!
stringlengths 1
182
| Nida işarəsi (!) — Aşağıdakı hallarda işlədilən durğu işarəsi: Nida cümləsinin sonunda. Məsələn: Azərbaycan dilində /Yanğın!/, /Fəlakət!/; əmr cümlələrində /Rədd ol burdan!/; Çağırış və müraciət həyəcanlı olanda. Məsələn: Azərbaycan dilində /Yaşasın müstəqil Azərbaycan!//; Nida cümlələrində özəksonu zəifləyir, zaman ləngiyir. /Ana! O, müqəddəs bir kainatdır//.
stringlengths 100
226k
| https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=259941
stringlengths 46
49
|
|---|---|---|
106 (ədəd) | Yüz altı — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz beşdən sonra, yüz yeddidən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz altı ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155011 |
106 FM | 106.00 FM — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən azərbaycandilli özəl radio. «106.00 FM» Radiosu 5 mart 1999-cu il tarixdə «Azad Azərbaycan» Teleradio Kompaniyası tərəfindən yaradılmışdır. «106.00 FM» Radiosunun əsas məqsəd və vəzifələri musiqi, şou xəbər və tok-şou proqramları hazırlamaqdır. «106.00 FM» MHz yayım tezliyində 24 saat ərzində fəaliyyət göstərir. Milli Televiziya və Radio Şurasının 30 sentyabr 2011-ci il tarixli qərarı ilə «Azad Azərbaycan» Teleradio Kompaniyasının radio yayımı üçün xüsusi razılıq (lisenziya) müddəti daha 6 il uzadılmışdır. Həmçinin bax | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=380071 |
106 FM (Bakı) | 106.00 FM — Azərbaycanda fəaliyyət göstərən azərbaycandilli özəl radio. «106.00 FM» Radiosu 5 mart 1999-cu il tarixdə «Azad Azərbaycan» Teleradio Kompaniyası tərəfindən yaradılmışdır. «106.00 FM» Radiosunun əsas məqsəd və vəzifələri musiqi, şou xəbər və tok-şou proqramları hazırlamaqdır. «106.00 FM» MHz yayım tezliyində 24 saat ərzində fəaliyyət göstərir. Milli Televiziya və Radio Şurasının 30 sentyabr 2011-ci il tarixli qərarı ilə «Azad Azərbaycan» Teleradio Kompaniyasının radio yayımı üçün xüsusi razılıq (lisenziya) müddəti daha 6 il uzadılmışdır. Həmçinin bax | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=380060 |
106 nömrəli avtobusda partlayış (film, 2004) | 106 nömrəli avtobusda partlayış qısametrajlı sənədli-bədii televiziya filmi rejissor Oleq Namazov tərəfindən 2004-cü ildə çəkilmişdir. Film Lider televiziyasında istehsal edilmişdir. Film 1984-cü ildə Bakıda 106 saylı avtobusun partladılması terror hadisəsi haqqındadır. Film 1984-cü ildə Bakıda 106 saylı avtobusun partladılması terror hadisəsi haqqındadır. Terror hadisəsi nəticəsində iki uşaq anası olan bir qadın həlak olmuş, daha bir neçə nəfər yaralanmışdı. Bu cinayəti törətmiş terrorçunun şəxsiyyəti müəyyən edilmiş, onun Vartanov soyadlı erməni olması sübuta yetirilmişdir. Filmin üzərində işləyənlər Ssenarist: Müsəllim Həsənov Rejissor: Oleq Namazov Operator: Sərvər Rəşidoğlu, Vüqar Vaqifoğlu, Sahib Səfərov Prodüser: Elman Dadaşoğlu Həmçinin bax Azərbaycan filmlərinin siyahısı2004-cü ilin Azərbaycan filmləri2000-ci illər Azərbaycan filmlərinin siyahısı | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=491222 |
106 saylı avtobusun partladılması | 106 saylı avtobusun partladılması — 17 iyun 1984-cü ildə Bakı şəhərində 106 saylı sərnişin avtobusunun erməni terrorçusu Henrix Vartanov tərəfindən partladılması hadisəsi. 17 iyun 1984-cü ildə Bakı şəhərində 106 saylı sərnişin avtobusu erməni terrorçusu Henrix Vartanov tərəfindən partladıldı. Vartanovun bu qanlı əməli o vaxt SSRİ-nin xüsusi xidmət orqanları tərəfindən terror aktı kimi deyil, onunla müdiriyyət arasında olan narazılıq kimi qiymətləndirildi. İki uşaq anası olan bir qadın həlak olmuş, üç nəfər yaralanmışdır. "Zaman Azərbaycan" qəzeti, 22 noyabr 2012-ci il. Xarici keçidlər Təmiz Söhbət - Ziya Yusifzadə (26.03.1999) — YouTube saytı. (Videoda 3.37–6.58-ci dəqiqələr) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=763779 |
1072 | I Məlikşahın Səlcuq hökmdarı (1072-1092) elan edilməsi. Güzdəhəm ibn Salar 15 dekabr — Alp Arslan -Səlcuq hökmdarı – əsir aldığı qalabəyi tərəfindən qətlə yetirilib. Əbdülkərim əl-Küşeyri | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3781 |
1072-ci il | I Məlikşahın Səlcuq hökmdarı (1072-1092) elan edilməsi. Güzdəhəm ibn Salar 15 dekabr — Alp Arslan -Səlcuq hökmdarı – əsir aldığı qalabəyi tərəfindən qətlə yetirilib. Əbdülkərim əl-Küşeyri | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185239 |
107 (dəqiqləşdirmə) | E.ə. 107 — il 107 (ədəd) — ədəd 107 — Şəhərləraeası telefon rabitəsinin telefon nömrəsi NGC 107 — Yeni Baş Kataloqda qeydə alınmış qalaktika. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155492 |
107 (ədəd) | Yüz yeddi — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz altıdan sonra, yüz səkkizdən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz yeddi ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda sadə ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155012 |
1080i | 1080i — yüksək dəqiqlikli video rejimi. Bu qeyddəki 1080 rəqəmi hər bir şaquli xəttdəki piksellərin sayını, i hərfi isə bir-birinə qarışmış skanı ifadə edir. "Interlaced scanning" mütərəqqi skanlamanın əksidir. 1080i yüksək dəqiqlikli TV (High definition mode) video rejimlərindən biridir. Bu rejim ümumiyyətlə geniş ekranlı 16:9 ekran ölçülü televizorlarda istifadə olunur. Hər bir üfüqi xəttdəki piksellərin sayı 1920, şaquli xəttdəki piksellərin sayı isə 1080-dir. Təxminən 2,1 milyon piksel var. 720p yüksək dəqiqlikli video rejimi ilə müqayisədə 1080i rejimi 720p-dən daha təfərrüatlı bir ekran təqdim edir. Klassik video rejimləri üzərində üstünlüklər (məsələn, CCIR B sistemi) Yüksək video görüntü imkanı 16:9 geniş ekran xüsusiyyəti. Bu video rejimini yüksək keyfiyyətdə izləmək üçün ekran ölçüsü böyük olmalıdır. Çox kanallı audio sistemini dəstəkləyir. Həmçinin bax Milli Televiziya Standartları Komitəsi (ABŞ) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=692503 |
1087 | Səlcuq hökmdarı I Məlikşahın fərmanına əsasən bütöv vilayətlərin tacirlərinin bəzi ticarət rüsumlarından azad edilməsi. I Mahmud (Səlcuqlu) Afrikalı Konstantin | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3796 |
1087-ci il | Səlcuq hökmdarı I Məlikşahın fərmanına əsasən bütöv vilayətlərin tacirlərinin bəzi ticarət rüsumlarından azad edilməsi. I Mahmud (Səlcuqlu) Afrikalı Konstantin | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185255 |
1088 | II Urbanın Roma papası (1088-1099) seçilməsi. I Mahmud (Böyük Səlcuq hökmdarı) Nasir Xosrov Əbu Bəkr ibn Ömər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3797 |
1088-ci il | II Urbanın Roma papası (1088-1099) seçilməsi. I Mahmud (Böyük Səlcuq hökmdarı) Nasir Xosrov Əbu Bəkr ibn Ömər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185256 |
108 (dəqiqləşdirmə) | 108 (ədəd) — ədəd 108 — ASAN xidmətin "Çağrı" mərkəzi E.ə. 108 — il NGC 108 — Yeni Baş Kataloqda qeydə alınmış qalaktika. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155493 |
108 (ədəd) | Yüz səkkiz — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz yeddidən sonra, yüz doqquzdan əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz səkkiz ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində 108 rəqəmi buddizmdə müqəddəs sayılır. İnam və etiqadlarda Yaponiyada Yeni il bayramı günü budda məbədlərindəki bürünc zənglər 108 dəfə çalınır. Bu rəqəm təsadüfi seçilməyib. Yaponlar hesab edirlər ki, hər bir zərbə insan həyatını məhv etməyə qadir olan 108 ziyanlı ehtirasdan birini qovur. Bununla da gündoğar ölkənin sakinləri Yeni ili təmiz ruhla qarşılayırlar. Digər sahələrdə Xarici keçidlər Həmçinin bax Yeni il Yaponiyada | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155013 |
1097 | Əbunnəcib Sührəvərdi — hüquqşünas alim. Əlaəddin Atsız — Xarəzmlər dövlətinin hökmdarı. Odo Baye - XI əsrin din və dövlət xadimi, Normandiyanın ali dərəcəli ruhanisi. Kent qraflığının ilk qrafı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3806 |
1097-ci il | Əbunnəcib Sührəvərdi — hüquqşünas alim. Əlaəddin Atsız — Xarəzmlər dövlətinin hökmdarı. Odo Baye - XI əsrin din və dövlət xadimi, Normandiyanın ali dərəcəli ruhanisi. Kent qraflığının ilk qrafı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185266 |
1098 | Antioxiya knyazlığı Edessa qraflığı İnaloğulları bəyliyi III Böyük Mənuçöhr — Şirvanşahlar dövlətinin 19-cu hökmdarı. Huqo de Qranmesnil — Normandiyalı cəngavər , Kral Vilhemin silahdaşı , anqlorman baronu. Hsiao Tabuyan | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3807 |
1098-ci il | Antioxiya knyazlığı Edessa qraflığı İnaloğulları bəyliyi III Böyük Mənuçöhr — Şirvanşahlar dövlətinin 19-cu hökmdarı. Huqo de Qranmesnil — Normandiyalı cəngavər , Kral Vilhemin silahdaşı , anqlorman baronu. Hsiao Tabuyan | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185267 |
109 (dəqiqləşdirmə) | E.ə. 109 — il 109 (ədəd) — ədəd 012 109 — Sorğu məlumat xidmətləri. 24 saat müddətində respublika abunəçilərinə, yaxın və uzaq ölkələrin vətəndaşlarına xidmət göstərən telefon nömrəsi. M109 (özüyeriyən artilleriya qurğusu) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155494 |
109 (ədəd) | Yüz doqquz — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz səkkizdən sonra, yüz ondan əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz doqquz ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda sadə ədəddir. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155014 |
