Datasets:

leks-forever

/

lez_wiki_20240920

like 1

1622 йис (са агъзурни ругудвишни къанникьведлагьай йис) — чи эрадин 1622-лагьай йис. XII виш йисан 22-лагьай йис я. ==Вакъиаяр== == ЭлячӀунар == Категория:XII виш йис Категория:1622 йис

1622 йис

XX виш йис, 20-й виш йис (къад лагьай виш йис) — григорийдин чӀаваргандал гьалтайла 1901-й йисалай 2000-й йисал кьван яргъи хьанвай заманадин девир я. ==Тарихдин вакъиаяр== == Баянар == == ЭлячӀунар == Категория:Виш йисар

XX виш йис

Эвежугъуба — Азербайжандин Хъачмаз районда авай хуьр. == ЭлячӀунар == * Хъачмаз райондин официал сайт * Категория:Хъачмаз райондин хуьрер

Эвежугъуба

Гьажиалылы — Азербайжан республикадин Кьвепеле районда авай хуьр ва муниципалитет. == География == Хуьр Кьвепеле райондин юкьван пата, райондин кьилин шегьер тир Кьвепеле шегьердилай 20 км яргъал чка кьунвайди я. == Агьалияр == Алай чӀавуз хуьре 1 307 кас яшамиш жезва. Агьалийрин чӀехи пай лезгияр, суни — мусурманар я. Хуьруьн эгьлияр лезги чӀалан ахцегь нугъатдал рахазва,Лезги чӀалан Кьвепеледин нугъатар амма азербайжандин гьукуматди лезги чӀал вилик тухудай ихтияр гузвачирвиляй ва лезгияр азербайжанарихъ галаз акадрунин политикадин куьмекдалди хуьре лезги чӀалан гьалар йисар къвердавай канда жезва. Агьалийрин асул кӀвалахар къуьл цун, туьтуьн цун, малдарвал ва пекхъанвал я. == ИнфратуькӀуьрун == Хуьре са кьулан мектеб, начагъхана, культурадин КӀвал, улубхана ва аялрин бахча кардик ква. == Баянар == == ЭлячӀунар == * Hacıalılı: Azerbaijan Категория:Кьвепеле райондин хуьрер Категория:Лезги хуьрер

Гьажиалылы

Оружев Фехреддин — лезги шаир. 1958 йисуз КцӀар райондин Ширвановка хуьре дидедиз хьана. Ада юкьван мектеб ва 1981 йисуз Ленинграддин университетдин химиядин факультет яру дипломдалди куьтягьна. Гзаф йисара Азербайжандин ва Дагъустандин хуьреринни шегьеррин мектебра кӀвалахна. Алай вахтунда Дербентда "Юждаг" институтдин муаллим я. Ф. Оружева фадлай лезги ва урус чӀаларал шиирар теснифзава. Адан эсеррай ("Чилер кӀеви я", Лезги руш", "Хьайи чӀавуз перишан" ва мсб.) ватандиз вафалувал, михьи муьгьуьббат аквазва. 1999 йисуз шаирдин сад лагьай ктаб "Цавал стӀалар" урус чӀалал чапдай акъатна. ==Эдебият== * Гьаким Къурбан «Лезги зарияр». Категория:Лезги шаирар

