statworx/leipzip-swiss · Datasets at Hugging Face

sentence stringlengths 6 255
• 1913 wird de Schwiizerischi Pfadibund gründet.
1914 het er z Köln für d Usstellig vom Dütsche Wärkbund mit em Adolf Meyer zsämme e Musterfabrik baut.
1915 isch dr alt Rathenau gstorbe; dr jung isch Präsidänt vu dr AEG wore.
1915 isch er zum Chriegsdienst im Erste Wältchrieg iigezoge worde und isch as Soldat in dr Infanterii an Kämpf in Frankriich und Russland drbii gsi. 1917 het er e Lungenentzündig überchoo, won em fast s Läbe kostet het.
1916 isch s' Busdepot abbroche und s' Amphitheater i dä Folgi so wit als mögli reschtauriert.
1917 schribt dr Burte Erinnerige an Begägnige mit em Walther Rathenau uf, eme jüdische Induschtriälle un Schriftsteller.
1918: Di sozial Not wird i de Schwiizer Arbeiterschaft noch entbehrigsriiche Chriegsjohr immer grösser.
1918 hänn sie de freie Volksstaat Württeberg usgruefe.
1918 hät Pole während em Erschte Wältchrieg d Unabhängigkeit vo Russland kriegt.
1918 hot sich Voradelberg vu Tirol abgschpalta und isch a oaganes Bundesland mit Landesregierung in Breagaz worra. 1938, während da Besetzung durch Dütschland, isch Voradelberg wida mit Tirol zemmadgleit worra.
1918 isch d Monarchii in dr Novämberrevolution gstürzt und Preusse isch e Freistaat mit ere republikanische Verfassig worde.
• 1918 wird de erschti CVJM-Jugedsekretär für d'Dütschschwiiz iberuefe.
1918 wird die sardische Aktionspradei vo Soldade gründet.
1919 isch är in d Wyhandlig vo sym Vater yträtte, drzwüsche isch är no in d Gwärbschuel z Basel und het im In- und Usland Usschtellige und Musee´e bsuecht zum Schtudium vo dr Molkunscht.
1919 isch d Volkshochschuel gründet worde.
1919 isch d Weimarer Republik mit Weimar als Hauptstadt gründet worre.
1919 isch Grüsse no wiider an Frankriich zruckkumme.
1919 isch s'Elsass wiider franzeesch worde un mer het die franzeesch Verwaltungsgliderung wiider ingfüehrt.
1920 isch die zionistischi Gwärkschaft Histadrut gründet worde mit em Ziil, sälli Branche z bsetze, wo privati Investore dätig si, und so isch si im Lauf vo dr Zit dr grösst Arbetgäber z Palestina worde.
1921 hät sich Warmbach freiwillig mit Nollige-Badisch-Rhyfälde zämmegschlosse. 1922 isch d'Ortschaft numme no „Rhyfälde“ (ab 1963 „Rhyfälde (Bade)“ gnännt und züe-n-re Stadt erhobe worre.
1921 het dr sozialistisch Flügel vom Mizrachi en eigeni Partei gründet under em Slogan «Torah und Arbet» (hebr.
1921 hot er sei Schauspilerkarrier am Schtugerter Schauspilhaus begonna. 1931 hot er zusamma mit´m Schtuegerter Oscar Heiler die Konschtfigura " Häberle und Pfleiderer " erfonda.
1922 isch er am 1. Febber Üsseminischter wore.
1922 isch er uf Seattle züglet und und isch dört bis 1925 Lehrer am Cornish College of the Arts gsi.
1922, zer Zyt vo dr Weimarer Republik, hett dr Riichspräsident Friedrich Ebert s Dütschlandlied mit allne drei Strophe zer Nationalhymne vom Dütsche Riich erklärt.
1923 het er – ebefalls bim Sarasin – si alemannische Gedichtband Madlee rüsbrocht.
