!
stringlengths 1
182
| Nida işarəsi (!) — Aşağıdakı hallarda işlədilən durğu işarəsi: Nida cümləsinin sonunda. Məsələn: Azərbaycan dilində /Yanğın!/, /Fəlakət!/; əmr cümlələrində /Rədd ol burdan!/; Çağırış və müraciət həyəcanlı olanda. Məsələn: Azərbaycan dilində /Yaşasın müstəqil Azərbaycan!//; Nida cümlələrində özəksonu zəifləyir, zaman ləngiyir. /Ana! O, müqəddəs bir kainatdır//.
stringlengths 100
226k
| https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=259941
stringlengths 46
49
|
|---|---|---|
16 (say) | On altı — say sistemində ədədlərdən biridir. on beşdən sonra, on yeddidən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Say sistemində On altı ədədi — mürəkkəb ədəd olmaqla yanaşı həm də cüt ədəddir. İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=146106 |
16 (ədəd) | On altı — say sistemində ədədlərdən biridir. on beşdən sonra, on yeddidən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Say sistemində On altı ədədi — mürəkkəb ədəd olmaqla yanaşı həm də cüt ədəddir. İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=143500 |
16 Böyük Türk İmperatorluğu | 16 böyük türk imperiyası (türk. 16 Büyük Türk Devleti) — 1969-cu ildə xəritələrin tərtibi üzrə məmur Akib Özbəy tərəfindən tanıdılmış, türk milliyətçiliyinə dair anlayış. 1980-ci illərdə Kənan Evrən hökuməti dövründə türk səlahiyyətlilər tərəfindən daha geniş şəkildə təbliğ olunmuşdur. Bu anlayışın təqdim edilməsindən əvvəl Türkiyə Prezidentinin forsundakı 16 ulduz Səlcuqlu imperiyasından sonra Anadoluda qurulmuş on altı bəyliyi təmsil edən simvol kimi qəbul edilmişdi. Konsepsiyaya görə "16 Böyük Türk İmperiyası" bunlardır: Türk yazıçısı, şair, publisist və tarixçi, pantürkizm və Turanizm ideologiyasının əsas dəstəkçisi olan Hüseyn Nihal Atsız bu siyahıya daxil olan bir sıra imperiyanın əslində qəti şəkildə müəyyənləşdirilməmiş mənşəyə sahib olduqlarını və türk mənşələrinin yalnız fərziyyə olduğunu qeyd etmişdi. Ağqoyunlular kimi bir çox həqiqi türk imperiyası bu siyahıdan kənarda qalmışdı. Bu səbəblərdən o, siyahını "uydurmadan başqa bir şey" olmadığını qeyd etmişdir.Atsızın tənqidlərinə baxmayaraq, bu konsepsiya, 1980-ci ildə Türkiyədəki hərbi çevrilişindən sonra qüvvəyə minən Kənan Evrən prezidentliyi dövründə türk-islamçı sintezinin türk milliyyətçiliyinin əsas komponenti elan edilməsi ilə türklərin əsas milli ideologiyasına çevrilmişdir. Yazıçı Reha Oğuz Türkqanın (1920-2010) rəhbərliyi altında əvvəlcə təqvim, sonra bir sıra markalar buraxılmışdır. Bundan sonra qədim türk dövlətlərinin bayraqlarının bu rəsmləri nüfuzlu Türkiyə Tarix Qurumu konfransında təqdim edilmişdir. Türkiyə Poçt İdarəsi 1984-cü ildə qurucularının portretlərini və bayraqlarını əks etdirən "16 imperiya" adlı bir sıra poçt markaları buraxmışdır. 1985-ci ildə bu konsepsiya Türkiyə Prezidentinin forsundakı 16 ulduzun retrospektiv izahı kimi təqdim edilmişdir. Türkiyə dövləti tərəfindən irəli sürülən tarixşünaslıq narrativinə görə 16 ulduz həmin dövlətləri simvollaşdırır.Keçiörən (Ankara), Mamak, Ankara, Etimesgut, Niğdə, Nevşehir, Pınarbaşı və s. yerlərin bələdiyyə binaları da daxil olmaqla Türkiyədəki bir sıra dövlət binaları və ictimai parklarda Türkiyənin qurucusu hesab edilən Mustafa Kamal Atatürkün heykəli ilə birlikdə 16 böyük imperiyanın qurucularının büstləri və ya heykəlləri də qoyulmuşdur.2000-ci ildə Türk Telekom bu mövzuda bir sıra smart kartlarını satışa təqdim etmişdir.2015-ci ilin yanvarında Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Fələstin dövlət başçısı Mahmud Abbası 16 "döyüşçü"nün mühafizəsi ilə, tarixi zireh və 16 imperiyanı simvolizə etmək üçün hazırlanmış geyimləri geyən aktyorlarla birlikdə Türkiyə Prezident sarayında qəbul etmişdir. Kostyumların dövrlərinə uyğunluğu tənqid olunmuşdur.2015-ci ildə “16 türk imperiyası” mövzusuna həsr olunmu, 1 kuruş nominallı mis-nikel ərintisindən hazırlanmış bir sıra sikkələr buraxılmıdır. "16 böyük türk imperiyası" haqqındakı tarixi tezis tədricən pantürkçülük və türk milliyətçiliyinin simvollarından birinə çevrilmişdir. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=738324 |
16 aprel | 16 aprel — Qriqorian təqvimində ilin 106-cı günü. (uzun ildə 107-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 259 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 aprel tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1917 — Rusiya inqilabı: Vladimir Lenin İsveçrədəki sürgündən Rusiyanın Petroqrad şəhərinə qayıdıb. 2003 — Maykl Cordan Milli Basketbol Assosiasiyasında sonuncu oyununu keçirib. Azərbaycana aid hadisələr 1992 — Azərbaycan və Monqolustan arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 2004 — Azərbaycan və Yunanıstan arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 1600-cü ildən əvvəl 778 — I Lüdovik, Frank kralı 1497 — Mori Motonari, Yaponiya daimyosu 1695 — Xristof Yakob Trev, Almaniya botaniki 1786 — Con Franklin, Böyük Britaniya dəniz zabiti və səyyahı Anatol Frans, Fransa şairi Yosip Frank, Xorvatiya vəkili 1874 — Qavriil Ter-Mikelov, Sovet memarı 1886 — Ernest Telman, Almaniya siyasətçisi 1889 — Çarli Çaplin, İngiltərə aktyoru 1913 — Kərim Sultanov, Azərbaycan aktyoru 1924 — Henri Mançini, ABŞ bəstəkarı 1928 — Roza Camanova, Qazaxıstan opera müğənnisi 1932 — Qorxmaz Sücəddinov, Azərbaycan heykəltəraşı 1934 — Ramiz Mirişli, Azərbaycan bəstəkarı 1947 — Li Kersleyk, İngiltərə musiqiçisi 1956 — Hafiz Hacıyev, Azərbaycan siyasətçisi 1967 — Rizvan Teymurov, Azərbaycan hərbçisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1973 — Eykon, ABŞ və Seneqal müğənnisi 1977 — Fredrik Lyunqberq, İsveç futbolçusu 1978 — İvan Urqant, Rusiya televiziya aparıcısı 1982 — Məhərrəm İbrahimov, Azərbaycan jurnalisti 1987 — Aaron Lennon, İngiltərə futbolçusu 2002 — Sedi Sink, ABŞ aktrisası 1600-cü ildən əvvəl 69 — Oton, Roma imperatoru 796 — I Hişam, Kordova əmiri 1828 — Fransisko Qoyya, İspaniya boyakarı 1830 — Yojef Katona, Macarıstan dramaturqu 1850 — Mariya Tüsso, Fransa rəssamı 1859 — Aleksis de Tokvil, Fransa diplomatı 1928 — Pavel Akselrod, Rusiya inqilabçısı 1958 — Rozalind Franklin, İngiltərə kimyaçısı 1961 — Məmmədtağı Bağırov, Azərbaycan opera müğənnisi 1981 — Ələkbər Tağıyev, Azərbaycan bəstəkarı 1985 — Tadeuş Bartosik, Polşa aktyoru 2011 — Bijən Pakzad, İran modelyeri 2019 — David Lama, Avstriya qayaya dırmaşanı və alpinisti 2020 — Rafiq Əliyev, Azərbaycan aktyoru 2021 — Eldar Quliyev, Azərbaycan kinorejissoru Bayramlar və xüsusi günlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=1963 |
16 arzu | "16 arzu" (ing. 16 Wishes) — baş rolda Debbi Rayanın çəkildiyi orijinal Disney Channel filmidir. Film ilk dəfə 25 iyun 2010-cu ildə nümayiş etdirilmişdir. Ebbinin 16 yaşı tamam olur. Heç bir zaman işləri düz gətirməyən bu qıza sehrli şəkildə 16 ədəd şam çatar. Belə ki, bu şamlar onun 16 arzusunu həyata keçirə bilər. O, qırmızı bir maşın, populyar olmaq, böyümək kimi şeylər arzu edər, lakin işləri yenə də düz gətirməz. Axırda Ebbi səhvinin nədə olduğunu başa düşər. Debbi Rayan — Ebbi Yensen*Jan Luc Bilodeau — Cey Kepler Anna Mae Routledge — Selist Karissa Tines — Krista Kuk*Kinan Treysi — Loqan Byukeneni Joel Semande — Coy Lokhart Cainan Wiebe — Mayk Yensen Petrik Qilmo — Bob Yensen Kendall Cross — Syu Yensen Jesse Reid — Teodor Hop Brenda Crichlow — Xanım Daffi Petrisya Isak — Davakar Ticarət Qadını Qeri Cons — Rəhbər Smit | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=290338 |
16 arzu (film, 2010) | "16 arzu" (ing. 16 Wishes) — baş rolda Debbi Rayanın çəkildiyi orijinal Disney Channel filmidir. Film ilk dəfə 25 iyun 2010-cu ildə nümayiş etdirilmişdir. Ebbinin 16 yaşı tamam olur. Heç bir zaman işləri düz gətirməyən bu qıza sehrli şəkildə 16 ədəd şam çatar. Belə ki, bu şamlar onun 16 arzusunu həyata keçirə bilər. O, qırmızı bir maşın, populyar olmaq, böyümək kimi şeylər arzu edər, lakin işləri yenə də düz gətirməz. Axırda Ebbi səhvinin nədə olduğunu başa düşər. Debbi Rayan — Ebbi Yensen*Jan Luc Bilodeau — Cey Kepler Anna Mae Routledge — Selist Karissa Tines — Krista Kuk*Kinan Treysi — Loqan Byukeneni Joel Semande — Coy Lokhart Cainan Wiebe — Mayk Yensen Petrik Qilmo — Bob Yensen Kendall Cross — Syu Yensen Jesse Reid — Teodor Hop Brenda Crichlow — Xanım Daffi Petrisya Isak — Davakar Ticarət Qadını Qeri Cons — Rəhbər Smit | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=808946 |
16 avqust | 16 avqust — Qriqorian təqvimində ilin 228-ci günü. (uzun ildə 229-cu) Bu tarixdə ilin sonuna 137 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 avqust tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1960 — Kipr Böyük Britaniyadan müstəqilliyini qazanıb. Azərbaycana aid hadisələr 2008 — Pekində keçən 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçi Mariya Stadnik bürünc medal qazanıb. 2010 — Azərbaycan və Türkiyə arasında Türkiyə-Azərbaycan Strateji Əməkdaşlıq Sazişi imzalanmışdır. 2016 — Rio-de-Janeyroda keçən 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında kanoeçi İnna Osipenko-Radomska və güləşçi Rəsul Çunayev bürünc medal qazanıb. 1600-cü ildən əvvəl 1055 — I Məlikşah, Səlcuq sultanı 1905 — Marian Reyevski, Polşa riyaziyyatçısı 1913 — Menaxem Begin, İsrail baş naziri Con Gilbert Beyker, İngiltərə botaniki Çarlz Bukovski, ABŞ yazıçısı 1924 — Əhsən Dadaşov, Azərbaycan tarzəni Bəxtiyar Vahabzadə, Azərbaycan şairi Şıxəli Qurbanov, Azərbaycan yazıçısı 1928 — Ara Gülər, Türkiyə fotoqrafı 1934 — Pyer Rişar, Fransa aktyoru 1936 — Vladimir Bağırov, Latviya şahmatçısı 1946 — Məsud Bərzani, İraq siyasətçisi 1956 — İsgəndər Aznaurov, Azərbaycan baş leytenantı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1962 — Stiv Kerell, ABŞ aktyoru 1977 — Adil Şükürov, Azərbaycan futbolçusu və baş məşqçisi 1984 — Rasim Əliyev, Azərbaycan jurnalisti 1990 — İntiqam Əsgərli, Azərbaycan giziri, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı 1993 — Abdulla Abatsiyev, Azərbaycan futbolçusu 1996 — Amin Novruzov, Azərbaycan kiçik giziri, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı 1600-cü ildən əvvəl 1705 — Yakob Bernulli, İsveçrə riyaziyyatçısı 1893 — Jan-Martin Şarko, Fransa nevroloqu 1929 — Umeko Tsuda, Yaponiya maarifçisi 1949 — Marqaret Mitçell, ABŞ yazıçısı 1956 — Bela Luqoşi, ABŞ və Macarıstan aktyoru 1977 — Elvis Presli, ABŞ müğənnisi və aktyoru 1987 — Andrey Mironov, Rusiya aktyoru 2003 — İdi Amin, Uqanda prezidenti 2011 — Umeko Tsuda, Yaponiya müğənnisi 2014 — Besim Bokşi, Albaniya şairi 2016 — Joao Avelanj, FIFA prezidenti 2018 — Areta Franklin, ABŞ müğənnisi 2020 — Aysultan Nazarbayev, Qazaxıstan futbolçusu Bayramlar və xüsusi günlər ABŞ — Milli Hava Desant Günü Dominikan Respublikası — Bərpa Günü Paraqvay — Uşaqlar Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2650 |
