немесе Хармандир-Сахиб - Үндістанның Амритсар қаласындағы сикхизм дінінің ең көне және әсем орталық ғибдатханасы (гурдвара). Сонымен қатар Харимандир Сикхтің үйі деп қабылданады. Бұл - сикхи дінінің рухани және мәдени орталығы. Алтын ғибадатхаға сапар шегушілер саны Аградағы Тәж Махал кесенесіне барушылардан әлдеқайда көп.", "title": "Алтын ғибадатхана" } ]

[ { "docid": "528489_2_1", "text": "Аптын ғибадатхананың құрылысы 1574 жылы Моғол императоры Акбар сыйға тартқан жерге салына бастады. Ғибадатхана 1601 жылы салынып біткенімен, қайта жөндеу және әрлеу жұмыстары ұзақ жылдар бойы жүргізілді.", "title": "Алтын ғибадатхана" } ]

[ { "docid": "14380_3_1", "text": "Екінші дүниежүзілік соғыс (1 қыркүйек, 1939 жыл – 2 қыркүйек, 1945 жыл) — дүние жүзіне үстемдік жасау үшін Германия, Италия, Жапония тарапынан басталған соғыс. 1933 ж. нацистік диктатура орнағаннан кейін Германия дүние жүзіне үстемдік жүргізу жоспарын жүзеге асыруға кірісті. Оны Италия және Жапония үкіметтері қолдады.", "title": "Екінші дүниежүзілік соғыс" } ]

[ { "docid": "14380_2_1", "text": " Испания\n Португалия\n|командир1= Иосиф Сталин\n Уинстон Черчилль\n Франклин Рузвельт † → Гарри Трумэн\n Шарль де Голль\n Чан Кайши\n|командир2= Адольф Гитлер † \nБенито Муссолини † \n Хирохито\n|шығындар1=Соғыс шығындары:\n16 000 000-нан астам\nБейбіт тұрғындардың шығындары:\n45 000 000-нан астам\nБарлық қаза тапқандар:\n61 000 000-нан астам\n|шығындар2=Соғыс шығындары:\n8 000 000-нан астам\nБейбіт тұрғындардың шығындары:\n4 000 000-нан астам\nБарлық қаза тапқандар:\n12 000 000-нан астам\n|жалпы шығындар=55 000 000 — 70 000 000 қаза тапқан\n|себеп=\n• 1919 жылғы Версаль бейбітшілік келісімінің Германия үшін қиын шарттары\n• Адольф Гитлердің национал социалистік идеялары мен саясаты\n• Басқа мемлекеттердің саясаты\n• Версаль-Вашингтон жүйесінің салдары\n• Әлемдік экономикалық дағдарыс (Ұлы тоқырау)\n|өзгерістер=\n• Нацистік Германия мен Аустрияның аумағын КСРО, АҚШ, Ұлыбритания және Франция әскерлері басып алып, 4 оккупация аймағына бөлінді.\n• Германияның шығыс аумақтарының едәуір бөлігі Польша мен Кеңес Одағына берілді.\n• Шығыс және оңтүстік Еуропада жаңа коммунистік мемлекеттердің құрылуы\n• Бұрын отарлық империялардың қол астында болған көптеген бұрынғы отарлардың тәуелсіздігін алу\n", "title": "Екінші дүниежүзілік соғыс" } ]

[ { "docid": "531442_1_1", "text": "\n\nМэйси Уильямс (1997 жылы 15 сəуір, Ұлыбритания, Бристоль) - ағылшын актрисасы. Көпшілікке HBO телеарнасының Тақтар ойыны телесериалында Арья Старк рөлі арқылы танымал.\nОл Хилари Уильямс (қазір Фрэнсис) төртінші жəне кенже қызы. Оның анасы университет администраторы болып жұмыс істеген. Өзінің балалық шағын Мэйси Уильямс Соморсет атты жерде өткізген. Ол Клаттон бастауыш мектебінде, сосын Нортон Хилл мектептерінде оқыған. 2011 жылы Тақтар ойыны (телесериал) телесериалында Арья Старк рөлін ойнап танымал əртіс болды. Əртіс көптеген номинацияларға ие. Мысалы, 2012 жылы SFX Awards жəне АҚШ əртістерінің гильдиясының премиясы, 2013 жылғы Жас əртіс номинациясы жəне т.б.\n", "title": "Мэйси Уильямс" } ]

[]

[ { "docid": "90596_2_1", "text": "Мангр тоғайы негізінен мұхиттың жағалауындағы аудандарда кездеседі. Олар ерекше, жоғары өнімді экожүйелерді қүрайды. Түрлік құрамына байланысты мангр тоғайының таралуы екі топқа бөлінеді: \n# шығыс мангр тоғайы (Пәкістан, Үндістан, Бирма, Африканың шығыс жағалауы, Малайзия, Филиппин, Австралия), бүл аймақтарда мангр өсімдіктерінің 62 түрі тіркелген; \n# батыс мангр тоғайы (Африканың, Американың батыс жағалауы), мүнда мангр ағаштары мен бұталарының 10—12 түрі ғана өседі. ", "title": "Мангр" }, { "docid": "90596_3_1", "text": "Дж.Адегбехин мен Л.Нвайгбоның моліметтері бойынша, мангрдың ірі аудандары Индонезияда (4— 6 млн га), Үндістанда (1,42 млн га), Нигерияда (шамамен 1 млн га), Филиппинде (400 мың га) және т.б. жерлерде орналасқан (1991). Мангр ормандарының өскен кездерінде көктем, күз, жаз маусымдарында – әсіресе жемістері піскен соң, теңіз суларымен жемістері ағып алыс жерлерге жетеді. Су тасып, су асында қалған ағаштар, бұталар су қайтқанда алдымен ұзын-ұзын тақтай, тәрізді тамырлары, бағана дәндері көріне бастайды. ", "title": "Мангр" } ]

[ { "docid": "90596_1_1", "text": "\n\nМангр тоғайы — тропиктік гигрофильді және тұзсүйгіш мәңгі жасыл өсімдік түрлерінің экологиялық тобы. ", "title": "Мангр" } ]

[ { "docid": "566449_4_1_1", "text": "==Фильмдерде==\n* 1989 жылы шыққан \"Бэтмен\" фильмінде Екіжүзді рөлін Билли Ди Уильямс сомдады.\n* 1995 жылы шыққан \"Бэтмен мәңгі-бақи\" фильмінде Екіжүзді рөлін Томми Ли Джонс сомдады.\n", "title": "Екіжүзді (DC Comics)" } ]

[ { "docid": "566449_2_1", "text": "Екіжүзді (Two-Face) — DC Comics әлеміндегі супержауыз, Бэтменнің жауы. Оның басқа кейіпкерлерден айырмашылығы: 1) бетінің сол жағы толықтай күйіп кетті; 2) ол барлық мәселелерді күміс тиын лақтырумен шешеді. Тиынның бір жағы өзі секілді күйіп кеткен. Тиынды өз құрбанының тағдырын шешу үшін лақтырады: егер күйген жағы түссе — өлім, егер күймеген жағы түссе — бәрі бір өлім, бірақ созылмалы өлім болуы мүмкін. Екіжүздінің барлық нәрселері екіжақты: беті, шашы, денесі, киімі, тиыны, тіпті мінезі (кей кезде жақсылық жасайды, кей кезде жауыздық танытады).", "title": "Екіжүзді (DC Comics)" }, { "docid": "566449_3_1", "text": "Екіжүзді IGN бойынша \"Комикстардың 100 үздік жауыздары\" рейтингісінде 12 орын алады.", "title": "Екіжүзді (DC Comics)" } ]

[ { "docid": "91443_1_1", "text": "Табиғи сұрыпталу (Natural selection) - тіршілік үшін күресте күштілердің жеңуін қамтитын эволюцияның жүзеге асырылуы үрдісі. Эволюция теориясы 1858 жылы Чарльз Дарвин және Альфред Рассел Уоллеспен ұсынылды.", "title": "Табиғи сұрыптау" } ]

[ { "docid": "91443_2_1", "text": "Табиғи сұрыпталуды кейде Қозғаушы сұрыпталу деп атайды. Себебі бұл - бағыттауышы сұрыпталу, тек ғана бір бағыттағы өзгергіштікке бейім табиғи сұрыпталудың бір түрі. Қозғаушы сұрыпталу арқылы популяцияның генофоды толығымен келешек ұрпақтарының дивергенциясыз өзгереді; түрдің осындай эволюциясын Дж. Симпсон, (1944) филетикалық эволюция деп атады. Қозғаушы сұрыпталу нәтижесінде популяцияның генофондында фенотиптің бір бағытына өзгергіштік болатын мутациялар жинақталады және таралады.", "title": "Табиғи сұрыптау" }, { "docid": "91443_3_1_1", "text": "# Қалыпты сұрыпталу \n## Сұрыпталу жолымен мутация залалсыздандырылады, олардың қарама-қарсы бағытталған әрекеті бейтараптанады.\n## Генотип және тұрақты фенотип барысында жеке даму процесі жетілдіріледі.\n## Залалсыздандырылған мутация резерві пайда болады. Осы сұрыпталудың нәтижесінде орташа нормадағы реакциясы бар ағзалар аз өзгерісті жағдай тіршілігінде доминантты болады, жәндіктермен тозаңданатын өсімдіктер гүлінің формуласы мен пішіні сақталады( гүлдер жәндік тоңандандырушының мөлшері мен пішініне, оның алдыңғы ауыз сору құрылысына сәйкес келу керек)\n# Қозғаушы сұрыпталу залалсызданған рецессивті мутациядан тұратын моболизденген резервін ашады. Залалсызданған мутация және оның сәйкес келуін сұрыпталуды іске асырады. Жаңа фенотиппен генотип пайда болады. Осы сұрыпталу нәтижесінде фенотипі мен генотипі бойынша айырмашылықтары бар, жаңа орта формадағы, өзгерген жағдайға неғұрлым сәйкес келетін популяциядағы дарақтар пайда болады. Жәндіктер улы химикаттарға тұрақты келеді.\n# Дизруптивті сұрыпталу. Бұл жерде қозғаушы сұрыпталу кезінде қандай процесс болды, сондай болады. Бұл сұрыпталу ағзаның орта норма реакциясының ауытқуынан екінші бір ағзаға қысым көрсетіледі.", "title": "Табиғи сұрыптау" }, { "docid": "91443_3_1_2", "text": "# Жыныстық сұрыпталу - Түрдің көбеюі, ұрпақтарының ары қарай өсіп-өніп тіршілігін қамтамасыз ететін, тіршілік үшін күресте реңдерінің әдемілігімен , әрекеттерінің белсенділігімен , тіршілікке икемділігімен күштілерді жеңеді. Жыныстық сұрыпталудың ағзаға зиянды жері де бар. Мысалы, жұмақ құсы мен қырғауыл аталықтарының әдемі ұзын қауырсындары ұшуына кедергі жасайды, әрі оларды жаулары тез байқайды. Бұғы аталығының үлкен мүйізі қатты жүгіруіне кедергі келтіреді. Жыныстық сұрыпталудың нәтижесінде жетілген мүйіздері, ит тістері, иісті бездері, жарық шығаратын мүшелері жыныстық айырмашылықтарын көрсетеді", "title": "Табиғи сұрыптау" } ]

[ { "docid": "44418_1_1_1", "text": "Мин патшалығы (Ming Dynasty) – 1368 – 1644 жылы Қытайда билік құрған мемлекет. Моңғолдар билеген Юань әулетінің орнына құрылды. Қытайлардың моңғолдарға қарсы ұзаққа созылған күресі (1350 – 56) нәтижесінде дүниеге келді. Астанасы алғашқыда – Нанкин, 1421 жылдан Пекин қаласында болды. Әулеттің негізін салған Чжу Юаньчжан (Тай-цзу) (1368 – 98 жылдары). Ол империяны қатаң тәртіпке негізделген әдіспен басқаруды жолға қойып, мемлекеттік қызметке орналасудың үш сатылы жүйесін енгізді (1382 жылы). Мин империясының билеушісі Хуэй – ди (1398 – 1402 жылдары) ақсүйектердің құқығын тежеуге тырысты. Чжу-Ди (1402 – 24 жылдары) 1421 жылы мемлекет астанасын Нанкиннен Пекинге көшірді. Ол Моңғолияға қарсы соғыс жорықтарын жасады. 15 ғасырдың басында басталған Қытай мен Моңғолия арасындағы шиеленіс ұзаққа созылды. 1449 жылы ойраттардың билеушісі Эсен хан бірнеше моңғол тайпаларын біріктіріп, Қытайға басып кірді. Ол Қытай императорын қолға түсіріп, Пекинді қоршауға алды. Тек 1488 жылы екі ел арасында бейбіт бітімге қол жетті. 15 ғасырдың басында Қытайға Әмір Темір империясы қауіп төндірді. Әмір Темір ұлы Жібек жолына бақылау жасауды өз қолына алды. 1405 жылы Ақсақ Темірдің кенеттен қайтыс болуы Қытайға төнген қауіпті сейілтті. ", "title": "Мин династиясы" } ]