Оружев Фехреддин

Жалгъан, Вини Жалгъан () — Дагъустан республикадин Дербент районда авай хуьр. «Жалгъан» хуьруьнсоветдин юкь ва сад тир хуьр я. 1926 - 1969 йисарин къене ва 1999 йисалай эгечӀна хуьруьнсоветдин юкь я Историко-архивный справочник административно-территориального деления Дагестана за 1920—2000 гг.— Махачкала, 2003.— 399 с. и с 1999 года. ==ТӀварцӀикай== Тат чӀалал «Жалгъан» цӀерекӀв, цӀелхем лагьай чӀал я. == География == Хуьр Дагъустан Республикадин кьибледа, Дербент райондин юкьван пата, Дербент шегьердилай 3 км кьиблединни - рагъакӀидай пата, Жалгъан суван гуьнеда ала. ==Тарих== XIX виш йисуз Жалгъан хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатзава. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Улусс магалдиз талукь тир. Жалгъан хуьруьнжемятдик акатзавай. ==Агьалияр== 2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 746 касди уьмуьр гьалзавай Дербентский район. 2010 йисан малуматриз килигна, хуьруьн агьалияр 725 касди туькӀуьрзавай. Официал статистикадиз килигна Жалгъанрин агьалияр азербайжанар хьиз къейд авунвайди я, вири суни мусурманар я. Амма абурун вири сад-садахъ галаз рахуна цӀап чӀалаз элячӀнавайТаты — исторический этнос Кавказа ва совет бередин агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайра азербайжанар хьиз гьисабдиз къачунвай Влиятельные этнические группы Дербента: еврейская община, тарихдин къене ассимиляция хьана азербайжанариз элкъвенвай татар я. 1886 йисан Урусат Империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, Жалгъан хуьруьн агьалияр 271 кас тир УЛУССКИЙ МАГАЛ (1886 г.). ==Килигуниз лайихвилер авай чкаяр== Дегь чӀаван мискӀин. ==Халкьдин кеспияр== Дегь чӀаван тегьерралди къванци цӀивиндин гьасилун. == Баянар == == ЭлячӀунар == * Дербентский район >> Жалгъан Категория:Дербент райондин хуьрер

Жалгъан

29 март — григорийдин чӀаваргандал гьалтайла йисан 89-й югъ я. Йисан эхирдал кьван 277 югъ ама. ==Вакъиаяр== ==Суварар== ===Умуми дуьньядин суварар=== ==Дидедиз хьана== ===Лезгистанда=== ===Дуьньяда=== ==Кьена== Категория: Март

29 март

Гергентала — Дагъустан республикадин Буйнакск районда авай хуьр. Манасаул хуьруьнсоветдик акатзава. == География == Хуьр Буйнакск райондин кьибле пата, райондин администрациядин юкь тир Буйнакск шегьердилай 11 км яргъал ала. ==Тарих== 1944 йисуз хуьр терг авунай ва агьалияр Андалал райондин Айти-Мохк хуьруьз (гилан Ножай-Юрт районда ава) Азиядиз акъуднавай чеченрин чкадал куьчарна ацукьарнай. Чеченар элкъвена хайи хуьруьз хтунин себебдалди, 1957 йисуз Гергентала хуьр Дагъустанда гуьнгуьна кухутунай. ==Агьалияр== Йисариз килигна Гергентала хуьруьн агьалийрин дегиш хьунин динамика: Йис''' 2002 2010 Агьалияр''' 77Данные Всероссийской переписи населения 2002 года: таблица № 02c. Численность населения и преобладающая национальность по каждому сельскому населенному пункту. 2733\. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2010 г. 2010 йисан агьалияр сиягьриз къачунин нетижайриз килигна хуьре 27 касди уьмуьр ийизвай. Вири аварар, суни-мусурманар я. == Баянар == == ЭлячӀунар == * «Буйнакск район» администрациядин официал сайт Категория:Буйнакск райондин хуьрер Категория:Авар хуьрер

Гергентала

Урусатдин Федерациядин Экономикадин районар — Урусат 12 экономикадин районриз пай хьанва. Крым Республика са экономикадин райондикни акатзавач. ==Экономикадин районар== * Юкьван экономикадин район * Юкьван-Чернозём экономикадин район * РагъэкъэчӀдай патан Сибирьдин экономикадин район * Яргъал РагъэкъэчӀдай патан экономикадин район * Кеферпатан экономикадин район * Кеферпатан-Къавкъаздин экономикадин район * Кефердинни-РагъакӀидай патан экономикадин район * Поволжьедин экономикадин район * Уралдин экономикадин район * Волгадинни-Вятскдин экономикадин район * РагъакӀидай патан Сибирьдин экономикадин район * Калининграддин экономикадин район == ЭлячӀунар == * Экономические районы * «Общероссийский классификатор экономических регионов. ОК 024-95» (утв. Постановлением Госстандарта России от 27.12.1995 N 640)