1923 isches dänn bi Tippilzou sowit gsi, as mä da Rhy hät künna is neu Flussbett umleita.
1923 isch Palestina ufdeilt worde.
1923 isch vum R.G. Aitken e schwache Begleiter (VZ Ceti) gfunde worre, wo d'Mira mit ere Periode vu ca. 400 Johre umchreist.
1924 häd me de Schwiizer Franke au z Liechtestei iigfüert, won vorane öschtriichischi Chrone und Heller gha häd.
1924 het d philosophisch Fakultät vu dr Universität Friiburg i.B. im Burte wäge sinere alemannische Dichtig dr Ehredokter verliihe.
1924 het er am Schuelkampf deilgnumme, wus um d Verteidigung vum kirchliche Iifluss uf d Schuele un gege d Unterdruckung vum Ditsche in dr Schuel gange isch.
1924 het er an dr Universität Friiburg i.B. fir sini Verdiänscht um dr alemannisch Dialäkt dr Ehredokter verdlehnt bikumme.
1924 isch usserdäm vo dr kanadischi Regierig e gwählter Stammesrot ygsetzt worre, um d'traditionel usgwählti Stammeshäuptling z'ersetzte.
1925/26 isch er au no Baadische Kultusminischder gsii, wel d DVP us dr Regierig uusdräde isch.
1925 hed er as aine vù zwee Inveschtoore d Imprimatur GmbH ùfgchaufd.
1925 het dr Schoeck si Fraü, d Sopranischti Hilde Bartscher, känne glehrt un im gliche Johr ghirate.
• 1926 schlüsset sich die verantwortliche Fraue vo düütschschwiizerische CVJF-Gruppe em "Comité Romand" a. So wird s'zweite Gsuech um e Aktivmitglidschaft im YWCA Weltbund 1926 bewilligt.
1927 het dr Eliot die britischi Staatsbürgerschaft agnoh und isch dr Church of England biidräte.
1927 isch er mit ere gwaltige Mehrheit zum Departementsrepräsentant vu dr Lehrervereinigung (association des instituteurs) gwehlt wore - do drmit hän d Lehrer gege si Rüswurf broteschtiärt.
1928 het er em Schwiizer Urbanist Hannes Meyer d Leitig übergeh, wo aber scho 1930 us politische Gründ entloo worden isch.
1929–1956 D Heilaastalt Waldau, Gmäld vom Adolf Wölfli, 1921 Aafangs 1929 isch dr Walser, wo schon e zitlang vo Angstzueständ und Halluzinatione blogt worden isch, noch eme geistige Zsämmebruch in d Heilaastalt Waldau bi Bärn gange.
1929 hät s Chönigriich de Name Jugoslawie aagnùù.
1929 het er än eigeni psychoanalytische Praxis z Schduttgard ufgmacht.
1929 het er z Haag uf em Kriägsdiänschtgegner-Kongräss d Kriägsdiänschtpflicht as "schrankelose Machtaspruch vum Staat" zruckgwiise, fir ihne isch dr Chrischtus dr Friidenskinnig gsii un dr Franz vu Assisi dr Herold vum Friide.
1930 Die erschte zwei Autobuslinie wärde im Betriib übergä: ( Kleihüünige –)Claraplatz–Hörnli und (Claraplatz–)Burgstrooss–Bettige.
1930 het dr Campendonk dr Glasfänsterzyklus in dr Krypta vo dr Bonner Münsterchille gmacht.
1930 isch dr Brolog in sinere ändgiltige Fassig im Burte-Gedichtband "Ursula" abdruckt wore, derte un im Drama 1935 heißt dr Schluss mit ere Bemerkig im gliche Sinn wiä 1915 iber Ängland: ::Was dunkelt auf der Stirne dir die Wolke?
1932 het dr Alfred Rasser d Adele Schnell ghürotet.
1933-45 - Nationalsozialismus Dr Nationalsozialiste glingt es nooch ihrer Machtibernahm schnell, d'Ebringer Jugend fier sich z'gwinne.