16 böyük türk imperiyası | 16 böyük türk imperiyası (türk. 16 Büyük Türk Devleti) — 1969-cu ildə xəritələrin tərtibi üzrə məmur Akib Özbəy tərəfindən tanıdılmış, türk milliyətçiliyinə dair anlayış. 1980-ci illərdə Kənan Evrən hökuməti dövründə türk səlahiyyətlilər tərəfindən daha geniş şəkildə təbliğ olunmuşdur. Bu anlayışın təqdim edilməsindən əvvəl Türkiyə Prezidentinin forsundakı 16 ulduz Səlcuqlu imperiyasından sonra Anadoluda qurulmuş on altı bəyliyi təmsil edən simvol kimi qəbul edilmişdi. Konsepsiyaya görə "16 Böyük Türk İmperiyası" bunlardır: Türk yazıçısı, şair, publisist və tarixçi, pantürkizm və Turanizm ideologiyasının əsas dəstəkçisi olan Hüseyn Nihal Atsız bu siyahıya daxil olan bir sıra imperiyanın əslində qəti şəkildə müəyyənləşdirilməmiş mənşəyə sahib olduqlarını və türk mənşələrinin yalnız fərziyyə olduğunu qeyd etmişdi. Ağqoyunlular kimi bir çox həqiqi türk imperiyası bu siyahıdan kənarda qalmışdı. Bu səbəblərdən o, siyahını "uydurmadan başqa bir şey" olmadığını qeyd etmişdir.Atsızın tənqidlərinə baxmayaraq, bu konsepsiya, 1980-ci ildə Türkiyədəki hərbi çevrilişindən sonra qüvvəyə minən Kənan Evrən prezidentliyi dövründə türk-islamçı sintezinin türk milliyyətçiliyinin əsas komponenti elan edilməsi ilə türklərin əsas milli ideologiyasına çevrilmişdir. Yazıçı Reha Oğuz Türkqanın (1920-2010) rəhbərliyi altında əvvəlcə təqvim, sonra bir sıra markalar buraxılmışdır. Bundan sonra qədim türk dövlətlərinin bayraqlarının bu rəsmləri nüfuzlu Türkiyə Tarix Qurumu konfransında təqdim edilmişdir. Türkiyə Poçt İdarəsi 1984-cü ildə qurucularının portretlərini və bayraqlarını əks etdirən "16 imperiya" adlı bir sıra poçt markaları buraxmışdır. 1985-ci ildə bu konsepsiya Türkiyə Prezidentinin forsundakı 16 ulduzun retrospektiv izahı kimi təqdim edilmişdir. Türkiyə dövləti tərəfindən irəli sürülən tarixşünaslıq narrativinə görə 16 ulduz həmin dövlətləri simvollaşdırır.Keçiörən (Ankara), Mamak, Ankara, Etimesgut, Niğdə, Nevşehir, Pınarbaşı və s. yerlərin bələdiyyə binaları da daxil olmaqla Türkiyədəki bir sıra dövlət binaları və ictimai parklarda Türkiyənin qurucusu hesab edilən Mustafa Kamal Atatürkün heykəli ilə birlikdə 16 böyük imperiyanın qurucularının büstləri və ya heykəlləri də qoyulmuşdur.2000-ci ildə Türk Telekom bu mövzuda bir sıra smart kartlarını satışa təqdim etmişdir.2015-ci ilin yanvarında Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Fələstin dövlət başçısı Mahmud Abbası 16 "döyüşçü"nün mühafizəsi ilə, tarixi zireh və 16 imperiyanı simvolizə etmək üçün hazırlanmış geyimləri geyən aktyorlarla birlikdə Türkiyə Prezident sarayında qəbul etmişdir. Kostyumların dövrlərinə uyğunluğu tənqid olunmuşdur.2015-ci ildə “16 türk imperiyası” mövzusuna həsr olunmu, 1 kuruş nominallı mis-nikel ərintisindən hazırlanmış bir sıra sikkələr buraxılmıdır. "16 böyük türk imperiyası" haqqındakı tarixi tezis tədricən pantürkçülük və türk milliyətçiliyinin simvollarından birinə çevrilmişdir. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=702786 |
16 dekabr | 16 dekabr — Qriqorian təqvimində ilin 350-ci günü. (uzun ildə 351-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 15 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 dekabr tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1984 — Səudiyyə Ərəbistanı milli futbol komandası Asiya Kubokunu qazanıb. 1991 — Qazaxıstan Sovet İttifaqından müstəqilliyini elan etdi. Azərbaycana aid hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1485 — Araqonlu Ketrin, İngiltərə kraliçası 1770 — Lüdviq van Bethoven, Almaniya bəstəkarı 1775 — Ceyn Ostin, İngiltərə yazıçısı 1804 — Viktor Bunyakovski, Rusiya riyaziyyatçısı 1866 — Vasili Kandinski, Rusiya boyakarı 1872 — Anton Denikin, Rusiya general-leytenantı 1898 — Qəzənfər Xalıqov, Azərbaycan boyakarı 1915 — Georgi Sviridov, Rusiya bəstəkarı 1917 — Artur Klark, İngiltərə yazıçısı 1934 — Tofiq Bayram, Azərbaycan şairi 1937 — Georgi Mazniaşvili, Gürcüstan generalı 1938 — Zbiqnev Reliqa, Polşa kardioloji cərrahı və siyasətçisi 1961 — Salatın Əsgərova, Azərbaycan jurnalisti, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1975 — Yakuba Bamba, Kot-d'İvuar futbolçusu 1988 — Mats Hummels, Almaniya futbolçusu 1997 — Elşən Nurəliyev, Azərbaycan əsgəri 2000 — Məhəmməd Kərimli, Azərbaycan əsgəri 2001 — Anar Mehdiyev, Azərbaycan əsgəri 1600-cü ildən əvvəl 1263 — IV Qoca Hakon, Norveç kralı 1316 — Məhəmməd Olcaytu, Elxanilər hökmdarı 1774 — Fransua Kene, Fransa iqtisadçısı 1869 — Pyetro Tenerani, İtaliya heykəltəraşı 1898 — Pavel Tretyakov, Rusiya iş adamı 1921 — Kamil Sen-Sans, Fransa bəstəkarı 1979 — Vaqif Mustafazadə, Azərbaycan bəstəkarı və pianoçu 1989 — Li Van Klif, ABŞ aktyoru Adil Quliyev, Azərbaycan təyyarəçisi Firuzə Bədirbəyli, Azərbaycan aktrisası 2009 — Yeqor Qaydar, Rusiya dövlət xadimi 2011 — Firəngiz Əhmədova, Azərbaycan opera müğənnisi 2020 — Ədilə Namazova, Azərbaycan pediatrı Bayramlar və xüsusi günlər Banqladeş — Qələbə Günü Hindistan — Qələbə Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4881 |
16 dekabr (dəqiqləşdirmə) | 16 dekabr — Qriqorian təqvimi ilə ilin 350-ci günü (uzun illərdə 351-ci). İlin sonuna 15 gün qalır. 16 dekabr (film, 2002) — 2002-ci ildə istehsal olunmuş Hindistan filmi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=171702 |
16 dekabr (film) | "16 dekabr" — 2002-ci ildə istehsal olunmuş Hindistan filmi. Həmçinin bax Hindistan filmlərinin siyahısı | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=171701 |
16 dekabr (film, 2002) | "16 dekabr" — 2002-ci ildə istehsal olunmuş Hindistan filmi. Həmçinin bax Hindistan filmlərinin siyahısı | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=808955 |
16 fevral | 16 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 47-ci günü. Bu tarixdə ilin sonuna 318 gün (uzun ildə 319 gün) qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 fevral tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1923 — Houard Karter firon Tutanhamonun dəfn otağının açıb. 1957 — Misir milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb. 1959 — Fidel Kastro Kubanın baş naziri olub. 1970 — Sudan milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb. 1985 — Hizbullah təsis edilib. 2005 — Kioto protokolu Rusiya tərəfindən ratifikasiya edildikdən sonra qüvvəyə minib. Azərbaycana aid hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1543 — Kano Eytoku, Yaponiya boyakarı 1698 — Pyer Buger, Fransa riyaziyyatçısı 1821 — Henrix Bart, Almaniya səyyahı 1831 — Nikolay Leskov, Rusiya yazıçısı 1845 — Corc Kennan, ABŞ səyyahı 1848 — Oktav Mirbo, Fransa yazıçısı 1852 — Çarlz Teyz Rassel, ABŞ din xadimi 1906 — Şamil Əzizbəyov, Azərbaycan geoloqu 1918 — Həkim Qəni, Azərbaycan şairi 1926 — Con Şlezinger, İngiltərə kinorejissoru 1941 — Kim Çen İr, Şimali Koreya Ali Lideri 1952 — Ceyms İnqrem, ABŞ müğənnisi 1954 — İen Benks, Şotlandiya yazıçısı 1964 — Metyu Brayza, ABŞ diplomatı 1970 — Sərdar Ortaç, Türkiyə müğənnisi 1981 — Talıb Tale, Azərbaycan müğənnisi 1985 — Lorenso Sotomayor, Azərbaycan boksçusu 1986 — Dieqo Qodin, Uruqvay futbolçusu 1990 — The Weeknd, Kanada müğənnisi 1993 — Təbriz Qasımov, Azərbaycan giziri 1999 — Girl in Red, Norveç müğənnisi 1600-cü ildən əvvəl 1279 — III Afonso, Portuqaliya kralı 1685 — II Karl, İngiltərə, İrlandiya və Şotlandiya kralı 1907 — Cozue Karduççi, İtaliya şairi 1917 — Oktav Mirbo, Fransa yazıçısı 1919 — Mark Sayks, İngiltərə diplomatı 1925 — Zivər bəy Əhmədbəyov, Azərbaycan memarı 1945 — Hüseynqulu Sarabski, Azərbaycan opera müğənnisi 1984 — Məhəmməd Osmani, Banqladeş generalı 1992 — Səfəralı Məmmədov, Azərbaycan leytenantı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1993 — Müşfiq Mirzəyev, Azərbaycan çavuşu 1994 — İbrahim Məmmədov, Azərbaycan leytenantı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 2015 — Lorena Roxas, Meksika aktrisası 2018 — Şahmar Qəribli, Azərbaycan aktyoru 2019 — Bruno Qanz, İsveçrə aktyoru Bayramlar və xüsusi günlər Şimali Koreya — Parlayan Ulduz Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2021 |
16 iyul | 16 iyul — Qriqorian təqvimində ilin 197-ci günü. (uzun ildə 198-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 168 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 iyul tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 622 — Məhəmməd və onunla birlikdə ilk müsəlmanlar Məkkədən Mədinəyə hicrət etdilər. Bu hadisə hicri təqviminin başlanğıcı kimi qəbul edilir. 1212 — Las Navas de Tolosa döyüşü: Rekonkista zamanı, Papa III. İnnokentin çağırışı ilə İspaniyadakı Xristian krallıqları bir araya gələrək Məhəmməd Nasirin rəhbərliyi altında müsəlman Əl-Mühədlərini məğlub etdilər. 1377 — II Riçardın tacqoyma mərasimi keçirilmişdir. 1661 — Avropada ilk əskinas "Stockholms Banco" adlı İsveç bankı tərəfindən çap edilib və dövriyyəyə buraxılıb. 1782 — Volfqanq Amadey Motsartın "Saraydan qaçırılma" operası ilk dəfə səhnəyə qoyuldu. 1880 — Emily Stowe Kanadada ilk lisenziyalı qadın həkim olur. 1950 — Uruqvay milli futbol komandası 1950 FİFA Dünya Kubokunu qazanıb. 1951 — ABŞ yazıçısı Cerom Selincerin "Çovdarlıqda uçurumdan qoruyan" romanı nəşr edilmişdir. 1979 — İraq prezidenti Əhməd Həsən Əl-Bəkr istefa verdi və onu Səddam Hüseyn əvəzləmişdir. 1989 — Braziliya milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb. Azərbaycana aid hadisələr 1989 — Azərbaycan Xalq Cəbhəsi təsis edilib. 1992 — Azərbaycan Respublikasının Milli Ləl-Cəvahirat Fondu təsis edilib. 1600-cü ildən əvvəl 1486 — Andrea del Sarto, İtaliya boyakarı 1723 — Coşua Reynolds, İngiltərə boyakarı 1831 — Nasirəddin şah Qacar, İran şahı 1872 — Roald Amundsen, Norveç səyyahı 1896 — Trüqve Li, Norveç dövlət xadimi 1902 — Orxan Şaiq Gökyay, Türkiyə yazıçısı 1907 — Barbara Stenvik, ABŞ aktrisası 1913 — Mirzə Babayev, Azərbaycan müğənnisi və aktyoru 1926 — Alfred Pfaff, Almaniya futbolçusu 1934 — Rasim Əliyev, Azərbaycan memarı 1964 — Nino Burcanadze, Gürcüstan dövlət xadimi 1966 — Yıldız Tilbə, Türkiyə müğənnisi 1967 — Sərxan Ocaqverdiyev, Azərbaycan hərbçisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1981 — Mahir Zeyn, İsveç müğənnisi 1983 — Katrina Kaif, İngiltərə və Hindistan aktrisası 1988 — Serxio Buskets, İspaniya futbolçusu 1989 — Qaret Beyl, Uels futbolçusu 1994 — Saleh Məcidzadə, Azərbaycan hərbçisi 1600-cü ildən əvvəl 1216 — III İnnokenti, Roma papası 1664 — Andreas Qrifius, Almaniya şairi 1764 — VI İvan, Rusiya imperatoru 1910 — Albert Anker, İsveçrə boyakarı 1960 — Albert Kesselrinq, Almaniya general-feldmarşalı Edvard Çemberlin, ABŞ iqtisadçısı Hüseyn Nəcəfov, Azərbaycan dövlət xadimi 1969 — Sergey Rudenko, Sovet antropoloqu 1985 — Henrix Böll, Almaniya yazıçısı 1990 — Miqel Munyos, İspaniya futbolçusu və baş məşqçisi Məlik Məhərrəmov, Azərbaycan podpolkovniki Vladimir Bruxti, Azərbaycan futbolçusu və məşqçisi 2017 — Corc Romero, ABŞ kinorejissoru Bayramlar və xüsusi günlər Ümumdünya İlan Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2620 |