[]

[ { "docid": "480371_4_1", "text": "саяси-географиялық қатынаста Оңтүстік Азияға келесі мемлекеттер кіреді: Үндістан, Пәкістан, Бангладеш, Бутан, Непал, Шри-Ланка, Мальдивтер (кейде Ауғанстан мен Иран мемлекеттерінде қосады). Оңтүстік Азия политикалық-географиялық ерекшелігі бұл елдер Британ Империясының құрамында болған, үндіеуропалық тіл жанұясының тілдері таралған, индуизм, буддизм және ислам діндерін ұстанады.", "title": "Оңтүстік Азия" } ]

[ { "docid": "480371_2_1", "text": "Оңтүстік Азия (দক্ষিণ এশিয়া, ދެކުނު އޭޝިޔާ, દક્ષિણ એશિયા, दक्षिण एशिया, ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ, दक्षिण आशिया, दक्षिण एशिया, دکھنی ایشیاء, ڏکڻ ايشيا, தெற்கு ஆசியா, جنوبی ایشیاء) — БҰҰ макроаймақтық бөлінісі бойынша Азия аймағы.", "title": "Оңтүстік Азия" } ]

[ { "docid": "14071_2_1", "text": "Фернан Магеллан (Fernão de Magalhães - \"Фернау ди Магальяйнс\", Fernando (Hernando) de Magallanes, Ferdinandus Magellanus (4 ақпан 1480 жыл, Саброза, Траз-уж-Монтиш, Португалия – 27 сәуір 1521 жыл, Мактан, Филиппиндер) — португалия және испанияның теңіз саяхатшысы. Магеллан алғаш рет Жердің шар тәрізді екендігін, Дүниежүзілік мұхиттың біртұтастығын дәлелдеді. Ол бүкіл әлем бойынша бірінші сапар жасаған экспедицияны басқарды. Ол бұғазды ашты, кейін атымен аталды, Атлант мұхитынан Тынық мұхитына теңіз арқылы жүзген бірінші еуропалық болды.", "title": "Фернан Магеллан" } ]

[ { "docid": "14071_4_1", "text": "=== Жастық шағы ===\nМагеллан 1480 жылы 20 қарашада (кей мәліметтер бойынша 17 қазанда) дүниеге келді. Оның туған жері жайлы да нақты мәліметтер жоқ, көп жерлерде Саброза қаласы делінгенімен, Порту қаласында дүниеге келген болуы мүмкін деген де болжамдар айтылады. Кей ақпараттар бойынша шаруаның отбасында туған. Отбасында бұдан басқа төрт перзент болған. ", "title": "Фернан Магеллан" }, { "docid": "14071_5_1", "text": "1498 жылы португалдар Үндістанға теңіз жолын ашты. Португалиядан ол жаққа бірнеше экспедициялар жіберілді, солардың бірінде Король сарайында жұмыс істеп жүрген Магеллан да болды.\n", "title": "Фернан Магеллан" } ]

[ { "docid": "17336_1_1", "text": "\nФлавилер амфитеатры (лат. Amphitheatrum Flavium) немесе Колизе́й (лат. Colosseum, итал. Colosseo) — амфитеатр, Ежелгі Римдегі архитектуралық ескерткіш (біздің заманымыздың 75 — 80 ж.). Құрылыс тас кесек, кірпіш және түрлі бетон қоспаларынан салынған. Колизей амфитеатры гладиаторлар шайқасы мен цирк ойындарын тамашалау мақсатында тұрғызылған. Ортада ойын көрсететін алаңы, айнала сатылап жоғарылай беретін 4 қабатты орындықтары болған (50 мыңдай адам сыйған). Отыратын орындар мәрмәр тастармен көмкеріліп, қасбеттері түрлі мүсіндермен толтырылған. Колизей — Ежелгі Рим амфитеатрларының ең ірісі және ежелгі дәуір өнерінің көрнекті ескерткіші.\n", "title": "Колизей" } ]

[]

[ { "docid": "132145_1_1", "text": "Абсолюттік нөлдік температура (absolute zero), Кельвин шәкілі бойынша нөлге тең температура, мұндай температурада термодинамикалық жүйе ең төменгі энергияға ие болады. Бұл температура Фарангейт шәкілі бойынша — 459,67°Ғ немесе Цельсий шәкілі бойынша — 273,15 °С-қа сәйкес келеді және кез келген жүйе үшін теориялық тұрғыдан ең төменгі температура болып табылады. Газ қысым тұрақты болған кезде температураның түсуіне байланысты сығылады. Идеалды газ нөлдік температурада нөлдік көлемге жетуі мүмкін еді. Дегенмен температура абсолюттік нөлден жоғары болса, нақтылы газ газға немесе сұйықтыққа айналады. Абсолюттік нөлдік температурада жүйенің молекулалық (ішкі) энергиясы ең төменгі деңгейде болады, оны басқа жүйелерге беруге болмайды. Кельвин температуралық шәкілі үшін абсолюттік нөлдік температура нөлдік белгі болып табылады, ал бұл шәкілдің басты бірлігі болып Кельвин градусы қызмет атқарады.\n\nАбсолют нөл - молекулалардың жылулық қозғалыстары түгелдей тоқталатын кезіндегі ең төмен шекті температура. Бойль-Мариотт заңы бойынша мұндай температура кезінде нақты газдың қысымы мен көлемі нөлге тең болады.", "title": "Абсолюттік нөлдік температура" } ]

[]

[ { "docid": "549469_1_1", "text": " \n\nОтты шеңбер (Ring of Fire) — жанартаулар жиі атқылайтын және жиі жер сілкінетін қауіпті аймақ. Бұл сақина Тынық мұхиты алабын қоршап тұрғандықтан, оны \"Тынық мұхитының Отты шеңбері\" немесе \"Тынық мұхиттық белдеу\" деп те атайды. Сақина Жаңа Зеландиядан басталып, Азияны жағалап Аляскаға жетіп, сосын Америка құрлығының оңтүстігіне дейін созылып барады. Отты шеңбердің тұрқы жүзікке, тағаға ұқсайды және 40 мың шақырымға дейін созылып жатыр. Бұл мұхит ойпатының, аралдар доғасы мен жанартаулы тау жоталарының және плиталардың үздіксіз тізбегімен байланысты.", "title": "Отты шеңбер" } ]

[]

[ { "docid": "70924_1_1", "text": "\nМиожіпшелер (миофибриллы); (myofibrilla, грек, mys\n(myos) — ет, fibriHa — жіпше) — ет ұлпасының жасушалары — миоциттер мен ет талшықтары — миосимпласттар цитоплазмасында болатын, олардағы жиырылу процесін іс жүзіне асыратын арнайы органелла. Миожіпшелер протеиндік бөлікшелер — миофиламенттерден (жіңішке жіпшелер) құралған. Миожіпшелердің орташа диаметрі 2-3 мкм. Қаңқа бұлшықет талшықтары\nмен жүрек кардиомиоциттері миожіпшелерінің құрылымдық бірлігі — миомерлер (саркомер). Олар бір-бірінен\nтелофрагма (Z- сызығы) пердешелері арқьшы бөлінген.\nМиожіпшелер миозин миофиламентері — жуандау күңгірт түсті анизотропты (А) дискіні, ал актин миофиламенттері ақшыл түсті изотропты (И) дискіні құрайды.\nДискілер жолақты ет ұлпаларында кезегімен орналасып, миосимпласттардағы және кардиомиоциттердегі\nкөлденең жолақтарды анықтайды. Миожіпшелер бірыңғай салалы ет үлпасының миоциттері мен көлденең\nжолақты бұлшықет талшықтарының және жүрекет\nкардиомиоцитінің жиырылу процесін іс жүзіне асырады.\n", "title": "Миожіпшелер" } ]

[]

[ { "docid": "69881_1_1", "text": "Қойнау-жүрекше түйіні (синусно-предсердный узел);\n(nodus sinoatrialis, nodus — түйін, sinus — қойнау,\natrium — жүрекше) — жүректің өткізгіш жүйесін құрауға\nқатысады. Ол жүректің оң құлақшасы мен алдыңғы\n(адамда жоғарғы) қуыс вена аралығындағы шекаралық\nсай тұсында орналасады. Қойнау-жүрекше түйіні жүректің өткізгіш кардиомиоциттерінен тұрады. Олардың\nцитоплазмасында миожіпшелер тым аз болады, ал диаметрі жиырылғыш кардиомиоциттердің диаметріне қарағанда 2-3 есе жуандау келеді. Қойнау-жүрекше түйінінің орталығында жүректің ырғақты (ритм) жиырылуына түрткі болып, оны іс жүзіне асыратын майда\nдөңгелекше келген түрткі жасушалар (пейсмекер жасушалар) орналасады.\n", "title": "Қойнау-жүрекше түйіні" } ]

[]

[ { "docid": "82823_1_1", "text": "\nТаразы - дененің массасын оған әсер етуші ауырлық күшінің көмегімен анықтайтын құрал.\nТаразының үй жағдайында пайдалану үшін қолға ұстайтын, қабырғала ілетін және стол не еденге қоятын түрлері шығарылады. Пайдалануға ыңғайлы, ықшам, құрылымы қарапайым келеді. Дегенмен, лаборатория немесе дүкен таразыларымен салыстырғанда дәлдігі төмендеу болады. Тұрмыстық таразылардың серіппелі және иінді түрлері көбірек тараған. Серіппелі таразының негізіне жазық не цилиндр спиральді серіппе алынады. Оның қызметі өлшенетің заттық салмағы мен сығылған не созылған серіппе күшін теңестіруге негізделеді; таразының көрсетуін шкала бойынша есептейді. Ал, шкала бойымен серіппе арқылы жалғасқан көрсеткіш жыл жын отырады. Серіппелі қол таразысы 6 немесе 10 килограмдық (шкаласы 200 г және 250 г-дық бөліктерге бөлінген) болып шығарылады. Тамақ дайындағанда не қайнатпа әзірлегенде қажетті өнім мөлшерін білу үшін серіппелі стол немесе қабырға тарамысы.", "title": "Таразы" }, { "docid": "82823_2_1", "text": "Таразы- әсер ететін ауырлық күші бойынша дененің салмағын немесе массасын анықтауға арнапған аспап.\nСеріппелі таразы - серіппенің серпімді деформациялануын тудыратын күшке байланысты дене салмағын өлшейтін құрал.\n", "title": "Таразы" } ]

[]

[ { "docid": "253236_1_1", "text": "Ежелгі Олимпияда ойындары (Ancient Olympic Games), Олимпиялық ойындардың тарихи тамыры діни дәстүрлерге, грек құдайларына табынуға тым алысқа алып кетеді. Байырғы Элладада жарысқа қатысушылар тек қана жалаңаштанып түседі екен. Жеңімпаздар зәйтүн ағашының жапырақтарынан өрілген алқамен марапатталыпты. Ерте дүниедегі спорт жарыстары, олимпиялық ойында б.э. бұрын 776 жылдан өтеді деп есептелінсе де жарыстар бұдан әлдеқайда ертерек басталған. Ресми түрде ойындар Олимпия қаласында өткізілген және кене грек жұрты үшін ең маңызды оқиға болған. Онда өз уақытындағы ең үздік атлетикалық нәтижелер көрсетілген, сол сияқты оның бағдарламасына күймемен жарысу, жұдырықтасу, күрес, диск лақтыру, жүгіру, секіру түрлері енген. Христиандар заманы басталғанда Олимпиялық ойындар өзінің бұрынғы бағасын жоғалтып жаңа эраның 393 жылы Рим императоры Феодосей 1-дің әмірімен тоқтатылған.", "title": "Ежелгі Олимпияда ойындары" } ]

[]

[ { "docid": "70081_1_1", "text": "Гликокаликс (glycocalyx, грек, glykys — тәтті, calyx — тостағанша) — барлық жасушалар плазмолеммаларымен тығыз байланысып, олардың сыртқы жарғақұсті қабатын (орташа қалыңдығы 3-4 нм) құрайды. Гликокаликс — тарамдалған тым жіңішке күрделі көмірсулар — гликопротеидтер мен гликолипидтер жіпшелерінен тұрады. Гликокаликсте жасуша плазмолеммасының сыртындағы күрделі молекулалы протеиндерді, майларды, көмірсуларды қорытып, оларды өздерінің қарапайым мономерлеріне айналдыратын ферменттер болады.\n", "title": "Гликокаликс" } ]