10G-PON | 10G-PON (həmçinin XG-PON və ya G.987 kimi tanınır) — 2010-cu ildə məlumat bağlantıları üçün buraxılmış kompüter şəbəkəsi standartı. Mövcud qaranlıq lif üzərində 10 Gbit/s-yə qədər paylaşılan internetə çıxış sürətini çatdırmaq qabiliyyətinə malikdir. Bu ITU-T-nin GPON və ya giqabit qabiliyyətli PON-dan sonrakı nəsil standartıdır. Fiber-optik FTTx kimi tanınan şəbəkədə bir çox abunəçi tərəfindən paylaşılır ki, telekommunikasiya avadanlığının əksəriyyətini mərkəzləşdirir, tez-tez binaları telefon mübadiləsi ilə birləşdirən mis telefon xətlərini əvəz edir. Passiv optik şəbəkə (PON) arxitekturası giriş şəbəkələrində, bəzən də "Fibre-to-the-desk" üçün böyük optik lokal şəbəkələrdə performans tələblərini ödəmək üçün sərfəli üsula çevrilmişdir.Passiv optik şəbəkələr hər bir mərkəzi ötürücünü bir çox abunəçiyə birləşdirən splitterlərlə "Fibre-to-the-home" və ya "Fibre-to-the-premises" son mil üçün istifadə olunur. 10 Gbit/s paylaşılan tutum eyni PON-a qoşulmuş bütün istifadəçilər üçün aşağı axın sürəti yayımıdır və 2.5 Gbit/s yuxarı axın sürəti verilənlər çərçivələrinin bir-birinə müdaxiləsinin qarşısını almaq üçün multipleksləşdirmə üsullarından istifadə edir. İstifadəçilərin optik siqnalları tikinti məftillərində istifadə olunan siqnallara çevirən şəbəkə cihazı var. Bunlara məsələn, Ethernet və simli analoq adi köhnə telefon xidməti aiddir. XGS-PON 10 Gbit/s-yə qədər yuxarı və aşağı axın (simmetrik) sürətləri təmin edə bilən əlaqəli texnologiyadır. Bu ilk dəfə G.9807.1 olaraq 2016-cı ildə təsdiq edilmişdir. Genişzolaqlı xidmət təminatçıları Yaşayış yeri İtaliya — TIM Finlandiya — Smart Infra Niderland — DELTA Niderland — KPN Yaponiya — So-net Malayziya — Time Honkonq — PCCW-HKT Sinqapur — SingTel, M1 İsveçrə — Swisscom, Salt Fiber, Sunrise, Quickline Polşa — Inea Yeni Zelandiya — Chorus Serbiya — Orion Telekom Slovakiya — Antik Telecom İspaniya — Digi Spain Rumıniya — Digi Romania Şri-Lanka — SLT Birləşmiş Krallıq — toob, G.Network, Community Fibre Xorvatiya — Telemach ABŞ — AT&T ABŞ — Cox Communications ABŞ — Frontier Communications ABŞ — Sonic ABŞ — Glo Fiber ABŞ — Summit Broadband ABŞ — Ziply Fiber Kanada — Bell Kanada — Rogers İrlandiya — SIRO İspaniya — Orange Spain Sinqapur — M1 Fransa — Sfr Monako — Monaco Telecom Fransa — Netalis (France) Yeni Zelandiya — Chorus Serbiya — Orion Telekom Slovakiya — Antik Telecom Xorvatiya — Telemach Filippin — Converge ICT Birləşmiş Krallıq — Zzoomm Həmçinin bax Fiber-optik kommunikasiya Fiber to the x Bulud texnologiyaları Fiber-optik kommunikasiya Hibrid fiber koaksial Passiv optik şəbəkə Triple play Bulud texnologiyaları Biznes davamlılığının planlaşdırılması Dalğa uzunluğuna bölünən multipleksasiya Xarici keçidlər FTTH Council Europe - FTTH Business Guide Archived 2011-10-09 at the Wayback Machine (Updated 24 Aug 2011) FTTH Council Europe - FTTH Handbook, Fourth Edition (Updated 24 Aug 2011) ITU-T GPON Summary Benjamin Reboul, FTTH Council APAC, “A Global Overview of FTTH”, FTTH Council APAC Annual Conference, May 25 2010 (Retrieved 08 Nov 2010) Technologies and applications of Passive Optical Networks (PON)- Yukio Nakano A Chip Off the Old Block: System Requirements, Challenges, and Standards for Next-Generation PON | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=811597 |
10K Projects | 10K Projects adı altında fəaliyyət göstərən TenThousand Projects LLC — 2016-cı ildə ABŞ-də təsis edilmiş musiqi şirkəti. Trippie Redd Peach Tree Rascals Salem Ilese Ice Spice (10K Projects/Capitol) Internet Money Miles Gaines Kenzo Balla Zzz (Grade A Productions/10K Projects/Warner) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=835560 |
10 (dəqiqləşdirmə) | 10 (ədəd) — ədəd 10 — Bakı şəhərinin avtomobil seriya nömrəsi 10 dəqiqə poeziya (film, 1965) — film 10-lar (veriliş) — veriliş E.ə. 10 — il | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=146156 |
10 (say) | On — say sistemində ədədlərdən biridir. Doqquzdan sonra, on birdən əvvəl gəlir. Ən kiçik ikirəqəmli ədəddir. Ümumi məlumat İki əl barmaqlarının cəmi olan on sayı on iki sayının yaranmasına qədər çoxluq bildirmişdir. İstisna hallar nəzərə alınmazsa, on sayının mifoloji aləmlə elə bir dərin bağlılığı yoxdur. İstisna hallar deyəndə dünya tarixində "müqayisə edilməyəcək dərəcədə böyük və mütəşəkkil bir imperiya qurmuş" Göytürklərin nəsil artımı, şəcərəsi, boy düzümü ilə əlaqəsi olan on sayını nəzərdə tuturuq. Əslən hun soyundan gələn Göytürklərin var olmasında "Qurddantörəmə" mənşə mif-əfsanəsi önəmlilik təşkil edir. Bu mif-əfsanədən bəlli olur ki, Aşina ailəsindən artıb çoxalan Göytürklər Lin dövlətinin soyqırım hücumuna düçar olurlar. Lin ordusu Göytürklərin hamısını qırır. Əsgərlər yalnız on yaşlı bir Göytürk oğlanını öldürmürlər. Elə bu on yaşlı oğlanın nəslindən sonrakı sayı on olan Göytürk boyları yaranır. "Kitabi-Dədə Qorqud"da da on sayının işlənmə məqamı marağı çəkir. Burada yüz və üç yüz on saylarının deyilişi belədir. 10 rəqəmini romalılar əllərini yuxarı qaldırmaq və aşağı salmaqla göstərirlər X. Göründüyü kimi, yuvarlaq say vasitəsi tək on sayının mövqeyi danılmazdır və bu sayın da az-çox simvolik anlamı vardır. Riyaziyyatda On ədədi — mürəkkəb ədəd olmaqla yanaşı həm də cüt ədəddir. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=146098 |
10 (ədəd) | On — say sistemində ədədlərdən biridir. Doqquzdan sonra, on birdən əvvəl gəlir. Ən kiçik ikirəqəmli ədəddir. Ümumi məlumat İki əl barmaqlarının cəmi olan on sayı on iki sayının yaranmasına qədər çoxluq bildirmişdir. İstisna hallar nəzərə alınmazsa, on sayının mifoloji aləmlə elə bir dərin bağlılığı yoxdur. İstisna hallar deyəndə dünya tarixində "müqayisə edilməyəcək dərəcədə böyük və mütəşəkkil bir imperiya qurmuş" Göytürklərin nəsil artımı, şəcərəsi, boy düzümü ilə əlaqəsi olan on sayını nəzərdə tuturuq. Əslən hun soyundan gələn Göytürklərin var olmasında "Qurddantörəmə" mənşə mif-əfsanəsi önəmlilik təşkil edir. Bu mif-əfsanədən bəlli olur ki, Aşina ailəsindən artıb çoxalan Göytürklər Lin dövlətinin soyqırım hücumuna düçar olurlar. Lin ordusu Göytürklərin hamısını qırır. Əsgərlər yalnız on yaşlı bir Göytürk oğlanını öldürmürlər. Elə bu on yaşlı oğlanın nəslindən sonrakı sayı on olan Göytürk boyları yaranır. "Kitabi-Dədə Qorqud"da da on sayının işlənmə məqamı marağı çəkir. Burada yüz və üç yüz on saylarının deyilişi belədir. 10 rəqəmini romalılar əllərini yuxarı qaldırmaq və aşağı salmaqla göstərirlər X. Göründüyü kimi, yuvarlaq say vasitəsi tək on sayının mövqeyi danılmazdır və bu sayın da az-çox simvolik anlamı vardır. Riyaziyyatda On ədədi — mürəkkəb ədəd olmaqla yanaşı həm də cüt ədəddir. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=142983 |
10 Noyabr Atatürkün anım günü ve Atatürk həftəsi | 10 Noyabr Atatürkün anım günü və Atatürk həftəsi — 10 noyabr 1938-ci ildə saat 09:05-də həyatını itirən, Türkiyə qurucusu və ilk prezidenti Mustafa Kamal Atatürk xatirəsinə hər il tutulan milli yasdır. 10 noyabr gününü əhatə edən Atatürk Həftəsi isə Atatürkün yurd daxilində anıldığı, qanun və inqilablarının izah edildiyi, radio və televiziyada danışıqlarının öz səsindən nümayiş olunduğu, Atatürklə əlaqədar filmlərin göstərildiyi; Noyabrın 10–16-dək davam edən həftə adlanır. 10 noyabr günləri saat 09: 05-də fit səsləriylə birlikdə Türkiyə daxilində 2 dəqiqə sükutla Atatürk xatirəsinə hörmət duruşuna keçilir. Ardından Türkiyə Böyük Millət Məclisi binası önündəki bayraqlar xaric, Türkiyədəki bütün rəsmi binalarda və ölkənin xarici nümayəndəlikləri bayraqları, yas göstəricisi olaraq yarıya endirilər. Anıtqəbirdəki bayraqlar digər günlərdə heç bir səbəbə görə yarıya endirilmir. Bayraq daimi qaldırılmadığı yerdə bayraq əvvəlcə göndərən tərəfə çəkilir; sonra iki dəfə azalır. Rəsmi mərasimlər Anıtqəbirdə təşkil edilən mərasimlər Paytaxt Ankaradakı mərasimlər prezidenti, prezidenti müavini, Məclis Başçısı, Məclisdə qrupu olan siyasi partiyaların ümumi başçıları, Baş qərargah Başçısı, qüvvət komandirləri və digər dövlət nümayəndələrinin iştirakı ilə Anıtkqəbirdə həyata keçirilir. Mərasim Aslan Yolunda gəzinti ilə başlayır. Yürüşdən sonra Prezident Atatürkün məqbərəsinə çələng qoyur. 09:05-də dövlət adamları iki dəqiqə sükut içində dayanır və İstiqlal Himnini oxuyur. Mərasimdən sonra Anitqıbir Xüsusi Kitabına imza atılır. Dolmabahçe Sarayında təşkil edilən mərasimlər İstanbulda rəsmi və hərbi adamlar və qeyri-hökumət təşkilatları, tələbələr və insanlar Atatürkün anım mərasiminə qatıldı, Atatürkün ölümünün bir ili İstanbulda, Beşiktaş Dolmabahce Sarayında olan 'Yox. Mərasimin Taksim Meydanındakı Respublika Anıtında edildiyi illərdə də, ictimaiyyətin iştirakı ilə Dolmabahçe Sarayında Atatürkün xatirəsinə bir mərasim təşkil edildi. Bir sirenin müşayiəti ilə iki dəqiqəlik sükutdan sonra İstiqlal Marşı oxunur. Mərasimdən sonra Saray ziyarətçilərin üzünə açılır. Məktəblərdə bayraq mərasimləri Məktəblərdə bayraq mərasimləri bayrağı yarıda kəsəcək şagirddən başlayır və bayraqın sağında və solunda dayanan digər iki şagird "hazır ol" yazısında bayrağını salamlayırlar. 09:05-də məşəllər siren və ya boru ilə yandırılır və iştirakçılar iki dəqiqə dayanırlar. 10 Noyabr istisna olmaqla, bu müddət bir dəqiqədir. Sükut duruşundan sonra daşınma üzərinə qaldırılan bayraq Dövlət Himni ilə yavaş-yavaş yarıya endirilir. Bayraq mərasimi himnin sonu və cavabdeh müəllimin əmri ilə başa çatır. Mərasim zamanı iki tələbə, bir qadın və bir kişi Atatürk büstünün sağ və sol tərəflərində ayıq-sayıq saxlanılır. Mərasim kurs gününün sonunda yenidən keçiriləcəyi təqdirdə bayraq yenidən qaldırılmayacaqdır. Yeni mərasim mobil motosikl ilə bayraq ilə keçirilir. Bayraq gün batanda vəzifəli şəxs tərəfindən mərasim olmadan təpəyə qaldırılır. Yerli idarələr tərəfindən təşkil edilən mərasimlər Bir çox vilayət və kənddə qubernatorluq tərəfindən təşkil edilən Atatürkü anma mərasimləri çərçivəsində, dövlət işçiləri və yerli xalqın iştirakı Atatürk abidəsinə çələng buraxılar. 09:05-də siqnal iki dəqiqə səslənəcəkdir. Bayraqlar daha sonra Dövlət Himni ilə yarıya endirildi. Mərasimdən sonra günün məna və əhəmiyyətinə uyğun olaraq bölgədəki məktəb və ya mədəniyyət mərkəzləri kimi yerlərdə tez-tez çıxışlar edilir, sərgi açılışı, oratoriya, şeir və musiqi konsertləri təşkil olunur. Digər rəsmi mərasimlər Bir çox iri dövlət qurumları və universitetləri də öz anma mərasimlərini təşkil edirlər. Qurum işçilərinin qatıldığı bu mərasimlərdə Atatürkün büstünə çələng qoyulur; iki dəqiqəlik sükut və Bayraqları müşayiət edən İstiqlal Marşı ikiqat endirilir. Mərasimin ardından günün mənasını və əhəmiyyətini vurğulayan çıxışlar və təqdimatlar edilir; sərgilər və konsertlər təşkil edilir. İctimai iştirak Siqnalların hər il 10 noyabr saat 09:05-də səslənməsi ilə, ölkə daxilində bir çox insan, o zaman mərasimdə olmasa da, bir anlıq susur. Yol hərəkətində olan insanlar bu an maşınlarından düşürlər, bir səssizlik durumunda olurlar və ya siqnal səsləndirirlər və siqnal müşayiət edirlər. Dövlət qurumlarının təşkil etdiyi anma mərasimləri ilə yanaşı qeyri-hökumət təşkilatları da mərasimlər, nümayişlər və ya yürüşlər kimi fəaliyyətlər təşkil edir və ya rəsmi qurumların təşkil etdiyi tədbirlərdə iştirak edirlər. Dolmabahçe Sarayında Atatürkün həyatını itirdiyi otaqda təşkil edilən anma mərasimində iştirak etmək istəyənlər uzun növbələr təşkil edirlər. Ayrıca Türkiyənin bir çox yerindən yüz minlərlə insan, hər il Atatürkü məzarı başında xatırlamaq üçün Anitkabirin ziyarət edir. Türkiyə Baş Qərargahının açıqladığı məlumatlara görə, 2013-cü ildə Atatürkün ölümünün 75-ci ildönümündə bu say 1 milyon 89 min 615-ə çatdı. 2014-cü ildə ziyarətçilərin sayının 850 min ətrafında olduğu təxmin edilir. Həmçinin bax Mustafa Kamal Atatürkün xatirəsi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=608184 |