16 iyun | 16 iyun — Qriqorian təqvimində ilin 167-ci günü. (uzun ildə 168-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 198 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 iyun tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1963 — Sovet kosmik proqramı: Vostok 6 missiyası: Kosmonavt Valentina Tereşkova kosmosa çıxan ilk qadın oldu. Azərbaycana aid hadisələr 1919 — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti və Gürcüstan Demokratik Respublikası arasında Azərbaycan-Gürcüstan hərbi müdafiə sazişi imzalanmışdır. 1995 — Sara TV təsis edilib. 2003 — Zəngəzur Milli Parkı təsis edilib. 1600-cü ildən əvvəl 1313 — Covanni Bokkaçço, İtaliya yazıçısı və şairi 1404 — II Murad, Osmanlı sultanı 1723 — Adam Smit, Şotlandiya iqtisadçısı və filosofu 1829 — Ceronimo, ABŞ hərbi lideri 1851 — Yekaterina Qabaşvili, Gürcüstan yazıçısı 1858 — V Qustav, İsveç kralı 1873 — Antonina Nejdanova, Rusiya opera müğənnisi 1888 — Hacıağa Abbasov, Azərbaycan aktyoru 1943 — Raymond Ramazani Baya, Konqo DR dövlət xadimi 1956 — Cianni De Byazi, İtaliya futbolçusu və baş məşqçisi 1961 — Can Dündar, Türkiyə jurnalisti 1970 — Cəbrayıl Yamadayev, Çeçenistan hərbi komandiri 1971 — Tupak Şakur, ABŞ repçisi 1978 — Daniel Brül, Almaniya və İspaniya aktyoru 1982 — Aqil Nəbiyev, Azərbaycan futbolçusu və baş məşqçisi 1986 — Fernando Muslera, Uruqvay futbolçusu 1988 — Zülfü Qədimov, Azərbaycan çavuşu 1990 — Pedro Enrike, Braziliya futbolçusu 1998 — Anar Qarayev, Azərbaycan əsgəri 1999 — Snail Mail, ABŞ müğənnisi 1600-cü ildən əvvəl 1671 — Stepan Razin, Kazak lideri 1920 — İbrahim ağa Usubov, Azərbaycan general-mayoru 1944 — Mark Blok, Fransa tarixçisi 1958 — İmre Nad, Macarıstan dövlət xadimi 1984 — Kseniya Babiçeva, Azərbaycan aktrisası 1992 — Muxtar Qasımov, Azərbaycan həkimi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1993 — Elbrus Allahverdiyev, Azərbaycan leytenantı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 2007 — Məhəmməd Fazil Lənkərani, İran din xadimi Fuad Musayev, Azərbaycan futbol icraçısı Helmut Kol, Almaniya kansleri 2018 — Gennadi Rojdestvenski, Rusiya dirijoru İbrahim İbrahimli, Azərbaycan deputatı Zeynal Şahhüseynli, Azərbaycan əsgəri Bayramlar və xüsusi günlər Seyşel adaları — Atalar Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2100 |
16 mart | 16 mart — Qriqorian təqvimində ilin 77-ci günü. Bu tarixdə ilin sonuna 288 gün (uzun ildə 289 gün) qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 4 mart tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1968 — Vyetnam müharibəsi: ABŞ Silahlı Qüvvələri tərəfindən Cənubi Vyetnamın Sonq Tin bölgəsindəki silahsız əhaliyə qarşı Sonqmi qətliamını törətmişdir. 1978 — Qana milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb. 1988 — Hələbcə şəhərinə zəhərli qaz hücumu: İraq kürdlərin məskunlaşdığı Hələbcə qəsəbəsi Səddam Hüseynin göstərişi ilə zəhərli qaz və sinir agentləri qarışığı ilə hücuma məruz qalmışdır. 1990 — Əlcəzair milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb. 2020 — Benin, Qrenada, Liberiya, Somali və Tanzaniyada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb. Azərbaycana aid hadisələr 1992 — Azərbaycan və Liviya arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 1600-cü ildən əvvəl 1478 — Fransisko Pizarro, İspaniya konkistadoru 1750 — Karolina Herşel, Almaniya astronomu 1751 — Ceyms Medison, ABŞ prezidenti 1789 — Georq Om, Almaniya fiziki 1851 — Martin Beyerink, Niderland mikrobioloqu və botaniki 1859 — Aleksandr Popov, Rusiya fiziki 1879 — Mark Sayks, İngiltərə diplomatı 1883 — İqnati Kraçkovski, Rusiya ərəbşünası 1894 — Yəhya Şərfədinov, Sovet bəstəkarı 1911 — Yozef Mengele, Almaniya həkimi və zabiti 1915 — Haldun Taner, Türkiyə dramaturqu Tsutomu Yamaquçi, Yaponiya dəniz mühəndisi Zakir Bağırov, Azərbaycan bəstəkarı 1940 — Vaqif Mustafazadə, Azərbaycan bəstəkarı və pianoçu 1941 — Bernardo Bertoluççi, İtaliya kinorejissoru 1948 — Tomris İncer, Türkiyə aktrisası 1951 — Nurəddin İbrahimov, Azərbaycan polisi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1952 — İrvin Kiyes, ABŞ aktyoru 1959 — Yens Stoltenberq, Norveç baş naziri 1992 — Kim Mi-Su, Cənubi Koreya aktrisası və modeli 1600-cü ildən əvvəl 37 — Tiberi, Roma imperatoru 1485 — Anna Nevil, İngiltərə kraliçası 1801 — Aleksandra Pavlovna, Rusiya baş hersoginyası 1914 — Karl Albert Qoba, İsveçrə vəkili 1935 — Aron Nimtsoviç, Danimarka şahmatçısı 1937 — Ostin Çemberlen, Böyük Britaniya dövlət xadimi 1940 — Selma Lagerlöf, İsveç yazıçısı 1985 — Mehdi Bakiri, İran leytenantı 1987 — Nadir Zeynalov, Azərbaycan rəssamı 1995 — Bəhruz Mənsurov, Azərbaycan kursantı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 2008 — Maral Rəhmanzadə, Azərbaycan boyakarı 2018 — Böyükağa Hacıyev, Azərbaycan futbolçusu və baş məşqçisi 2020 — Rafael Dadaşov, Azərbaycan aktyoru Bayramlar və xüsusi günlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2044 |
16 may | 16 may — Qriqorian təqvimində ilin 136-cı günü. (uzun ildə 137-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 229 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 may tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1929 — Hollivudda ilk "Oskar" mükafatı mərasimi keçirilib. 1966 — Çin Kommunist Partiyası Mədəni İnqilabın başlanğıcını qeyd edən "16 May Bildirişi"ni nəşr edib. Azərbaycana aid hadisələr 2009 — 2009 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində Azərbaycanı təmsil edən Aysel Teymurzadə və Arəş "Always" mahnısı ilə 3-cü yeri tutmuşdur. 1600-cü ildən əvvəl 1821 — Pafnuti Çebışev, Rusiya riyaziyyatçısı və mexaniki 1883 — Cəlal Bayar, Türkiyə prezidenti 1905 — Henri Fonda, ABŞ aktyoru 1913 — Vudi Herman, ABŞ klarnetçisi 1916 — Efrayim Katsir, İsrail biofiziki 1917 — Xuan Rulfo, Meksika yazıçısı 1923 — Merton Miller, ABŞ iqtisadçısı 1926 — Alina Şapoçnikov, Polşa heykəltəraşı 1928 — Zlata Tkaç, Moldova bəstəkarı1950 — Arif Quliyev, Azərbaycan aktyoru 1953 — Pirs Brosnan, İrlandiya aktyoru 1960 — İqor Qrabar, Rusiya boyakarı 1965 — Piruz Dilənçi, Azərbaycan və İran şairi 1966 — Canet Cekson, ABŞ müğənnisi 1972 — Andjey Duda, Polşa prezidenti 1974 — Laura Pauzini, İtaliya müğənnisi 1981 — Cozef Morqan, İngiltərə aktyoru və rejissoru 1983 — Nənsi Əcrəm, Livan müğənnisi 1986 — Meqan Foks, ABŞ aktrisası 1987 — Can Bonomo, Türk müğənni 1988 — Rafiq Hüseynov, Azərbaycan güləşçisi 1991 — Elgin Abbaslı, Azərbaycan əsgəri 1600-cü ildən əvvəl 1696 — Avstriyalı Mariya Anna, İspaniya kraliçası 1830 — Jozef Furye, Fransa riyaziyyatçısı 1910 — Anri Kross, Fransa boyakarı 1919 — Sariya Lakoba, Gürcüstan siyasi məhbusu 1926 — VI Mehmed, Osmanlı sultanı 1942 — Bronislav Malinovski, Polşa antropoloqu 1957 — Volter Oliver, Yeni Zelandiya təbiətşünası 1960 — İqor Qrabar, Rusiya boyakarı 1994 — Başir Rameev, Sovet ixtiraçısı 2002 — Oqtay Eldəgəz, Azərbaycan müəllimi 2008 — Azad Talışoğlu, Azərbaycan şairi 2019 — Bey Yuymin, ABŞ memarı 2022 — Seyid Abdullah Fatiminiya, İran din xadimi Bayramlar və xüsusi günlər Malayziya — Müəllim Günü 16 may mənim ad günündü həmdə | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2071 |
16 noyabr | 16 noyabr — Qriqorian təqvimində ilin 320-ci günü. (uzun ildə 321-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 45 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 noyabr tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1907 — Oklahoma ABŞ-nin 46-cı ştatı olub. 1938 — LSD ilk dəfə Albert Hofmann tərəfindən Bazeldəki Sandoz Laboratoriyalarında erqotamindən sintez edilmişdir. 1940 — Holokost: İşğal olunmuş Polşada nasistlər Varşava gettosunu ətrafdan bağlayırlar. 1945 — UNESCO təsis olunub. 1988 — Estoniya Sovet Sosialist Respublikasının Ali Soveti Estoniyanın "suveren" olduğunu bəyan edir, lakin müstəqilliyini elan etmir. Azərbaycana aid hadisələr 1994 — Azərbaycan və Əfqanıstan arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 1600-cü ildən əvvəl E.ə. 42 — Tiberi, Roma imperatoru 1643 — Jan Şarden, Fransa zərgəri və səyyahı 1827 — Tomas R. Kornelius, ABŞ siyasətçisi 1874 — Aleksandr Kolçak, Rusiya admiralı 1880 — Aleksandr Blok, Rusiya şairi 1892 — Qo Mojo, Çin yazıçısı 1895 — Mixail Baxtin, Rusiya filosofu 1901 — Lev Sverdlin, Rusiya aktyoru 1904 — Nnamdi Azikive, Nigeriya prezidenti 1922 — Joze Saramaqo, Portuqaliya yazıçısı 1929 — Soltan Əli Mirzə Qacar, İran şahzadəsi 1956 — Rauf Talışinski, Azərbaycan jurnalisti 1958 — Sooronbay Jeenbekov, Qırğızstan prezidenti 1970 — Vladislav Qədirov, Azərbaycan futbolçusu və baş məşqçisi 1985 — Sanna Marin, Finlandiya baş naziri 1993 — Nelson Semedo, Portuqaliya futbolçusu 1600-cü ildən əvvəl 1240 — İbn əl-Ərəbi, Əndəlüs şairi və filosofu 1272 — III Henri, İngiltərə kralı 1852 — Mirzə Şəfi Vazeh, Azərbaycan şairi 1938 — Abbas Mirzə Şərifzadə, Azərbaycan aktyoru 1948 — Yuzef Çarski, Azərbaycan aktyoru 1960 — Klark Qeybl, ABŞ aktyoru 2000 — Əhməd Qaya, Türkiyə müğənnisi 2009 — Sergey Maqnitski, Rusiya vergi müşaviri 2016 — Fikrət Sadıq, Azərbaycan şairi 2018 — Pablo Ferro, ABŞ qrafik dizayneri Orxan Rəhimli, Azərbaycan əsgəri Vüqar Rüstəmov, Azərbaycan əsgəri Bayramlar və xüsusi günlər Birləşmiş Millətlər Təşkilatı — Beynəlxalq Tolerantlıq Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4986 |
16 noyabr hadisələri | 16 noyabr hadisələri — 2021-ci 16 noyabr saat 11.00–18.00-a qədər Laçın–Kəlbəcər rayonu təmas xəttində baş vermiş Azərbaycan–Ermənistan arasında anti-terror əməliyyatı. Əks-həmlə əməliyyatı nəticəsində Ermənistan Respublikasının 2 postu Azərbaycan Respublikasının nəzarəti altında keçmişdir. Hərbi əməliyyatlar zamanı Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 7 hərbi qulluqçusu şəhid, 10 hərbi qulluqçusu isə yaralanmışdır. Rusiyanın təşəbbüsü ilə Azərbaycan və Ermənistan arasında 16 noyabr saat 18.00-dan etibarən atəşkəs elan edilib. Ermənistanın demarkasiya və delimitasiya prosesinə başlamağa hazır olduğunu bildirdi. Ermənistanda etirazlar başladı. Əhali Nikol Paşinyanı istefaya çağırır. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Zəngəzur dəhlizinin açılması barədə sənədi imzalayıb. Reaksiyalar Rusiya Federasiyasının prezidenti Vladimir Putinlə İran İslam Respublikasının prezidenti Seyid İbrahim Rəisi arasında telefon danışığı olub. Onlar Azərbaycan–Ermənistan təmas xəttində baş verən gərginlikdən danışıblar. Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev sərhəddə baş verənlərə münasibət bildirib. Türkiyə müdafiə naziri Hulusi Akar Türkiyənin Azərbaycanın yanında olduğunu bildirdi. ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken Azərbaycan və Ermənistan sərhədindəki gərginliklə bağlı tərəflərə çağırış edib. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=729371 |