[]

[ { "docid": "44593_1_1", "text": "\nХиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тастау — Екінші дүниежүзілік соғыс барысында АҚШ-тың Жапонияға қарсы атом қаруын қолдануы. 1945 жылы 26 шілдеде Ұлыбритания, АҚШ және Қытай үкіметі басшыларының атынан Жапонияға тізе бүгу талабы қойылған Подстам декларациясы жарияланды. Осыдан кейін АҚШ авиациясы 1945 жылы 6 тамызда Жапонияның Хиросима қаласына бірінші атом бомбасын тастады. Қаланың елеулі бөлігі қирап, 140 мыңнан аса бейбіт тұрғын қаза тапты, жарымжан болды. 1945 жылы 9 тамызда Нагасаки қаласына екінші атом бомбасы тасталды. Оның жарылысынан қаланың бөлігі қирап, 75 мыңдай адам қаза тапты, жараланды. Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тастау соғыс талаптарынан, мұқтаждығынан туған әрекет емес еді. Бұны адамзатқа қарсы жасалған ауыр қылмыстардың қатарына жатқызуға болады және басқа халықтар мен мемлекеттерді қорқыту мақсатын көздеген әрекет саналады. ", "title": "Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тасталуы" } ]

[ { "docid": "44593_4_1", "text": "1945 жылы 16-шілдеде Жаңа Мексика штатында күші 21 килотонналық бомба сәтті сынақтан өтті. 24-шілде күні АҚШ-тың жаңа 33-ші президенті Гарри Трумен Сталинге алапат күші бар қарудың жасап шығарылғанын баяндайды. Сталин оған аса қызығушылық танытпаған, бет-жүзінен қандай әсер алғанын да сездірмеген, тек қуанышты екенін, америкалықтар ол қаруды Жапонияға қарсы тиімді пайдаланатынына сенім білдірген де қойған. Бірақ соның артынша Сталин Шет мемлекеттер ісімен айналысушы комиссариаттың бас хатшысы Молотовпен болған әңгімеден соң, Курчатовпен тез арада әңгімелесу керектігін, біздің «жұмысымызды» тездету қажеттігін нақтылаған.", "title": "Хиросима мен Нагасакиге атом бомбаларын тасталуы" } ]

[ { "docid": "70803_1_1_3", "text": "Сарыуыз қапшығы қан тамырларының сыртқы жағындағы мезенхима клеткаларынан қалыптасқан біріншілік қан жасушаларынан дәншелі лейкоциттердің (гранулоциттердің) діңгекті жасушалары дамиды. Бұл процесс миелопоэз деп аталады. Бұдан кейінгі кезендерде сарыуыз қапшығы қабырғасында қалыптасқан діңгекті қан жасушалары қанның ағысымен ұрықтың қан жасау мүшелеріне барып қоныстанып орналасады да, ұрық организміндегі қантүзілу процесінің бастамасын жасайды. Ұрық организміндегі алғашқы қан жасушаларының түзілу процесі бауырда жүреді. Іштөлінің (іштегі нәрестенің) туу мерзіміне қарай бауырдағы қантүзілу процесі тоқтап, қанның түзілу процесі сүйектің қызыл кемігі майына ауысады. Қанның діңгекті жасушаларынан тимуста Т-лимфациттер жетіліп, одан соң көкбауыр мен лимфа түйіндерінде көбейіп маманданады. Эритроциттердің, гранулациттердің, қан табақшаларының түзілу процестері сүйектің қызыл кемігі майында, ал В-лимфоциттердің бастама жасушалары алдымен сүйектің қызьш кемігі майында түзіліп, онан соң жетілу, көбею, мамандану процестері көкбауыр мен лимфа түйіндерінде жүреді.", "title": "Қантүзілу" } ]

[]

[ { "docid": "16071_1_1", "text": "\n\nБүйрек — Зәр түзе отырып, қаннан шығатын бөлінділерді сүзетін, арқа жотадан төмен орналасқан, асбұршаққа ұқсас үлкен мүше. Оның жоғары полюсінде эндокрин бездері -қыртысты және ми қабатынан тұратын бүйрек асты бездері орналасқан.Адам бүйрегінің салмағы - 150 г. Бүйрек ұлпасы сыртқы қоңырқай түсті қыртысты қабаттан және ішкі бозғылт түсті ми затынан тұрады.Ми затында ұштары бүйрек астауына бағытталған пирамидалар орналасқан.Бүйректің ішіндегі қуыс бүйрек астауы деп аталады.Бүйректе түзілген несеп жинағыш түтікшелер арқылы астауға келіп, одан зәрағар бойымен қуыққа жиналып,зәр шығару өзегі арқылы сыртқа шығады.\nБүйректің ерекшелігі қанмен жақсы қамтамасыз етілуі: бүйрек арқылы тәулігіне 1500-1700 л қан ағады.Бұл дегеніміз - әрбір 5 минут сайын қан тамырлары арқылы айналатын барлық қан бүйрек арқылы өтеді деген сөз.Осы кезде организм ұлпаларында үнемі түзілетін, тіршілік әрекетінің зиянды заттары қаннан бөлінеді.", "title": "Бүйрек" }, { "docid": "16071_3_1_1", "text": "Бүйрек — адам мен омыртқалы жануарлар организмінде несеп түзетін және оны шығаратын жұп орган. Ересек адамда әрбір бүйректің салмағы 120—200 г-дай, ұзындығы 10—12 см, ені 5—6 см, қалыңд. 3—4 см-дей болады. Бүйрек іш қуысында, омыртқа бағанасының екі жағында — соңғы кеуде омыртқасы және жоғ. бел омыртқа тұсында орналасады. Бүйректің ішкі жиегінде бүйрек қақпасы бар, сол арқылы бүйрекке артерия мен жүйке талшықтары өтеді. Қақпа бүйректің ішіне тереңдеп еніп, көлемді қуыс — бүйрек қойнауына айналады. Онда кіші, үлкен бүйрек тостағаншалары және бүйрек түбегі, қан тамырлары, жүйке талшықтары орналасады. Бүйректі майлы шандыр қабаты жауып жатады. Бүйрек беткейі қыртыс заттан, терең қабаттары — милы заттан тұрады. Қыртыс зат тұтас болып келеді, ал милы зат пирамида тәрізді 10 — 15 үшбұрышты денелерден құралған. Бүйректің анатомиялық құрылым бірлігі нефрон деп аталады. Олардың саны 1 млн-дай. Нефрон әр түрлі бүйрек өзекшелерінен түзіледі. Нефрон өзекшелерінің екі бүйректегі жалпы ұзындығы 100 км шамасында болады. Нефрон арқылы зат алмасу процесінде пайда болатын организмге қажетсіз және зиянды заттар сыртқа шығарылады. Пирамиданың бүйрек қойнауына ашылатын ұшы бүйрек бүртігін құрайды.", "title": "Бүйрек" } ]

[]

[ { "docid": "71426_1_1", "text": "\nАщы ішек (intestinum tenue г. іп- testinum — ішек; tenue — жіңішке) — ас қорыту жүйесіндегі асқорыту процесі қарқынды, жүрек және корытылған қоректік заттардың ішек қабырғасындағы қан және лимфа тамырларына белсенді сорылып сіңірілетін асқорыту жүйесінің ортаңғы бөлігінің түтікше ағзасы. Аш (ащы) ішек құрсақ қуысында орналасады. Ол өз кезегінде құрылысы мен организмдегі орналасу орындарына байланысты үш бөліктен тұрады. Олар: он екі елі ішек (күйіс қайтаратын жануарларда — ұлтабар ұшы), аш ішек және мықын ішек. Ащы ішектің қабырғасы үш қабықтан: сыртқы — сірлі, ортаңғы — етті, ішкі — кілегейлі қабықтардан құралған. Кілегейлі қабығының ішкі бетінде сору қызметін атқаратын бүрлер және ішектің ішкі бетін астарлайтын бірқабатты призма тәрізді эпителий жасушаларының апикальды жиектерінде, ішектің сору ауданын 30 еседей ұлғайтатын микробүрлер болады. Он екі елі ішектің куысына бауырдың ет өзегімен — өт, ұйқы безі өзегімен ас қорыту ферменттеріне бай — ұйқы безінің сөлі келіп құйылады. Аш ішектің ұзындығы жануарлардың қоректену сипатына сәйкес әртүрлі болып келеді. Ең ұзын аш ішек шөп тектес азықпен қоректенетін жануарларда, ең қысқа — етпен қоректенетін жыртқыш аңдарда, ал оның орташа ұзындығы талғаусыз жануарларда (шошқа) болады.", "title": "Ащы ішек" } ]

[]

[ { "docid": "530670_2_1", "text": "Революция кезінде Руже де Лильдің 1760-1836 жылдарда революциялық әнұраны Марсель көтерілісшілерінің айтуымен Парижге дейін жетіп, кеңінен таралып кетті. Марсельеза деген атау осыдан қалған. Сол кезден бастап Марсельеза Франция халқының ұлттық гимні болып келді.", "title": "Марсельеза" } ]

[ { "docid": "530670_1_1", "text": "\n\nМарсельеза (La Marseillaise) — XVIII ғасырда Франциядағы буржуазиялық революция кезіндегі композитор Клод Жозеф Руже де Лильдің шығарған әні.", "title": "Марсельеза" }, { "docid": "530670_3_1", "text": "Қазақстанда пролетарлық-интернационалдық әндердің үлгісі есебінде сөзін Сакен Сейфуллин жазған \"Жас қазақ марсельезасын\" жатқызуға болады. Бұл Марсельеза демонстрациялар мен митингілерде орыстың белгілі \"Отречемся от старого мира\" деген революциялық әннің мотивімен айтылып жүрген.", "title": "Марсельеза" } ]

[ { "docid": "45015_2_1_1", "text": "Дүние жүзіндегі аса ірі өзендердің бірі. ұзындығы 3950 км, Миссуридің бастауынан есептегенде 6420 км. Алабы 3268 мың км<sup>2</sup>, орташа жылдық су ағымы сағасында 19000 м<sup>3</sup>/с. Ірі оң салалары – Миссури, Арканзас, Ред-Ривер, сол салалары – Висконсин, Иллинойс және Огайо. Миннесота штатындағы шағын көлден басталып, АҚШ-ты солтүстігінен оңтүстікке қарай өлы жазықтарды бойлап қиып өтеді де, Мексика шығанағына үлкен атырау жасап құяды. Миссисипи жыл сайын теңізге 360 миллион тұнба алып барады да атырауы Мексика шығанағының ішіне қарай жылына 100 метрдей жылжиды. Қар, жаңбыр суымен толығады. Оң салалары арқылы Сеңгір тауларынан, көбінесе, еріген қар суы, сол салаларымен жаңбыр суы келіп қосылады. Көктем мен жазда тасиды. Жоғарғы жағы қыста 3 – 4 ай қатады. Миссисипи өзен жүйесіндегі кеме жолының ұзындығы 25 мың км-ден асады. Каналдар арқылы өлы көлдер алабымен және Әулие Лаврентий өзені арқылы Атлант мұхитымен жалғасады. Өзен кемелері Сент-Пол қаласына дейін (3 мың км-ден артық қашықтыққа), теңіз кемелері Батон-Руж қаласына дейін қатынайды. Миссисипи және оның салалары өзен алабының оңтүстік қуаң аудандарында жер суаруға пайдаланылады.", "title": "Миссисипи (өзен)" } ]

[ { "docid": "45015_1_1", "text": "\n\nМиссисипи (Mіssіssіpі – үндістерше «үлкен өзен») — Солтүстік Америкадағы ең ірі өзен. ", "title": "Миссисипи (өзен)" } ]

[ { "docid": "18380_1_1", "text": "\nПхенчхан Олимпиадалық Ойындар 2018 (ағылш. \"2018 Winter Olympics\", фр. \"Jeux Olympiques d’hiver de 2018\") — 2018 жылы 9-25 ақпан күндері Корея Республикасының Пхенчхан қаласында өтті. 92 елден 2922 спортшы қатысты.", "title": "2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары" } ]

[ { "docid": "18380_2_1", "text": "* Анси, Франция, 7 дауыс\n* Мюнхен, Германия, 25 дауыс\n* Пхенчхан, Корея Республикасы, 63 дауыс", "title": "2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары" }, { "docid": "18380_3_1", "text": "Қазақстаннан Олимпиадаға 4 спорт түрінен 44 спортшы аттанып, Юлия Галышева фристаилдан қола жүлде иеленді.", "title": "2018 жылғы Қысқы Олимпиада ойындары" } ]