Урусатдин экономикадин районар

О, о - О, о Категория:Лезги алфавит

О

Тарих ( — жузун, къекъуьна чирун) — алатай чӀава инсан (адан крар, гьал, дуьньядин кьатӀунар, социал алакъаярни тешкилатар ва икӀ мад) чирзавай чирвилерин област ва гьакӀни гуманитар илим я. ГуьтӀуь манада тарих — вакъиайрин галай-галайвал, тарихдин процесс, тегьерар кхьенвай фактрин объективвал тайин авун ва вакъиайрин себебрикай нетежаяр хкудун патал алатай девирдиз талукь жуьреба-жуьре чешмеяр чирзавай илим я. == Тарихдин дисциплинаяр == * Археография * Археология * Архиварчирвал * Архонтология * Бонистика * Вексиллология (тӀаратӀарчирвал) * Генеалогия * Генетик генеалогия * Геральдика (гербарчирвал) * Дипломатика * Документарчирвал * Тарихдин география * Тарихдин демография * Тарихдин информатика * Тарихдин метрология * Чешмеярчирвал * Кодикология * Нумизматика * Ономастика * Палеография * Папирология * Публик тарих * Сфрагистика * Фалеристика * Хронология * Эортология * Эпиграфика == Тарихдихъ галаз алакъада авай дисциплинаяр == * Антропология * Гендер тарих * Социомедениятдин антропология * Культурология * Вилаятарчирал * Психотарих * Этнологияни этнография == Къвалав гвай дисциплинаяр == * Дяведин тарих * Тарихдин психология * Медениятдин тарих * Илимдин тарих * Гьукуматдинни ихтиярдин тарих * Сиясатдинни ихтиярдин чирвилерин тарих * Диндин тарих * Экономикадин тарих == Баянар == == ЭлячӀунар == * *

Тарих

* Смугъулар — Дагъустандин Ахцегь районда авай хуьр. * Смугъулар — Азербайжандин Исмаиллы районда авай лезги хуьр.

Смугъулар (манаяр)

Велийрин Мирзе Девлетан хва (1923 йис, КцӀар район, Вини Лакар — 1944 йисан 24 март, Вашад, Венгрия) — Советрин Союздин Кьегьал, Ватандин ЧӀехи дяведа иштиракнавайди, 309-й гвардиядин тфенг ядай ях аскеррин полкунин яракьрин командир, гвардиядин чӀехи сержант. == Биография == Ватандин ЧӀехи дяведин йисара чи кьегьалвилин тарихдин цӀийи чинар кхьей кьегьалрикай сад тир Мирзе Велиев Aзербайджандин КцӀар райондин Вини Лакар хуьре 1944 йисан 24 мартдиз дидедиз хьана. Дяве къарагъайла Мирзедин 18 йис цӀийиз тамам хьанвай. Ада юкьван мектеб акьалтӀарна, «Яру пайдах» колхозда кӀвалахзавай. Мирзе гуьгьуьллудаказ дяведиз рекье гьатнай. Кеферпатан Къавкъазда гъиле яракь кьуна, фашистрин аксина женгиниз экъечӀай гадади гуьгъуьнлай вичи регьбервал гузвай батареядихъ галаз санал Украинада, Белорусияда кьиле фейи ягъунра чешне къалурна. Вадра вичел залан хирер хьайи жегьилди Румыния, Болгария ва Венгрия фашистрикай азад авун патал къати женгера иштиракна. 1944 йисан 5 ноябрдиз Будапештдин мукьув гвай Вашад хуьре вичин амадагар телеф хьана кьилдиз амукьай ада фашистрин 20 танкунихъ галаз женг чӀугунай. И женгина Мирзеди фашистрин 5 танк, 2 машин ва вишдалай гзаф аскерар тергнай ва вични кьегьал хьиз телеф хьанвайВелиев Мирза Давлетович-Герой Советского Союза. 22 йиса аваз ватандин рекье кьегьалвилелди телеф хьайи Мирзе Велиев женгера къалурай кьегьалвилерай 1945 йисан 24 мартдиз Советрин Союздин Кьегьал гьуьрметдин тӀварцӀин лайихвилер къазанмишнай. > СССР-дин Лап вини Советдин Президиумдин 1945 йисан 24 матр тарихдин > къарардив, немецни-фашист тарашхъанрин аксиниз чӀугур женгинин фронтдал > регьбервилин женгинин тапшуругъар тафаватлувилелди кьилиз акъудунин ва > къалурай кьегьалвилинни итимвилин паталай, чӀехи сержант Велийрин Мирзе > Девлетан хциз кьейидалай кьулухъ Советрин Союздин Кьегьал тӀвар ганвай. == Пишкешар == Велиев Мирзеди къачунвай пишкешар: * Ленинан Орден * 3-й дережадин Баркаллувилин Орден * «Жуьрэтвал паталай» медаль * «Къавкъаз хуьнуьхин патахъай» медаль == РикӀел хуьн патал == * 1967 йисан сентябрдиз КцӀар шегьердин паркуна Мирзе Велиеван гуьмбет эцигна. * КцӀар шегьерда адан тӀварунихъ галай куьче ава. == Литература == * Герои Советского Союза — сыны Азербайджана, Баку, 1965 * Герои Советского Союза. Краткий биографический словарь. Том 1. М.: Воениз., 1987 == Баянар == == ЭлячӀунар == * КУСАРЫ.com / Герой Советского Союза Категория:Советрин Союздин Кьегьалар Категория:Ленинан Ордендин кавалерар