16 oktyabr | 16 oktyabr — Qriqorian təqvimində ilin 289-cu günü. (uzun ildə 290-cı) Bu tarixdə ilin sonuna 76 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 oktyabr tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1919 — Adolf Hitler Almaniya Fəhlə Partiyasının iclasında ilk çıxışını edib. 1923 — The Walt Disney Company təsis olunub. 1978 — Roma papası II İohann Pavel 1523-cü ildən bəri italyan olmayan ilk pontifik olub. Azərbaycana aid hadisələr 2020 — İkinci Qarabağ müharibəsi: Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Xocavənd rayonunun Xırmancıq, Ağbulaq, Axullu kəndlərini Ermənistanın işğalından azad etmişdir. 1600-cü ildən əvvəl 1827 — Arnold Böklin, İsveçrə boyakarı 1854 — Oskar Vayld, İrlandiya şairi 1856 — Səməd bəy Mehmandarov, Azərbaycan generalı 1863 — Ostin Çemberlen, Böyük Britaniya dövlət xadimi 1878 — Frans Riçelt, Fransa dərzisi 1886 — David Ben-Qurion, İsrail baş naziri 1906 — Dino Bussati, İtaliya yazıçısı 1908 — Ənvər Xoca, Albaniya baş naziri 1923 — Gülhüseyn Hüseynoğlu, Azərbaycan yazıçısı 1926 — Ramiz Mustafayev, Azərbaycan bəstəkarı 1927 — Günter Qrass, Almaniya yazıçısı 1928 — Sehadete Mekuli, Albaniya ginekoloqu 1936 — Andrey Çikatilo, Sovet seriyalı qatili 1960 — Aleksandr Solonik, Rusiya qanqsteri 1962 — Manute Bol, ABŞ və Sudan basketbolçusu 1963 — Səfəralı Məmmədov, Azərbaycan leytenantı, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı 1967 — Zülfiyyə Xanbabayeva, Azərbaycan müğənnisi 1983 — Lorin, İsveç müğənnisi 1986 — İnna, Rumıniya müğənnisi 1995 — Orxan Cabbarov, Azərbaycan kiçik giziri, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı 1997 — Naomi Osaka, Yaponiya tennisçisi 1600-cü ildən əvvəl 1284 — Şəmsəddin Cüveyni, Elxanilər vəziri 1590 — Avstriyalı Anna, Bavariya hersoqinası 1793 — Mariya Antuanetta, Fransa kraliçası Alfred Rozenberq, Almaniya ideoloqu Alfred Yodl, Almaniya general-polkovniki İoahim fon Ribbentrop, Almaniya dövlət xadimi 1981 — Moşe Dayan, İsrail dövlət xadimi 2003 — Nüsrət Kəsəmənli, Azərbaycan şairi 2017 — Dafne Karuana Qalizia, Malta jurnalisti Anar Şükürov, Azərbaycan mayoru, Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı Babək Ramaldanov, Azərbaycan polkovnik-leytenantı Cavid Yüzbaşiyev, Azərbaycan əsgəri Daşqın Quliyev, Azərbaycan əsgəri Elgün Kərimov, Azərbaycan əsgəri Əzizağa Hüseynov, Azərbaycan əsgəri İlkin Fərəcov, Azərbaycan kiçik çavuşu Xaqani Nəsibov, Azərbaycan əsgəri Xaliq Hüseynov, Azərbaycan əsgəri Məhəmməd Abdullayev, Azərbaycan əsgəri Murad İbadov, Azərbaycan baş leytenantı Ramid Hacıyev, Azərbaycan mayoru Röyal Ələkbərov, Azərbaycan baş leytenantı Tural Rəşidov, Azərbaycan giziri Uğur İsmayılzadə, Azərbaycan əsgəri Ülvi Kərimov, Azərbaycan kiçik çavuşu Bayramlar və xüsusi günlər Birləşmiş Millətlər Təşkilatı — Ümumdünya Qida Günü Çili — Müəllim Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=5016 |
16 sentyabr | 16 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 259-cu günü. (uzun ildə 260-cı) Bu tarixdə ilin sonuna 106 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl 1908 — General Motors təsis edilib. Azərbaycana aid hadisələr 1951 — Bakıda Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionunun açılışı olub. 2021 — "Qarabağ" futbol klubu UEFA Konfrans Liqasında ilk oyununu keçirmişdir. 1600-cü ildən əvvəl 1386 — V Henri, İngiltərə kralı 1745 — Mixail Kutuzov, Rusiya feldmarşalı 1885 — Karen Horni, Almaniya psixoanalisti 1891 — Karl Dönits, Almaniya admiralı 1908 — Viktor Zotov, Yeni Zelandiya botaniki 1925 — B. B. Kinq, ABŞ blyuz gitaraçısı 1945 — Yevgeni Petrosyan, Rusiya komiki 1952 — Mikki Rurk, ABŞ aktyoru 1970 — Teymur Musayev, Azərbaycan dövlət xadimi Flo Rida, ABŞ repçisi Gülşən Kərimova, Azərbaycan voleybolçusu 1982 — Ələddin Məlikov, Azərbaycan filosofu 1987 — Camal Rəhimov, Azərbaycan çaparı 1994 — Ceyhun Rzayev, Azərbaycan çavuşu 1997 — Kənan Həsənov, Azərbaycan əsgəri 1600-cü ildən əvvəl 1380 — V Çarlz, Fransa kralı 1647 — Bosniyalı Saleh Paşa, Osmanlı sədrəzəmi 1701 — II Ceyms, İngiltərə, İrlandiya və Şotlandiya kralı 1920 — Dan Anderson, İsveç yazıçısı 1925 — Aleksandr Fridman, Rusiya fiziki 1931 — Ömər Muxtar, Liviya müqavimət rəhbəri 1932 — Ronald Ross, Böyük Britaniya həkimi 1977 — Mariya Kallas, ABŞ opera müğənnisi 2001 — Rəşid Özbəyov, Azərbaycan futbolçusu 2002 — Bahadur Əliyev, Azərbaycan aktyoru 2016 — Tarık Akan, Türkiyə aktyoru Klayv Sinkler, İngiltərə sahibkarı və ixtiraçısı Qrasiete Santana, Braziliya yüngül atleti 2022 — Məhsa Əmini, İran vətəndaşı Bayramlar və xüsusi günlər BMT — Beynəlxalq Ozon Qatının Mühafizəsi Günü Malayziya — Malayziya Günü Papua-Yeni Qvineya — Müstəqillik Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4958 |
16 yanvar | 16 yanvar — Qriqorian təqvimində ilin 16-cı günü. Bu tarixdə ilin sonuna 349 gün (uzun ildə 350 gün) qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 yanvar tarixinə uyğun gəlir. Əhəmiyyətli hadisələr 1600-cü ildən əvvəl E.ə. 27 — Oktavian Avqusta Roma Senatı tərəfindən Roma imperiyasının başlanğıcını qeyd edən "Avqust" titulu verilib. 929 — III Əbdürrəhman Kordova xilafətini təsis edib. 1555 — II Filipp İspaniyanın kralı olub. 1909 — Ernest Şeklton ekspedisiya zamanı Cənub maqnit qütbünü tapıb. 1979 — Sonuncu İran şahı Məhəmməd Rza Pəhləvi ailəsi ilə birlikdə İrandan birdəfəlik qaçaraq Misirə köçüb. 2020 — Yaponiyada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb. Azərbaycana aid hadisələr 1992 — İsveç və Suriya Azərbaycanın müstəqilliyini tanımışdır. 2001 — İsrafil Aşurlı Afrikanın ən yüksək dağı olan Kilimancaroya çıxan ilk azərbaycanlı olmuşdur. 2012 — Azərbaycanda "İdman ili" elan olunub. 2013 — Azərbaycanda "İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları ili" elan olunub. 1600-cü ildən əvvəl 1477 — İohan Şöner, Almaniya alimi 1630 — Har Ray, Sikx qurusu 1847 — Kalman Miksat, Macarıstan yazıçısı 1885 — Sergey Rudenko, Sovet antropoloqu 1890 — Karl Froynd, Avstriya kinorejissoru 1907 — Aleksander Noks, Kanada aktyoru Şöhrət Abbasov, Özbəkistan aktyoru Yohannes Rau, Almaniya prezidenti 1934 — Vasili Lanovoy, Rusiya aktyoru 1945 — Keyt Ueyn, ABŞ aktyoru 1948 — Con Karpenter, ABŞ kinorejissoru və bəstəkarı 1969 — İsrafil Aşurlı, Azərbaycan alpinisti 1980 — Seydu Keyta, Mali futbolçusu 1982 — Tuncay Şanlı, Türkiyə futbolçusu 1983 — Daysuke Sakata, Yaponiya futbolçusu Dayki Niva, Yaponiya futbolçusu Paula Pareto, Argentina cüdoçusu Qoşqar Qasımov, Azərbaycan giziri Takumi Minamino, Yaponiya futbolçusu 1996 — Cenni, Cənubi Koreya müğənnisi 1998 — Odsonn Eduard, Fransa futbolçusu Cavid Məmmədli, Azərbaycan əsgəri Ziyəddin Xanalıyev, Azərbaycan əsgəri 1600-cü ildən əvvəl 1547 — İohan Şöner, Almaniya alimi 1595 — III Murad, Osmanlı sultanı 1794 — Edvard Qibbon, İngiltərə tarixçisi 1877 — Aleksandr Levitov, Rusiya yazıçısı 1891 — Leo Delib, Fransa bəstəkarı 1901 — Arnold Böklin, İsveçrə boyakarı 1936 — Albert Fiş, ABŞ seriyalı qatili 1942 — Kerol Lombard, ABŞ aktrisası 1944 — Yi Yuksa, Cənubi Koreya şairi 1949 — Vasili Deqtyaryov, Rusiya silah konstruktoru və mühəndisi 1967 — İvan Meşaninov, Rusiya dilçisi və etnoqrafı 1995 — Smet Kenesbayev, Qazaxıstan türkoloqu Aslan Usoyan, Rusiya qanuni oğrusu Burhan Doğançay, ABŞ və Türkiyə boyakarı 2014 — Hiroo Onoda, Yaponiya kiçik leytenantı 2023 — Cina Lollobricida, İtaliya aktrisası Bayramlar və xüsusi günlər Myanmar — Müəllim Günü Tailand — Müəllim Günü | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4861 |
17-ci yeger alayı | 17-ci yeger alayı – Rusiya İmperator Ordusunun ən köhnə alaylarından biri. Alay 19-cu piyada diviziyasının tərkibinə daxil idi və İranla 1804–1813 və 1826–1828-ci illərdəki, Türkiyə ilə 1806–1812 və 1828–1829-cu illərdəki müharibələrdə, həmçinin, Qafqazda bir çox hərbi əməliyyatlarda iştirak etmişdir. Sonradan 17-ci yeger və 7-ci tüfəncçi adlandırılan alay fərqlənmə nişanı qəbul etməyib. Alayın formalaşması 5 avqust 1642-ci il tarixində Moskva Butır alayının seçilmiş atıcı əsgərlərindən təşkil olunmuşdur. Butır alayı Selenqinsk alayının 3-cü və 4-cü batalyonları ilə birləşdirilərək Kuban eger korpusunun tərkibinə daxil edilmiş və bu korpus 10 dekabr 1796-cı il tarixdə 18-ci yeger batalyonu olaraq yenidən təşkil edilmiş, 28 may 1797-ci il tarixdə isə "17-ci yeger alayı" adlandırılmışdır. 1798-ci ildə 1801-ci ilə qədər alay şefinin adını daşımış, 10 aprel 1801-ci ildə "17-ci yeger" adlanmışdır. 24 fevral 1816-cı il tarixdə alayın adı "7-ci tüfəngçi (karabinernıy)", 8 mart 1827-ci il tarixdə "Erivan tüfəngçi" olaraq dəyişdirilmişdir. 3 mart 1855-ci il tarixdə isə alay Qrenader (qumbaraçı) korpusu hesab edilmiş və "Erivan 13-cü leyb-qrenader" alayı adlandırılmışdır. Alayın şefləri (1797–1827-ci illərdə) 1798–17.01.1799 — general-mayor Pyotr Lixaçyov 14.05.1803–31.07.1807 — polkovnik Pavel Karyagin 30.08.1807–08.02.1811 — polkovnik Afanasi Asyev 27.02.1811–08.06.1811 — polkovnik İvan Snaksarev 08.06.1811–22.06.1815 — polkovnik İlya Jivkoviç Alayın komandirləri (1797–1827-ci illərdə) 22.05.1797–05.08.1797 — podpolkovnik Sergey Voyekov 05.08.1797–17.01.1799 — polkovnik (08.10.1797-ci il tarixdən 20.08.1798-ci il tarixə kimi general-mayor) İvan Lazarev 22.04.1799–08.05.1800 — polkovnik Sergey Voyekov 20.08.1800–24.01.1803 — polkovnik Pavel Karyagin 03.04.1805–21.01.1809 — mayor (23.04.1806-cı il tarixdən 12.12.1807-ci il tarixə kimi polkovnik) I Dmitri Lisanevciç 21.01.1809–14.06.1810 — polkovnik Pyotr Kotlyarevski 16.11.1814–22.06.1815 — polkovnik İvan Parfyonov 22.06.1815–10.06.1816 — polkovnik İlya Jivkoviç 10.06.1816–11.06.1822 — podpolkovnik (30.08.1816-cı il tarixdən polkovnik) Pyotr Ladinski 11.06.1822–15.03.1828 — polkovnik Nikolay Muravyov-Karsski Alayda xidmət etmiş şəxslər Aleksandr Qintovt — general-mayor, əlahiddə Sibir korpusunun ştab rəisi Fyodr Şirmo-Şerbinsk — general-letenant, Krasnoselski komendatı | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=506409 |
1700 | iyul - Rusiya ilə İsveç arasında Şimal müharibəsinin başlanması. Dövlətməhəmməd Azadi Zülfüqar xan Əfşar | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4409 |
1700-cü il | iyul - Rusiya ilə İsveç arasında Şimal müharibəsinin başlanması. Dövlətməhəmməd Azadi Zülfüqar xan Əfşar | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185953 |
1700-cü zenit-artilleriya alayı | 388-ci atıcı diviziya — Böyük Vətən Müharibəsi və Sovet-yapon müharibələri dövründə SSRİ-nin hərbi birləşməsi. 12 sentyabr 1944-cü ildə 6-cı tank ordusunun tərkibində yaradılıb. Korsun-Şevçenkov (24 yanvar-17 fevral 1944), Umman-Botoşan (5 mart-17 aprel), Yassı-Kişinyov (20–29 avqust 1944) əməliyyatlarında iştirak edib. 9 avqust 1945-ci ildə 388-ci zenit-artilleriya qvardiya polkuna cevrilib. Xarici keçidlər Arxivləşdirilib 2013-07-06 at Archive.today — 388-ci zenit-artilleriya qvardiya polku - 6-cı tank ordusu | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=319861 |