[ { "docid": "6132_2_1", "text": "==Тарихы==\n\nЖол бұдан 3-4 мың жыл бұрын болған. Ол Қытайдың Хан патшалығы кезінде ғана өркендей бастаған, себебі Хан патшалығының Хан Уди патшасы Жаң Чянды батыс өңірге екі рет жіберіп, Орталық Азиядағы елдермен достасуға пейілді болған. Жаң Чян қазіргі Ферғана, Самарқан және Балқаш көлі сияқты жерлерге барған. Жаң Чянның сапары бұл жолды шығыс пен батыс үкіметтері арасындағы байланыс жолына айналдырған. Осыған орай саудагерлер де «Жібек жолында» ат ізін суытпаған. Жаң Чян батыс өңірге және Орта Азияға Қытайдың жібек өнімдерін ала барған；ал, елге қайтарында барған жерлерінің тауарлары және батыс өңірінің музыкасы сияқты алуан түрлі мәдениетті алып қайтқан. Жаң Чянның сапары қытайлықтардың батыс өңір мен Орта Азияны түсінуіне мүмкіндік берді. Ал Жаң Чян барған жерлердегі халық та Қытайдың өнімдері мен мәдениетіне қатысты түсінігін анағұрлым тереңдетті. Осылайша, бұл жол гүлденіп, көркейе бастады. Шығыс пен батыстың аралығындағы дәнекерге айналып, өркениеттерді өзара тоғыстырды. Осы жолды қорғау және дамыту мақсатында, Қытайдың әр дәуірдегі патшалары жол бойына қарауыл қойып, әскер тұрғызды.", "title": "Ұлы Жібек жолы" } ]

[ { "docid": "6132_3_1", "text": "«Жібек жолы» іс жүзінде өзгермейтін тұрақты жол емес, қайта ол уақыт ізімен өзгеріп отырған, бірақ тарихтағы дәстүрлі сорабы өзгермеген：жол шығыста Чаң-аннан (қазіргі Ши-ан) басталып, Тарым ойпатынан өтіп, Памир үстіртінен асып, Орталық Азияны, Батыс Азияны кесіп өтіп, Жерорта теңізінің шығыс жағалауына дейін барады, жалпы ұзындығы 7000 км асады.", "title": "Ұлы Жібек жолы" } ]

[ { "docid": "17208_1_1", "text": "\nДжомолунгма (ཇོ་མོ་གླང་མ།), Эверест (Mount Everest) немесе Сагарматха (सगरमाथा) — жер бетінің ең биік шыңы, биіктігі 8844,43 немесе 8848 немесе 8850 м, Гималай тауларында орналасқан. Непал және Қытайдың (Тибет автономиялы ауданы) шекарасында бірақ шыңның өзі Қытай территориясында орналасқан.", "title": "Джомолунгма" } ]

[]

[ { "docid": "22089_1_1", "text": "\nГоби (Говь; 戈壁) — Моңғолияның оңтүстік-шығысында және оған іргелес Қытай жерінде жатқан шөлейтті және шөлді аймақ, Азиядағы ең ірі шөл, аумағы 2 млн. км²-ге жуық. Шөл 900 – 1200 м-лік таулы үстірттер мен көтеріңкі жазықтардан тұрады. Климаты тым континенттік, қысы суық, құрғақ, жазы ыстық, қуаң. Қаңтар айының орташа жылдық температурасы –26 – 28°С, кейбір күндері –47 – 50°С-қа дейін төмендейді. Шілденің орташа жылдық температурасы 26 – 28°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 50 – 200 мм аралығында. Ылғалдың басым көпшілігі жазда түседі. Аймақта тұрақты өзен арналары жоқ, сондықтан жер асты суларының маңызы зор. Тау етегінен ағып шығатын бастаулардан шағын шұраттар (оазистер) түзіледі. Олардың ең жиі шоғырланған жері Хангай тауы мен Гоби Алтайы аралығындағы «Өзендер аңғары». Құмды жерлерде сексеуіл, қараған, жүзгін, ал құрғақ өзен арналары бойында шағын тоғайлар өседі. Жануарлар дүниесінде тұяқтылар мен кемірушілер басым. Бөкеннің бірнеше түрі, Пржевальский жылқысы, жабайы түйе мен есек кездеседі. Гоби тұрғындары әр түрлі моңғол тайпаларынан құралған, негізінен мал өсірумен айналысады.", "title": "Гоби" } ]

[]

[ { "docid": "48101_1_1", "text": "\nНиагара су құламасы — Солтүстік Америкадағы АҚШ пен Канаданың шекарасымен ағып өтетін Ниагара өзенінің орта ағысында. Эри мен Онтарио көлдерінің қысқа аралығында Ниагара өзені 100 метрге жуық биіктіктен төмен қарай құлап ағады. Су құламасының астындағы тау жыныстары доломитті әктастар мен сазды тақтатастардан тұрады. Әктастардан тұратын кемері үнемі шайылудың әсерінен Эри көліне қарай жылына 7 – 10 см жылжуда. ", "title": "Ниагара сарқырамасы" } ]

[ { "docid": "48101_2_1", "text": "Ниагара су құламасы Козий аралымен 2 бөлікке бөлінген: канадалық (“таға” – тоғыз жүз метрлік доға) бөлігінің биіктігі 48 м, ені 800 м және америкалық бөлігінің биіктігі 51 м, ені 300 м. Судың гүрілі 25 км жерге дейін жетеді. Туризм дамыған.", "title": "Ниагара сарқырамасы" } ]

[ { "docid": "50814_1_1", "text": "\nБасс бұғазы — Австралия мен Тасман аралы аралығындағы бұғаз. Тасман тауларын Үнді мұхитымен жалғастырады. Ұзындығы 490 км, ең енсіз жері — 213 км, тереңдігі 51 м-ге дейін. Тұрақты ағысы батыстан шығысқа қарай бағытталған. Бұғаздың батыс бөлігінде — Кинг, ал шығысында — Фюрно аралдары жатыр. Басты порты — Мельбурн қаласы Басс бұғазын 1798 жылы ағылшын зерттеушісі Дж.Басс ашқан, соның құрметіне осылай аталған.", "title": "Басс бұғазы" } ]

[]

[ { "docid": "202008_1_1", "text": "\nФутболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі (Чемпионат мира по футболу 2018, 2018 FIFA World Cup) — ФИФА-ның 21-ші футболдан әлем чемпионаты, финалдық кезеңі 2018 жылы 14 маусым және 15 шілде аралығында Ресейде өтті. Финалы Мәскеудегі Лужники стадионында өткізілді. Франция 4:2 есебімен Хорватияны ұтып, екінші рет әлем чемпионы атанды. Чемпионат Ресейдің 11 қаладағы 12 стадионда ойналды. Осы чемпионатта бірінші рет арбитрге видеокөмек жүйесі қолданылды.", "title": "Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "202008_2_1", "text": "\n2009 жылы 18 наурыз күні FIFA хабары бойынша 2018 жылғы футболдан әлем чемпионатын қабылдауға 9 мәлімдеме болған. Олар: Аустралия, Англия, Индонезия, Мексика, Ресей, АҚШ, Жапония, Португалия және Испания (бірлескен), Бельгия және Нидерланд (бірлескен).", "title": "Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі" }, { "docid": "202008_3_1", "text": "ФИФА ротация принціпіне сәйкес Азия және Америка континенттерінен берілген мәлімдемелер жарыстан шығып қалды. Нәтижесінде тоғыздан тек қана төртеуі қалды.", "title": "Футболдан 2018 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "22089_1_1", "text": "\nГоби (Говь; 戈壁) — Моңғолияның оңтүстік-шығысында және оған іргелес Қытай жерінде жатқан шөлейтті және шөлді аймақ, Азиядағы ең ірі шөл, аумағы 2 млн. км²-ге жуық. Шөл 900 – 1200 м-лік таулы үстірттер мен көтеріңкі жазықтардан тұрады. Климаты тым континенттік, қысы суық, құрғақ, жазы ыстық, қуаң. Қаңтар айының орташа жылдық температурасы –26 – 28°С, кейбір күндері –47 – 50°С-қа дейін төмендейді. Шілденің орташа жылдық температурасы 26 – 28°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 50 – 200 мм аралығында. Ылғалдың басым көпшілігі жазда түседі. Аймақта тұрақты өзен арналары жоқ, сондықтан жер асты суларының маңызы зор. Тау етегінен ағып шығатын бастаулардан шағын шұраттар (оазистер) түзіледі. Олардың ең жиі шоғырланған жері Хангай тауы мен Гоби Алтайы аралығындағы «Өзендер аңғары». Құмды жерлерде сексеуіл, қараған, жүзгін, ал құрғақ өзен арналары бойында шағын тоғайлар өседі. Жануарлар дүниесінде тұяқтылар мен кемірушілер басым. Бөкеннің бірнеше түрі, Пржевальский жылқысы, жабайы түйе мен есек кездеседі. Гоби тұрғындары әр түрлі моңғол тайпаларынан құралған, негізінен мал өсірумен айналысады.", "title": "Гоби" } ]

[]

[ { "docid": "27038_2_1", "text": "Исраил қауымы Мұсадан (а.у.)-нан соң 300 жылдан аса Пайғамбарсыз қалып, ғамалиқалардың, арамейлердің және палестиндердің шабуылына тап болып тұрды. Соңғы кездері бәни Исраилдің әміршісі Талут (Шәул) болды. Ол палестиндерге соғыс жариялан, \"«Таурат»\" салынған Табутты (сандықты) тартып алды. Осы тұста Исраил қауымынан Дәуіт атты жас баһадүр шықты. Бала жігіт бір соғыста Жалутпен жекпе-жекке шығып, жеңді. Бұған риза болған Талут оған өз қызын қосты. Сан шайқаста жауларды жайратқан Дәуіттің аты шығып, беделі асты. Көп адам енді оны қолбасшы ғана емес, елбасы етуді талап етті. Бірақ ол патша тағына Талут қайтыс болған соң, 30 жасында отырды, 40 жасында Пайғамбарлық қонды. Қауымына Таурат тағлымдарын бұлжытпай орындатты. ", "title": "Дәуіт Пайғамбар" }, { "docid": "27038_3_1", "text": "Аллаһ Тағала оған самауи (көктен түскен) төрт кітаптың бірі Забурды түсірді. Забур - Аллаһның бірлігін, ұлылығын дәріптейтін, өлең үйқасты мадақ (қасида) кітабы. Дәуіт (а.у.) Оны өзінің әсем дауысымен оқығанда тыңдаушылар тебіреніп, төңірек түгел үн қосып кететін еді, деп дәріптеледі. Тәңірі оған темір қорыту өнерін дарытты. Пайғамбар қолында темір қамырдай иленуші еді дейтін риуаяттар бар. Дәуіт (а.у.) темірден қару-жарақ сауыт-сайман соғады екен. Сүлеймен пайғамбар осы Дәуіттің ұлы. Дау-шар, айтыс-тартыста Дәуіт оны жиынға қатыстырып, әділ үкім айтқызып, баулып өсірген. ", "title": "Дәуіт Пайғамбар" } ]

[]

[ { "docid": "42752_1_1", "text": "\n\nШық – ауа температурасы 0С-қа шамалас кезде қалыптасатын атмосфералық ылғал. Негізінен түнде және таңертең топырақ бетінде, өсімдік үстінде, тағы басқа байқалады. Шық – ауаның күрт салқындауының және су буының конденсациялануының нәтижесі. Шық әсіресе ауа райы ашық және самал жел ескен кезде көбірек жиналады. Шық түрінде түсетін ылғал мөлшері өте аз болады, орташа есеппен түн ішінде 0,1 – 0,3 мм-ден аспайды.\nШық — түнгі салқындау нәтижесінде суынған (0°С-тан жоғары) ауадағы ылғалдың конденсацияға ұшырауынан топырақта, өсімдіктерде және жер бетіндегі заттарда жиналатын ылғал тамшылары.", "title": "Шық" } ]

[]

[ { "docid": "633906_1_1", "text": "\n\nМұзды өлке (Frozen)- 2013 жылғы американдық компьютерлік анимациялық фильм, Walt Disney Animation Studios жасаған және Уолт Дисней Суреттер шығарған елу үшінші толық метражды анимациялық фильм. Мультфильм Ханс Кристиан Андерсеннің «Қар патшайымы» ертегісімен рухтандырылған. Тарихта батыл ханшайым Анна мен қарапайым жігіт Кристофф, бұғы Свен және аққала Олафпен бірге қарлы тау шыңдары арқылы қауіпті сапарға аттанады, Аннаның үлкен әпкесі Эльзаны іздеуге тырысады, олар байқаусызда өз патшалығына зиян келтіріп, сол арқылы оның тұрғындарын мәңгі қыстауға шығарады.", "title": "Мұзды өлке" }, { "docid": "633906_2_1", "text": "Анимациялық фильмнің тұсаукесері 2013 жылдың 19 қарашасында Голливудтағы Эль-Капитан театрында өтті. Америка Құрама Штаттарында кеңінен таралған мультфильм 27 қарашада жарық көрді. Мультфильмді негізінен сыншылар мен көрермендердің оң пікірлері қарсы алды. Сонымен бірге, кейбір кино сыншылары оны 1980-1990 жылдардағы студиядан бері ең жақсы толықметражды Уолт Дисней анимациялық фильм деп таныды.", "title": "Мұзды өлке" } ]