1933 bis 1945 Au wän dr Remmele nimi in dr Bolitik aktiv gsii isch, isch er ainewääg bal, nochdäm d Nationalsozialischte an d Machd chùù sin, e Obfer vù dr Gwaldhèrschafd woore.
1933 hai dr Bodmer, siini Fründ dr Walter Kurt Wiemken und dr Otto Abt und anderi die antifaschischtischi Grubbe 33 gründet us Brotescht gege die konservativi Basler Sektion vo der Gesellschaft schweizerischer Maler, Bildhauer und Architekten – GSMBA).
1933 het är d`Buuredochter Rosa Marti vom Himmelsgrund z` Häfelfinge ghürotet.
1933 het er a de ETH Züri d Lehrtätigkait wider ufgnoo und isch zwai Joor spöter Titularprofesser worde.
1933: Im Frontefrüehlig isch d Understützig, wo die rächtsextreme politische Parteie überchömme, am grösste, si verliere aber denn innerhalb von e baar Mönet vil vo ihrer Popularität.
1933 isch de Emil Beutinger, bis dörthy Bürgermeister vo Heilbrunn, durch de nationalsozialisdisch Bürgermeister Heinrich Gültig ersetzt worre.
1933 ßin alli Brombacher Arbeiterverein uffglöst, enteignet oder dörtmolige Gedankegüet abasst worre.
1934–1945 Unter dr chinschtlerische Leitig vum Hugo Herrmann isch e Musikfescht grindet wore, wu dr „nationalsozialistische Aaschauige“ entsproche gha het.
1934 hät de CVJF Nationalvorstand d'Kommission "Nationali Kommission vo de Jungschare" bildet - da häts bereits Meitligruppe ggää.
1934 hets in dr Stadt Bärn e ganzi Fäschtwuch mit Wärk vum Schoeck gä.
1934 Mit dr Eröffnig vo dr Linie St.
1934 si beidi widr zu eim Arrondissement zsämmegleit worde.
1935, dr Paul Burkhard ischt grad emol 24 Johr alt, schreibt’r sei erschts Bühnawerk, d Operedde „Hopsa“.
1935 het er s Drama Murder in the Cathedral veröffentligt.
1936 isch er us dr Riichsschriftchammere usgschlosse worde, was e Publikationsverbot bedütet het.
1937 isch dr Carl Bosch Bräsidänt vù dr Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft woore ùn hed dr Hermann Hummel as Assischtänt zue sich ùf Berlin ghoold.
1938 bikunnt dr Burte dr „Großdeutsche Mundarten-Preis“ Afang 1939 Goethe-Medalie für Kunst und Wissenschaft.
1938 het dr Konrad Zuse d Zuse Z1 fertig gmacht, e frei programmierbare mechanische Rächner, wo allerdings wäge Broblem mit dr Fertigungspräzision nie voll funktionsdüchtig gsi isch.
1938 si in zwei Volksabstimmige s Rätoromanische as vierti Landessproch anerkennt und s Schwiizerische Stroofgsetzbuech iigfüehrt worde.
1939-1945: D Schwiiz überstoht dr Zweit Wältchrieg besser as dr Erst dank dr «Geistige Landesverteidigung», ere bessere Blanig und Rationierig, soziale Massnahme zur Understützig vo de Soldate und ihre Familie.
1939 hät mer Babelsberg in Potsdam ygmeindet.
1939 het d Gestapo uf e Befähl vom Hermann Göring e Riichszentrale für jüdischi Uswanderig iigrichdet.
1939 het dr Schoech an dr Hermann Hesse zum fertige Klaviärüszug vum Schloss Dürande gschriibe: "Es grollt und wetterleuchtet darin recht zeitgemäß!"
1939 het dr Zürcher Gschichtsprof Karl Meyer d Res Publica grindet - e Widerstandsbewegung gege totalitäri Iifliss.
1939 isch er in dr Griäg iizoge wore.