10 Noyabr Atatürkün anım günü və Atatürk həftəsi | 10 Noyabr Atatürkün anım günü və Atatürk həftəsi — 10 noyabr 1938-ci ildə saat 09:05-də həyatını itirən, Türkiyə qurucusu və ilk prezidenti Mustafa Kamal Atatürk xatirəsinə hər il tutulan milli yasdır. 10 noyabr gününü əhatə edən Atatürk Həftəsi isə Atatürkün yurd daxilində anıldığı, qanun və inqilablarının izah edildiyi, radio və televiziyada danışıqlarının öz səsindən nümayiş olunduğu, Atatürklə əlaqədar filmlərin göstərildiyi; Noyabrın 10–16-dək davam edən həftə adlanır. 10 noyabr günləri saat 09: 05-də fit səsləriylə birlikdə Türkiyə daxilində 2 dəqiqə sükutla Atatürk xatirəsinə hörmət duruşuna keçilir. Ardından Türkiyə Böyük Millət Məclisi binası önündəki bayraqlar xaric, Türkiyədəki bütün rəsmi binalarda və ölkənin xarici nümayəndəlikləri bayraqları, yas göstəricisi olaraq yarıya endirilər. Anıtqəbirdəki bayraqlar digər günlərdə heç bir səbəbə görə yarıya endirilmir. Bayraq daimi qaldırılmadığı yerdə bayraq əvvəlcə göndərən tərəfə çəkilir; sonra iki dəfə azalır. Rəsmi mərasimlər Anıtqəbirdə təşkil edilən mərasimlər Paytaxt Ankaradakı mərasimlər prezidenti, prezidenti müavini, Məclis Başçısı, Məclisdə qrupu olan siyasi partiyaların ümumi başçıları, Baş qərargah Başçısı, qüvvət komandirləri və digər dövlət nümayəndələrinin iştirakı ilə Anıtkqəbirdə həyata keçirilir. Mərasim Aslan Yolunda gəzinti ilə başlayır. Yürüşdən sonra Prezident Atatürkün məqbərəsinə çələng qoyur. 09:05-də dövlət adamları iki dəqiqə sükut içində dayanır və İstiqlal Himnini oxuyur. Mərasimdən sonra Anitqıbir Xüsusi Kitabına imza atılır. Dolmabahçe Sarayında təşkil edilən mərasimlər İstanbulda rəsmi və hərbi adamlar və qeyri-hökumət təşkilatları, tələbələr və insanlar Atatürkün anım mərasiminə qatıldı, Atatürkün ölümünün bir ili İstanbulda, Beşiktaş Dolmabahce Sarayında olan 'Yox. Mərasimin Taksim Meydanındakı Respublika Anıtında edildiyi illərdə də, ictimaiyyətin iştirakı ilə Dolmabahçe Sarayında Atatürkün xatirəsinə bir mərasim təşkil edildi. Bir sirenin müşayiəti ilə iki dəqiqəlik sükutdan sonra İstiqlal Marşı oxunur. Mərasimdən sonra Saray ziyarətçilərin üzünə açılır. Məktəblərdə bayraq mərasimləri Məktəblərdə bayraq mərasimləri bayrağı yarıda kəsəcək şagirddən başlayır və bayraqın sağında və solunda dayanan digər iki şagird "hazır ol" yazısında bayrağını salamlayırlar. 09:05-də məşəllər siren və ya boru ilə yandırılır və iştirakçılar iki dəqiqə dayanırlar. 10 Noyabr istisna olmaqla, bu müddət bir dəqiqədir. Sükut duruşundan sonra daşınma üzərinə qaldırılan bayraq Dövlət Himni ilə yavaş-yavaş yarıya endirilir. Bayraq mərasimi himnin sonu və cavabdeh müəllimin əmri ilə başa çatır. Mərasim zamanı iki tələbə, bir qadın və bir kişi Atatürk büstünün sağ və sol tərəflərində ayıq-sayıq saxlanılır. Mərasim kurs gününün sonunda yenidən keçiriləcəyi təqdirdə bayraq yenidən qaldırılmayacaqdır. Yeni mərasim mobil motosikl ilə bayraq ilə keçirilir. Bayraq gün batanda vəzifəli şəxs tərəfindən mərasim olmadan təpəyə qaldırılır. Yerli idarələr tərəfindən təşkil edilən mərasimlər Bir çox vilayət və kənddə qubernatorluq tərəfindən təşkil edilən Atatürkü anma mərasimləri çərçivəsində, dövlət işçiləri və yerli xalqın iştirakı Atatürk abidəsinə çələng buraxılar. 09:05-də siqnal iki dəqiqə səslənəcəkdir. Bayraqlar daha sonra Dövlət Himni ilə yarıya endirildi. Mərasimdən sonra günün məna və əhəmiyyətinə uyğun olaraq bölgədəki məktəb və ya mədəniyyət mərkəzləri kimi yerlərdə tez-tez çıxışlar edilir, sərgi açılışı, oratoriya, şeir və musiqi konsertləri təşkil olunur. Digər rəsmi mərasimlər Bir çox iri dövlət qurumları və universitetləri də öz anma mərasimlərini təşkil edirlər. Qurum işçilərinin qatıldığı bu mərasimlərdə Atatürkün büstünə çələng qoyulur; iki dəqiqəlik sükut və Bayraqları müşayiət edən İstiqlal Marşı ikiqat endirilir. Mərasimin ardından günün mənasını və əhəmiyyətini vurğulayan çıxışlar və təqdimatlar edilir; sərgilər və konsertlər təşkil edilir. İctimai iştirak Siqnalların hər il 10 noyabr saat 09:05-də səslənməsi ilə, ölkə daxilində bir çox insan, o zaman mərasimdə olmasa da, bir anlıq susur. Yol hərəkətində olan insanlar bu an maşınlarından düşürlər, bir səssizlik durumunda olurlar və ya siqnal səsləndirirlər və siqnal müşayiət edirlər. Dövlət qurumlarının təşkil etdiyi anma mərasimləri ilə yanaşı qeyri-hökumət təşkilatları da mərasimlər, nümayişlər və ya yürüşlər kimi fəaliyyətlər təşkil edir və ya rəsmi qurumların təşkil etdiyi tədbirlərdə iştirak edirlər. Dolmabahçe Sarayında Atatürkün həyatını itirdiyi otaqda təşkil edilən anma mərasimində iştirak etmək istəyənlər uzun növbələr təşkil edirlər. Ayrıca Türkiyənin bir çox yerindən yüz minlərlə insan, hər il Atatürkü məzarı başında xatırlamaq üçün Anitkabirin ziyarət edir. Türkiyə Baş Qərargahının açıqladığı məlumatlara görə, 2013-cü ildə Atatürkün ölümünün 75-ci ildönümündə bu say 1 milyon 89 min 615-ə çatdı. 2014-cü ildə ziyarətçilərin sayının 850 min ətrafında olduğu təxmin edilir. Həmçinin bax Mustafa Kamal Atatürkün xatirəsi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=608157 |
10 aprel | 10 aprel — Qriqorian təqvimində ilin 100-cü günü. (uzun ildə 101-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 265 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 mart tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1815 — Tambora vulkanı iyulun 15-dək davam edən üç aylıq püskürməyə başlayıb. Püskürmə nəticəsində 71.000 nəfər həlak olmuşdur. 1970 — Pol Makkartni şəxsi və peşəkar səbəblərə görə The Beatles-dan ayrıldığını elan edib. 1994 — Nigeriya milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb. 2010 — Polşa Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus Tu-154M təyyarəsi Rusiyanın Smolensk yaxınlığında qəzaya uğramışdır. 2020 — Yəməndə ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb. Azərbaycana aid hadisələr 1922 — Suraxanı neft mədənlərində yanğın baş vermişdir. 2009 — İsrafil Aşurlı Şimal qütbünə çatan ilk azərbaycanlı olmuşdur. 2010 — Milli Məclisin qəbul etdiyi qərarla Dəvəçi şəhərinin adı Şabran olub. 1600-cü ildən əvvəl 1018 — Nizamülmülk, Fars alimi və siyasətçisi 1512 — V Ceyms, Şotlandiya kralı 1583 — Hüqo Qrotsi, Niderland filosofu 1826 — Mustafa Cəlaləddin Paşa, Polyak əsilli Osmanlı paşası 1847 — Cozef Pulitser, macar əsilli publisist 1868 — Corc Arliss, İngiltərə aktyoru 1885 — Hovard Baskervil, ABŞ missioneri 1906 — Bəsti Bağırova, Azərbaycan pambıqçısı 1923 — Salam Qədirzadə, Azərbaycan yazıçısı 1932 — Ömər Şərif, Misir aktyoru 1937 — Bella Axmadulina, Rusiya şairəsi 1938 — Tofiq Qasımov, Azərbaycan dövlət xadimi 1939 — Teymur Mustafayev, Azərbaycan xanəndəsi 1942 — Hayidə, İran müğənnisi 1946 — Yelmar Edilov, Azərbaycan hərbçisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1948 — İsgəndər Həmidov, Azərbaycan dövlət xadimi 1952 — Stiven Siqal, ABŞ aktyoru 1956 — Xanım İsmayılqızı, Azərbaycan şairəsi 1973 — Roberto Karlos, Braziliya futbolçusu və baş məşqçisi 1975 — David Harbor, Amerika aktyoru 1979 — Pavlos Fissas, Yunanıstan repçisi 1980 — Çarli Hannem, Böyük Britaniya aktyoru 1600-cü ildən əvvəl 1533 — I Fridrix, Danimarka və Norveç kralı 1919 — Emiliano Zapata, Meksika inqilabçısı 1922 — Qasım İsmayılov, Azərbaycan siyasi xadimi 1931 — Cübran Xəlil Cübran, Livan filosofu və şairi 1950 — Fevzi Çaxmaq, Türkiyə siyasətçisi 1954 — Ogüst Lümyer, Fransa mühəndisi 1966 — İvlin Vo, İngiltərə yazıçısı 1969 — Harli Örl, ABŞ avtomobil dizayneri 1979 — Nino Rota, İtaliya bəstəkarı 1992 — Valeh Müslümov, Azərbaycan hərbçisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 2008 — Ramiz Mustafayev, Azərbaycan bəstəkarı 2010 — Lex Kaçinski, Polşa prezidenti 2014 — Syu Taunsend, İngiltərə yazıçısı Bayramlar və xüsusi günlər Azərbaycanda İnşaatçılar Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=1958 |
10 avqust | 10 avqust — Qriqorian təqvimində ilin 222-ci günü. (uzun ildə 223-cü) Bu tarixdə ilin sonuna 143 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 iyul tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1821 — Missuri ABŞ-nin 24-cü ştatı olub. 1910 — Antanta Dövlətləri və Osmanlı imperiyası arasında Sevr müqaviləsi imzalanmışdır. Azərbaycana aid hadisələr 1990 — Gəncədən 20 km uzaqlıqda Tbilisi-Ağdam marşrut avtobusu partladılmışdır. 2012 — Londonda keçən 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında boksçular Məhəmmədrəsul Məcidov və Teymur Məmmədov bürünc medal qazanıb. 1600-cü ildən əvvəl 1449 — Savoyyalı Bona, Milan hersoqinası 1520 — Valualı Medlin, Şotlandiya kraliçası 1845 — Abay Kunanbayev, Qazaxıstan şairi 1865 — Aleksandr Qlazunov, Rusiya bəstəkarı 1896 — Milena Yesenka, Çexiya jurnalisti 1910 — İsmayıl Əfəndiyev, Azərbaycan aktyoru 1912 — Jorje Amadu, Braziliya yazıçısı 1928 — Eddi Fişer, ABŞ müğənnisi 1935 — Giya Kançeli, Gürcüstan bəstəkarı 1949 — Qəndab Quliyeva, Azərbaycan xanəndəsi Antonio Banderas, İspaniya aktyoru Mamuka Kikaleyşvili, Gürcüstan aktyoru və kinorejissoru Emin Ağayev, Azərbaycan futbolçusu və baş məşqçisi Xavyer Zanetti, Argentina futbolçusu 1975 — İlhan Mansız, Türkiyə futbolçusu 1992 — Mirhüseyn Seyidov, Azərbaycan futbolçusu 1995 — Elşən Əlizadə, Azərbaycan əsgəri 1997 — Cavid Cabarzadə, Azərbaycan əsgəri 1600-cü ildən əvvəl 847 — Vasiq, Abbasi xəlifəsi 1284 — Əhməd Təkudar xan, Elxani hökmdarı 1759 — VI Ferdinand, İspaniya kralı 1834 — Kəlbəli xan Xoyski, Rusiya general-mayoru 1876 — Edvard Vilyam Leyn, Böyük Britaniya şərqşünası 1896 — Otto Liliental, Almaniya mühəndisi 1900 — Əhməd Cavad Paşa, Osmanlı sədrəzəmi 1945 — Robert Qoddard, ABŞ mühəndisi və fiziki 1961 — Cəfər Xəndan, Azərbaycan şairi 1968 — Qabriel Ano, Fransa futbolçusu və jurnalisti 1980 — Yəhya xan, Pakistan prezidenti 2001 — Stanislav Rostotski, Rusiya kinorejissoru 2019 — Cefri Epşteyn, ABŞ maliyyətçisi və cinayətkarı Bayramlar və xüsusi günlər Ekvador — Kitonun Müstəqillik Bəyannaməsi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2644 |