[ { "docid": "633906_3_1", "text": "«Мұзды өлке» сонымен қатар үлкен коммерциялық жетістік болды: бюджеті 150 миллион доллар, кассаның түсімдері бүкіл әлем бойынша шамамен 1,3\nмиллиард долларды құрады, оның 400 миллион доллары АҚШ пен Канададан және 249 миллион доллар Жапониядан келді. Анимациялық фильм бірнеше кассалық рекордтарды орнатты: ол 2013 жылғы ең көп түсірілген шығарылым болды, мультфильмнің ең көп түсірілгені және бүгінгі күнге дейін кино тарихындағы ең үлкен он төртінші фильм. Сондай-ақ, «Мұзды өлке» Америка Құрама Штаттарындағы Blu-ray медиаларында ең көп сатылатын фильм болды. Мультфильм «Мықты анимациялық фильм» және «Ең жақсы ән», «Let it go» академиясының екі сыйлығын және тағы басқа марапаттарды жеңіп алды.", "title": "Мұзды өлке" } ]

[ { "docid": "603724_3_1", "text": "Найзағай ұрысы 2005 жылы маусымда жарық көрді. Келесі төрт жыл ішінде кітаптың 1,2 миллион копиясы сатылып, ол New York TImes Сhildren's Best Seller тізіміне еніп, Young Adult Library Association-мен жасөспірімдерге арналған ең жақсы кітап деген марапатқа ие болды. Кітап негізінде 2010 жылы ақпанның 12-ci “Перси Джексон және Олимпшілер: Найзағай Ұрысы” деген фильм шығарылған. Найзағай Ұрысының сиквелі - Құбыжықтар Теңізі.  ", "title": "Найзағай ұрысы" } ]

[ { "docid": "603724_1_1", "text": "\n“Найзағай Ұрысы” - грек мифологиясында негізделген американдық фэнтези-оқиға жанрындағы, Рик Риорданмен жазылған Перси Джексон және Олимпшілер сериясының алғашқы романы.  ", "title": "Найзағай ұрысы" }, { "docid": "603724_2_1", "text": "Роман қазіргі әлемдегі өзінің қарапайым әйел мен грек құдайы Посейдон баласы екенін жаңа білген он екі жасар Перси Джексонның басынан кештірген оқиғаларын баяндайды. Зевстің ұрланған найзағайларын табу мен үш ағайынды, Зевс, Посейдон және Аид арасында соғысты болдырмау мақсатымен Перси және оның достары Аннабет Чейз бен Гроувер Андервуд іздеуге кетеді.   ", "title": "Найзағай ұрысы" } ]

[ { "docid": "573972_1_1", "text": "\nДжефферсон Финис Дэвис (Jefferson Finis Davis, 3 маусым 1808) — американдық әскери және саясат қайраткері, АҚШ Азаматтық соғыс кезіндегі Американың Конфедеративті Штаттарының жалғыз және бірінші президенті.", "title": "Джефферсон Дэвис" } ]

[ { "docid": "573972_2_1", "text": "Кентукки штатында фермердің отбасында дүниеге келген, және Луизиана мен Миссисипидегі ағасының мақта плантацияларында өсті. АҚШ-тағы Вест-Пойнтеде Әскери академияны аяқтады, алты жыл бойы армияда лейтенант қызметін атқарды. Кейінірек мұнда өз еркімен Америкалық-мексикандыө соғысқа қатысуға келді, мұнда полкты басқарды. Президент Пирстің кезінде әскери министр болды, сонымен қатар, Миссисипи шататының сенаторы болды.", "title": "Джефферсон Дэвис" }, { "docid": "573972_4_1", "text": "Санат:3 маусымда туғандар\nСанат:1808 жылы туғандар\nСанат:6 желтоқсанда қайтыс болғандар\nСанат:1889 жылы қайтыс болғандар", "title": "Джефферсон Дэвис" } ]

[ { "docid": "479450_2_1", "text": "Нью-Джерси (New Jersey) — штат Америка Құрама Штаттарының солтүстік-шығысында орналасқан. Астанасы — Трентон, ірі қаласы — Ньюарк. Халқы — 8 874 955 адам (2011 жылғы санақ бойынша АҚШ ішінде 11-орында 2011 жыл). АҚШ штаттарының ішінде көлемі бойынша 47-орында.", "title": "Нью-Джерси" } ]

[ { "docid": "479450_3_1", "text": "Штат территориясы батысында Пенсильвания штатымен, солтүстігінде — Нью-Йорк штатымен, шығысында — Атлант мұхитымен, оңтүстігінде — Делавэр штаттарымен шекараласады. Ірі қалалары: Ньюарк (астана), Джерси-Сити, Хаккенсак , Атлантик Сити. Территориясы жиырма бiр өңірге бөлінеді. Штатта барлығы 566 қала және елді мекен бар.", "title": "Нью-Джерси" }, { "docid": "479450_4_1", "text": "Халықтың расалық бөлінуі:\n* ақ нәсіл —68,6 %\n** итальян тектілер — 17,9 %\n** ирланд тектілер— 15,9 %\n** неміс тектілер — 12,6 %\n** поляк тектілер — 6,9 %\n* афроамерикандықтар — 13,7 %\n* үндістер — 0,3 %\n* азиаттар — 8,3 %", "title": "Нью-Джерси" } ]

[ { "docid": "21553_1_1", "text": "\nИпотекалық несие (ὑποθήκη — кепіл‚ кепілзат) —\n# ұзақ мерзімге несие алу үшін жылжымайтын мүлікті кепілге салу. \n# ипотекалық қарыз ақша (ипотекалық несие) қозғалмайтын мүліктің кепілдігіне банк беретін қарыз ақша\n# сенім қозғалмайтын мүліктің кепілдігі туралы банк қарыз алушыға беретін куәлік.", "title": "Ипотекалық несие" } ]

[]

[ { "docid": "49774_1_1", "text": "\n\nТәуелсіздік Декларациясы (АҚШ), Солтүстік Америкадағы тәуелсіздік үшін Соғыс кезінде 1776 жылы 4 шілдеде Филадельфияда өткен 2-інші Құрлықтық конгрессте қабылданған. Тәуелсіздік декларациясының негізіне республикалық және демократиялық рухта жасалған Томас Джефферсонның жобасы алынды. Онда 13 британ отарының метрополиядан бөлініп, дербес, тәуелсіздік мемлекет – Америка Құрама Штаттарының құрылғанын жарияланды. Тәуелсіздік Декларациясы адамдардың заң алдындағы теңдігін, олардың өмір сүруге деген табиғи құқығын, бостандығы мен бақытқа ұмтылуын жариялады. Алайда құл иеленушілердің қысымымен декларация мәтінінен құлдықты айыптаған жолдар алынып тасталды. Кейіннен Тәуелсіздік Декларациясының қабылданған күні америка халқының ұлттық мейрамына айналды.\n", "title": "Тәуелсіздік Декларациясы" } ]

[]

[ { "docid": "69411_1_1", "text": "Контент-анализ - [ағылш. Contents - мазмұны] - халықаралық қатынастарды зерттеудің экспикативті әдістерінің бірі. Саяси ғылымда алғаш рет американдық зерттеуші Г.Лассуел қолданды. Бұл әдіс жазбаша немесе ауызша мәтіннің мазмұнын жүйелі зерттеуге мүмкіндік береді. Ол мәтіндегі өте жиі қайталанатын сөз тіркестері мен сюжеттерді жазып алу арқылы жүргізіледі. Одан әрі осы сөз тіркестері мен сюжеттердің жиілігі басқа жазбаша немесе ауызша хабарлардың жиілігімен салыстырылады. Нәтижесінде зерттеліп отырған мәтін мазмұнының саяси бағыты жайлы қорытынды жасауға болады. Осы әдісті сипаттай келіп М.А. Хрусталев пен К.П.Бришполец оны қолданудың мынадай кезеңдерін атап көрсетеді: ақпараттық материалды алғаш өңдеуге қатысты мәтінді құрылымдау; ақпараттық массивті матрицалық кестенің көмегімен өңдеу; ақпараттық материалдарды квантифкациялау. Әдісті қолданудың тиімділігі тал¬даудың алғашқы бірліктерін (терминдер, сөз тіркестері, мағыналы блоктар) және өлшеу бірліктерін (сөз, фраза, бөлім, бет) дұрыс анықтауға байланыcты. Бұл әдісті тиімді қолдану мақсатында арнайы компьютерлік \"Oasis\", \"Fluent\" бағдарламалары жасалған.\n", "title": "Контент-анализ" } ]

[]

[ { "docid": "49751_1_1_1", "text": "Жұлдыздық Шама, \"көрінерлік Жұлдыздық шама – аспан шырақтарының (жұлдыздар, планеталар, Күн, т.б.) сәулесінің Жер бетінің жазықтығында (шырақтар сәулесіне перпендикуляр орналасқан) жасайтын жарықталынуының өлшемі; аспан шырағы жалтырауының өлшемі.\" Жұлдыздық шама ұғымын алғаш рет б.з.б. 2 ғасырда Гиппарх енгізген. Гиппарх жай көзбен көрінетін жұлдыздардың бәрін олардың жалтырауы бойынша (ең жарық жұлдыздарды 1-шамаға, ал ең бәсеңдерін 6-шамаға жатқызып) шартты түрде 6 Жұлдыздық шамаға бөлген. Жұлдыздық шама (m) өзінің жарықталынуына (Е) сәйкес мына өрнектен анықталады: m=klgE+C0, мұндағы k – коэффициентінің мәні ағылшын астрономы Н.Р. Погсонның (19 ғ-дың ортасы) ұсынысы бойынша – 2,5-ке тең деп қабылданған және ол жұлдыздық шама шкаласының қадамын анықтайды, ал С0 тұрақтысы – оның нөлдік пункті. Жұлдыздық шамасы 5 бірлікке өзгергенде жарықталыну 100 есе өзгереді. Мұның үстіне шырақ неғұрлым жарығырақболса, оның Жұлдыздық шамасын өрнек-тейтін сан да соғұрлым аз болады. Жұлдыздық шамалардың мәндері оң да, теріс те болуы мүмкін. ", "title": "Жұлдыздық шама" } ]

[ { "docid": "49751_2_1", "text": "Жұлдыздардың жарықтылығы.\nАстрономдар жұлдыздарға дейінгі қашықтықты анықтағаннан кейін, жұлдыздардың көрінетін жарқырауы олардың қашықтарының айырмашылықтарынан ғана емес, сондай-ақ олардың жарықтылықтарындағы айырмашылықтарынан екенін анықталды.\nАстрономиядағы жарықтылық - уақыт бірлігінде астрономиялық объектің (ғаламшар, жұлдыз, галактика және т.б.) шығаратын жалпы энергиясы. Абсолюттік бірліктерде (SI - Вт) немесе Күн жарықтылығының бірліктерімен (L<sub>☉</sub> = 3.82 × 10<sup>26</sup> Вт) өлшенеді.\nЕгер екі жұлдыздың жарықтылығы бірдей болса, бізден алшақтау жатқан жұлдыздың көрінерлік жарқырауы төмендеу.\nЖұлдыздар жарықтылығымен оншақты миллиардтаған рет ерекшеленуі мүмкін. Жұлдыздық шамасымен бұл айырмашылық 26 бірлікті құрайды.\nЖарықтылығы өте үлкен жұлдыздарының абсолюттік мәндері теріс және M = -9 ға дейін жетеді. Мұндай жұлдыздар алыптар мен аса алыптар деп аталады. «Алтын Балықтың S» жұлдызының сәулеленуі Күннің сәулеленуінен 500,000 рет әлдеқайда күшті, оның жарықтылығы L = 500,000 L<sub>☉</sub>, M = +17 (L = 0.000013 L<sub>☉</sub>), ергежейлі жұлдыздар ең төмен сәулелену қуатына ие.", "title": "Жұлдыздық шама" }, { "docid": "49751_3_1", "text": "Жұлдыздың жарықтылығына не әсер етеді?\nЖұлдыздағы сәулелену көзі не болып табылады? Жұлдыздан шыға алатын барлық энергиясы жұлдыздын ядродағы термоядролық синтез реакцияларында пайда болады. Гравитация қысымымен сутегі атомдары гелий атомына бірігіп үлкен мөлшерде энергияны босатады. Алып жұлдыздарда сутегі ғана емес, сонымен қатар гелий - кейде одан да ауыр элементтер, тіпті темір де, күйдіріледі. Энергия бірнеше есе артады.", "title": "Жұлдыздық шама" } ]