1939 isch er mit dr Martens noch Hollywood in Kalifornie zoge, won er währed em Zweite Wältchrieg gläbt het.
1939 isch er zum Militärdienst iizoge worde un isch ab 1940 z Vélizy-Villacoublay stationiert gsi.
1939 ßin insgsamt 691 Zwangsarbeiter under em Regime vo de Nationalsozialiste z Brombach underbrocht worre. 1945 hät e Bombeagriff s Gebiet um de Bahnhof umme zerstört und 40 Lyt s Läbe chostet.
1939 wiist dr Max Dufner-Greif druf ani, ass im Drama Warbeck in dr Maske vum 15. Johrhundert dr Gegesatz zwische "intellektuellem und politischem Menschentum" zeigt wird, wu hit zum erläbe seig.
1940 het er nomol Kriegsdienst leischte müesse un isch in amerikanischi Kriegsgfangeschaft chu.
1940 hets fimpf alemannischi Gedichter un e ganz glei alemannisch Gschichtli.
1940 sinn dann widder richsditschi Soldate in de Schadd inmarschiert un Strasburi isch zur Ditsche Rich widder kumme bis se dann 1944 aach widder unter frànzeeschi Herrschàft kumme.
1941 isch dr Robert Delaunay z Montpellier am Chräbs gstorbe.
1941 isch er über Spanie und Bordugal in d USA gflüchdet.
1941 Wäge Brennstoffmangel wird d Autobuslinie Claraplatz–Hörnli uf Trolleybusbetriib umgstellt.
1942 isch festgstellt worre, dass d'Sunne Radiowelle usstrahlt. 1949 het Herbert Friedman die solar Röntgenstrahlig noochgwiise.
1943 ésch´r wie àlli Elsasser én sinem Àlter vun de Ditsche Wehrmacht zwàngsrekrutiert wore (de "Malgré Nous"); e Johr spoter ésch´r vum Hitlerkriej desertiert.
1943 het en d «Frankfurter Zeitung» entloo und jedi publizistischi Arbet isch em verbote worde.
1943 isch im süüdliche Hurde en Kanaldurchschtich vom obere zum undere Zürisee uusbaggeret worde und d Schtraass und Bahn mittels ere Brugg drüber gfüehrt.
1943 sin Sieben Reden von Burte erschiine.
1944 bis 1960: D Entscheidig zwische Uuabhängigkeit un Bindig an Frankryych 1944 bis 1948: Reforme un Grindig vu dr RDA Dr Felix Houphouët-Boigny Dr Siig vum Freje Frankryych het e Wändi fir di gsamt franzesisch Kolonialbolitik brocht.
1944 hät ihn dr Bundesrat zum Präsident vom Nationale Komitee vo de Schwiizer Schpende ernännt.
1944 het de Anti-Faschistisch Befreiigsroot z Berat e provisorischi Regierig bildet, wo vum Enver Hoxha aagfiert worde isch, un schliessli d Kontrolle über s ganz Land erunge het.
1944 het dr Bodmer an der Uschdellig „Konkrete Kunst“ in der Kunschthalle Basel mitgmacht.
1944 isch dr Gießler un si Fraü zittewiis uf dr Flucht gsi.
1945 bis 1948 hät de Schwarzhandel blieht.
1945 bis héte 1958 ésch ém Norde vu Comer e Industrigebiet aglègt wore.
1945 bis hüt Wääred de Bsatzigzit het grossi Not gherscht.
1945 het er afange Jura stüdiäre, si Beruefswäg isch aber in d Müssik gange; siter 1950 isch er ins Stroßburger Stedtisch Orcheschter (speter umbnännt in Philharmonischs Orcheschter, noch speter in Orchestre National) iidrätte un as Giiger engagiärt gsii.
1946–1949 Schon 1946 het d „Gsellschaft vu dr Musikfrejnd“, gnähmigt vu dr franzesische Bsatzigsregierig, as „Neue Musik Donaueschingen“ e erschts Feschtival veraastaltet, allno unter dr Leitig vum Hugo Herrmann.