10 dekabr | 10 dekabr — Qriqorian təqvimində ilin 344-cü günü. (uzun ildə 345-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 21 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 27 noyabr tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1817 — Missisipi ABŞ-nin 20-ci ştatı olub. 1901 — İlk "Nobel" mükafatı mərasimi Alfred Nobelin ölümünün beşinci ildönümündə Stokholmda keçirilib. 1948 — İnsan Hüquqları Konvensiyası Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən imzalanıb. 2017 — İraq Şam İslam Dövləti İraqda məğlub olub. Azərbaycana aid hadisələr 2002 — Bakıda Nizami metrostansiyasının açılışı olmuşdur. 2020 — İkinci Qarabağ Müharibəsində Azərbaycanın qələbəsi şərəfinə Bakıda hərbi parad keçirilmişdir. 1600-cü ildən əvvəl 1815 — Ada Lavleys, İngiltərə riyaziyyatçısı 1830 — Emili Dikinson, ABŞ şairi 1883 — Andrey Vışinski, Sovet dövlət xadimi 1891 — Nelli Zaks, İsveç və Almaniya şairəsi 1893 — Baba bəy Qəbulzadə, Azərbaycan deputatı 1901 — Karandaş, Sovet klounu 1916 — Firuzə Bədirbəyli, Azərbaycan aktrisası 1918 — Gülxar Həsənova, Azərbaycan opera müğənnisi 1924 — Nəbi Xəzri, Azərbaycan şairi 1947 — Rəsul Quliyev, Azərbaycan deputatı 1957 — Maykl Klark Dunkan, ABŞ aktyoru 1962 — Rahat Əliyev, Qazaxıstan diplomatı 1963 — Zurab Jvaniya, Gürcüstan baş naziri 1967 — Elçin Nəbiyev, Azərbaycan polkovniki 1971 — Şahid Hüseynov, 1-ci Qarabağ müharibəsi şəhidi 1974 — Ramiz Cəfərov, Azərbaycan polkovnik-leytenantı, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı 1986 — Azər Süleymanlı, Azərbaycan televiziya aparıcısı 1987 — Qonsalo Hiquain, Argentina futbolçusu 1600-cü ildən əvvəl 1889 — Lüdviq Ansenqruber, Avstriya dramaturqu 1896 — Alfred Nobel, İsveç ixtiraçısı 1926 — Nikola Paşiç, Serbiya və Yuqoslaviya baş naziri 1928 — Çarlz Renni Makintoş, Şotlandiya memarı 1936 — Luici Pirandello, İtaliya dramaturqu 1941 — Filipp Maxaradze, Gürcüstan inqilabçısı 1972 — Müxlis Cənizadə, Azərbaycan aktyoru 1992 — Həsənqulu Qasımov, Azərbaycan hərbçisi 1997 — Anatoli Banişevski, Azərbaycan futbolçusu və baş məşqçisi 2006 — Auqusto Pinoçet, Çili prezidenti 2012 — Yacuddin Əhməd, Banqladeş prezidenti Natali Harrovell, İngiltərə reqbiçisi Yuri Lujkov, Rusiya siyasətçisi Bayramlar və xüsusi günlər Birləşmiş Millətlər Təşkilatı — İnsan Hüquqları Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4875 |
10 fevral | 10 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 41-ci günü. Bu tarixdə ilin sonuna 324 gün (uzun ildə 325 gün) qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 yanvar tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1258 — Monqol işğalları: Monqollar Bağdadı işğal edirlər və İslamın qızıl çağına son qoyublar. 1502 — Vasko da Qama Portuqaliyanın Lissabon şəhərindən Hindistana ikinci səyahəti üçün yola düşüb. 1946 — Argentina milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb. 1962 — Soyuq müharibə: Əsir götürülmüş ABŞ U2 casus təyyarəsinin pilotu Qari Pauers əsir götürülən Sovet casusu Rudolf Abellə dəyişdirilib. 1996 — IBM superkompüteri Deep Blue ilk dəfə şahmatda Qarri Kasparovu məğlub edib. XX Qış Olimpiya Oyunları Turində keçirilib. Misir milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb. 2008 — Misir milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb. 2009 — Kosmosda Iridium 33 və Kosmos 2251 xəbərləşmə peykləri toqqaşıblar: Hər iki peyk məhv olmuşdur. 2013 — Nigeriya milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb. 2021 — Rio karnavalı ilk dəfə COVID-19 koronavirus pandemiyasına görə qeyd olunmayıb. Azərbaycana aid hadisələr 1828 — İranla Rusiya arasında Türkmənçay müqaviləsi imzalanmışdır. Azərbaycan və Meksika arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. Qarabağ müharibəsi: Malıbəyli və Quşçular qətliamı baş vermişdir. 1600-cü ildən əvvəl 1810 — Mikloş Barabaş, Macarıstan boyakarı 1869 — Cəlil Məmmədquluzadə, Azərbaycan yazıçısı Boris Pasternak, Rusiya şairi Fanya Kaplan, Ukrayna inqilabçısı Anri Alekan, Fransa kinooperatoru Boris Zeydman, Özbəkistan bəstəkarı 1910 — Jorj Pir, Belçika rahibi 1917 — Musine Kokalari, Albaniya yazıçısı 1926 — Denni Blançflauer, Şimali İrlandiya futbolçusu və baş məşqçisi 1929 — Cerri Qoldsmit, ABŞ bəstəkarı 1931 — Anatollu Qəniyev, Azərbaycan müğənnisi 1935 — Zori Balayan, Ermənistan yazıçısı 1939 — Yaqub Mahmudov, Azərbaycan tarixçisi 1947 — Suğra Bağırzadə, Azərbaycan aktrisası 1950 — Mark Spitz, ABŞ üzgüçüsü 1957 — Oya Aydoğan, Türkiyə aktrisası 1963 — Qənimət Zahid, Azərbaycan jurnalisti 1967 — Vins Qilliqan, ABŞ rejissoru 1971 — Lorena Roxas, Meksika aktrisası 1974 — Faiq Qasımov, Azərbaycan polkovnik-leytenantı, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı 1977 — Şahin Növrəsli, Azərbaycan caz pianoçusu 1984 — Zaza Paçulia, Gürcüstan basketbolçusu 1985 — Səlcuq İnan, Türkiyə futbolçusu 1989 — Vasif Məhərrəmov, Azərbaycan giziri 1990 — Əbu Bəkir İsmayılov, Azərbaycan baş leytenantı 1991 — Emma Roberts, ABŞ aktrisası 1993 — Mia Xalifa, ABŞ pornoaktrisası 1995 — Bağır Ələkbərov, Azərbaycan giziri 1998 — Elnur Şirinzadə, Azərbaycan əsgəri 2002 — Amid Salayev, Azərbaycan əsgəri 1600-cü ildən əvvəl 1307 — Teymur Olcaydu xan, Çin imperatoru və Monqol imperiyası xanı 1755 — Şarl Lui Monteskyö, Fransa vəkili və filosofu 1829 — XII Lev, Roma papası 1837 — Aleksandr Puşkin, Rusiya şairi 1918 — II Əbdülhəmid, Osmanlı sultanı 1938 — Qriqori Kaminski, Sovet dövlət xadimi 1939 — XI Piy, Roma papası 1958 — Aleksandr Klumberg, Estoniya yüngül atleti 1975 — Qoşqar Əhmədov, Azərbaycan riyaziyyatçısı 1980 — Aşıq Şəmşir, Azərbaycan aşığı Əşrəf Quliyev, Azərbaycan aktyoru Qorxmaz Eyvazov, Azərbaycan polis starşinası, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1995 — Nurəddin İbrahimov, Azərbaycan polisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 2005 — Artur Miller, ABŞ dramaturqu 2014 — Şirli Templ, ABŞ aktrisası Bayramlar və xüsusi günlər Eritreya — Fenkil Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2014 |
10 iyul | 10 iyul — Qriqorian təqvimində ilin 191-ci günü. (uzun ildə 192-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 174 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 27 iyun tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1890 — Vayominq ABŞ-nin 44-cü ştatı olub. 1960 — SSRİ milli futbol komandası UEFA Avropa Çempionatını qazanıb. 1991 — Boris Yeltsin ilk seçilmiş Rusiya prezidenti kimi vəzifəyə başlayıb. 2016 — Portuqaliya milli futbol komandası UEFA Avropa Çempionatını qazanıb. 2019 — Sonuncu Volkswagen Beetle Meksikanın Puebla şəhərində istehsal edilib. 5961 "Xüsusi buraxılış" avtomobilindən sonuncusu muzeydə sərgilənib. 2021 — Argentina milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb. Azərbaycana aid hadisələr 1992 — Azərbaycan və Kanada arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 1600-cü ildən əvvəl 1509 — Jan Kalvin, Fransa ilahiyyatçısı 1723 — Vilyam Bləkstoun, İngiltərə hüquqşünası 1792 — Corc Dallas, ABŞ dövlət xadimi 1830 — Kamil Pissarro, Fransa boyakarı 1856 — Nikola Tesla, Serbiya fiziki 1871 — Marsel Prust, Fransa yazıçısı 1890 — Çingiz İldırım, Azərbaycan inqilabçısı 1895 — Karl Orf, Almaniya bəstəkarı 1902 — Kurt Alder, Almaniya kimyaçısı 1909 — Niyazi Bədəlov, Azərbaycan kinorejissoru 1920 — Ouen Çemberlen, ABŞ fiziki 1925 — Mahathir Məhəmməd, Malayziya Baş naziri 1929 — Əhməd Tsalikov, Azərbaycan heykəltaraşı 1930 — Sabir Əhmədli, Azərbaycan nasiri 1943 — Artur Eş, ABŞ tennisçisi 1947 — İlya Oleynikov, Rusiya aktyoru 1949 — Mahir Cavadov, Azərbaycan siyasətçisi 1957 — Yuri Stoyanov, Rusiya aktyoru 1970 — Şikar Aslanov, Azərbaycan hərbçisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1977 — Çivetel Eciofor, İngiltərə aktyoru 1985 — Mario Qomes, Almaniya futbolçusu 1994 — Vüsal Ramazanov, Azərbaycan əsgəri 1998 — Anqus Klaud, ABŞ aktyoru 1600-cü ildən əvvəl 138 — Adrian, Roma imperatoru 1510 — Katerina Kornaro, Kipr kraliçası 1559 — II Henri, Fransa kralı 1561 — Rüstəm Paşa, Osmanlı sədrəzəmi 1584 — Oranlı Vilhelm, Oran şahzadəsi 1590 — II Karl, Avstriya hersoqu 1805 — Corc Stabbs, İngiltərə boyakarı 1884 — Pol Morfi, ABŞ şahmatçısı 1966 — Qafur Qulam, Özbəkistan şairi 1969 — Cəbrayıl Əzimov, Azərbaycan kino rəssamı 2006 — Şamil Basayev, Çeçenistan səhra komandiri 2008 — Bernar Kaye, Fransa fotojurnalisti 2015 — Ömər Şərif, Misir aktyoru Bayramlar və xüsusi günlər Baham adaları — Müstəqillik Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2614 |
10 iyun | 10 iyun — Qriqorian təqvimində ilin 161-ci günü. (uzun ildə 162-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 204 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 may tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1934 — İtaliya milli futbol komandası 1934 FİFA Dünya Kubokunu qazanıb. 1967 — Altı günlük müharibə bitmişdir: İsrail və Suriya atəşkəs barədə razılığa gəliblər. 1999 — NATO-nun Yuqoslaviyaya qarşı müharibəsi bitmişdir. 2012 — Taiti milli futbol komandası OFK Millətlər Kubokunu qazanıb. Azərbaycana aid hadisələr 2005 — "Neftçi" Azərbaycan Premyer Liqası çempionu olmuşdur. 1600-cü ildən əvvəl 940 — Əbü-l-Vəfa, İran astronomu və riyaziyyatçısı 1557 — Leandro Bassano, İtaliya boyakarı 1819 — Qüstav Kurbe, Fransa boyakarı 1865 — Frederik Kuk, ABŞ səyyahı 1880 — Andre Deren, Fransa boyakarı 1904 — Məmməd Arif, Azərbaycan ədəbiyyatşünası 1911 — Qreta Stivenson, Yeni Zelandiya botaniki 1913 — Tixon Xrennikov, Rusiya bəstəkarı 1915 — Sol Bellou, ABŞ yazıçısı 1922 — Cudi Qarlend, ABŞ aktrisası 1928 — Karl Dalhauz, Almaniya musiqişünası 1929 — Lüdmila Zıkina, Rusiya müğənnisi 1949 — Ozan Arif, Türkiyə aşığı 1959 — Karlo Ançelotti, İtaliya futbolçusu və baş məşqçisi 1960 — Nərgiz Cəlilova, Azərbaycan teleziya aparıcısı 1983 — MakSim, Rusiya müğənnisi 1989 — Aleksandra Stan, Rumıniya müğənnisi 1992 — Qurbani Əlizadə, Azərbaycan çavuşu 1993 — Yalçın Dadaşzadə, Azərbaycan giziri 1994 — Cavid Bayramlı, Azərbaycan kapitanı 2007 — Melani Qarsiya, İspaniya müğənnisi 1600-cü ildən əvvəl 323 — Makedoniyalı İsgəndər, Makedoniya çarı 754 — Səffah, Abbasi xəlifəsi 1190 — I Fridrix Barbarossa, Müqəddəs Roma imperatoru 1437 — Navarralı Janna, İngiltərə kraliçası 1580 — Luiş di Kamoeş, Portuqaliya şairi 1926 — Antonio Qaudi, İspaniya memarı 1981 — Həsən Tufan, Tatarıstan şairi 1983 — Səid Rüstəmov, Azərbaycan bəstəkarı 2000 — Hafiz Əsəd, Suriya prezidenti 2004 — Rey Çarlz, ABŞ müğənnisi Çingiz Aytmatov, Qırğızstan yazıçısı Həkim Qəni, Azərbaycan şairi 2011 — Aqşin Kazımzadə, Azərbaycan jurnalisti 2020 — Aqşin Babayev, Azərbaycan dramaturqu Bayramlar və xüsusi günlər İtaliya — Hərbi Donanma Günü Portuqaliya — Portuqaliya Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2094 |