[ { "docid": "60335_1_1", "text": "\nСинай түбегі — Батыс Азиядағы Қызыл теңіздің Суэц және Акаба шығанақтары аралығында; Мысыр жерінде. Аумағы 25 мың км². Оңтүстігін гранит, гнейс, кристалды тақтатастан тұратын тау (Катерин тауы, биіктігі 2637 м), солтүстігін 500 — 1000 м-ге төмендеген, күшті тілімделген Эгма үстірті алып жатыр. Суэц шығанағын бойлай жіңішке құмды ойпат орналасқан. Мұнайдың (Судр, Әбу-Рудайс, Әт-Тур), марганец кентасының (Умм-Бугма) кен орындары бар. Климаты субтропиктік, тропиктік; ыстық, қуаң. Жылдық жауын-шашын мөлшері 50 мм. Тұрақты өзені жоқ. Өсімдік жамылғысы сирек (эфемерлік). Көшпелі мал шаруашылығы (қой, ешкі, түйе) дамыған. Шұраттарда құрма пальмасы, арпа, жүгері өсіріледі. Сәулет өнері мен мәдени ескерткіштерден — қасиетті Екатерина монастыры (IV ғ.), Византия өнерінің құнды толық жинағы, орта ғасырлық қолжазбалар, ежелгі христиан икондары (VI ғ.) сақталған.\n\n", "title": "Синай түбегі" } ]

[]

[ { "docid": "558776_2_1", "text": "«Өсекші қыз» (ағыл. \"Gossip Girl\") – американдық жасөспірімдерге арналған драма. Сесил фон Цигезардың кітабы бойынша түсірілген. Сериал идеясы Джош Шварц және Стефани Саважқа тиесілі. Тұсаукесері 2007 жылы 19 қыркүйекте The CW арнасында өтті.", "title": "Өсекші қыз" } ]

[ { "docid": "558776_4_1", "text": "Сериалда Нью-Йорктың бай ауданыңда тұратын, таңдаулы мектепте оқитын оқушылардың өмірі көрсетілген.  Сабақтан тыс олар достасады, араздасады, есірткі қолданады, қызғанады, қиналады, ғашық болады, жек көреді және жасөспірімге тән тағы басқа нәрселерді жасайды. Сондай-ақ бұл турады көрермендер мен басты кейіпкерлер жұмбақ «Өсекші қыздың» әйгілі блогынан біледі. Алайда өсекші қыздың кім екенін ешкім білмейді. ", "title": "Өсекші қыз" } ]

[ { "docid": "40615_1_1", "text": "Цунами (津波 ) — мұхит түбіндегі жер сілкінуден пайда болатын сұрапыл толқын. Биіктігі ашық мұхитта 1 метрден аспайды; құрлықтағы тар шығанақтарда 50 метрге дейін барады. Толқынының таралу жылдамдығы 400 — 800 км/сағатқа дейін. Мысалы: адамзат тарихындағы Цунамимен байланысты ең ірі апат - 2005 ж. Оңт.-Шығыс Азияда болды.", "title": "Цунами" } ]

[ { "docid": "40615_3_1", "text": "Цунами негізінен Тынық мұхит жағалауында (Ресейдің қиыр шығысында, Жапонияда, Оңт.- Шығыс Азияда, Оңт. Америкада) жиі қайталанады. 20 ғасырдыңдың 40 — 50-жылдарында АҚШ-та, Жапонияда және КСРО-да халықты алдын ала сақтандыратын Цунами қызметі құрылды. Болжам Цунами толқынының жер сілкіну эпицентрінен таралу жылдамдығын есепке алуға негізделген.", "title": "Цунами" } ]

[ { "docid": "489852_1_1", "text": "\n«Ювентус» (итал. \"Juventus Football Club\" [ju.ˈvɛn.tus]; лат. \"iuventus\" — жастық), сонымен қоса «Туриндік Ювентус», ФК «Ювентус» немесе жай «Юве» аттарымен белгілі - Туриннің футбол клубы, Италияның ең ескі және атақты клубы. Клуб Италияның чемпионаты мен бәйгелерінің ұтысы бойынша рекордшы болып табылады. XX ғасырдың ең үздік клубтарының бірі. 1985 жылы «Ювентус» УЕФА чемпиондар кубогын, УЕФА кубогын, УЕФА кубоктарының иегерлері кубогын ұтып алған алғашқы клуб.", "title": "Ювентус" }, { "docid": "489852_3_1", "text": "=== Ювентустың құрылуы ===\n\n1897 жылдың 1 қазанында футболды ұнататын бір топ достар Туринде кездесе отырып, тарихта өз атын қалдыратын клуб құруға келісті. Олар \"Maссимо Д'Aцeльo\" лицейінде оқитын еді. Достардың арасындағы ең үлкені 17 жаста.Сондықтан, олыр клубты «„Ювентус“ Спорт клубы», яғни «жастар клубы» деп атайды. Осылай Италияның ең беделді клубы құрылды. Клубтың құрылуына ат салысқандар: Эудженио Канфари, Энрико Канфари, Джоаккино Армано, Альфредо Армано, Луиджи Джибецци, Умберто Мальвано, Витторио Варетти, Умберто Савоя, Доменико Донна, Карло Ферреро, Франческо Дапра, Луиджи Форлано, Энрико Пьеро Молинатти, кейін оларға Пия Крея, Карло Фаверо, Джино Рокка, Гуидо Ботто және Эудженьо Секко қосылды. Команданың бірінші президенті—Энрико Канфари, алаңы—Пьяцца Д’Aрми болды. Ал формасы қызғылтым түсті болды. Клубтың штаб-пәтері Умберто 42 көшесінде орналасты. 1898 жылы клуб Пьяцци 4 көшесіне көшеді.15 наурызда Италия футбол федерациясы құрылады. Сол жылы алғаш Италия чемпионаты өтеді. Бірақ «Ювентус» бұған қатыспайды.", "title": "Ювентус" } ]

[ { "docid": "489852_4_1", "text": "1899 жылы «„Ювентус“ Спорт клубы» атын «„Ювентус“ Футбол клубына» ауыстырады.«Ювентус» өз алаңында «Алессандрия», «Милан», «Дженоа» сияқты клубтармен ойындар өткізеді. Сонымен қоса, «Ювентус» шетел клубтарымен ойнаған алғашқы команда болады. Кейін, клубқа «Мотовелодромо Умберто I» алаңында ойын өткізуге мүмкіндік беріледі. Клубтың формасы негізі-алқызыл түсті. Бірақ тапсырыстарды жеткізетін уақытта қателік кездесіп, «Ювентус» ақ жейде мен ақ шолақ шалбарда өнер көрсетуге мәжбүр болады.", "title": "Ювентус" } ]

[ { "docid": "23299_1_1_1", "text": "Инертті газдар, асыл газдар – элементтердің периодтық жүйесінің VIII тобындағы химилық элементтер. Олар: гелий, неон, аргон, криптон, ксенон, радон. Инертті газдар – түссіз және иіссіз, молекулалары бір атомды, сұйылу, қату температурасы өте төмен. Аздаған мөлшерде ауада, минералдар құрамында, табиғи газдарда, еріген күйінде суда кездеседі. Сондай-ақ алып планеталар (Юпитер, Сатурн) атмосферасынан да табылған. Атомдық массаларының өсуіне қарай олардың сұйылу, қату температуралары артады. Гелий, неон, ауадан жеңіл, ал қалғандары ауадан ауыр. Инертті газдар атомдарының сыртқы электрондық қабаты басқа элементтерге қарағанда берік (гелийде 2, басқасында 8 электрон), сондықтан олар электрон беріп не алып химиялық реакцияға түспейді, яғни инертті, бірақ молекулалары арасындағы Ван-дер-Ваальс күштерінің әсерінен немесе координациялық байланыс арқылы қосылыстар түзеді. 1962 ж. америкалық ғалым Н.Бартлетт (1932) газ күйіндегі ксенон (Xe) мен PtF<sub>6</sub>-ны әрекеттестіру арқылы Xe(PtF<sub>6</sub>) және Xe(PtF<sub>6</sub>)<sub>2</sub> қосылыстарының қоспасын алды.", "title": "Инертті газдар" } ]

[]

[ { "docid": "18365_2_1", "text": "XVI жазғы олимпиада ойындары (ағылш: \"Games of the XVI Olympiad;\" ) — 1956-ші жылғы карашаның 22-і мен желтоқсанның 8-і аралығында Аустралия астанасы Мельбурн қаласында өтті. 67 елден 3184 спортшы қатысты.", "title": "1956 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары" } ]

[]

[ { "docid": "112501_1_1", "text": "\nТримутри (त्रिमूर्ति, \"trimūrti\" — «үштік бейне») — индуистік үш құдайдың: Брахма, Вишну мен Шиваның аты; әредікте, Шиваның біріккен үштік мәнін білдіреді.\nИндуизм философиясында тримуртидің үш негізгі орталығы бар: шығармашылық (Брахма), сақтау (Шива), бастау (Вишну). ", "title": "Тримурти" } ]

[]

[ { "docid": "69067_1_1", "text": "\nБундестаг (неміс. Bundestag — федералды жиналыс: Bund (одақ, федерация) және Tag, Tagung (жиналыс, отырыс)) — ГФР парламенті, жалғыз конституциялық орган. ", "title": "Бундестаг" } ]

[]

[ { "docid": "532791_2_1", "text": "Дилан Спрейберри (ағыл. Dylan Sprayberry; туған. 7 шілде 1998) — америкалық кино мен теледидар актері. Әлемге көбінесе \"Болат адам\" фильміндегі 13 жасар Кларк Кент және \"Бөлтірік\" сериалындағы Лиам Данбар рөлімен әйгілі.", "title": "Дилан Спрейберри" }, { "docid": "532791_3_1", "text": "Дилан Спрейберри 1998 жылы Техас штатындағы Хьюстон қаласында өмірге келген. 2005 жылы отбасымен бірге Лос-Анджелеске көшіп келеді. 2007 жылдан бастап фильмдермен сериалдарда эпизодтық рөлдерге ие болған. 2013 жылы \"Болат адам\" фантастикалық фильмінде 13 жасар Кларк Кенттің рөлін ойнайды. Бұл рөл Спрейберриді \"Сатурн\" жүлдесінің номинация қатарына өткізді. 2014 жылдан бастап Дилан \"Бөлтірік\" телехикаясында Лиам Данбардың рөлін сомдайды.", "title": "Дилан Спрейберри" } ]

[ { "docid": "532791_4_1", "text": "Диланда Эллери Спрейберри (Ellery Sprayberry) атты қарындасы. Ол да жас актриса.", "title": "Дилан Спрейберри" } ]

[ { "docid": "538065_1_1", "text": "\n\nМелисса Ройч (Melissa Ivy Rauch; туған 23 маусым 1980, Мальборо, Нью-Джерси, Дания) — актриса, әлемге көбінесе \"Үлкен жарылыс теориясы\" атты комедиялық сериалдағы ойнаған Бернадетт Ростенковски-Воловиц рөлімен әйгілі.", "title": "Мелисса Ройч" } ]

[ { "docid": "538065_2_1", "text": "Мелисса Ройч 1980 жылы Мальборо, Нью-Джерси, АҚШ-та дүниеге келді. Ройч Мальбородағы Фрэнк Дефиньо атындағы орталық бастапқы мектебінде (ағыл. Frank Defino Central Elementary School) білім алған. Оқуын Мальборо Жоғарғы мектебінде (ағыл. Marlboro High School) жалғастырғанда актерлік өнермен қызыққан. Манхэттендағы Мэримаунт Колледжінің (ағыл. Marymount Manhattan College) түлегі. Мелисса Ройч еврей әйел.", "title": "Мелисса Ройч" }, { "docid": "538065_3_1", "text": "Оқуы кезінде Мелисса Манхэттенде танымал комедиялық актриса болған. Нью-Йоркта The Miss Education of Jenna Bush атты шоуда АҚШ-тың бұрынғы президентінің қыз-баласының рөлін ойнаған.", "title": "Мелисса Ройч" } ]