• 1913 wird de Schwiizerischi Pfadibund gründet.

1914 het er z Köln für d Usstellig vom Dütsche Wärkbund mit em Adolf Meyer zsämme e Musterfabrik baut.

1915 isch dr alt Rathenau gstorbe; dr jung isch Präsidänt vu dr AEG wore.

1915 isch er zum Chriegsdienst im Erste Wältchrieg iigezoge worde und isch as Soldat in dr Infanterii an Kämpf in Frankriich und Russland drbii gsi. 1917 het er e Lungenentzündig überchoo, won em fast s Läbe kostet het.

1916 isch s' Busdepot abbroche und s' Amphitheater i dä Folgi so wit als mögli reschtauriert.

1917 schribt dr Burte Erinnerige an Begägnige mit em Walther Rathenau uf, eme jüdische Induschtriälle un Schriftsteller.

1918: Di sozial Not wird i de Schwiizer Arbeiterschaft noch entbehrigsriiche Chriegsjohr immer grösser.

1918 hänn sie de freie Volksstaat Württeberg usgruefe.

1918 hät Pole während em Erschte Wältchrieg d Unabhängigkeit vo Russland kriegt.

1918 hot sich Voradelberg vu Tirol abgschpalta und isch a oaganes Bundesland mit Landesregierung in Breagaz worra. 1938, während da Besetzung durch Dütschland, isch Voradelberg wida mit Tirol zemmadgleit worra.

1918 isch d Monarchii in dr Novämberrevolution gstürzt und Preusse isch e Freistaat mit ere republikanische Verfassig worde.

• 1918 wird de erschti CVJM-Jugedsekretär für d'Dütschschwiiz iberuefe.

1918 wird die sardische Aktionspradei vo Soldade gründet.

1919 isch är in d Wyhandlig vo sym Vater yträtte, drzwüsche isch är no in d Gwärbschuel z Basel und het im In- und Usland Usschtellige und Musee´e bsuecht zum Schtudium vo dr Molkunscht.

1919 isch d Volkshochschuel gründet worde.

1919 isch d Weimarer Republik mit Weimar als Hauptstadt gründet worre.

1919 isch Grüsse no wiider an Frankriich zruckkumme.

1919 isch s'Elsass wiider franzeesch worde un mer het die franzeesch Verwaltungsgliderung wiider ingfüehrt.

1920 isch die zionistischi Gwärkschaft Histadrut gründet worde mit em Ziil, sälli Branche z bsetze, wo privati Investore dätig si, und so isch si im Lauf vo dr Zit dr grösst Arbetgäber z Palestina worde.

1921 hät sich Warmbach freiwillig mit Nollige-Badisch-Rhyfälde zämmegschlosse. 1922 isch d'Ortschaft numme no „Rhyfälde“ (ab 1963 „Rhyfälde (Bade)“ gnännt und züe-n-re Stadt erhobe worre.

1921 het dr sozialistisch Flügel vom Mizrachi en eigeni Partei gründet under em Slogan «Torah und Arbet» (hebr.

1921 hot er sei Schauspilerkarrier am Schtugerter Schauspilhaus begonna. 1931 hot er zusamma mit´m Schtuegerter Oscar Heiler die Konschtfigura " Häberle und Pfleiderer " erfonda.

1922 isch er am 1. Febber Üsseminischter wore.

1922 isch er uf Seattle züglet und und isch dört bis 1925 Lehrer am Cornish College of the Arts gsi.

1922, zer Zyt vo dr Weimarer Republik, hett dr Riichspräsident Friedrich Ebert s Dütschlandlied mit allne drei Strophe zer Nationalhymne vom Dütsche Riich erklärt.

1923 het er – ebefalls bim Sarasin – si alemannische Gedichtband Madlee rüsbrocht.

1923 isches dänn bi Tippilzou sowit gsi, as mä da Rhy hät künna is neu Flussbett umleita.

1923 isch Palestina ufdeilt worde.