10 lita | 10 Litva litası (lit. dešimt litų) — Litva milli valyutası əskinası. Əskinas bütün Litva əskinasları kimi (500 litalıq əskinas istisna olmaqla) 135×65 mm ölçüyə malikdir. Əskinasın üzərində "Lituanika"(ru) təyyarəsi və pilotları Daryus Steponas(ru) və Stasis Qirenas(ru) təsvir olunub. İlk dəfə 1922-ci ildə istifadə edilməyə başlayıb. 1941-ci ildə SSRİ-in Litvanı ilhaq etməsi ilə dövrəyyədən kənarlaşdırıldı və rublla əvəz olundu. 1992-ci ildə yenidən lita dövriyyəyə buraxıldı. Əskinas dörd dəfə müxtəlif seriyalarda dövriyyəyə buraxılmışdır (1993-cü ildə iki dəfə, 1997 və 2001-ci illərdə bir dəfə). 2007-ci ildən bəri on litalıq əskinas ən aşağı nominallı əskinasına çevrildi, çünki bir, iki və beş litalıq əskinaslar istifadədən çıxarıldı. Əskinas tünd göy rəng sxeminə malikdir və olçüsü 136 millimetr (5,4 düym) × 65 millimetr (2,5 düym)dir. Bütün Litva əskinaslarında olduğu kimi bu əskinasın da üz tərəfində məşhur şəxslər, arxa tərəfində isə məşhur məkanlar göstərilib. Əskinasın ön tərəfində iki litvalı pilot Steponas Daryus və Stasis Qirenas təsvir edilmişdir. Onlar "Lituanika"(ru) uçuşu ilə məşhurdurlar. 1933-cü ildə Nyu-yorkdan Kaunasa doğru 6411 kilometrlik uçuş həyata keçiriblər, lakin təyinat məntəqəsindən 650 kilometr aralıda qəzaya uğrayıb və həlak olublar. Əskinasın arxa tərəfində təyyarənin Atlantik okean üzərində uçuşu təsvir olunub. Əskinasın üz tərəfində sol hissədə böyük 10 rəqəmi və Lietuvos banko valdybos pirmininkas (Litva Bankının İdarə Heyətinin sədri) sözləri həkk olunub. Əskinasın digər üzündə sağ yuxarı küncə Litva gerbi təsvir olunmuşdur. Mühafizə elementləri Mühafizə elementlərinin siyahısı:Əskinaslar kəskin bucaq altında işığa tərəf əyildikdə portretlərin sağında 10 LTL yazısı görünür. Əskinas iti bucaq altında əyildikdə təhlükəsizlik ipində iki dəfə çap olunan 10 rəqəmi də nəzərə çarpır. 2007-ci il buraxılışının yeni 10 litası əskinaslarında mikroperforasiya edilmiş 10 rəqəmi yoxdur. Əskinas kağızı ultrabənövşəyi şüalar altında floresan etmir(parlamır). Su nişanı — Litvanın dövlət gerbi — əskinas gur işıq altında olduqda görünür. Təhlükəsizlik ipi ultrabənöşəyi şüalar altında göy-qurşağı rənglərinə boyanır. Təyyarənin təsvirində Lituanica və NR 688 E mikromətnləri yer alıb. Üz tərəfindəki 10 rəqəminin konturları ultrabənövşəyi işıq altında qəhvəyi və sarı rəngə boyanır. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=791901 |
10 manatlıq əsginas | 10 manatlıq əsginas — Azərbaycanda işlədilən milli əsginaslardan biri. Bu əsginas dövriyyəyə 4 dəfə (1992, 1993, 2005 və 2019-cu illərdə) buraxılmışdır. Son iki buraxılış hazırda tədavüldədir. 10 manatlıq əsginaslar ilk dəfə 1992-ci ilin avqust ayında Azərbaycan Milli Bankı tərəfindən dövriyyəyə buraxılmışdır. Belə ki, Azərbaycan manatının hazırlanmasına Ayaz Mütəllibovun prezidentliyi dövründə başlanılmış, Əbülfəz Elçibəyin prezidentliyi dövründə isə bu reallaşmışdır. İlk Azərbaycan manatı 15 avqust 1992-ci ildə dövriyyəyə buraxılmışdır ki, həmin əsginaslardan biri də 10 manatlıq əsginas idi. Bu əskinaslar Fransa Mərkəzi Bankı tərəfindən çap edilmişdir. 10 manatlıq əsginasın ilk eskizlərinin müəllifi azərbaycanlı xalçaçı-rəssam Eldar Mikayılzadədir. O, buna görə almalı olduğu qonorarı Dövlət Müdafiə Fonduna keçirmişdir. 1993-cü ildə Azərbaycan Milli Bankı tərəfindən bir qədər fərqli təsvirdə yeni 10 manatlıq əsginaslar dövriyyəyə buraxıldı. Amma ilk 10 manatlıq əsginaslar da dövriyyədə qaldı. Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən 7 fevral 2005-ci il tarixdə imzalanmış "Azərbaycan Respublikasında pul nişanlarının nominal dəyərinin və qiymətlər miqyasının dəyişdirilməsi (denominasiyası) haqqında" Fərmanla 1992-2001-ci illərdə dövriyyəyə buraxılmış əsginaslar - eyni zamanda 1992 və 1993-cü illərdə dövriyyəyə buraxılmış 10 manatlıq əsginaslar 2006-cı ildən başlayaraq dövriyyədən çıxarılmışdır, 2005-ci ildə yeni 10 manatlıq əsginaslar çap olunmuşdur. 28 dekabr 2005-ci ildə ölkə ictimaiyyətinə təqdim olunmuş yeni nəsil pul nişanları, həmçinin yeni 50 manatlıq əsginaslar 2006-cı il yanvarın 1-dən etibarən dövriyyəyə buraxılmışdır. 18 mart 2019-cu ildə Azərbaycan Mərkəzi Bankı tərəfindən 10 manatlıq pul nişanı yenilənərək yeni, daha təkmil mühafizə sistemləri ilə təchiz olunmuş formada yeni 10 manatlıq əsginaslar dövriyyəyə buraxılmışdır. Amma tədavüldə olan 10 manatlıq əsginaslar da dövriyyədə qalmışdır. Son əsginası əvvəlkindən fərqləndirən bir fakt da belədir ki, 2005 buraxılışının ön tərəfində "Azərbaycan Milli Bankı", 2019 buraxılışının ön tərəfində isə "Azərbaycan Mərkəzi Bankı" yazılmışdır. Hazırda dövriyyədə olan 10 manatlıq əsginaslar tarix mövzusuna həsr olunmuşdur. İlk 10 manatlıq əsginas sadə dizayna malik olmuş, ön tərəfində Qız qalası təsvir olunmuşdur. Əsginasların arxa tərəfi isə milli ornamentlərlə haşiyələnmiş və üzərində "Azərbaycan Milli Bankı" sözləri çap olunmuşdur. İkinci 10 manatlıq əsginas çap olunarkən həmin vaxt dövriyyədə olan 5, 50 və 100 manatlıq əsginaslarla uyğunlaşdırılmışdır. Onun ön tərəfinə Qız qalasının təsvirindən əlavə arxa fon təsvirləri də əlavə edilmişdir. Bu əsginasın arxa tərəfində isə əlavə olaraq nominalın adı sözlə verilmişdir. Ağ kağızda, əsas rəngi göy olmaqla 2005-ci ildə çap olunmuş əsginasların ön tərəfində Qədim Bakı, Şirvanşahlar sarayı, Qız qalası köhnə Qala divarlarının fonunda verilmişdir. Həmçinin Azərbaycan Mərkəzi Bankının sədri Elman Rüstəmovun imzası da ön tərəfdədir. Bu əsginasların arxa fonunda isə Azərbaycanın Avropaya inteqrasiyasının xəritələrlə təsviri, Azərbaycan xalçasının tipik naxışları çap edilmişdir. İlk iki 10 manatlıq əsginasların ölçüləri 125×63 mm idi. 2005-ci ildə dövriyyəyə buraxılmış 10 manatlıq əsginasların ölçüləri isə 134×70 mm-dir. Mühafizə elementləri Saxta əsginasların dövriyyəyə buraxılmasının qarşısını almaq üçün bu əsginasa bir çox təhlükəsizlik ünsürləri daxil edilmişdir. İlk 10 manatlıq əsginasda su nişanı - üç alov təsvir olunmuşdu. 2005-ci ildə çap olunmuş əsginasların üz tərəfində nominalın gizli rəqəmi, nominalın işıqda görünən rəqəmi və dizaynı (su nişanı), işıqda görünən "MANAT", möcüzəli rəqəm (yaşıldan tünd qırmızıya), relyefli nominal, holoqrafik nominal, arxa tərəfində isə metal sap, sol tərəfdə sehirli xətlər, ultrabənövşəyi işıqda görünən elementlər vardır. Həmçinin bax Azərbaycan manatı Xarici keçidlər cbar.az — Azərbaycan Mərkəzi Bankının rəsmi saytı Pul. preslib.az (az.) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=459471 |
10 mart | 10 mart — Qriqorian təqvimində ilin 71-ci günü. Bu tarixdə ilin sonuna 294 gün (uzun ildə 295 gün) qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 27 fevral tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1496 — Santo-Dominqo şəhərini təsis edəndən sonra Xristofor Kolumb komandanı qardaşına buraxaraq İspaniyaya yola düşüb. 1922 — Mahatma Qandi Hindistanda həbs edildi, fitnəyə görə mühakimə olundu və altı il həbs cəzasına məhkum edildi, lakin appendisit əməliyyatına görə təxminən iki ildən sonra sərbəst buraxıldı. 1977 — Astronomlar Uranın halqalarını kəşf ediblər. 2000 — Dotkom köpüyü NASDAQ Composite birja indeksində 5,048,62 səviyyəsinə çatıb. 2020 — Antiqua və Barbuda, Boliviya, Honduras, Konqo Demokratik Respublikası, Monqolustan və Yamaykada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb. Azərbaycana aid hadisələr 1735 — Gəncə yaxınlığında Nadir şah Əfşar və Rusiya arasında müqavilə imzalanıb. Rus qoşunları işğal olunmuş ərazilərdən çıxarılıb. 1920 — Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti general-leytenant Əliağa Şıxlinskinin və Fətəli Xan Xoyskinin təşəbbüsləri əsasında təsis edilmişdir. 2002 — "Azərreyl" CEV Kubokunu qazanıb. 2014 — Bakı bulvarında Şeytan çarxının açılış mərasimi keçirilib. 1600-cü ildən əvvəl 1452 — II Ferdinand, Araqon, Kastilya, Neapol və Siciliya kralı 1503 — I Ferdinand, Müqəddəs Roma imperatoru 1772 — Fridrix Şleqel, Almaniya şairi 1810 — Samuel Ferquson, İrlandiya şairi 1845 — III Aleksandr, Rusiya imperatoru 1894 — Mustafa Mərdanov, Azərbaycan aktyoru 1915 — Qəmər Almaszadə, Azərbaycan balerinası 1934 — Aleksandr Qlezer, Fransa yazıçısı 1936 — Yozef Blatter, İsveçrə futbol icraçısı 1938 — Kazım Ayvaz, Türkiyə güləşçisi Canəli Əkbərov, Azərbaycan xanəndəsi Çak Norris, ABŞ aktyoru 1942 — Novruzəli Məmmədov, Azərbaycan filoloqu 1945 — Rail Rzayev, Azərbaycan general-leytenantı 1957 — Üsamə bin Laden, Səudiyyə Ərəbistanı terrorçusu 1958 — Şeron Stoun, ABŞ aktrisası 1963 — Vüqar Mürsəlov, Azərbaycan polisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1981 — Samuel Eto'o, Kamerun futbolçusu 1982 — Şin Koyamada, Yaponiya aktyoru 1988 — İvan Rakitiç, Xorvatiya futbolçusu 1997 — Alim Yoldaşov, Azərbaycan əsgəri 1999 — Aqşin Qədirzadə, Azərbaycan hərbçisi 1600-cü ildən əvvəl 1861 — Taras Şevçenko, Ukrayna şairi 1878 — Mirzə Fətəli Axundov, Azərbaycan dramaturqu 1937 — Yevgeni Zamyatin, Rusiya yazıçısı 1940 — Mixail Bulqakov, Rusiya yazıçısı 1965 — Mehdi Hüseyn, Azərbaycan yazıçısı 1970 — Çimnaz Aslanova, Azərbaycan deputatı 1982 — Tacülmüluk, İran kraliçası 1985 — Konstantin Çernenko, Sovet rəhbəri 1997 — İmam Mustafayev, Azərbaycan dövlət xadimi 2000 — Nadir Qasımov, Azərbaycan boyakarı 2001 — Vladimir Voroşilov, Rusiya televiziya aparıcısı 2004 — Nəsibə Zeynalova, Azərbaycan aktrisası 2005 — Bruno Manser, İsveçrə ətraf mühit fəalı 2022 — Rüstəm İbrahimbəyov, Azərbaycan yazıçısı Bayramlar və xüsusi günlər Azərbaycan — Azərbaycan Milli Teatr Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2040 |
10 may | 10 may — Qriqorian təqvimində ilin 130-cu günü. (uzun ildə 131-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 235 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 27 aprel tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1291 — Şotlandiya zadəganları kral seçilənə qədər İngiltərə kralı I Eduardın səlahiyyətlərini tanıyıblar. 1534 — Jak Kartye Nyufaundlenda səfər edib. 1774 — XVI Lüdovik və Mariya Antuanetta Fransanın kralı və kraliçası olublar. 1824 — London Milli Qalereyası ictimaiyyətə açılıb. 1922 — ABŞ Kinqmen rifini ilhaq edib. 1940 — İkinci Dünya Müharibəsi: Almaniya bombardmanları səhvən Almaniyanın Frayburq şəhərini bombalayıblar. İkinci Dünya Müharibəsi: Londonda Böyük Britaniya İcmalar palatasına Lüftvaffe tərəfindən havadan zərbələr endirilmişdir. Rudolf Hess Böyük Britaniya və Nasist Almaniyası arasında sülh müqaviləsi bağlamaq üçün Şotlandiyaya paraşütlə enmişdir. 1962 — Marvel Comics "İnanılmaz Halk"-ın ilk nömrəsini nəşr edib. 1994 — Cənubi Afrika Respublikasının ilk qaradərili prezidenti olan Nelson Mandelanın andiçmə mərasimi keçirilib. 2005 — Vladimir Arutyunyanın atdığı əl qumbarası ABŞ prezidenti Corc Buş Gürcüstanın paytaxtı Tbilisidə camaat qarşısında çıxış edərkən ondan təxminən 20 metr aralıya düşərək, nasazlıqdan partlamayıb. Azərbaycana aid hadisələr 1796 — Rusiya imperiyası Dərbənd qalasını işğal etmişdir. 2012 — Bakıda Heydər Əliyev Mərkəzinin açılışı olmuşdur. 2014 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Azərbaycanı təmsil edən Dilarə Kazımova "Start a Fire" mahnısı ilə 22-ci yeri tutmuşdur. ARB TV Bakı şəhərində yayıma başlamışdır. 1600-cü ildən əvvəl 1661 — Cahandar Şah, Böyük Moğol imperatoru 1770 — Lui Davu, Fransa marşalı 1788 — Yekaterina Pavlovna, Vürtemberq kraliçası 1879 — Xosrov bəy Sultanov, Azərbaycan dövlət xadimi 1893 — Alfred Yodl, Almaniya general-polkovniki 1899 — Fred Aster, ABŞ aktyoru 1903 — Qafur Qulam, Özbəkistan şairi 1914 — Əliş Ləmbəranski, Azərbaycan dövlət xadimi 1923 — Heydər Əliyev, Azərbaycan prezidenti 1932 — Mişel Leblon, Fransa futbolçusu və baş məşqçisi 1937 — Musa Yaqub, Azərbaycan şairi 1956 — Vladislav Listyev, Rusiya jurnalisti 1961 — Fikrət Adıgözəlli, Azərbaycan jurnalisti və idman şərhçisi Bob Sinkler, Fransa DJ-i Dennis Berqkamp, Niderland futbolçusu Mahmud Qurbanov, Azərbaycan futbolçusu və baş məşqçisi Rüştü Rəcbər, Türkiyə futbolçusu 1600-cü ildən əvvəl 1482 — Paolo Toskanelli, İtaliya riyaziyyatçısı 1774 — XV Lüdovik, Fransa kralı 1849 — Hokusay, Yaponiya boyakarı 1889 — Mixail Saltıkov-Şedrin, Rusiya yazıçısı 1924 — Corc Kennan, ABŞ səyyahı 1928 — Tursunoy Saidazimova, Özbəkistan aktrisası 1952 — David Kakabadze, Gürcüstan boyakarı 1968 — Vasili Sokolovski, Sovet marşalı 1969 — Josef Vaçal, Çexiya yazıçısı 1977 — Coan Krauford, ABŞ aktrisası 1979 — İta Rina, Sloveniya aktrisası 1994 — Con Ueyn Geysi, ABŞ seriyalı qatili 1995 — Georgios Kandilis, Fransa və Yunanıstan memarı 2005 — Elçin Cəlilov, Azərbaycan müğənnisi Bayramlar və xüsusi günlər Qvatemala — Analar Günü Maldiv adaları — Uşaqlar Günü Meksika — Analar Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2066 |