1701 | 18 yanvar - Brandenburq kyrfyuristi I Fridrixin Könisberqdə tacqoyma mərasimini keçirməsi və Prussiyanın kralı olması. 21 yanvar - Rusiyada I Pyotr tərəfindən ilk mühəndis məktəbinin yaradılması haqqında əmr imzalanması. "İspan mülkü" uğrunda müharibənin başlanması. Rusiyaya Arxangelsk yandırmaq və qarət etmək üçün gələn İsveç hərbi gəmilərinın darmadağın edilməsi. 23 iyun — Rusiyada Hərbi İşlər Prikazının təsis edilməsi. 9 iyul - İspan irsi uğrunda müharibənin (1701-1714) gedişində Şimali İtaliyada fransız və Avstriya qoşunları arasında Karpi ətrafında döyüş. 29 dekabr - Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində feldmarşal B.P.Şeremetyevin başçılıq etdiyi rus qoşunlarının Derpt yaxınlığında Erestfer döyüşündə ilk böyük qələbəsinin qazanılması. Uralda ilk çuqunəritmə zavodlarının (Kamensk və Nevyansk) əsasının qoyulması. Pusiya qoşunları tərəfindən Erestferin (Estlandiya) tutulması. Karlın Riqaya və cənuba doğru yürüşü. Saksaniya ordusunun məğlubiyyəti. I Fridrixin Avstriyanı müdafiə etməyi vəd etməklə imperatordan kral titulu almağa nail olması. Prussiya hersoqluğunun krallığa çevrilməsi. I Pyotr tərəfindən Moskvada gəmiçilik məktəbinin açılması. 1 mart - İohann Yakob Braytinger - İsveçrə filoloqu və müəllifi. 9 aprel - Andreas Elias fon Buxner - alman həkim. 29 aprel -Kristian Lüdviq Liskov - alman satiriki. 7 may - Karl Henrix Qraun - alman bəstəkarı və müğənnisi. 27 noyabr - İsveç astronomu, riyaziyyatçısı və fiziki Anders Tselski - İsveç astronomu , riyaziyyatçısı və fiziki. Əmətullah Sultan Molla Rəcəbəli Təbrizi 10 mart - Alman bəstəkarı İohann Şelle 5 sentyabr — İngiltərə kralı II Yakob Mezomorto Hüseyn Paşa | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4410 |
1701-ci il | 18 yanvar - Brandenburq kyrfyuristi I Fridrixin Könisberqdə tacqoyma mərasimini keçirməsi və Prussiyanın kralı olması. 21 yanvar - Rusiyada I Pyotr tərəfindən ilk mühəndis məktəbinin yaradılması haqqında əmr imzalanması. "İspan mülkü" uğrunda müharibənin başlanması. Rusiyaya Arxangelsk yandırmaq və qarət etmək üçün gələn İsveç hərbi gəmilərinın darmadağın edilməsi. 23 iyun — Rusiyada Hərbi İşlər Prikazının təsis edilməsi. 9 iyul - İspan irsi uğrunda müharibənin (1701-1714) gedişində Şimali İtaliyada fransız və Avstriya qoşunları arasında Karpi ətrafında döyüş. 29 dekabr - Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində feldmarşal B.P.Şeremetyevin başçılıq etdiyi rus qoşunlarının Derpt yaxınlığında Erestfer döyüşündə ilk böyük qələbəsinin qazanılması. Uralda ilk çuqunəritmə zavodlarının (Kamensk və Nevyansk) əsasının qoyulması. Pusiya qoşunları tərəfindən Erestferin (Estlandiya) tutulması. Karlın Riqaya və cənuba doğru yürüşü. Saksaniya ordusunun məğlubiyyəti. I Fridrixin Avstriyanı müdafiə etməyi vəd etməklə imperatordan kral titulu almağa nail olması. Prussiya hersoqluğunun krallığa çevrilməsi. I Pyotr tərəfindən Moskvada gəmiçilik məktəbinin açılması. 1 mart - İohann Yakob Braytinger - İsveçrə filoloqu və müəllifi. 9 aprel - Andreas Elias fon Buxner - alman həkim. 29 aprel -Kristian Lüdviq Liskov - alman satiriki. 7 may - Karl Henrix Qraun - alman bəstəkarı və müğənnisi. 27 noyabr - İsveç astronomu, riyaziyyatçısı və fiziki Anders Tselski - İsveç astronomu , riyaziyyatçısı və fiziki. Əmətullah Sultan Molla Rəcəbəli Təbrizi 10 mart - Alman bəstəkarı İohann Şelle 5 sentyabr — İngiltərə kralı II Yakob Mezomorto Hüseyn Paşa | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185954 |
1702 | 8 mart - Anna Stüartın İngiltərə, Şotlandiya və İrlandiya kraliçası seçilməsi. 11 mart - İngilis dilli ilk gündəlik «The Daily Courant» qəzetinin nəşr olunması. 4 may - Fransa və İspaniyanın İngiltərəyə qarşı müharibəyə başlaması. 14 may - Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində İsveç qoşunları tərəfindən Varşavanın tutulması. 19 iyul -Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində İsveç qoşunları tərəfindən Krakovun tutulması. 16 sentyabr- İmperator I Leopold tərəfindən Fransaya, Kölnə və Bavariyaya müharibə elan edilməsi. 11 oktyabr - Rusiya çarı I Pyotr tərəfindən isveç ordusunu Oreşek şəhərindən qovması və Şlisserburq qalasının əsasının qoyulması. 24 oktyabr - Rus qoşunları tərəfindən İsveç qalası olan Noteburqun ələ keçirilməsi. 11 noyabr - Zaporojye kazak dəstələri tərəfindən Ağ kilsənin Polşa mühasirəsindən azad edilməsi. 26 noyabr - General-admiral F.Qolovinin qraf tituluna layiq görülən ilk rus olması. 4 dekabr - Con Çerçillin Malboro hersoqu olması. 16 dekabr - Rusiya çarı I Pyotr tərəfindən ilk rus qəzetinin "Vedomosti"nin yaradılması haqqında əmr imzalanması. Danimarkada təhkimçilik hüququnun ləğv olunması. Fransa ilə Hollandiya arasında müharibənin (1702-1713) başlanması. 14 yanvar - Yaponiyanın 114-cü imperatoru Nakamikado 17 avqust — Məhəmməd Şah 8 mart - İngiltərə, Şotlanddddiya, və İrlandiya kralı Oranlı III Vilhelm 4 noyabr - ingilis admiralı Con Benbou | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4411 |
1702-ci il | 8 mart - Anna Stüartın İngiltərə, Şotlandiya və İrlandiya kraliçası seçilməsi. 11 mart - İngilis dilli ilk gündəlik «The Daily Courant» qəzetinin nəşr olunması. 4 may - Fransa və İspaniyanın İngiltərəyə qarşı müharibəyə başlaması. 14 may - Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində İsveç qoşunları tərəfindən Varşavanın tutulması. 19 iyul -Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində İsveç qoşunları tərəfindən Krakovun tutulması. 16 sentyabr- İmperator I Leopold tərəfindən Fransaya, Kölnə və Bavariyaya müharibə elan edilməsi. 11 oktyabr - Rusiya çarı I Pyotr tərəfindən isveç ordusunu Oreşek şəhərindən qovması və Şlisserburq qalasının əsasının qoyulması. 24 oktyabr - Rus qoşunları tərəfindən İsveç qalası olan Noteburqun ələ keçirilməsi. 11 noyabr - Zaporojye kazak dəstələri tərəfindən Ağ kilsənin Polşa mühasirəsindən azad edilməsi. 26 noyabr - General-admiral F.Qolovinin qraf tituluna layiq görülən ilk rus olması. 4 dekabr - Con Çerçillin Malboro hersoqu olması. 16 dekabr - Rusiya çarı I Pyotr tərəfindən ilk rus qəzetinin "Vedomosti"nin yaradılması haqqında əmr imzalanması. Danimarkada təhkimçilik hüququnun ləğv olunması. Fransa ilə Hollandiya arasında müharibənin (1702-1713) başlanması. 14 yanvar - Yaponiyanın 114-cü imperatoru Nakamikado 17 avqust — Məhəmməd Şah 8 mart - İngiltərə, Şotlanddddiya, və İrlandiya kralı Oranlı III Vilhelm 4 noyabr - ingilis admiralı Con Benbou | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185955 |
1703 | 12 may - Rusiya ordusu tərəfindən Neva çayının mənsəbində yerləşən İsveç qalası olan Nienşants qalasının ələ keçirilməsi. 16 may - Portuqaliya ilə Böyük Britaniya arasında "əbədi ittifaq" haqqında Lissabon müqaviləsinin imzalanması. 22 may - Lissabon (Portuqaliya) yaxınlığında fransız ordusunun duzla yüklənmiş 100 gəmidən ibarət Hollandiya eskadrasına hücum etməsi. 26 may - Portuqaliyanın Böyük İttifaqa qoşulması. 27 may - Sankt-Peterburq şəhərinin əsasının qoyulması. 8 avqust - "Vyana qəzeti"nin ilk nömrəsinin çap olunması. 12 sentyabr - İngiltərə ordusunun fransızlara və ispanlara qarşı müdafiənin gücləndirilməsi məqsədilə Portuqaliya ərazisinə çıxarılması. 30 dekabr - Osmanlı dövlətində (1299-1922) III Əhmədin (1703-1730) hakimiyyətə gəlməsi. Rusiyada "Vedomosti" adlı qəzetin ilk nömrəsinin nəşr olunması. İngiltərədə Bukinhem sarayının tikintisinə başlanması. Vyanada Dövlət Bankının əsasının qoyulması. İsaak Nyutonun Kral Elmi Cəmiyyətinin sədri seçilməsi. 11 yanvar - İohann Georq Qrevius - alman klassik filoloqu və mətn tənqidçisi. 3 mart - Robert Huk - ingilis fiziki. 31 mart - İohann Kristof Bax - alman bəstəkarı. 16 may - Şarl Perro - fransız yazıçısı. 26 may - Samuel Papyüs - ingilis yazıçısı. 22 sentyabr - Vinçenso Viviani - riyaziyyatçı və fizik. 28 oktyabr - Con Vallis - ingilis riyaziyyatçısı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4412 |
1703-cü il | 12 may - Rusiya ordusu tərəfindən Neva çayının mənsəbində yerləşən İsveç qalası olan Nienşants qalasının ələ keçirilməsi. 16 may - Portuqaliya ilə Böyük Britaniya arasında "əbədi ittifaq" haqqında Lissabon müqaviləsinin imzalanması. 22 may - Lissabon (Portuqaliya) yaxınlığında fransız ordusunun duzla yüklənmiş 100 gəmidən ibarət Hollandiya eskadrasına hücum etməsi. 26 may - Portuqaliyanın Böyük İttifaqa qoşulması. 27 may - Sankt-Peterburq şəhərinin əsasının qoyulması. 8 avqust - "Vyana qəzeti"nin ilk nömrəsinin çap olunması. 12 sentyabr - İngiltərə ordusunun fransızlara və ispanlara qarşı müdafiənin gücləndirilməsi məqsədilə Portuqaliya ərazisinə çıxarılması. 30 dekabr - Osmanlı dövlətində (1299-1922) III Əhmədin (1703-1730) hakimiyyətə gəlməsi. Rusiyada "Vedomosti" adlı qəzetin ilk nömrəsinin nəşr olunması. İngiltərədə Bukinhem sarayının tikintisinə başlanması. Vyanada Dövlət Bankının əsasının qoyulması. İsaak Nyutonun Kral Elmi Cəmiyyətinin sədri seçilməsi. 11 yanvar - İohann Georq Qrevius - alman klassik filoloqu və mətn tənqidçisi. 3 mart - Robert Huk - ingilis fiziki. 31 mart - İohann Kristof Bax - alman bəstəkarı. 16 may - Şarl Perro - fransız yazıçısı. 26 may - Samuel Papyüs - ingilis yazıçısı. 22 sentyabr - Vinçenso Viviani - riyaziyyatçı və fizik. 28 oktyabr - Con Vallis - ingilis riyaziyyatçısı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185956 |
1704 | 20 iyun - Şimal müharibəsində Reç Pospolitanın Rusiya tərəfindən İsveç əleyhinə müharibəyə daxil olması. 13 avqust - İspan irsi uğrunda müharibənin gedişində şahzadə Yevgeni Savoyskinin və Malboro hersoqu Con Çörçilin başçılıq etdikləri ordunun Bavariya ərazisində baş vermiş Blenxeym döyüşündə fransız-Bavariya ordusuna qalib gəlməsi. 24 avqust - İspan irsi uğrunda müharibənin gedişində Malaqa yaxınlığında fransız donanması ilə ingilis-holland donanması arasında iri dəniz döyüşünün baş verməsi. "İspan mülkü" uğrunda müharibənin gedişində Cəbəllüttariq ərazisinin ingilislər tərəfindən işğal olunması. Rus qoşunları tərəfindən Narva şəhərinin mühasirəsi və tutulması. Şimal müharibəsinin gedişində Derpt və Narvanın Rusiyaya tabe edilməsi. 31 iyul - Qabriel Kramer - İsveçrə riyaziyyatçısı. Maurice Quentin de La Tour Fatma Sultan (III Əhmədin qızı) 28 oktyabr - Con Lokk - ingilis filosofu. Giyom Lopital | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4413 |
1704-cü il | 20 iyun - Şimal müharibəsində Reç Pospolitanın Rusiya tərəfindən İsveç əleyhinə müharibəyə daxil olması. 13 avqust - İspan irsi uğrunda müharibənin gedişində şahzadə Yevgeni Savoyskinin və Malboro hersoqu Con Çörçilin başçılıq etdikləri ordunun Bavariya ərazisində baş vermiş Blenxeym döyüşündə fransız-Bavariya ordusuna qalib gəlməsi. 24 avqust - İspan irsi uğrunda müharibənin gedişində Malaqa yaxınlığında fransız donanması ilə ingilis-holland donanması arasında iri dəniz döyüşünün baş verməsi. "İspan mülkü" uğrunda müharibənin gedişində Cəbəllüttariq ərazisinin ingilislər tərəfindən işğal olunması. Rus qoşunları tərəfindən Narva şəhərinin mühasirəsi və tutulması. Şimal müharibəsinin gedişində Derpt və Narvanın Rusiyaya tabe edilməsi. 31 iyul - Qabriel Kramer - İsveçrə riyaziyyatçısı. Maurice Quentin de La Tour Fatma Sultan (III Əhmədin qızı) 28 oktyabr - Con Lokk - ingilis filosofu. Giyom Lopital | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185957 |