1923 isch vum R.G. Aitken e schwache Begleiter (VZ Ceti) gfunde worre, wo d'Mira mit ere Periode vu ca. 400 Johre umchreist.

1924 häd me de Schwiizer Franke au z Liechtestei iigfüert, won vorane öschtriichischi Chrone und Heller gha häd.

1924 het d philosophisch Fakultät vu dr Universität Friiburg i.B. im Burte wäge sinere alemannische Dichtig dr Ehredokter verliihe.

1924 het er am Schuelkampf deilgnumme, wus um d Verteidigung vum kirchliche Iifluss uf d Schuele un gege d Unterdruckung vum Ditsche in dr Schuel gange isch.

1924 het er an dr Universität Friiburg i.B. fir sini Verdiänscht um dr alemannisch Dialäkt dr Ehredokter verdlehnt bikumme.

1924 isch usserdäm vo dr kanadischi Regierig e gwählter Stammesrot ygsetzt worre, um d'traditionel usgwählti Stammeshäuptling z'ersetzte.

1925/26 isch er au no Baadische Kultusminischder gsii, wel d DVP us dr Regierig uusdräde isch.

1925 hed er as aine vù zwee Inveschtoore d Imprimatur GmbH ùfgchaufd.

1925 het dr Schoeck si Fraü, d Sopranischti Hilde Bartscher, känne glehrt un im gliche Johr ghirate.

• 1926 schlüsset sich die verantwortliche Fraue vo düütschschwiizerische CVJF-Gruppe em "Comité Romand" a. So wird s'zweite Gsuech um e Aktivmitglidschaft im YWCA Weltbund 1926 bewilligt.

1927 het dr Eliot die britischi Staatsbürgerschaft agnoh und isch dr Church of England biidräte.

1927 isch er mit ere gwaltige Mehrheit zum Departementsrepräsentant vu dr Lehrervereinigung (association des instituteurs) gwehlt wore - do drmit hän d Lehrer gege si Rüswurf broteschtiärt.

1928 het er em Schwiizer Urbanist Hannes Meyer d Leitig übergeh, wo aber scho 1930 us politische Gründ entloo worden isch.

1929–1956 D Heilaastalt Waldau, Gmäld vom Adolf Wölfli, 1921 Aafangs 1929 isch dr Walser, wo schon e zitlang vo Angstzueständ und Halluzinatione blogt worden isch, noch eme geistige Zsämmebruch in d Heilaastalt Waldau bi Bärn gange.

1929 hät s Chönigriich de Name Jugoslawie aagnùù.

1929 het er än eigeni psychoanalytische Praxis z Schduttgard ufgmacht.

1929 het er z Haag uf em Kriägsdiänschtgegner-Kongräss d Kriägsdiänschtpflicht as "schrankelose Machtaspruch vum Staat" zruckgwiise, fir ihne isch dr Chrischtus dr Friidenskinnig gsii un dr Franz vu Assisi dr Herold vum Friide.

1930 Die erschte zwei Autobuslinie wärde im Betriib übergä: ( Kleihüünige –)Claraplatz–Hörnli und (Claraplatz–)Burgstrooss–Bettige.

1930 het dr Campendonk dr Glasfänsterzyklus in dr Krypta vo dr Bonner Münsterchille gmacht.

1930 isch dr Brolog in sinere ändgiltige Fassig im Burte-Gedichtband "Ursula" abdruckt wore, derte un im Drama 1935 heißt dr Schluss mit ere Bemerkig im gliche Sinn wiä 1915 iber Ängland: ::Was dunkelt auf der Stirne dir die Wolke?

1932 het dr Alfred Rasser d Adele Schnell ghürotet.

1933-45 - Nationalsozialismus Dr Nationalsozialiste glingt es nooch ihrer Machtibernahm schnell, d'Ebringer Jugend fier sich z'gwinne.