10 noyabr | 10 noyabr — Qriqorian təqvimində ilin 314-cü günü. (uzun ildə 315-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 51 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 oktyabr tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl Azərbaycana aid hadisələr 2020 — İkinci Qarabağ müharibəsi: Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasında Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatı imzalanmışdır. 1600-cü ildən əvvəl 1483 — Martin Lüter, Almaniya keşişi və ilahiyyatçısı 1746 — XII Georgi, Kartli çarı 1759 — Fridrix Şiller, Almaniya şairi və filosofu 1888 — Andrey Tupolev, Sovet aviakonstruktoru 1919 — Mixail Kalaşnikov, Rusiya general-leytenantı və ixtiraçısı 1927 — Səbah, Livan müğənnisi və aktrisası 1928 — Ennio Morrikone, İtaliya bəstəkarı 1944 — Askar Akayev, Qırğızstan prezidenti 1949 — Mustafa Dənizli, Türkiyə futbolçusu və baş məşqçisi 1960 — Nil Qeyman, İngiltərə yazıçısı 1963 — Tanju Çolak, Türkiyə futbolçusu 1973 — Patrik Berger, Çexiya futbolçusu və baş məşqçisi 1999 — Joao Feliks, Portuqaliya futbolçusu 1600-cü ildən əvvəl 1290 — Kalavun, Məmlük sultanı 1891 — Artür Rembo, Fransa şairi 1938 — Mustafa Kamal Atatürk, Türkiyənin Qurucusu, 1-ci Prezidenti və İtaliya-Osmanlı müharibəsinin Trablusqarp Cəbhəsində döyüşmüş əsgər və qazi 1972 — Hüseynağa Hacıbababəyov, Azərbaycan opera müğənnisi 1982 — Leonid Brejnev, Sovet dövlət rəhbəri 1984 — Mikayıl Rzaquluzadə, Azərbaycan yazıçısı 2009 — Robert Enke, Almaniya futbolçusu 2015 — Helmut Şmidt, Almaniya kansleri Ağacan Cəbrayılov, Azərbaycan əsgəri Elgin Abbaslı, Azərbaycan əsgəri Nahid Nəsirov, Azərbaycan əsgəri Rasim Abdullayev, Azərbaycan polkovnik-leytenantı Samir Hüseynov, Azərbaycan əsgəri Şamil Mirzəyev, Azərbaycan əsgəri Bayramlar və xüsusi günlər Panama — Müstəqillik Fəryadı Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4974 |
10 nöqtəli adalia parabüzəni | 10 nöqtəli adalia parabüzəni (lat. Adalia decimpunctata) — parəbüzənlər ailəsinin Coccinellinae yarımfəsiləsinə aid böcək növü. Bədən formaları yumru, qanadlarının üzəri sarımtıl və bir az da qırmızıya çalır. Üzərində simmetrik olaraq 10 ədəd eyni böyüklükdə qara nöqtələri var. Qoz və qovaq mənənəsi ilə qidalanırlar. Biologiyası Yüksək temperatur şəraitində yaşlı və sürfə formaları daha fəal olurlar. Bir qayda olaraq yumurtalarını qoz ağaclarının aşağı yerlərində olan yarpaqlarının alt tərəfinə, mənənə koloniyasının arasına qoyurlar. Qoz ağacının qurumuş hissəsində qabıq altında, Günəş düşən tərəfdə qışlayırlar. Qış sığınacaqlarına oktyabr ayının ikinci yarısından çəkilirlər. Aprel ayının ortalarından ağaclarda yayılmağa başlayırlar. Ordubad rayonunun Kələki və Şahbuz rayonunun Aşağı Buzqov kəndində rast gəlinib. Naxçıvan Muxtar Respublikasında yayılan yırtıcı cücülərin xeyirli fəaliyyəti və onların mühafizəsi. A.Mehdiyev, M.M.Seyidli Ümumi entomologiya I-II hissələr. Ağayev B.İ. Bakı 1979-1981 Naxçıvan MR-da yayılan parabüzənlər (Coleoptera, Coccine elidae) və onların bioloji mübarizədə istifadə imkanları. Mehdiyev A.M. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=491145 |
10 nöqtəli kalvia | 10 nöqtəli kalvia (lat. Calvia decimguttata L.) — Qidalandığı ağaclarda qabıq altında qışlayırlar. Biologiyası Mənənələrlə qidalanırlar. Qidalandığı ağaclarda qabıq altında qışlayırlar. Qanadüstlüyü tünd sarıdır, bəzilərində solğunlaşmış da olur. Qanadın hər tayında 5 ədəd solğun ağ ləkələr var. Bədənin son ucunda yerləşən ləkələr daha solğun olur, hətta bəzən tam görünməz də olur, hətta bəzən tam görünməz də olur. Lakin çiyin tərəf getdikcə ləkələr tündləşir. Baş hissə köndələn duruşlu olub, sarımtıldır. Bəzi fərdlərdə uzun tükcüklərlə örtülür. Aydın görünən qara, mürəkkəb, fasetli gözləri arasında alın iki gözlər həcmində enliləşib. Bığcığın buğumları təsbehvari olub, son buğum nisbətən iri və toppuzvaridir. Ayaqlarında iti caynaqları var. Böyüklüyü 5–6 mm-dir. Əsasən Qərbi Avropada, Asiyanın meşəlik hissələrində və Qafqazda yayılıblar. Azərbaycanda əsasən, Naxçıvan, Şəki-Zaqatala və Talış zonalarında yayılmışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikasında yayılan yırtıcı cücülərin xeyirli fəaliyyəti və onların mühafizəsi. A. Mehdiyev, M. M. Seyidli Ümumi entomologiya I–II hissələr. Ağayev B. İ. Bakı 1979–1981 Naxçıvan MR-da yayılan parabüzənlər (Coleoptera, Coccine elidae) və onların bioloji mübarizədə istifadə imkanları. Mehdiyev A. M. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=491152 |
10 oktyabr | 10 oktyabr — Qriqorian təqvimində ilin 283-cü günü. (uzun ildə 284-cü) Bu tarixdə ilin sonuna 82 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 27 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 680 — Kərbəla döyüşünü I Yezidin rəhbərliyi altında Əməvilər qazanıb. 1964 — XVIII Yay Olimpiya Oyunları Tokioda keçirilib. 1967 — Xarici Kosmos Müqaviləsi qüvvəyə minib. 1970 — Fici müstəqil olub. 2010 — Niderland Antil adaları ölkə kimi mövcudluğunu dayandırıb. Azərbaycana aid hadisələr 1994 — Azərbaycan və Küveyt arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 1995 — Azərbaycan və Niger arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 1997 — GUAM regional təşkilatı təsis edilib. 2020 — İkinci Qarabağ müharibəsi: Moskvada Azərbaycan və Ermənistan arasında birinci humanitar atəşkəs razılaşması imzalanıb. 1600-cü ildən əvvəl 1470 — I Səlim, Osmanlı sultanı 1486 — III Çarlz, Savoyya hersoqu 1567 — Ketrin Mişel, Savoyya hersoqinası 1684 — Antuan Vatto, Fransa boyakarı 1813 — Cüzeppe Verdi, İtaliya bəstəkarı 1830 — II İzabella, İspaniya kraliçası 1861 — Frityof Nansen, Norveç səyyahı 1871 — Nigar Şıxlinskaya, Azərbaycan şəfqət bacısı 1930 — Harold Pinter, İngiltərə dramaturqu Əjdər Ağayev, Azərbaycan şairi Şəkər Aslan, Azərbaycan şairi 1939 — Aida İmanquliyeva, Azərbaycan şərqşünası 1946 — Con Prayn, ABŞ müğənnisi 1963 — Hülya Avşar, Türkiyə aktrisası və müğənnisi 1984 — Pavel Durov, Rus əsilli iş adamı 1985 — Marina Diamandis, Uels müğənnisi 1987 — Ruslan Abışov, Azərbaycan futbolçusu 1990 — Valeh Bədəlov, Azərbaycan baş leytenantı, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı 1994 — Aqşin Ənvərli, Azərbaycan leytenantı 1995 — Sənan Ələsgərzadə, Azərbaycan çavuşu 1600-cü ildən əvvəl 19 — Germanik, Roma generalı Abbas ibn Əli, Haşimi döyüşçüsü Əli əl-Əkbər, Haşimi döyüşçüsü Hüseyn ibn Əli, Şiə imamı 1577 — Portuqaliyalı Mariya, Portuqaliya infantası 1934 — Takamura Koun, Yaponiya heykəltəraşı 1937 — Ömər Faiq Nemanzadə, Azərbaycan ədibi 1963 — Edit Piaf, Fransa müğənnisi 1985 — Orson Uells, ABŞ kinorejissoru 1988 — Xuan Puyol, İspaniya və Venesuela casusu 2015 — Nuriyyə Əhmədova, Azərbaycan aktrisası Elvin Kərimov, Azərbaycan kiçik çavuşu Əfqan Abdurahmanov, Azərbaycan polkovnik-leytenantı, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı Kamil Qasımov, Azərbaycan əsgəri Samir Ələkbərli, Azərbaycan əsgəri Toğrul Hacıyev, Azərbaycan əsgəri Bayramlar və xüsusi günlər Şri-Lanka — Silahlı Qüvvələr Günü Azərbaycan — Azərbaycan Respublikası yanğınsöndürənlərinin peşə bayramı günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=5009 |
10 qəpiklik sikkə | 10 qəpiklik sikkə — Azərbaycanda işlədilən qəpik sikkələrindən biri. 2006-cı ildən dövriyyədədir. Hazırda dövriyyədə olan 10 qəpiklik sikkələr Qarabağ mövzusuna həsr olunmuşdur. Dövriyyədə olan 10 qəpiklik sikkələr latunla örtülmüş qızılı rəngdədir. Yan tərəfləri individual üsulla hazırlanmışdır. Ölçüsi və çəkisi 2006-cı ildə dövriyyəyə buraxılmış 10 qəpiklik sikkələrin ölçüsi isə 22,25 mm, çəkisi isə 5,25 qramdır. Xarici keçidlər cbar.az — Azərbaycan Mərkəzi Bankının rəsmi saytı Pul. preslib.az (az.) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=459648 |
10 sentyabr | 10 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 253-cü günü. (uzun ildə 254-cü) Bu tarixdə ilin sonuna 112 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 avqust tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1846 — Elias Hou tikiş maşını üçün patent alıb. 1977 — İşgəncə və qətldə təqsirli bilinən Həmidə Candubi Fransada gilyotinlə edam edilən sonuncu şəxs olmuşdur. Azərbaycana aid hadisələr 2013 — Şəmkirdə Excelsior Hotel Shamkir hotelinin açılışı olub. 1600-cü ildən əvvəl 1487 — III Yuli, Roma papası 1659 — Henri Pursell, İngiltərə bəstəkarı 1822 — İbrahim bəy Aslanbəyov, Azərbaycan vitse-admiralı 1866 — Yeppe Okyer, Danimarkalı yazıçı 1887 — Covanni Qronki, İtaliya siyasətçisi və keçmiş prezidenti 1890 — Frans Verfel, Avstriya yazıçısı və dramaturqu 1892 — Artur Kompton, ABŞ alimi 1894 — Aleksandr Dovjenko, Ukrayna ssenaristi 1897 — Batay Jorj, Fransa filosofu 1899 — Volf Messinq, Sovet telepatı və səhnə hipnozçusu 1903 — Uiçiro Hatta, Yaponiya futbolçusu 1931 — Mobil Əhmədov, Azərbaycan aktyoru 1933 — Karl Lagerfeld, Almaniya modelyeri 1937 — Cared Daymond, ABŞ fizioloqu, bioloqu və yazıçısı 1943 — Rafiq Feyzullayev, Azərbaycan dövlət xadimi 1955 — Larisa Dolina, Rusiya müğənnisi 1960 — Kolin Fört, İngiltərə aktyoru Fərhad Hümbətov, Azərbaycan hərbçisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Qay Ritçi, İngiltərə kinorejissoru 1973 — Dəniz Yücəl, Almaniya və Türkiyə jurnalisti 1600-cü ildən əvvəl 1382 — I Böyük Lyudovik, Xorvatiya, Macarıstan və Polşa kralı 1669 — Henretta Mariya, İngiltərə, İrlandiya və Şotlandiya kraliçası 1749 — Emili dü Şatle, Fransa filosofu və riyaziyyatçısı 1862 — Karlos Antonio Lopes, Paraqvay prezidenti 1931 — Dmitri Yeqorov, Rusiya riyaziyyatçısı 1943 — Nəcəf Nərimanov, Azərbaycan baş leytenantı 1976 — Dalton Trambo, ABŞ ssenaristi 1979 — Stanislav Lyudkeviç, Ukrayna bəstəkarı 1983 — Feliks Blox, ABŞ və İsveçrə fiziki 2007 — Ramiz Əhmədov, Azərbaycan deputatı 2011 — Kliff Robertson, ABŞ aktyoru 2014 — Riçard Kil, ABŞ aktyoru 2015 — Altay Səidov, Azərbaycan teatr rəssamı Bayramlar və xüsusi günlər Beliz — Müqəddəs Georgi Key Günü Çin — Müəllim Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4952 |