1705 | Bavariyada kəndli üsyanının (1705-1706) başlanması. Tunisdə irsi bəylərin hakimiyyətinin başlaması. XII Karl və Stanislav arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən İsveçin Polşada əsgər toplamaq və hərbi əməliyyatlar aparmaq hüququ qazanması, İsveç tacirlərinin ticarət güzəştləri almaları. 15 mart 1705 - 4 yanvar 1706 - İspan irsi uğrunda müharibənin gedişində Nissa şəhərinin fransızlar tərəfindən mühasirəyə alınması. 24 yanvar - Farinelli - italyan müğənnisi 22 fevral - İohann Elias Bax - alman bəstəkarı. 30 mart - Avqust İohann Rözel fon Rozenqof - alman naturalisti və miniatüristi 17 may - Ambrozi Ştub - Danimarkalı şair. 24 sentyabr - Leopold Yozef qraf Daun - Avstriyalı feldmarşal. 12 oktyabr - Emmanuel Ere - fransız memarı. 23 oktyabr - Maksimilian Ulisses Braun - irland mənşəli Avstriya feldmarşalı. 31 oktyabr -XIV Kliment (Klemens) - Roma papası (1769-1774) Nikita Baxarev - rus mexaniki və ixtiraçısı. Kərim xan Zənd - İran hökmdarı. 5 may - I Leopold - Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru (1658-1705). Nişançı Əhməd Paşa | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4414 |
1705-ci il | Bavariyada kəndli üsyanının (1705-1706) başlanması. Tunisdə irsi bəylərin hakimiyyətinin başlaması. XII Karl və Stanislav arasında bağlanmış müqaviləyə əsasən İsveçin Polşada əsgər toplamaq və hərbi əməliyyatlar aparmaq hüququ qazanması, İsveç tacirlərinin ticarət güzəştləri almaları. 15 mart 1705 - 4 yanvar 1706 - İspan irsi uğrunda müharibənin gedişində Nissa şəhərinin fransızlar tərəfindən mühasirəyə alınması. 24 yanvar - Farinelli - italyan müğənnisi 22 fevral - İohann Elias Bax - alman bəstəkarı. 30 mart - Avqust İohann Rözel fon Rozenqof - alman naturalisti və miniatüristi 17 may - Ambrozi Ştub - Danimarkalı şair. 24 sentyabr - Leopold Yozef qraf Daun - Avstriyalı feldmarşal. 12 oktyabr - Emmanuel Ere - fransız memarı. 23 oktyabr - Maksimilian Ulisses Braun - irland mənşəli Avstriya feldmarşalı. 31 oktyabr -XIV Kliment (Klemens) - Roma papası (1769-1774) Nikita Baxarev - rus mexaniki və ixtiraçısı. Kərim xan Zənd - İran hökmdarı. 5 may - I Leopold - Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru (1658-1705). Nişançı Əhməd Paşa | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185958 |
1706 | 13 mart - Boris Petroviç Şerementyev tərəfindən Həştərxan üsyanının yatırılması. 24 sentyabr - XII Karlla II Avqust arasında bağlanmış Altranştadt sülhünə əsasən Polşanın və Saksoniyanın Rusiya ilə ittifaqdan imtina etməsi. 17 yanvar - Amerika Birləşmiş Ştatlarının banilərindən biri, yüksək intellektə sahib olmaqla yazıçı, satirist, siyasi nəzəriyyəçi, siyasətçi, poçtmeyster, alim, ixtiraçı, dövlət xadimi və diplomat Bencamin Franklin 24 aprel - Covanni Battista Martini - italyan bəstəkarı və musiqi nəzəriyyəçisi. 3 mart - İohann Paxenbel -alman bəstəkarı. 26 avqust - Mixael Vilmann - Barokko üslubunda əsərlər yaradan alman rəssamı. 28 dekabr - Pyer Bel - fransız filosofu və alimi. 9 dekabr — II Pyotr, Braqanza sülaləsinə mənsub üçüncü Portuqaliya kralı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4415 |
1706-cı il | 13 mart - Boris Petroviç Şerementyev tərəfindən Həştərxan üsyanının yatırılması. 24 sentyabr - XII Karlla II Avqust arasında bağlanmış Altranştadt sülhünə əsasən Polşanın və Saksoniyanın Rusiya ilə ittifaqdan imtina etməsi. 17 yanvar - Amerika Birləşmiş Ştatlarının banilərindən biri, yüksək intellektə sahib olmaqla yazıçı, satirist, siyasi nəzəriyyəçi, siyasətçi, poçtmeyster, alim, ixtiraçı, dövlət xadimi və diplomat Bencamin Franklin 24 aprel - Covanni Battista Martini - italyan bəstəkarı və musiqi nəzəriyyəçisi. 3 mart - İohann Paxenbel -alman bəstəkarı. 26 avqust - Mixael Vilmann - Barokko üslubunda əsərlər yaradan alman rəssamı. 28 dekabr - Pyer Bel - fransız filosofu və alimi. 9 dekabr — II Pyotr, Braqanza sülaləsinə mənsub üçüncü Portuqaliya kralı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185959 |
1707 | 1 yanvar - V Conun Portuqaliya kralı seçilməsi. 1 may — İngiltərə və Şotlandiya arasında İttifaq aktı: Böyük Britaniya Krallığın yaradılması. İngiltərə krallığı (871—1707) Car-Balakəndə Səfəvi zülmünə qarşı üsyanın baş verməsi. Jorj-Lui Lekler de Büffon Məhəmməd Əzəm Şah Sultan Övrəngzeb (Aləmgir) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4416 |
1707-ci il | 1 yanvar - V Conun Portuqaliya kralı seçilməsi. 1 may — İngiltərə və Şotlandiya arasında İttifaq aktı: Böyük Britaniya Krallığın yaradılması. İngiltərə krallığı (871—1707) Car-Balakəndə Səfəvi zülmünə qarşı üsyanın baş verməsi. Jorj-Lui Lekler de Büffon Məhəmməd Əzəm Şah Sultan Övrəngzeb (Aləmgir) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185960 |
1708 | • Rusiya ilə İsveç arasında(Şimal müharibəsi) Lesnaya döyüşündə rusların qalibi 15 dekabr — Mirzə Məhəmməd xan Səfdər Cəng | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4417 |
1708-ci il | • Rusiya ilə İsveç arasında(Şimal müharibəsi) Lesnaya döyüşündə rusların qalibi 15 dekabr — Mirzə Məhəmməd xan Səfdər Cəng | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185961 |
1709 | 27 sentyabr - Poltava döyüşü, Şimal müharibəsinin ən böyük döyüşünün baş verməsi. İlk gürcü mətbəəsinin açılması. Təbrizdə, Soucbulaqda və Muğanda Səfəvi zülmünə qarşı üsyanların baş verməsi. Çarlz Evison — Barokko və Klassik dövrlərində yaşayıb yaratmış ingilis bəstəkarı Lüllyen Lamerti Molla Vəli Vidadi - Azərbaycan şairi Vasili Adodurov Jan Batist de Lamaz — Aleksandr Mavrokordato — | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4418 |
1709-cu il | 27 sentyabr - Poltava döyüşü, Şimal müharibəsinin ən böyük döyüşünün baş verməsi. İlk gürcü mətbəəsinin açılması. Təbrizdə, Soucbulaqda və Muğanda Səfəvi zülmünə qarşı üsyanların baş verməsi. Çarlz Evison — Barokko və Klassik dövrlərində yaşayıb yaratmış ingilis bəstəkarı Lüllyen Lamerti Molla Vəli Vidadi - Azərbaycan şairi Vasili Adodurov Jan Batist de Lamaz — Aleksandr Mavrokordato — | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185962 |
170 (dəqiqləşdirmə) | 170 (ədəd) — ədəd 170 — Ucar rayonunun 1 aprel 2013-cü ilə qədərki telefon kodu. (yeni kod: 20) E.ə. 170 — il | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=155519 |
170 (ədəd) | Yüz yetmiş — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz altmış doqquzdan sonra, yüz yetmiş birdən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz yetmiş ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=154218 |
171 | 171-ci il — Yuli təqvimində bazar ertəsindən başlayan və uzun olmayan il. Karunt dağlarında 3 il keçirərək uzun müharibədən sonra Mark Avreli qələbə qazandı və Pannoniyanı azad etdi. Ermənistan və Mesopotamiya Roma İmperiyasınln protektoratı oldular. Korinfli Dionisi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=2882 |
171-ci il | 171-ci il — Yuli təqvimində bazar ertəsindən başlayan və uzun olmayan il. Karunt dağlarında 3 il keçirərək uzun müharibədən sonra Mark Avreli qələbə qazandı və Pannoniyanı azad etdi. Ermənistan və Mesopotamiya Roma İmperiyasınln protektoratı oldular. Korinfli Dionisi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=184146 |
1711 | 12 iyul - Rusiya ilə Türkiyə arasında Prut sülhünün imzalanması. Car-Balakəndə Səfəvi zülmünə qarşı üsyanın baş verməsi. III Cahan Şah | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4420 |
1711-ci il | 12 iyul - Rusiya ilə Türkiyə arasında Prut sülhünün imzalanması. Car-Balakəndə Səfəvi zülmünə qarşı üsyanın baş verməsi. III Cahan Şah | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185964 |
1712 | 9 may - Rusiyada Tula silah zavodunun əsasının qoyulması. 24 yanvar — Georq Fridrix Şmidt Qrü Neemiya — bitkilərin anatomiyasının əsasını qoymuş ingilis botaniki. Denis Papin — fransız ixtiraçı. I Bahadır Şah | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4421 |
1712-ci il | 9 may - Rusiyada Tula silah zavodunun əsasının qoyulması. 24 yanvar — Georq Fridrix Şmidt Qrü Neemiya — bitkilərin anatomiyasının əsasını qoymuş ingilis botaniki. Denis Papin — fransız ixtiraçı. I Bahadır Şah | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185965 |
1713 | 8 may - Rusiyanın paytaxtının Moskvadan Sankt-Peterburqa köçürülməsi. I Fridrix Vilhelm taxta çıxıb. Arçil - I Yesenin oğlu, Kartli çarı. Cahandar Şah | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4422 |
1713-cü il | 8 may - Rusiyanın paytaxtının Moskvadan Sankt-Peterburqa köçürülməsi. I Fridrix Vilhelm taxta çıxıb. Arçil - I Yesenin oğlu, Kartli çarı. Cahandar Şah | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185966 |
1714 | iyul - Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində rus donanmasının Qanqut burnu yaxınlığında İsveç donanması üzərində qələbə qazanması. 6 iyun — I Jozef, Braqanza sülaləsinə mənsub beşinci Portuqaliya kralı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4423 |
1714-cü il | iyul - Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində rus donanmasının Qanqut burnu yaxınlığında İsveç donanması üzərində qələbə qazanması. 6 iyun — I Jozef, Braqanza sülaləsinə mənsub beşinci Portuqaliya kralı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185967 |
1715 | Onorio Fanyano Antuan Qallan — fransız şərqşünas, antikvar, tərcüməçi. XIV Lüdovik - Fransız kral. Hacı Əhməd Paşa Katib Mehmed Əmin Paşa | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4424 |
1715-ci il | Onorio Fanyano Antuan Qallan — fransız şərqşünas, antikvar, tərcüməçi. XIV Lüdovik - Fransız kral. Hacı Əhməd Paşa Katib Mehmed Əmin Paşa | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185968 |
1716 | 29 fevral - Çar I Pyotrun göstərişi ilə Xəzər dənizinə Rusiyanın ilk ekspedisiyasının göndərilməsi. Omsk şəhərinin əsasının qoyulması. İohann Yakob Reyske Qotfrid Leybnits | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4425 |
1716-cı il | 29 fevral - Çar I Pyotrun göstərişi ilə Xəzər dənizinə Rusiyanın ilk ekspedisiyasının göndərilməsi. Omsk şəhərinin əsasının qoyulması. İohann Yakob Reyske Qotfrid Leybnits | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185969 |
1717 | Molla Pənah Vaqif — Azərbaycan şairi 5 iyul — III Pyotr, Braqanza sülaləsinə mənsub altıncı Portuqaliya kralı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4426 |
1717-ci il | Molla Pənah Vaqif — Azərbaycan şairi 5 iyul — III Pyotr, Braqanza sülaləsinə mənsub altıncı Portuqaliya kralı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185970 |
1717 Broadway | 1717 Broadway — Birləşmiş Ştatların Nyu-York şəhərinin Manhetten bölgəsində yerləşən və Şimali Amerikada ən hündür hotel olan göydələndir. Binada iki mehmanxana, Courtyard New York Manhattan/Central Park və Residence Inn New York Manhattan/Central Park yerləşmişdir. Ümumilikdə 639 nömrə vardır. Hotel Broudveydəki 54-cü küçənin şimal-qərb hissəsində yerləşmişdir. Həmçinin bax Nyu-Yorkun ən yüksək binalarının siyahısı Dünyada ən yüksək otellərin siyahısı Xarici keçidlər Courtyard New York Manhattan/Central Park Residence Inn New York Manhattan/Central Park | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=453266 |
1718 | Avstriya və Osmanlı imperiyası arasında Pojarevatsk sülh müqaviləsinin bağlanması. Akifli Minayə Məzahir qızı Qara Saqqal | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4427 |
1718-ci il | Avstriya və Osmanlı imperiyası arasında Pojarevatsk sülh müqaviləsinin bağlanması. Akifli Minayə Məzahir qızı Qara Saqqal | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185971 |