1933 bis 1945 Au wän dr Remmele nimi in dr Bolitik aktiv gsii isch, isch er ainewääg bal, nochdäm d Nationalsozialischte an d Machd chùù sin, e Obfer vù dr Gwaldhèrschafd woore.

1933 hai dr Bodmer, siini Fründ dr Walter Kurt Wiemken und dr Otto Abt und anderi die antifaschischtischi Grubbe 33 gründet us Brotescht gege die konservativi Basler Sektion vo der Gesellschaft schweizerischer Maler, Bildhauer und Architekten – GSMBA).

1933 het är d`Buuredochter Rosa Marti vom Himmelsgrund z` Häfelfinge ghürotet.

1933 het er a de ETH Züri d Lehrtätigkait wider ufgnoo und isch zwai Joor spöter Titularprofesser worde.

1933: Im Frontefrüehlig isch d Understützig, wo die rächtsextreme politische Parteie überchömme, am grösste, si verliere aber denn innerhalb von e baar Mönet vil vo ihrer Popularität.

1933 isch de Emil Beutinger, bis dörthy Bürgermeister vo Heilbrunn, durch de nationalsozialisdisch Bürgermeister Heinrich Gültig ersetzt worre.

1933 ßin alli Brombacher Arbeiterverein uffglöst, enteignet oder dörtmolige Gedankegüet abasst worre.

1934–1945 Unter dr chinschtlerische Leitig vum Hugo Herrmann isch e Musikfescht grindet wore, wu dr „nationalsozialistische Aaschauige“ entsproche gha het.

1934 hät de CVJF Nationalvorstand d'Kommission "Nationali Kommission vo de Jungschare" bildet - da häts bereits Meitligruppe ggää.

1934 hets in dr Stadt Bärn e ganzi Fäschtwuch mit Wärk vum Schoeck gä.

1934 Mit dr Eröffnig vo dr Linie St.

1934 si beidi widr zu eim Arrondissement zsämmegleit worde.

1935, dr Paul Burkhard ischt grad emol 24 Johr alt, schreibt’r sei erschts Bühnawerk, d Operedde „Hopsa“.

1935 het er s Drama Murder in the Cathedral veröffentligt.

1936 isch er us dr Riichsschriftchammere usgschlosse worde, was e Publikationsverbot bedütet het.

1937 isch dr Carl Bosch Bräsidänt vù dr Kaiser-Wilhelm-Gesellschaft woore ùn hed dr Hermann Hummel as Assischtänt zue sich ùf Berlin ghoold.

1938 bikunnt dr Burte dr „Großdeutsche Mundarten-Preis“ Afang 1939 Goethe-Medalie für Kunst und Wissenschaft.

1938 het dr Konrad Zuse d Zuse Z1 fertig gmacht, e frei programmierbare mechanische Rächner, wo allerdings wäge Broblem mit dr Fertigungspräzision nie voll funktionsdüchtig gsi isch.

1938 si in zwei Volksabstimmige s Rätoromanische as vierti Landessproch anerkennt und s Schwiizerische Stroofgsetzbuech iigfüehrt worde.

1939-1945: D Schwiiz überstoht dr Zweit Wältchrieg besser as dr Erst dank dr «Geistige Landesverteidigung», ere bessere Blanig und Rationierig, soziale Massnahme zur Understützig vo de Soldate und ihre Familie.

1939 hät mer Babelsberg in Potsdam ygmeindet.

1939 het d Gestapo uf e Befähl vom Hermann Göring e Riichszentrale für jüdischi Uswanderig iigrichdet.

1939 het dr Schoech an dr Hermann Hesse zum fertige Klaviärüszug vum Schloss Dürande gschriibe: "Es grollt und wetterleuchtet darin recht zeitgemäß!"

1939 het dr Zürcher Gschichtsprof Karl Meyer d Res Publica grindet - e Widerstandsbewegung gege totalitäri Iifliss.

1939 isch er in dr Griäg iizoge wore.

1939 isch er mit dr Martens noch Hollywood in Kalifornie zoge, won er währed em Zweite Wältchrieg gläbt het.