10 sentyabr (siyasi qrup) | 10 Sentyabr (türk. 10 Eylül) — Türkiyədə kommunist qruplaşma. Qruplaşma 1988-ci ildə partiyanın Türkiyə Birləşmiş Kommunist Partiyasına (TBKP) birləşməsini bəyənməyən bir qrup Türkiyə Kommunist Partiyasının (TKP) yaraqlıları tərəfindən təsis edilmişdir. "10 Sentyabr" özünü TKP-nin siyasi irsinin əsl varisi hesab edirdi. Qruplaşma "10 Eylül" adlı bir jurnal nəşr etdirirdi.1996-cı ildə qruplaşma digərləri ilə birləşərək "Ürün"ü təsis etmişdir. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=826195 |
10 yanvar | 10 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 10-cu günü. Bu tarixdə ilin sonuna 355 gün (uzun ildə 356 gün) qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 dekabr tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl E.ə. 49 — Qay Yuli Sezar Rubikon çayını keçərək, Qədim Roma vətəndaş müharibəsini başlayıb. 1072 — Robert Qviskar Palermonu işğal edib. 1863 — Londonda Paddinqton və Farrinqton stansiyaları arasında dünyada ilk metro xətti istifadəyə verilmişdir. 1946 — Londonda 51 millətin nümayəndəsinin iştirakı ilə BMT-nin ilk Baş Assambleyasının açılışı olmuşdur. Azərbaycana aid hadisələr 1954 — Mingəçevir Su Elektrik Stansiyası işə salınıb. 1992 — Azərbaycan Beynəlxalq Bankı yaradılmışdır. 1997 — Space TV Müstəqil Televiziya və Radio Şirkəti yaradılmışdır. 2006 — İctimai Radio yaradılmışdır. 2008 — Bakı şəhərində Dənizkənarı Bulvar İdarəsi yaradılmışdır. 2014 — Azərbaycanda "Sənaye ili" elan olunub. 2017 — Azərbaycanda "İslam həmrəyliyi ili" elan olunub. 2018 — Azərbaycanda "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ili" elan olunub. 1600-cü ildən əvvəl 626 — Hüseyn ibn Əli, Şiə imamı 1769 — Mişel Ney, Fransa marşalı 1872 — Arçil Cordcadze, Gürcüstan siyasətçisi 1883 — Aleksey Tolstoy, Rusiya yazıçısı 1896 — Volter Blum, Almaniya pilotu 1913 — Şixəli Dadaşov, Azərbaycan neftçisi 1914 — Məhəmməd Kəngərli, Azərbaycan həkimi Ester Myaqi, Estoniya bəstəkarı Əlif Piriyev, Azərbaycan baş leytenantı, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı 1929 — Afad Qurbanov, Azərbaycan dilçisi 1932 — Elmira Abasova, Azərbaycan musiqişünası 1934 — Leonid Kravçuk, Ukrayna prezidenti 1948 — Afad Qurbanov, Azərbaycan dilçisi Cozef Kudelka, Çexiya fotoqrafı Elza İbrahimova, Azərbaycan bəstəkarı 1948 — Əli Nur, Azərbaycan aktyoru Corc Foreman, ABŞ boksçusu Linda Lavleys, ABŞ pornoaktrisası 1953 — Sevil Xəlilova, Azərbaycan aktrisası 1954 — Baba Vəziroğlu, Azərbaycan şairi 1956 — Sənan Ələskərov, Azərbaycan fotoqrafı 1958 — Muxtar Qasımov, Azərbaycan həkimi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1968 — Fəxrəddin Nəcəfov, Azərbaycan baş leytenantı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1600-cü ildən əvvəl 1794 — Georq Forster, Almaniya təbiətşünası 1862 — Samuel Kolt, ABŞ mühəndisi və ixtiraçısı 1904 — Jan-Leon Jerom, Fransa boyakarı 1917 — Viktor Madaras, Macarıstan boyakarı 1935 — Edvin Flek, Avstraliya yüngül atleti və tennisçisi 1959 — Şükrü Kaya, Türkiyə siyasətçisi 1951 — Sinkler Lüis, ABŞ yazıçısı 1961 — Deşil Hemmet, ABŞ yazıçısı 1971 — Koko Şanel, Fransa modelyeri Bora Kostiç, Serbiya futbolçusu Məşədibaba, Azərbaycan meyxanaçısı 2016 — Devid Boui, İngiltərə müğənnisi 2017 — Oddvar Barli, Norveç güləşçisi 2022 — Əbdürrəhman Vəzirov, Azərbaycan dövlət xadimi Bayramlar və xüsusi günlər Baham adaları — Əksəriyyətin Hökmranlıq Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=1989 |
10 №-li Qayıdış qəsəbəsi | 10 №-li Qayıdış qəsəbəsi — Füzuli rayonunun eyniadlı inzibati ərazi dairəsi tərkibində qəsəbə. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 sentyabr 2004-cü il tarixli, 727-IIQ saylı Qərarı ilə Füzuli rayon inzibati ərazi vahidi tərkibində faktik mövcud olan Haramı sahəsində yeni salınmış 10 №-li Qayıdış qəsəbəsi rayonun ərazi vahidləri siyahısına daxil edilmişdir. Mərkəzi 6 №-li Qayıdış qəsəbəsi olmaqla, 6 №-li Qayıdış, 7 №-li Qayıdış, 8 №-li Qayıdış, 9 №-li Qayıdış, 10 №-li Qayıdış və 11 №-li Qayıdış qəsəbələrindən ibarət İkinci Haramı qəsəbə inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 19 iyun 2009-cu il tarixli, 837-IIIQ saylı Qərarı ilə Füzuli rayonunun 10 №-li Qayıdış qəsəbəsi İkinci Haramı qəsəbə inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, bu qəsəbə mərkəz olmaqla, 10 №-li Qayıdış qəsəbə inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır. Qəsəbədə Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı evlərini tərk etmiş məcburi köçkünlər məskunlaşdırılıb. Qəsəbədə Uşaq bağçası fəaliyyət göstərir. Xarici keçidlər Füzuli rayon bələdiyyələrinin siyahısı Azərbaycan Respublikasının Füzuli rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu. Azərbaycan. — 2009. — 31 iyul. — S. 1. Azərbaycan Respublikasında bələdiyyələrin birləşməsi yolu ilə yeni bələdiyyələrin yaradılması haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu ""Bələdiyyələrin əraziləri və torpaqları haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa əlavə edilmiş "Azərbaycan Respublikasında bələdiyyələrin siyahısı"nda dəyişikliklər edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının 30 may 2014-cü il tarixli Qanunu" (az.). president.az. 2014-05-30. 2020-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-16. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=626172 |
11-nöqtəli semiadalia parabüzəni | 11-nöqtəli semiadalia parabüzəni (lat. Semiadalia undecimnotata Schneid.) — Semiadalia undecimnotata Schneid. çoxsaylı və universal qidalanma xüsusiyyətinə malikdir. Biologiyası Semiadalia undecimnotata Schneid. çoxsaylı və universal qidalanma xüsusiyyətinə malikdir. Zərərverici cücüləri: mənənələri, yastıcaları, tripsləri fitonomusları məhv edir, yüksək səsvermə qabiliyyətinə malikdir. Aprel ayının əvvəlindən tədricən qış sığınacağından qayıtmağa hazırlaşan semadeliya böcəyinin bir hissəsi elə həmin sığınacaqda cütləşməyə başlayır. Qış sığınacaqlarından toplanan fərdləri laboratoriya şəraitində yardıqda, onların cinsiyyət üzvlərinin ətrafında kifayət qədər ehtiyat maddə toplandığını müşahidə etmək olar. Məhz buna görədir ki, onlar hələ qış sığınacağında olarkən mayalanırlar. Sürfələri üçün qida olmadıqda yumurtaqoyma prosesi də başlamır. Yalnız aprelin sonu, mayın əvvəlində spesifik qida ilə qidalanmaq üçün ilkin olaraq yabanı bitkilərə, yoncalığa, ağaclara miqrasiya edərək tədricən yu8murta qoymağa başlayırlar. İlkin qoyulan yumurta topalarında onların sayı az olur (5–10 ədəd). Havalar isindikcə, mənənələrin çoxalması intensivləşdikcə, böcəyin qoyduğu yumurta topalarında yumurtaların sayı da artır (30–70-ə qədər). Bu çıxan sürfələrin bir yaş keçirməsi üçün kifayət etməlidir. Muxtar Respublikanın bütün təbii zonalarında, həm də müxtəlif ekoloji şəraitdə əksər biotop və biosenozlarda yayılıb. Naxçıvan ərazisindəki bu böcəklərin populyasiyası əsasən düzənlik zonalarda və ən çox su hövzələrinə yaxın yerlərdə daha çox yayılıblar. Naxçıvan Muxtar Respublikasında yayılan yırtıcı cücülərin xeyirli fəaliyyəti və onların mühafizəsi. A. Mehdiyev, M. M. Seyidli Ümumi entomologiya I–II hissələr. Ağayev B. İ. Bakı 1979–1981 | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=491154 |
11.22.63 (teleserial, 2016) | 11.22.63 — Stiven Kinqin eyniadlı romanı əsasında çəkilmiş səkkiz epizoddan ibarət elmi fantastika, triller miniserialı. Serialda zaman səyyahı, Con F. Kennediyə qarşı edilmiş sui-qəsdin qarşısını almağa çalışır. Serialın icraçı prodüserləri Cey Cey Abrams, King, Bricet Karpenter, Brayan Börk və baş rolda çəkilən Ceyms Frankodur. Serial ilk dəfə 15 fevral 2016-cı ildə Hulu-da yayımlandı və tənqidçilər tərəfindən müsbət qarşılandı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=767077 |
11/22/63 | 11/22/63 — Stiven Kinqin 2011-ci ildə nəşr edilmiş kitabıdır. Roman 2014-cü ildə Qanun nəşriyyatı tərəfindən Azərbaycan dilində nəşr olunub. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=751333 |
1108 | Marağada Rəvvadilər nəslindən olan Ağsunqurilər sülaləsinin hakimiyyətə (1108-1227) gəlməsi. Konstantin Bodin I Filipp (23 may 1052-29 iyul 1108) — 1059-1108-ci illərdə hakimiyyətdə olmuş Fransa kralı. Rağib Əl-İsfahani | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3817 |
1108-ci il | Marağada Rəvvadilər nəslindən olan Ağsunqurilər sülaləsinin hakimiyyətə (1108-1227) gəlməsi. Konstantin Bodin I Filipp (23 may 1052-29 iyul 1108) — 1059-1108-ci illərdə hakimiyyətdə olmuş Fransa kralı. Rağib Əl-İsfahani | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185279 |
110 (dəqiqləşdirmə) | 110 (ədəd) — ədəd 110 — Bərdə rayonunun 1 aprel 2013-cü ilə qədərki telefon kodu. (yeni kod: 20) E.ə. 110 — il | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155498 |
110 (ədəd) | Yüz on — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz doqquzdan sonra, yüz on birdən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz on ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=154211 |
1114 Maraş zəlzələsi | 1114 Maraş zəlzələsi — 1114-cü il noyabrın 29-da səhər saatlarında Maraşda baş vermiş böyük zəlzələdir . Maraş o dövrdə böyük bir xristian əhalisi olan mühüm bir şəhər idi. Dövrün mənbələrinə görə şəhər tamamilə yeraltı idi. Urfalı Mateos, şəhərdə yaşayanların heç birinin zəlzələdən sağ qalmadığını və Maraşda yaşayan 40 minə yaxın insanın öldüyünü qeyd edir. Süryani Mihail qeyd edir ki, Maraş şəhəri öz xalqının məzarıdır. Əzimi zəlzələdən əvvəl havanın qaraldığını, sonra qar yağdığını və hər tərəfin qarla örtüldüyünü qeyd edir. Zəlzələ Maraşdan başqa Elbistan, Sis, Misis, Keysun, Sümeysat ( Samsat ), Hısn-ı mansur ( Adıyaman ), Raban, Urfa, Antakya, Harran, Hələb, Azez, Esarib, Zerdana və Balisdə də dağıntılara səbəb olub. Zəlzələ Urfa şəhər divarının on üç qülləsinin və Harran şəhər divarının bir hissəsinin uçmasına səbəb olub. Sis şəhərində bir çox monastır və kənd xarabalığa çevrildi, on minlərlə insan öldü. Azez qalasını da dağıtdı və dörd yüz nəfərin ölümünə səbəb oldu. Villiam of Wall da qeyd edir ki, bu zəlzələ ən çox Kilikiya, İsauriya və Şimali Suriyanın sahil bölgələrinə ziyan vurub. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=786549 |
1117 | Gürcü şahzadəsi Demetre Şirvanşahların səlcuqlarla dostluq əlaqələrini bəhanə edərək Şirvana hücüm etdi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3826 |
1117-ci il | Gürcü şahzadəsi Demetre Şirvanşahların səlcuqlarla dostluq əlaqələrini bəhanə edərək Şirvana hücüm etdi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185288 |