1719 | Rusiyada ilk tarix muzeyi açıldı. Daniel Defo "Robinzon Kruzo" romanını yazıb. Rzaqulu mirzə Avşar Böyük Moğol imperiyasının hökmdarı Fərruxsiyar Böyük Moğol imperiyasının hökmdarı Rafi ud-Darajat 19 sentyabr — II Cahan Şah | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4428 |
1719-cu il | Rusiyada ilk tarix muzeyi açıldı. Daniel Defo "Robinzon Kruzo" romanını yazıb. Rzaqulu mirzə Avşar Böyük Moğol imperiyasının hökmdarı Fərruxsiyar Böyük Moğol imperiyasının hökmdarı Rafi ud-Darajat 19 sentyabr — II Cahan Şah | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185972 |
171 (dəqiqləşdirmə) | 171 (ədəd) — ədəd 171 — Lənkəran rayonunun 1 aprel 2013-cü ilə qədərki telefon kodu. (yeni kod: 25) E.ə. 171 — il | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=157686 |
171 (ədəd) | Yüz yetmiş bir — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz yetmişdən sonra, yüz yetmiş ikidən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz yetmiş bir ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=157609 |
1720 | Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində rus donanmasının Qrenqam adası yaxınlığında İsveç donanması üzərində qələbə qazanması. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4429 |
1720-ci il | Şimal müharibəsinin (1700-1721) gedişində rus donanmasının Qrenqam adası yaxınlığında İsveç donanması üzərində qələbə qazanması. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185974 |
1721 | Yaponiyada Syoqun tərəfindən şəhərlərin ticarət-sələmçi kapitalına becərilməyən torpaqlardan istifadə hüququ verən fərman imzalanması. Rusiya ilə İsveç arasında Şimal müharibəsinin bitməsi(1700-1721)yəni Niştadt sülhünün imzalanması Hacı Davudun Şamaxını ələ keçirməsi Con Freyzer (frontirçi) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4430 |
1721-ci il | Yaponiyada Syoqun tərəfindən şəhərlərin ticarət-sələmçi kapitalına becərilməyən torpaqlardan istifadə hüququ verən fərman imzalanması. Rusiya ilə İsveç arasında Şimal müharibəsinin bitməsi(1700-1721)yəni Niştadt sülhünün imzalanması Hacı Davudun Şamaxını ələ keçirməsi Con Freyzer (frontirçi) | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185975 |
1722 | 8 mart - Əfqanların İsfahana daxil olması və Səfəvi hökmdarı şah Sultan Hüseyn Səfəvinin taxtdan salınması.Əfqan üsyanı. Nadir şahın Əfqanıstana yürüşü. Səfəvilər dövlətində (1501-1736) II Təhmasibin (1722-1732) hakimiyyətə gəldi. 15 iyun- Rusiya imperatoru İ Pyotr (1682-1725) tərəfindən Azərbaycan dilində "Bəyannamə" nəşr etdilərək Şirvana və Xəzəryanı bölgələrə göndərilməsi. 18 iyun- I Pyotrun Xəzərsahili vilayətlərə yürüşünün (1722-1723) başlanması. 23 avqust- Rus qoşunları tərəfindən Dərbəndin işğal edilməsi. 5 sentyabr - Rus ordusunun yürüşünün dayandırılması və I Pyotrun Rusiyaya dönməsi. dekabr - Hacı Davudun Türkiyənin himayəsinə qəbul edilməsi və Şirvan xanı təsdiq olunması. dekabr - Rus eskadrasının Rəşt şəhərini zəbt etməsi. 1 Pyotrun "Rütbələrə dair cədvəl" hazırlanması Con Malboro Çörçill Filippe Kolombe | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4431 |
1722-ci il | 8 mart - Əfqanların İsfahana daxil olması və Səfəvi hökmdarı şah Sultan Hüseyn Səfəvinin taxtdan salınması.Əfqan üsyanı. Nadir şahın Əfqanıstana yürüşü. Səfəvilər dövlətində (1501-1736) II Təhmasibin (1722-1732) hakimiyyətə gəldi. 15 iyun- Rusiya imperatoru İ Pyotr (1682-1725) tərəfindən Azərbaycan dilində "Bəyannamə" nəşr etdilərək Şirvana və Xəzəryanı bölgələrə göndərilməsi. 18 iyun- I Pyotrun Xəzərsahili vilayətlərə yürüşünün (1722-1723) başlanması. 23 avqust- Rus qoşunları tərəfindən Dərbəndin işğal edilməsi. 5 sentyabr - Rus ordusunun yürüşünün dayandırılması və I Pyotrun Rusiyaya dönməsi. dekabr - Hacı Davudun Türkiyənin himayəsinə qəbul edilməsi və Şirvan xanı təsdiq olunması. dekabr - Rus eskadrasının Rəşt şəhərini zəbt etməsi. 1 Pyotrun "Rütbələrə dair cədvəl" hazırlanması Con Malboro Çörçill Filippe Kolombe | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185976 |
1723 | Cunqarların Mərkəzi Asiya və Qazaxıstana dağıdıcı yürüşlərinin baş verməsi. Kazanda slavyan-latın məktəbinin fəaliyyətə başlaması. 6 iyul - Rus eskadrasının Bakı körfəzinə daxil olması. 28 iyul- Ruslar tərəfindən Bakının işğal edilməsi. 12 sentyabr - Səfəvilərlə Rusiya arasında Peterburq sülh müqaviləsinin imzalanması. Oktyabr - Osmanlı qoşunlarinın Gəncəyə hücum etməsi. 5 iyun – Adam Smit, şotland iqtisadçı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4432 |
1723-cü il | Cunqarların Mərkəzi Asiya və Qazaxıstana dağıdıcı yürüşlərinin baş verməsi. Kazanda slavyan-latın məktəbinin fəaliyyətə başlaması. 6 iyul - Rus eskadrasının Bakı körfəzinə daxil olması. 28 iyul- Ruslar tərəfindən Bakının işğal edilməsi. 12 sentyabr - Səfəvilərlə Rusiya arasında Peterburq sülh müqaviləsinin imzalanması. Oktyabr - Osmanlı qoşunlarinın Gəncəyə hücum etməsi. 5 iyun – Adam Smit, şotland iqtisadçı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185977 |
1724 | 12 iyul - Osmanlı imperiyası ilə Rusiya arasında İstanbul sülh müqaviləsinin imzalanması. Osmanlı qoşunlarının Salmas, Xoy və Mərəndə yiyələnməsi. İrəvan qalası, Naxçıvan və Ordubad şəhərləri, Qazax və Şəmşəddil ellərinin könüllü surətdə Osmanlı hakimiyyətini qəbul etməsi. Alman filosofu İ. Kant | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4433 |
1724-cü il | 12 iyul - Osmanlı imperiyası ilə Rusiya arasında İstanbul sülh müqaviləsinin imzalanması. Osmanlı qoşunlarının Salmas, Xoy və Mərəndə yiyələnməsi. İrəvan qalası, Naxçıvan və Ordubad şəhərləri, Qazax və Şəmşəddil ellərinin könüllü surətdə Osmanlı hakimiyyətini qəbul etməsi. Alman filosofu İ. Kant | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185978 |
1724 Konstantinopol müqaviləsi | Müqavilənin imzalandığı siyasi şərait 1722–1723-cü illərdə Pyotrun Xəzəryanı bölgələrə yürüşü və Peterburq sülhünün imzalanması Osmanlıda böyük narahatlıq və narazılıqla qarşılanmışdı. Sultan III Əhməd hökümətinin vəziri İbrahim paşa Rusiyanın İstanbuldakı konsulu İ. Nepluyevə 1722-ci ilin noyabrında etiraz bəyənatı verdi. Bəyənatda bildiridi ki, rus qoşunları İrana tabe olan torpaqlarda olduqca türk xalq rahatlıq tapa bilməyəcək. Həmin ilin oktyabr ayında Osmanlı dövləti Hacı Davudun Şirvan üzərində hakimiyyətini tanıyaraq onu öz himayəsinə götürdü. Hacı Davud Krım xanı hüququ, yəni Osmanlı imperatorluğu tərkibində vassal hökmdar hüququ aldı. Ona sultanın ayrıca fərmanı, ikibuncuqlu (birinci dərəcəli) paşa şərafəti, quyruqlu bayraq, 30 min çervon, pul verildi. Dekabr ayında böyük vəzir İbrahim paşa, iki dövlət arasında savaş olmasın deyə, Nepluyev vasitəsilə çar Pyotra yenidən öz tövsiyəsini bildirdi: "Bir yaxşı dost, iki imperatorluq arasında sülh saxlamaq istəyən bir adam kimi qoşunlarını alıb öz məmləkətinə varıb getsin". Pyotrun Xəzər yürüşü onun qılıncını birbaşa İstanbul ilə deyil, London ilə toqquşdurdu. Britaniya rusların Xəzər dənizində ağalığının gələcəyini bəlkə də hamıdan yaxşı anlayırdı. Rusiyanın quzey uğurlarım ingilis hökuməti özü üçün bir fəlakət sanırdı, çünki təkcə ipək ticarəti deyil, bütün Hindistan ticarəti üzərində Rusiyanın bölünməz inhisarı yarana bilərdi. Bu, ingilis millətinin varlanma açarı olan Ost-Hind və Levant şirkətlərinin işini heçə endirə bilərdi. Buna görə Britaniya krallığı Osmanlı dövlətinin siyasətini müdafiə edirdi. Dərbənddən Moskvaya qayıdan Pyotr 13 fevral 1723-cü ildə Türkiyə elçisi Nişli Məhəmməd Ağa ilə görüşdü. Davud bəyin Türkiyə himayəsinə götürüldüyünü rəsmən bildirən bu elçi qoşunları Xəzər vilayətlərindən çıxarmaq haqqında öz hökumətinin tələbini yenidən Pyotra bildirdi. Həmin ilin yazında Türkiyə ordusu Kartliyə və kaxetiyaya girdi. Peterburqda qondarma "Rusiya-iran müqaviləsi" bağlandığı gün (12 sentyabr 1723-cü il), bu qoşun Tiflisi tutdu, sonra Gəncə, İrəvan və Naxçıvan üzərinə yürüdü. Sultan hökuməti barışıq barədə eşitmək belə istəmirdi. Yalnız Böyük vəzirin çalışması sayəsində 1723-cü ilin sonunda müharibə elan edilmədi. Razılaşdırılmış üç aylıq "gözləmədən" sonra dekabr ayında yeni danışıq başlandı. Müqavilə və onun şərtləri 1724-cü il iyunun 12-də İstanbulda Osmanlı ilə Rusiya arasında müqavilə bağlandı. Müqavilə 6 maddə və 1 nəticədən ibarət idi. Müqaviləyə əsasən Osmanlı tərəfi Rusiyanın işğal etdiyi Xəzərboyu əyalətlərin Rusiyaya güzəşt edilməsini təsdiq etdi. Rusiya tərəfi isə Qərbi Qafqazın və Cənubi Azərbaycanın Osmanlıya çatmasına etiraz etmədiyini bildirdi. İstanbul müqaviləsinə görə osmanlıların Şirvanda qoşun saxlamağa ixtiyarı yox idi. Şirvan osmanlıların himayəsi altında yarımmüstəqil xanlıq elan olunurdu. Müqavilənin imzalanması sayəsində Osmanlı və Rusiya qoşunlarının Azərbaycan ərazisində toqquşmasının qarşısı alındı. Preambulada müqavilənin rezident Neplyuyev və Böyük vəzir İbrahim paşa arasında İranda yalançı Mahmudun peyda olması, İran vilayətlərinin bu və ya digər dövlətin sərhədlərinə aidiyyatı üzrə Rusiya və Türkiyəyə birləşdirilməsinə Rusiya sarayı ilə Türkiyənin razılığı əsasında imzalanması göstərilir. Mir Mahmudun Səfəvilərin paytaxtı İsfahanı tutub Şah Sultan Hüseyni həbs etdiyinə görə osmanlıların sərhəd torpaqlarını tutmaq üçün qoşun göndərməsi, Rusiyanın isə Dərbənd və Bakını tutması əsaslandırılır. Preambulada daha sonra qeyd edilir ki, Qəzvin və Təbriz diyarlarında özünü Şah Hüseynin oğlu Təhmasib adlandıran bir kimsə peyda olub ki, Çar həzrətləri onunla müqavilələrində Şirvandakı Bakı və Dərbənd sərhədlərinin, Xəzər boyundakı Gilan, Mazandaran və Astrabad vilayətlərinin Çarın hakimiyyətində olması qərarlaşdırılmışdır. Həmin Çar da qarşılıqlı olaraq Təhmasibə söz verib ki, onun öz taxtına çıxması üçün qoşunla kömək edəcək, Mir Mahmudu qovacaq, Osmanlı sarayına müraciət edəcək ki, bu işə öz təsirini göstərsin, əvəzində İran əyalətlərinin bir hissəsini Osmanlı dövlətinə versin. Bunun üçün də öz vəkilini İvan Neplyuyevi təyin etmişdir. Bundan başqa Fransa sarayından Osmanlı sarayında səfir olan Markiz de Bonak vəkil edilmişdir. Beləliklə, tərəflər arasında aşağıdakı maddələrdən ibarət qərar qəbul edilmişdir. Osmanlı və Rusiyaya icazə verilirdi ki, Kür və Arazın birləşdiyi nöqtədə, yəni 3 dövlətin Rusiya, Osmanlı və Səfəvi sərhədlərinin toqquşduğu ərazidə istehkamlar və qarnizonlar saxlasın.Sərhədlərin hüdudlandırılması üçün tərəflər komissarlar ayırmalı, onlar Fransanın iştirakı ilə bu işi yerinə yetirməli idi. Qoyulmuş sərhəd nişanı Şirvan əyalətinin hansı hissəsinin Osmanlı sarayına aid olduğunu bildirməli idi. Həmin nişandan Xəzər dənizinə qədər olan torpaqlar çarın tabeliyində olmalı idi. Həmin nişandan bir saatlıq yolla, Kür və Arazın yaxınlaşdığı yerə qədər çəkilən xətti sərhəd kimi qəbul olunacaq, dənizə yaxın hissə çara, daxilə olan hissə isə Osmanlı Sarayına tabe olacaq. Kür və Araz çaylarının yaxınlaşdığı yerdən cənub hissə İran dövlətinə aid olacaq. Bu üç sərhədin qovuşduğu yerdə Osmanlı Sarayı qala tikdirib qarnizon saxlaya bilərdi. Çar da belə bir qala tikdirə bilərdi. Ancaq bu qalalar sərhəddən üç saatlıq yolla aralıda tikilməli idi. Şirvan