[ { "docid": "514550_1_1_1", "text": "Өкпенің созылмалы обструкциялық ауруы – бастапқыда шырышты қабат, кейіннен үдеріс үдеген сайын бронхтардың тереңірек қабаттары мен перибронхиалды дәнекер тінін зақымдайтын, өкпе жолдардың созылмалы қабынуы. Онымен көбіне кәрі жастағы ер кісілер ауырады. Созылмалы бронхитпен аурушаңдық адам өмірінің алтыншы және жетінші онжылдығында артады, ал бұл аурудан өлімге алып келуі сегізінші онжылдықта байқалады.\nӨкпенің созылмалы обструкциялық ауруының негізгі белгілерінің қатарына: \"жөтел, қақырық тастау, ентігу, ал аускультацияда – қатты тыныс пен сырылдардың естілуі\" жатады. Созылмалы бронхит біртіндеп дамиды және кеш анықталады, себебі ұзақ уақыт бойы науқасты аз мазалауы мүмкін. Клиникалық көрінісі бронхиалды ағаштардың (жолдардың) зақымдау деңгейімен байланысты көрінеді.\n* Қабыну үдерісі ірі және орта бронхтарды қамтитын проксималды бронхитте, аз мөлшерлі қақырықты жөтел байқалады, ентігу болмайды, қатаң тыныспен бірге төмен тембрлі құрғақ сырылдар естіледі. Бронхиалды өткізгіштік бұзылмаған. Бұл созылмалы обструктивті емес бронхит немесе «ентігусіз бронхит» болып табылады. ", "title": "Өкпенің созылмалы обструкциялық ауруы" }, { "docid": "514550_2_1", "text": "Өкпенің созылмалы обструкциялық ауруы бар науқастар басқа ауруларының әсерінен ұзақ уақыт төсек тартып жатса, бронхтардың дренаждық қызметі бұзылуы нәтижесінде өкпенің жеке бөліктерінде коллапс туындайды. Сондықтан ондай науқастарды төсекте қимылын ауыстырып отыру, оларға жартылай отыру қалпын қамтамасыз ету, тыныс жаттығуларын жүргізу, мөлшерлі физикалық жаттығулар жасату қажет.\n\nГипоксиямен күрес үшін міндетті түрде оттегі қоспасын, оттегілік бөлме тағайындау керек. Оксигенотерапия үзілісті болуы керек және оттегінің мөлшерін біртіндеп жоғарылатады (бас айналу, құсу, тұншығу, тыныс алу орталығының тежелуінің алдын алу үшін). Оны бронхолитикалық заттарды қолданумен қатар жүргізген жөн.\nЖүрек гликозидтері қанайналым жеткіліксіздігі белгілері кезінде көрсетілген. Көп мөлшерлі қақырықты созылмалы бронхит кезінде жазық кеңістікте, қайыңды орманда, таулы климат жағдайларындағы (теңіз деңгейінен 1000-1200м жоғары емес) санаторлы-курорттық ем тиімді болады. \n", "title": "Өкпенің созылмалы обструкциялық ауруы" } ]

[]

[ { "docid": "40895_1_1", "text": "\nФранцуз революциясы (French Revolution), Ұлы француз революциясы, Француз төңкерісі — 1789 — 1794 жылдары Франциядағы феодалдық-абсолюттік құрылысқа ауыр соққы беріп, капитализмнің дамуына жол ашқан буржуазиялық-демократиялық көтеріліс.", "title": "Француз төңкерісі" }, { "docid": "40895_2_1_1", "text": "18 ғасырдың соңында Францияда жаңадан қалыптасып келе жатқан өндіргіш күштер мен ескі феодалдық өндірістік қатынастардың арасындағы қайшылықтар шиеленісе түсті. Елдің эконикалық жағдайын мемлекеттік қазынаның сарқыла бастауы, сауда-өнеркәсіптік дағдарыс, құрғақшылық әрі қарай ауырлатып, 1788 — 1789 ж. аса қиын ахуал қалыптасты. Оның алдын алу мақсатымен король Людовик XVI 1789 ж. 5 мамырда Версальда Бас Штаттарды шақырды. Оған ақсүйектерден 300, діни мекемелерден 300, үшінші сословиеден (қарапайым халық) 600 депутат қатысты. 1789 ж. 17 маусымда үшінші сословиенің депутаттары өздерін бүкіл ұлттың өкілдері деп мәлімдеп, өз жиналыстарын ұлттық, ал 9 шілдеден — Құрылтай жиналысы деп жариялады. Өкіметтің бұл жиналысты қуып тарату әрекеті халық көтерілісіне әкеп соқты. Король Бас штаттарға жиналыс өткізуге тыйым салғаннан кейін үшінші сословиеден шыққан депутаттар мен оларды қолдаушылар сол кезде бос тұрған Әулие Яков шіркеуіне жиналып, саяси мәселелермен айналысты. Сондықтан Яков шіркеуіне жиналғандарды халық-яковиншілер деп атады. 1789 ж. 14 шілдедегі Бастилияға тікелей шабуыл жасау Француз революцияның бастамасы болды. Феодалды-абсолюттік құрылысқа қарсы күресте буржуазия, шаруалар мен қала кедейлері бірігіп кетті. Бұл бірлік 1789 ж.", "title": "Француз төңкерісі" } ]

[]

[ { "docid": "63715_4_1", "text": "4 кезеңмен сипатталады:\nБасталу кезеңі-науқаста бірнеше минут немесе күндер бұрын тынымсыздық, ашуланшақтық, психикалық депрессия, ұйқысының бұзылуы, түшкіру, көздің, терінің қышуы, мұрынның бітелуі, құрғақ жөтел, басының ауыруы болады.Тұншығу кезеңі-науқаста ауа жетіспеушілік сезімі, кеуденің қысылу сезімі, экспираторлы тұншығу, алыстан естілетін ысқсрсқ тәрізді сырыл болады. Жағдайы-тәуелді-шынтағымен тізесін тіреп еңкейіп отырады. Бет терісі боз, кейде көгілдір, дымқыл. Кеуде клеткасы демалу жағдайында-қабырғааралық бұлшықеттері тартылған, мойын тамырлары кеңейген. Жөтелгенде қою қақырық бөлінеді. Перкуторлы дыбысы қысқарған. Аускультацияда-қатқыл тыныс пен әр-түрлі құрғақ сырылда және крепитация. Жүрек тондары әлсіз, тахикардия.Ұстамадан кейінгі кезеңде және ұстама аралық кезеңде науқастың жағдайы жақсы, бірнеше күнге дейін ашық түсті қақырықты жөтел сақталады. Сырылдар естілуі мүмкін.Аурудың жеңіл түрінде ұстама жылына1-2 рет, тез қалпына келеді. Орташа түрінде айына 1 рет. Ауыр түрінде ұстама жиі, ұзақ, астматикалық жағдайға ауысады, 6-8 сағатқа созылады ЖҚА-де-эозинофилия.", "title": "Бронхтық демікпе" } ]

[ { "docid": "63715_2_1", "text": "Ауруға көбінесе аллергиялық факторларлар әкеледі — тағамдық және дәрілік аллергендер, өсімдік тозаңдары, жануарлар жүні, вирустар, саңырауқұлақтар т.б.", "title": "Бронхтық демікпе" }, { "docid": "63715_3_1", "text": "Демікпенің дамуы тыныс алу жолдарының ісініп тарылуымен, жоғары секрециясымен, обструкциялармен және бұлшықеттердің спазмымен байланысты.", "title": "Бронхтық демікпе" } ]

[ { "docid": "579542_2_1", "text": "Кэрри Фишер ([21.11.1956, Беверли-Хиллз, Калифорния, АҚШ – 27.12.2016, Лос Анжелес, Калифорния, АҚШ) – американдық актриса, сценарист, прозаик, актриса Дебби Рейнольдс пен әнші Эдди Фишердің қызы. «Жұлдызды соғыстар» атты фильміндегі Лея Органа ханшайымының рөлімен танымал болған.", "title": "Кэрри Фишер" } ]

[ { "docid": "579542_3_1", "text": "Кэрри 2 жаста болғанда ата-аналары ажырасып, әкесі актриса Элизабет Тейлорға үйленіп, анасы аяқ-киім дүкендерінің желісінің иесі Гарри Карлға күйеуге шығады.", "title": "Кэрри Фишер" }, { "docid": "579542_4_1", "text": "Кэрри жастайынан әке-шешесінің жолымен жүргісі келді, 12 жасынан бері анасымен бірге Лас-Вегасқа жиі барып тұрды. Бастапқыда ол Беверли Хиллз мектебіне түседі, бірақ балалық шағының арманын орындау үшін, актриса атану үшін мектепті тастап кетеді. Өнерге деген алғашқы қадамын 1973 жылы «Ирэн» атты мюзикліндегі рөлімен бастады.", "title": "Кэрри Фишер" } ]

[ { "docid": "478691_1_1", "text": "Чех тілі (сол тілдегі атауы — \"čeština\", \"český jazyk\") — чехтердің тілі, батыс славян тобына жататын, славян тілдерінің бірі. Соның ішінде словак тілімен бірге чех-словак тілдері тармағын құрайды. Негізінен Чехияда таралған; чех тілінде сөйлеушілердің шағын топтары Словакия, Аустрия, Ресей, Хорватия, Батыс Еуропаның бірқатар елдерінде, АҚШ, Канада, Аргентина, Аустралия және басқа елдерде тұрады. Чех Республикасының ресми тілі (úřední jazyk) және Еуроодақтың 24 ресми тілінің бірі болып табылады (2004 жылдан бастап). Чехтер, әдетте, жинақы орналасқан Орталық және Шығыс Еуропаның бірқатар мемлекеттерінде (Австрия, Босния және Герцеговина, Хорватия және Словакия) чех тілі үшін аймақтық тіл мәртебесін алу мүмкіндігі қарастырылған.", "title": "Чех тілі" }, { "docid": "478691_2_1", "text": "Әлемде чех тілінде сөйлейтіндердің жалпы саны 10,62 млн адамнан асады, оның ішінде Чехияда — 10,40 млн адам (2012).", "title": "Чех тілі" } ]

[]

[ { "docid": "354598_2_1", "text": "Орталық барлау басқармасы, ОББ (Central Intelligence Agency, CIA) - АҚШ-та орналасқан тәуелсіз құпия барлау басқармасы, америкалық саясаткерлердің қауіпсіздігін және мағлұмат жинау істерімен айналысады.\n", "title": "Орталық барлау басқармасы" } ]

[]

[ { "docid": "49202_1_1", "text": "\nОрыс-жапон соғысы (Ру́сско-япóнская войнá, 日露戦争 Nichiro sensō «Жапон-Орыс соғысы»; 1904 – 05) – Қиыр Шығысқа үстемдік орнатуға ұмтылған Ресей мен Жапония арасындағы соғыс. 1894 – 95 ж. Жапония Қытай армиясы мен флотын талқандап, Тайвань, Пэнхледао аралдарын және Ляодун түбегін басып алды. 1900 ж. Ресей шетелдік державалармен бірге Қытайдағы Ихэтуаньдер көтерілісін басып жаншуға қатыса отырып, Маньчжурияны өзінің ықпал аймағына айналдырды. 1902 ж. Ұлыбританияның қолдауымен Жапония, Маньчжурия мен Корей түбегіне еніп келе жатқан Ресейге қарсы әскери одақ құрды. \n* 1904 ж. 9 ақпанға қараған түні жапон флоты соғыс жарияламастан Порт-Артурдағы орыс эскадрасына шабуыл жасады. Жапонияның кенеттен соғыс бастауы Ресей үшін үлкен қиындық тудырды. Бұл кезде транссібір магистралі мен Порт-Артурдағы ірі әскери құрылыстар әлі бітпеген еді. \n* 1904 ж. 10 ақпанда Жапония Ресейге ресми түрде соғыс жариялады.", "title": "Орыс-жапон соғысы" } ]

[]

[ { "docid": "537502_2_1", "text": "Ұлы Гэтсби (The Great Gatsby) — америкалық жазушы Фрэнсис Скотт Фицджеральдтың романы. Роман 1925 жылдың 10 сәуірінде жарық көрді. Америка әдебиетіндегі Джаз дәуірінің өкілі ретінде саналады. Роман Фицджеральдтың Еуропадағы саяхатының барысында, Парижде аяқталып жарияланған болатын. ", "title": "Ұлы Гэтсби" } ]

[ { "docid": "537502_3_1", "text": "Оқиға Нью-Йорктен алшақтау орналасқан Лонг-Айлендтің \"алтын жағалауында\" көрініс табады. 1920 жылдары Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін АҚШ-та гүлдену басталады. ", "title": "Ұлы Гэтсби" } ]