1118 | İraq Səlcuq sultanlığı (1118-1194) yarandı. Sultan Səncərin Səcuq imperatoru (1118-1157) elan edilməsi barədə. Məhəmməd Təpər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3827 |
1118-ci il | İraq Səlcuq sultanlığı (1118-1194) yarandı. Sultan Səncərin Səcuq imperatoru (1118-1157) elan edilməsi barədə. Məhəmməd Təpər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185289 |
111 (dəqiqləşdirmə) | 111 (ədəd) — ədəd 111 — Oğuz rayonunun 1 aprel 2013-cü ilə qədərki telefon kodu. (yeni kod: 24) E.ə. 111 — il | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155499 |
111 (ədəd) | Yüz on bir — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz ondan sonra, yüz on ikidən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz on bir ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155072 |
1120 | Şirvanşahlar dövlətində III Məniçöhr (1120-1160) hakimiyyətə gəldi. Gürcü çarı IV Qurucu Davidin Şirvana hücum etməsi. I Əfridun – Şirvanşahlar dövlətinin on səkkizinci hökmdarı, Şirvanşah I Fəribürzün oğlu. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3829 |
1120-ci il | Şirvanşahlar dövlətində III Məniçöhr (1120-1160) hakimiyyətə gəldi. Gürcü çarı IV Qurucu Davidin Şirvana hücum etməsi. I Əfridun – Şirvanşahlar dövlətinin on səkkizinci hökmdarı, Şirvanşah I Fəribürzün oğlu. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185291 |
1121 | Didqori döyüşündə gürcülər, qıpçaq türkləri, alanlar və Qərbi Avropa səlibçilərinin birləşmiş qüvvələri Səlcuq qoşunlarına qalib gəldilər. Xaqani Şirvani | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3830 |
1121-ci il | Didqori döyüşündə gürcülər, qıpçaq türkləri, alanlar və Qərbi Avropa səlibçilərinin birləşmiş qüvvələri Səlcuq qoşunlarına qalib gəldilər. Xaqani Şirvani | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185292 |
1123 | İraq Səlcuq hökmdarı Sultan Mahmud Şirvana hücüm etdi. Gürcü hökmdarı IV Qurucu David Şirvana hücum etdi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3832 |
1123-cü il | İraq Səlcuq hökmdarı Sultan Mahmud Şirvana hücüm etdi. Gürcü hökmdarı IV Qurucu David Şirvana hücum etdi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185294 |
1125 | Gürcü hökmdarı IV Qurucu Davidin ölümü ilə əlaqədar gürcü qoşunları Şirvanı tərk etdilər. Qaraxitaylar dövləti Şatilyonlu Reynald İmadəddin İsfahani IV Qurucu David. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3834 |
1125-ci il | Gürcü hökmdarı IV Qurucu Davidin ölümü ilə əlaqədar gürcü qoşunları Şirvanı tərk etdilər. Qaraxitaylar dövləti Şatilyonlu Reynald İmadəddin İsfahani IV Qurucu David. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185296 |
112 (ədəd) | Yüz on iki — say sistemində ədədlardan biridir. Yüz on birdən sonra, yüz on üçdən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz on iki ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155074 |
113 | Roma imperatoru Trayanın Parfiya əleyhinə İberiya və Kolxida hökmdarları ilə ittifaq bağlaması. Roma ilə Parfiya arasında müharibənin (113-117) başlanması. Roma ordusunun Ermənistana hücum etməsi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2824 |
113-cü il | Roma imperatoru Trayanın Parfiya əleyhinə İberiya və Kolxida hökmdarları ilə ittifaq bağlaması. Roma ilə Parfiya arasında müharibənin (113-117) başlanması. Roma ordusunun Ermənistana hücum etməsi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=184084 |
1131 | Ömər Xəyyam – İran şairi, riyaziyyatçısı, astronomu və filosofu (d.1048) Eynəlqüzat Miyanəci — Azərbaycan filosofu. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3840 |
1131-ci il | Ömər Xəyyam – İran şairi, riyaziyyatçısı, astronomu və filosofu (d.1048) Eynəlqüzat Miyanəci — Azərbaycan filosofu. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185302 |
1136 | İraq Səlcuq sultanı Məsud Atabəy Şəmsəddin Eldənizi Arrana hakim təyin etdi. Atabəy Şəmsəddin Eldəniz (1136-1175) tərəfindən Azərbaycanda Atabəylər dövlətinin (1136-1225) əsası qoyulmuşdur. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3845 |
1139 | sentyabr - Gəncədə güclü zəlzələ baş verdi, Kəpəz dağının uçması nəticəsində Göygöl yarandı. Gəncə qapılarının Gürcüstana aparılması. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3848 |
1139-cu il | sentyabr - Gəncədə güclü zəlzələ baş verdi, Kəpəz dağının uçması nəticəsində Göygöl yarandı. Gəncə qapılarının Gürcüstana aparılması. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185310 |
113 (dəqiqləşdirmə) | E.ə. 113 — il 113 (ədəd) (Yüz on üç) — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz on ikidən sonra, yüz on dörddən əvvəl gəlir. A113 — Animatorların məxfi kodu. 113 — Yol-nəqliyyat hadisəsi Təcili yardımı telefon nömrəsi. 113 — Ağcabədi rayonunun 1 aprel 2013-cü ilə qədərki telefon kodu. (yeni kod: 21) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155501 |
113 (ədəd) | Yüz on üç — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz on ikidən sonra, yüz on dörddən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz on üç ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda sadə ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155075 |
114 | Trayan tərəfindən Ərməniyyənin tutulması. Roma ilə Parfiya arasında Armeniya uğrunda müharibə. Parfiyalılar məğlub oldu. 115-ci ildə Armeniya Romanın bir əyalətinə çevrildi. Albanların ərazisi toxunulmaz qaldı. Kiçik Plini | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2825 |
114-cü il | Trayan tərəfindən Ərməniyyənin tutulması. Roma ilə Parfiya arasında Armeniya uğrunda müharibə. Parfiyalılar məğlub oldu. 115-ci ildə Armeniya Romanın bir əyalətinə çevrildi. Albanların ərazisi toxunulmaz qaldı. Kiçik Plini | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=184085 |
1141 | Böyük Səlcuq İmperiyası və Qaraxitaylar dövləti arasında Katvan döyüşü; Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi anadan olmuşdur. Sen-Viktorlu Hüqo | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3850 |
1141-ci il | Böyük Səlcuq İmperiyası və Qaraxitaylar dövləti arasında Katvan döyüşü; Dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvi anadan olmuşdur. Sen-Viktorlu Hüqo | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185315 |
1144 | Mosul hakimi Edessanı ələ keçirdi. Bu hadisə tezliklə II Səlib yürüşünün (1147-1149) başlanmasına səbəb oldu. Mahmud Zəmaxşəri | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3853 |
1144-cü il | Mosul hakimi Edessanı ələ keçirdi. Bu hadisə tezliklə II Səlib yürüşünün (1147-1149) başlanmasına səbəb oldu. Mahmud Zəmaxşəri | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185318 |
114=18.51. 18.51 dəqiqəlik fəlsəfi-eksperimental ballada (film, 2010) | Film Gəncə Şəhər Psixiatriya Xəstəxanasının sakinlərinin həyat tərzi, gündəlik fəaliyyətləri haqqında bəhs edir. Burada yaşayan xəstələrin müxtəlif incəsənət sahələrinə olan maraqları işıqlandırılır. Film haqqında Filmdə psixoterapevt M.E.Burnonun elmi nəzəriyyəsinə aid tibbi eksperimentlərdən, artterapiya metodlarından yararlanılıb. Filmin üzərində işləyənlər Ssenarist: İlham Tumas Rejissor: İlham Tumas Operator: Nəsimi Babayev Prodüser: Sərxan Qədimov Həmçinin bax Azərbaycan filmlərinin siyahısı2010-cu ilin Azərbaycan filmləri2010-cu illər Azərbaycan filmlərinin siyahısı ATV televiziyası Arxivləşdirilib 2017-05-20 at the Wayback Machine | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=491259 |
114 (dəqiqləşdirmə) | 114 (ədəd) — ədəd 114 — Boru kəməri (Təhlükəsizlik mərkəzi) telefon nömrəsi 114 — Cəlilabad rayonunun 1 aprel 2013-cü ilə qədərki telefon kodu. (yeni kod: 25) E.ə. 114 — il | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155502 |
114 (ədəd) | Yüz on dörd — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz on üçdən sonra, yüz on beşdən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz on dörd ədədi' —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində Qurani kərimdə 114 surə var İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155076 |
115 (dəqiqləşdirmə) | 115 (ədəd) — ədəd 115 — Mərkəzi seçki komitəsi telefon nömrəsi 115 — Şabran rayonunun 1 aprel 2013-cü ilə qədərki telefon kodu. (yeni kod: 23) E.ə. 115 — il | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155503 |
115 (ədəd) | Yüz on beş — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz on dörddən sonra, yüz on altıdan əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz on beş ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155077 |
1160 | Tamarın Şirvanşahlar dövlətində saray çevrilişi etmək cəhdinin baş tutmaması. II Axsitanın Şirvanşahlar dövlətinin hökmdarı elan edilməsi. Şəmsəddin Eldənizin "Böyük Atabəy" titulunu alması. Böyük Tamar İbn əl-Əsir — Ərəb tarixçisi Sasaki Takatsuna III Böyük Mənuçöhr | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3869 |
1160-cı il | Tamarın Şirvanşahlar dövlətində saray çevrilişi etmək cəhdinin baş tutmaması. II Axsitanın Şirvanşahlar dövlətinin hökmdarı elan edilməsi. Şəmsəddin Eldənizin "Böyük Atabəy" titulunu alması. Böyük Tamar İbn əl-Əsir — Ərəb tarixçisi Sasaki Takatsuna III Böyük Mənuçöhr | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185336 |
1161 | Dəbil gürcülər tərəfindən talan edildi. Həmədan döyüşü, Şəmsəddin Eldənizin Rey hakimi Əmir İnancı məğlub etməsi. III İnnokenti Nizami Əruzi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3870 |
1161-ci il | Dəbil gürcülər tərəfindən talan edildi. Həmədan döyüşü, Şəmsəddin Eldənizin Rey hakimi Əmir İnancı məğlub etməsi. III İnnokenti Nizami Əruzi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185337 |
1162 | Memar Əbubəkr Məhəmməd Əcəmi tərəfindən Naxçıvanda Yusif ibn Küseir türbəsi inşa edilmişdir. Şeyx Adi bin Müsafir | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3871 |
1162-ci il | Memar Əbubəkr Məhəmməd Əcəmi tərəfindən Naxçıvanda Yusif ibn Küseir türbəsi inşa edilmişdir. Şeyx Adi bin Müsafir | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185338 |
1167 | Milan başda olmaqla 22 Şimali İtaliya şəhərinin birləşməsi nəticəsində Lombardiya ittifaqının yaradılması. Torpaqsız İoann Avraam ibn Əzra | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=3876 |
1167-ci il | Milan başda olmaqla 22 Şimali İtaliya şəhərinin birləşməsi nəticəsində Lombardiya ittifaqının yaradılması. Torpaqsız İoann Avraam ibn Əzra | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185343 |
116 (ədəd) | Yüz on altı — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz on beşdən sonra, yüz on yeddidən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz on altı ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Belə ki, 1, 2, 4, 29, 58 və 116 ədədlərinə qalıqsız bölünür. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155078 |