xanının iqamətgahı olan Şamaxıya xüsusi xanlıq statusu verilmişdir ki, bu statusu saxlamaqla Şamaxı istehkam olaraq daha da gücləndirilməli və burada Osmanlı dövlətinin əsgərləri saxlanılmamalıdır. Ancaq Şamaxı xanı Osmanlı dövlətinə tabe olmaqdan boyun qaçırarsa və ya Şamaxı əhalisi üsyana qalxarsa Osmanlı ordusuna icazə verilirdi ki, Şamaxıya daxil olsun. Lakin bu zaman Osmanlı ordusu bu barədə Kürü keçənə qədər Rus ordularının komandanına məlumat verməlidir. Bütün Şərqi Gürcüstan və Azərbaycan ərazisinin böyük bir hissəsi Osmanlı hakimiyyətinə keçir. Tiflis, Gəncə, Bərdə, Qarabağ, Naxçıvan, Rəvan, Təbriz, Mərənd, Marağa, Urmiya, Çoros, Həmədan və Kirmanşah torpaqları Osmanlı imperiyasının tərkibinə verilir. Rusiya II Təhmasibə sözü gedən ərazilərin Osmanlıya verilməsi üçün təsir göstərəcəkdir. II Təhmasib 3-cü maddədə göstərilən əraziləri Osmanlıya könüllü verdiyi təqdirdə Osmanlı və Rusiya əfqanların Səfəvi imperiyasından çıxarılmasına kömək edəcəkdir. II Təhmasib bu şərtləri qəbul etmədiyi təqdirdə isə Osmanlı və Rusiyanın birləşmiş orduları onu taxtdan salacaq və Səfəvi taxtına öz adamlarını təyin edəcəkdirlər. Yekun başlığında müqaviləni imzalayan tərəflərə keçən torpaqların onların əbədi zamanadək hakimiyyətində qalmasından, sülh və dostluğun möhkəmliyindən və s. bəhs olunurdu. Bu müqavilə ilə Cənubi Qafqazın Xəzər sahili əraziləri istisna olmaqla bütün torpaqlar: Kartli, Kaxetiya, Gəncə-Qarabağ və Çuxursəd vilayətləri rəsmi olaraq Osmanlı imperiyasına birləşdirilmişdir. Buna baxmayaraq Kartlidən başqa digər ərazilər faktiki olaraq Osmanlının idarəsində deyildi. Bu səbəbdən Osmanlı imperiyası bu ərazilərin zorla özünə birləşdirilməsi üçün Səfəvi imperiyasına üç istiqamətdən yürüşlərə başladı. Həmçinin bax Kirmanşah sülh müqaviləsi Nadir şah Əfşar | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=599896 |
1725 | Rusiya imperatriçası I Yekaterinanın (1725-1727) hakimiyyətə gəlməsi. Osmanlılar tərəfindən Təbriz, Gəncə və Ərdəbil şəhərlərinin ələ keçirilməsi. 27 iyul - Osmanlıların Təbrizi tutması. 1Pyotrun hakimiyyətdən getməsi(1682-1725) Ərdəbilin tutulmasına görə Istanbulda keçirilən atəşfəşanlıq 23 dekabr — Əhməd Şah Rusiya imperatoru I Pyotr. Mir Mahmud Hotaki | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4434 |
1725-ci il | Rusiya imperatriçası I Yekaterinanın (1725-1727) hakimiyyətə gəlməsi. Osmanlılar tərəfindən Təbriz, Gəncə və Ərdəbil şəhərlərinin ələ keçirilməsi. 27 iyul - Osmanlıların Təbrizi tutması. 1Pyotrun hakimiyyətdən getməsi(1682-1725) Ərdəbilin tutulmasına görə Istanbulda keçirilən atəşfəşanlıq 23 dekabr — Əhməd Şah Rusiya imperatoru I Pyotr. Mir Mahmud Hotaki | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185979 |
1726 | Rus qoşunları tərəfindən Lənkəran, Astara, Təngərud, Muğan, Şahsevən və digər Xəzəryanı bölgələrin işğal edilməsi. Zəngəzurda Osmanlılar əleyhinə güclü üsyanın baş verməsi. Nadir şahin Sipəhsalar təyin edilməsi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4435 |
1726-cı il | Rus qoşunları tərəfindən Lənkəran, Astara, Təngərud, Muğan, Şahsevən və digər Xəzəryanı bölgələrin işğal edilməsi. Zəngəzurda Osmanlılar əleyhinə güclü üsyanın baş verməsi. Nadir şahin Sipəhsalar təyin edilməsi. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185980 |
1727 | Osmanlı imperiyasında İbrahim Mütəfərrik tərəfindən ilk mətbəənin yaradılması. 12 dekabr-Rusiya ilə Osmanlı imperiyası arasında sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi barədə Nabur sazişi imzalandı. Qarabağda Osmanlılar əleyhinə üsyan baş verdi I Mirzə Məhəmməd xan 28 mart — III Maksimilyan Jozef, Bavariya kürfürstü. Kartli çarı (1724-1727) I Yese vəfat etmişdir. Rusiya imperatriçası İ Yekatrina. İngilis riyaziyyatçısı, mexaniki, fiziki, astronomu, klassik mexanikanın banisi İsaak Nyuton. Əmətullah Sultan | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4436 |
1727-ci il | Osmanlı imperiyasında İbrahim Mütəfərrik tərəfindən ilk mətbəənin yaradılması. 12 dekabr-Rusiya ilə Osmanlı imperiyası arasında sərhədlərin müəyyənləşdirilməsi barədə Nabur sazişi imzalandı. Qarabağda Osmanlılar əleyhinə üsyan baş verdi I Mirzə Məhəmməd xan 28 mart — III Maksimilyan Jozef, Bavariya kürfürstü. Kartli çarı (1724-1727) I Yese vəfat etmişdir. Rusiya imperatriçası İ Yekatrina. İngilis riyaziyyatçısı, mexaniki, fiziki, astronomu, klassik mexanikanın banisi İsaak Nyuton. Əmətullah Sultan | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185981 |
1728 | 25 iyun — II Aləm Şah - Moğol imperiyasının hökmdarı. 27 iyun - Ceyms Kuk - Yeni Zelandiya və Avstraliyanı kəşf edən ingilis səyyah. İ.İ Polzunov - Rus ixtiraçı. 26 avqust - İohann Lambert - alman yazıçı. İmam Mehmed Əfəndi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4437 |
1728-ci il | 25 iyun — II Aləm Şah - Moğol imperiyasının hökmdarı. 27 iyun - Ceyms Kuk - Yeni Zelandiya və Avstraliyanı kəşf edən ingilis səyyah. İ.İ Polzunov - Rus ixtiraçı. 26 avqust - İohann Lambert - alman yazıçı. İmam Mehmed Əfəndi | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185982 |
172 (dəqiqləşdirmə) | 172 (ədəd) — ədəd 172 — Xaçmaz rayonunun 1 aprel 2013-cü ilə qədərki telefon kodu. (yeni kod: 23) E.ə. 172 — il | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=157687 |
172 (ədəd) | Yüz yetmiş iki — say sistemində ədədlardən biridir. Yüz yetmiş birdən sonra, yüz yetmiş üçdən əvvəl gəlir. Riyaziyyatda Əsas hesablamalarda Yüz yetmiş iki ədədi — cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir. Say sistemində İnam və etiqadlarda Digər sahələrdə Xarici keçidlər | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=157610 |
1730 | 28 sentyabr - Osmanlı İmperiyasının yeniçərisi Patron Xəlilin rəhbərliyi altında üsyan baş verməsi. II Pyotr — Rusiya imperatoru. Nevşəhərli Kürəkən İbrahim Paşa — XIII Benedikt | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4439 |
1730-cu il | 28 sentyabr - Osmanlı İmperiyasının yeniçərisi Patron Xəlilin rəhbərliyi altında üsyan baş verməsi. II Pyotr — Rusiya imperatoru. Nevşəhərli Kürəkən İbrahim Paşa — XIII Benedikt | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185984 |
1731 | 16 mart - Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru VI Karlla İngiltərə kralı II Georq arasında Vyana ittifaq müqaviləsinin imzalanması. Bu müqaviləyə əsasən II Georqun Avstriyanın Ost-Hind kompaniyasının fəaliyyətinin tamamilə dayandırılması müqabilində Praqmatik sanksiyaları tanıdığını bildirməsi. 10 oktyabr - Kiçik Jüzün Rusiyaya ilhaq edilməsi haqqında müqavilə bağlanması. Hollandiyada ilk mason lojasının yaradılması. Səfəvi hökmdarı II Təhmasibin Naxçıvan və İrəvanı Osmanlılardan geri qaytarmaq üçün hərbi əməliyyatlara başlaması, Üçkilsə (Üçmüədzin) yaxınlığında qələbə qazansa da İrəvan istiqamətində ağır məğlubiyyətə uğraması. Osmanlılar tərəfindən Urmiya, Təbriz və Ərdəbil şəhərlərinin tutulması. 9 fevral - İtalyan baletmeysteri, xoreoqrafı və bəstəkarı Domeniko Mariya Ancelo Qasparini 26 noyabr - ingilis şairi Vilyam Kuper 7 dekabr - fransız şərqşünası Anketil Düperron. Daniel Defo — ingilis yazıçı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4440 |
1731-ci il | 16 mart - Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru VI Karlla İngiltərə kralı II Georq arasında Vyana ittifaq müqaviləsinin imzalanması. Bu müqaviləyə əsasən II Georqun Avstriyanın Ost-Hind kompaniyasının fəaliyyətinin tamamilə dayandırılması müqabilində Praqmatik sanksiyaları tanıdığını bildirməsi. 10 oktyabr - Kiçik Jüzün Rusiyaya ilhaq edilməsi haqqında müqavilə bağlanması. Hollandiyada ilk mason lojasının yaradılması. Səfəvi hökmdarı II Təhmasibin Naxçıvan və İrəvanı Osmanlılardan geri qaytarmaq üçün hərbi əməliyyatlara başlaması, Üçkilsə (Üçmüədzin) yaxınlığında qələbə qazansa da İrəvan istiqamətində ağır məğlubiyyətə uğraması. Osmanlılar tərəfindən Urmiya, Təbriz və Ərdəbil şəhərlərinin tutulması. 9 fevral - İtalyan baletmeysteri, xoreoqrafı və bəstəkarı Domeniko Mariya Ancelo Qasparini 26 noyabr - ingilis şairi Vilyam Kuper 7 dekabr - fransız şərqşünası Anketil Düperron. Daniel Defo — ingilis yazıçı. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185985 |
1732 | 16 yanvar-Səfəvilərlə Osmanlılar arasında Kirmanşah sülh müqaviləsinin imzalanması. 21 yanvar-Səfəvilərlə Rusiya arasında Rəşt müqaviləsinin imzalanması. 9 avqust- Nadir xanın feodal əyanların köməyi ilə II Təhmasibi hakimiyyətdən salaraq onun oğlu Abbas Mirzəni III Abbas (1732-1736) adı ilə Səfəvi hökmdarı elan etməsi. 24 yanvar - fransız dramaturqu və publisisti Pyer Bomarşe 22 fevral –ABŞ-nin ilk prezidenti Corc Vaşinqton. 1 aprel - Avstriya bəstəkarı Frans Yozef Haydn. 30 sentyabr - fransız maliyyəçisi və siyasətçisi Jak Nekker Stanislav Avqust Panyatovski | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4441 |
1732-ci il | 16 yanvar-Səfəvilərlə Osmanlılar arasında Kirmanşah sülh müqaviləsinin imzalanması. 21 yanvar-Səfəvilərlə Rusiya arasında Rəşt müqaviləsinin imzalanması. 9 avqust- Nadir xanın feodal əyanların köməyi ilə II Təhmasibi hakimiyyətdən salaraq onun oğlu Abbas Mirzəni III Abbas (1732-1736) adı ilə Səfəvi hökmdarı elan etməsi. 24 yanvar - fransız dramaturqu və publisisti Pyer Bomarşe 22 fevral –ABŞ-nin ilk prezidenti Corc Vaşinqton. 1 aprel - Avstriya bəstəkarı Frans Yozef Haydn. 30 sentyabr - fransız maliyyəçisi və siyasətçisi Jak Nekker Stanislav Avqust Panyatovski | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185986 |
1733 | Şimali Amerikada on üçüncü ingilis koloniyası olan - Corciyanın əsasının qoyulması. Amerikada ilk mason lojasının meydana gəlməsi. 6 yanvar - Səfəvilərlə Osmanlılar arasında baş verən Bağdad döyüşündə türk ordusunun məğlub edilməsi. Səfəvilərlə Osmanlılar arasında Bağdad müqaviləsinin imzalanması. Məxdumqulu Fəraqi - türkmən şairi. 22 may - fransız rəssamı Yuber Rober 5 sentyabr - alman yazışısı Xristof Martin Biland. Bernar Pikar Fatma Sultan (III Əhmədin qızı) Cerolamo Sakkeri | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4442 |
1733-cü il | Şimali Amerikada on üçüncü ingilis koloniyası olan - Corciyanın əsasının qoyulması. Amerikada ilk mason lojasının meydana gəlməsi. 6 yanvar - Səfəvilərlə Osmanlılar arasında baş verən Bağdad döyüşündə türk ordusunun məğlub edilməsi. Səfəvilərlə Osmanlılar arasında Bağdad müqaviləsinin imzalanması. Məxdumqulu Fəraqi - türkmən şairi. 22 may - fransız rəssamı Yuber Rober 5 sentyabr - alman yazışısı Xristof Martin Biland. Bernar Pikar Fatma Sultan (III Əhmədin qızı) Cerolamo Sakkeri | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185987 |
1734 | Nadir xana qarşı Astara kəndlilərinin etiraz çıxışlarının baş verməsi. 17 dekabr — I Mariya, Braqanza sülaləsinə mənsub ilk Portuqaliya və Braziliya kraliçası. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=4443 |
1734-cü il | Nadir xana qarşı Astara kəndlilərinin etiraz çıxışlarının baş verməsi. 17 dekabr — I Mariya, Braqanza sülaləsinə mənsub ilk Portuqaliya və Braziliya kraliçası. | https://az.wikipedia.org/w/index.php?curid=185988 |