[ { "docid": "48101_1_1", "text": "\nНиагара су құламасы — Солтүстік Америкадағы АҚШ пен Канаданың шекарасымен ағып өтетін Ниагара өзенінің орта ағысында. Эри мен Онтарио көлдерінің қысқа аралығында Ниагара өзені 100 метрге жуық биіктіктен төмен қарай құлап ағады. Су құламасының астындағы тау жыныстары доломитті әктастар мен сазды тақтатастардан тұрады. Әктастардан тұратын кемері үнемі шайылудың әсерінен Эри көліне қарай жылына 7 – 10 см жылжуда. ", "title": "Ниагара сарқырамасы" } ]

[ { "docid": "48101_2_1", "text": "Ниагара су құламасы Козий аралымен 2 бөлікке бөлінген: канадалық (“таға” – тоғыз жүз метрлік доға) бөлігінің биіктігі 48 м, ені 800 м және америкалық бөлігінің биіктігі 51 м, ені 300 м. Судың гүрілі 25 км жерге дейін жетеді. Туризм дамыған.", "title": "Ниагара сарқырамасы" } ]

[ { "docid": "485521_2_1", "text": "Тікбұрышты горизонтальды үлендігі бірдей бірінен кейін бірі орналасқан жеті қызыл және алты ақ түсті жолағы бар мата бөлігі. Қара көк түсті 50 бес ұшы бар ақ жұлдыз орналасқан. 13 жолақ тәуелсіз мемлекетті құрған 13 британдық колонияларды білдіреді (Делавэр, Пенсильвания, Нью-Джерси, Джорджия, Коннектикут, Массачусетс, Мэриленд, Оңтүстік Каролина, Нью-Гэмпшир, Виргиния, Нью-Йорк, Солтүстік Каролина, Род-Айленд). Көк түсті крыж одақты білдіреді. Көк крыждағы жұлдыздар саны штаттардың санына сәйкес (қазір олардың саны 50). Қызыл түс шыдамдылық пен батырлықты білдіреді; қара көк түс — зейінділікті, әділеттілікті, сақтықты; ақ түс — пәктік пен тазалықты білдіреді. Тудың ені мен ұзындығының қатынасы 10:19.", "title": "Америка Құрама Штаттары туы" } ]

[ { "docid": "485521_1_1", "text": "\nАҚШ мемлекеттік туы, сонымен қатар Жұлдызды-жолақты ту (Stars and Stripes) деген атаумен белгілі — Америка Құрама Штаттарының ресми түрде АҚШ-тың Үлкені мөрі мен Мемлекеттік әнұранымен қатарлас мемлекеттік туы болып саналады. ", "title": "Америка Құрама Штаттары туы" }, { "docid": "485521_3_1", "text": "Ту уақыт өте келе Одақты құраған штаттардың санына байланысты өзгеріп тұрды. Жаңа жұлдыз туға 4 шілде күні одақ құрамына жаңа штат енгеннен кейін қосылады. Жолақтар саны өзгермейді, тек 1795—1818 жж. қабылданған туға екі жұлдызбен қоса 2 жолақ қосылды да, артынан алынып тасталды.", "title": "Америка Құрама Штаттары туы" } ]

[ { "docid": "118118_1_1_1", "text": "Фидий, Хармид ұлыгректің б. э, бұрынғы V ғ. данышпан мүсіншісі. Оның творчествосына афинылық құл иеленушілік демократияның шарықтап гүлденген шағындағы эстетикалық мұраттары аса айқын көрінісін тапты. Фидий б. э. бұрынғы 500 ж. шамасында Афиныда туды; оның ұстаздары арасында мүсінші Агелад пен кескінде- меші Полигнот есімдері аталады. Мүсіншінің балалық және жастық шағы грек-парсы соғысы тұсында өткендіктен ол бүкіл өмірін дерлік парсыларды жеңген грек халқын мадақтайтын ескерткіштер жасауға арнады. Ежелгі жазушылар мәліметтері бойынша, Фидий алғашқы туындыларын — Пеллена қаласына (Пелопоннес) арнап алтын мен піл сүйегінен сомдалған Афина мүсіні мен тәңірияның Платеядағы алтынмен апталған ағаштан, мәрмәрден жасалған алып тұлғасын б. э. бұрынғы V ғ. 70-інші жылдарында жүзеге асырғаны белгілі. Ол сол тұста Дельфыда афинылықтар тапсырмасымен Марафон шайқасының құрметіне көп пішінді мәрмәр мүсіндер тобын жасап, құдайлар мен қаһармандар арасында қолбасшы Мильтиадты бейнеледі. Б. э. бұрынғы 460 ж. шамасында Фидий Аполлонның қола мүсінін құйып, ал 460—450 жж.", "title": "Фидий" } ]

[]

[ { "docid": "17280_1_1", "text": "\nҰлы көлдер (Great Lakes) — Солтүстік Американың шығысындағы Әулие Лаврентий өзені алабындағы ірі көлдер тобы. Жоғарғы көл, Гурон, Мичиган, Эри, Онтарио көлдері кіреді. Ауданы 245,2 мың км², алабының аумағы 768 мың км², суының көл. 22,7 мың км³. Батыс жарты шардағы тұщы судың ең көп жиналған жері. Көпшілігінің тереңдігі 200 м-ден астам, тек Эри көлінің тереңдігі 64 м. Көлдер төрттік кезеңнің мұздықтары өңдеген тектоник. қазаншұңқырда орналасқан. Бойында Ниагара су құламасы бар Ниагара өз. Эри және Онтарио көлдерін жалғастырады. Желтоқсаннан сәуірге дейін Ұлы көлдердің жағалау бөлігі қатады. \nІрі порттары:\n* Дулут,\n* Милуоки,\n* Чикаго,\n* Толидо,\n* Кливленд,\n* Эри,\n* Буффало (АҚШ),\n* Порт-Артур,\n* Форт-Уильям,\n* Торонто (Канада). ", "title": "Ұлы көлдер" } ]

[]

[ { "docid": "48969_2_1", "text": "Қазіргі Корей жазуында 24 графема бар, оның 10-і дауысты, 14-і дауыссыз дыбыстарды таңбалауға арналған. Әрбір графема дыбыс жазуындағыдай тұтас сөзді емес, дербес буындарды жазуға қолданылады. Әр буынның өз лигатурасы бар. Бұл жазуды кейде «лигатуралы буын жазуы» деп те атайды. Мұнда бір сөзді жазу үшін оның құрамындағы буындарды таңбалайтын лигатуралардың басын біріктіру керек.", "title": "Корей жазуы" } ]

[ { "docid": "48969_1_1", "text": "\nКорей жазуы — корейлер қолданатын әріпті буын жазуы. Корей жазуы Қытай иероглифтерінен шыққан. Қытай иероглифтерін корей сөздерін таңбалауға қолдану 6–8 ғасырларда басталды. Корей жазуының жүйеге түскен бастапқы нұсқасы 1443 жылы жасалып, 1446 жылы ресми түрде қабылданды.", "title": "Корей жазуы" }, { "docid": "48969_3_1", "text": "Бұрын Корей жазуы жоғарыдан төмен, оңнан солға қарай жазылса, қазір горизонталь бағытта солдан оңға қарай Еуропа дәстүрімен жазылады.", "title": "Корей жазуы" } ]

[ { "docid": "653618_1_1", "text": "\nМенде бір арман бар (I Have a Dream) - бұл американ азаматтық құқық белсендісі Мартин Лютер Кингтің 1963 жылы 28 тамызда Вашингтонда \"Жұмыс және бостандық үшін\" маршында сөйлеген түйінсөзі болып, онда азаматтық және экономикалық құқықтар туралы айтады және АҚШ-тағы нәсілшілдікті, расизмді ақырластыруға шақырады. Вашингтондағы Линкольн мемориалының баспалдағында тұрып 250 000-нан астам азаматтық құқық қолдаушыларына қарата айтылған бұл сөз азаматтық құқық қозғалысының айқындаушы сәті болды және ол АҚШ тарихындағы ең танымал баяндамалардың бірі есептеледі.\n", "title": "Менде бір арман бар" } ]

[]

[ { "docid": "499127_5_1", "text": "Пангея перм кезеңінде пайда болды және триастың соңында бұзылды. Шамамен 200-210 миллион жыл бұрын екі континентке ажырады.Солтүстік континент Лавразия соңынан Еуразия мен Солтүстік Америкаға бөлінген және оңтүстік континент Гондвана соңынан Африка,Оңтүстік Америка,Үндістан,Австралия және Антарктидаға бөлінген.", "title": "Пангея" } ]

[ { "docid": "499127_3_1", "text": "Пангеяның өзгеру кезеңінде өте ерте континенттердің қақтығысу әсерінен тау жүйелері пайда болды.Олардың кейбіреулері біздің кезімізге дейін жетті,мысалы Орал және Аппалачи таулары.Бұл таулар қазіргі биік әрі жас Еуропадағы Альпі және Солтүстік Америкадағы Кордильера,Оңтүстік Америкадағы Анды мен Азиядағы Гималай тауларынан әлде қайда кәрі.Өте ұзақ миллиондаған жылдар бойғы қоршаған орта әсерінен Орал және Аппалачи қатты бұзылған және өте аласа.", "title": "Пангея" } ]

[ { "docid": "17208_1_1", "text": "\nДжомолунгма (ཇོ་མོ་གླང་མ།), Эверест (Mount Everest) немесе Сагарматха (सगरमाथा) — жер бетінің ең биік шыңы, биіктігі 8844,43 немесе 8848 немесе 8850 м, Гималай тауларында орналасқан. Непал және Қытайдың (Тибет автономиялы ауданы) шекарасында бірақ шыңның өзі Қытай территориясында орналасқан.", "title": "Джомолунгма" } ]

[]

[ { "docid": "21097_1_1", "text": "\nФутболдан тұңғыш әлем чемпионаты — 1930 жылы шілденің 13-і мен 30-ы аралығында Уругвай елінде өтті. Уругвай тұңғыш әлем чемпионатын өткізуші ел ғана емес, тұңғыш чемпионы да атанды. Финалдық ойында алаң иелері Аргентина құрамасын 4:2 есебін жеңді.", "title": "Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "21097_3_1", "text": "Әлем чемпионатының барлық ойындары ел астанасы Монтевидео қаласында өтті. Чемпионат басталмас бұрын уругуайлықтар жаңадан Сентенарио атты стадион салды. Осы стадионда жәнеде финалдық кездесу өткізілді. Нөсер жауынның салдарынан стадионды салып бітіру қиынға соғып, чемпионат басталуға 5 күн қалғанда бітірді.", "title": "Футболдан 1930 жылғы әлем біріншілігі" } ]

[ { "docid": "85683_2_1", "text": "Бірімен-бірі дәнекер ұлпалар (шеміршек пен сүйек) арқылы байланысқан сүйектерден қаңқа түзіледі. Қаңқа ағзаның тірегі, ал бұлшықеттер қимыл-қозғалысты қамтамасыз етеді. Тірек-қимыл мүшелер жүйесі адамның тік жүру қалпын (пішінін) сақтайды (омыртқа жотасы мен жамбас белдеулері). Қаңқа мидан бастап, барлық ішкі мүшелерге корғаныш қызметін атқарады. Мысалы, ми бірімен-бірі берік байланысқан ми сауытын құрайтын сүйектердің ішінде жатады. Жүрек пен өкпені кеуде қуысы сүйектері қорғаса, құрсақ қуысындағы мүшелерді - жамбас белдеулері сүйектері корғайды. Қаңқаға бұлшықеттер бекінеді. Ағзаның қоршаған орта жағдайларына бейімделуінің бір белгісі - қимыл (қозғалу). Денені қозғалысқа келтіретін сүйектер мен бұлшықеттер. Кез келген қозғалыста (жүгіру, секіру) ағзаның барлық мүшелері сүйекті таяныш (тірек) етеді. Сүйек кемігінде қан жасушалары түзіледі. Сүйектің құрамында минералды тұздар мен микроэлементтер болатындықтан, минералды алмасуға қатысады.", "title": "Адам қаңқасы" } ]

[]

[ { "docid": "51350_2_1", "text": "Барлық омыртқалыларда Бас сүйек екі бөліктен тұрады: ми сауыты және бет бөлігі. Ми сауыты — маңдай сүйек, жұп тас төбе, самай сүйектері мен шүйде сүйегінің (қарақұстың) бір жартысынан құралады да, күмбез сияқты, миды жауып тұрады, ал, мидың астында шүйде сүйегінің екінші жартысы, сына тәрізді сүйектер жатады.", "title": "Бас сүйек" } ]

[ { "docid": "51350_1_1", "text": "\nБассүйек (cranіum) — адам мен омыртқалы жануарлар басының қаңқасы. Онда ми, көру, есту органдары, ас қорыту және тыныс алу органдарының сыртқы мүшелері орналасады.", "title": "Бас сүйек" } ]