1939 isch er zum Militärdienst iizoge worde un isch ab 1940 z Vélizy-Villacoublay stationiert gsi.

1939 ßin insgsamt 691 Zwangsarbeiter under em Regime vo de Nationalsozialiste z Brombach underbrocht worre. 1945 hät e Bombeagriff s Gebiet um de Bahnhof umme zerstört und 40 Lyt s Läbe chostet.

1939 wiist dr Max Dufner-Greif druf ani, ass im Drama Warbeck in dr Maske vum 15. Johrhundert dr Gegesatz zwische "intellektuellem und politischem Menschentum" zeigt wird, wu hit zum erläbe seig.

1940 het er nomol Kriegsdienst leischte müesse un isch in amerikanischi Kriegsgfangeschaft chu.

1940 hets fimpf alemannischi Gedichter un e ganz glei alemannisch Gschichtli.

1940 sinn dann widder richsditschi Soldate in de Schadd inmarschiert un Strasburi isch zur Ditsche Rich widder kumme bis se dann 1944 aach widder unter frànzeeschi Herrschàft kumme.

1941 isch dr Robert Delaunay z Montpellier am Chräbs gstorbe.

1941 isch er über Spanie und Bordugal in d USA gflüchdet.

1941 Wäge Brennstoffmangel wird d Autobuslinie Claraplatz–Hörnli uf Trolleybusbetriib umgstellt.

1942 isch festgstellt worre, dass d'Sunne Radiowelle usstrahlt. 1949 het Herbert Friedman die solar Röntgenstrahlig noochgwiise.

1943 ésch´r wie àlli Elsasser én sinem Àlter vun de Ditsche Wehrmacht zwàngsrekrutiert wore (de "Malgré Nous"); e Johr spoter ésch´r vum Hitlerkriej desertiert.

1943 het en d «Frankfurter Zeitung» entloo und jedi publizistischi Arbet isch em verbote worde.

1943 isch im süüdliche Hurde en Kanaldurchschtich vom obere zum undere Zürisee uusbaggeret worde und d Schtraass und Bahn mittels ere Brugg drüber gfüehrt.

1943 sin Sieben Reden von Burte erschiine.

1944 bis 1960: D Entscheidig zwische Uuabhängigkeit un Bindig an Frankryych 1944 bis 1948: Reforme un Grindig vu dr RDA Dr Felix Houphouët-Boigny Dr Siig vum Freje Frankryych het e Wändi fir di gsamt franzesisch Kolonialbolitik brocht.

1944 hät ihn dr Bundesrat zum Präsident vom Nationale Komitee vo de Schwiizer Schpende ernännt.

1944 het de Anti-Faschistisch Befreiigsroot z Berat e provisorischi Regierig bildet, wo vum Enver Hoxha aagfiert worde isch, un schliessli d Kontrolle über s ganz Land erunge het.

1944 het dr Bodmer an der Uschdellig „Konkrete Kunst“ in der Kunschthalle Basel mitgmacht.

1944 isch dr Gießler un si Fraü zittewiis uf dr Flucht gsi.

1945 bis 1948 hät de Schwarzhandel blieht.

1945 bis héte 1958 ésch ém Norde vu Comer e Industrigebiet aglègt wore.

1945 bis hüt Wääred de Bsatzigzit het grossi Not gherscht.

1945 het er afange Jura stüdiäre, si Beruefswäg isch aber in d Müssik gange; siter 1950 isch er ins Stroßburger Stedtisch Orcheschter (speter umbnännt in Philharmonischs Orcheschter, noch speter in Orchestre National) iidrätte un as Giiger engagiärt gsii.

1946–1949 Schon 1946 het d „Gsellschaft vu dr Musikfrejnd“, gnähmigt vu dr franzesische Bsatzigsregierig, as „Neue Musik Donaueschingen“ e erschts Feschtival veraastaltet, allno unter dr Leitig vum Hugo Herrmann.