Велиев Мирзе Девлетан хва

Василий Владимирович Бартольд (1869 йисан 3 ноябрь, Санкт-Петербург — 1930 йисан 19 август, Санкт-Петербург) — урусатдин ва советрин тюрколог, арабист, ислам диндин ва РагъэкъэчӀдай Пад чирзавай алим, тарихдар, архивист, филоло , Санкт-Петербургдин Илимрин Академиядин академик. Брокгаузан ва Евфронан Энциклопедиядин гафаргандин ва «Исламдин энциклопедиядин» кирамрикай сад. == Уьмуьрдикай == Василий Бартольд (1869 йисан 3 ноябрьдиз Санкт-Петербург шегьерда дидедиз хьанай. Ада дах бинедилай немец тир ва биржадин маклервилел алахънавай. 1887 йисуз Василийди Петербургдин 8-й гимназия акьалтӀарнай ва Петербургдин университетдин РагъэкъэчӀдай патан чӀаларин кафедрадик экечӀнай. 1891 йисуз университет акьалтӀарнай, 1892 йисалай эгечӀна гьа университетда педагогвиле кӀвалахзавай. 1899 йисуз Стенли Лэн-Пульди акъудай «Мусурманрин династияяр» ктаб Бартольда урус чӀалаз элкъуьрнай 1900 йисуз «Монголрин вигьинрин девирда — Туркестан» тӀвар алай диссертация хвенай лугьуз Бартольда РагъэкъэчӀдай патан тарихдин доктордин дережа къачунай. Петербургдин университетда тарсар гунихъ галаз санал РагъэкъэчӀдай патан уьлквейриз сиягьатарни ийизвай. == Зегьметар == * «О христианстве в Туркестане в домонгольский период» («Записки Восточного Отдела Императорского Русского Археологического Общества», т. VIII (1893 — 94), немецкий перевод: «Zur Geschichte des Christentums in Mittel-Asien bis zur mongolischen Eroberung» (Тюбинген, 1901); * «Образование империи Чингисхана» («Записки Восточного Отдела», т. X, 1896); * «Отчет о поездке в Среднюю Азию в 1893 — 94 годах» (СПб., 1897, и «Записки Академии Наук», историко-филологический отдел, 8- я серия, т. I, № 4); * «Очерк истории Семиречья» («Памятная книжка Семиреченской области», т. II, Верный, 1898); * «Отчет о командировке в Туркестан» («Записки Восточного отдела Археологического Общества», т. XV, 1902 — 03); * «Историко- географический обзор Ирана» (СПб., 1903, университетский курс); * «Сведения об Аральском море и низовьях Амударьи с древнейших времен до XVII века» (Ташкент, 1902); немецкий перевод: «Nachrichten uber den Aralsee und den unteren Lauf des Amu-Darja» (Л., 1911); «Zur Geschichte der Saffariden» («Orientalische Studien», I, 1906); * «О некоторых восточных рукописях в библиотеках Константинополя и Каира» («Записки Восточного Отдела», т. XVIII, 1908); * «Обзор деятельности факультета 1855—1905 годов» («Материалы для истории факультета восточных языков», т. IV, 1909); * «К истории Мерва» («Записки Восточного Отдела», т. XIX, 1909); * «Персидская надпись на стене Анийской мечети Мануче» («Анийская серия», № 5, 1911); * «История изучения Востока в Европе и в России» (СПб., 1911, университетский курс). * «Из прошлого турок». Пг., 1917; * «История изучения Востока в Европе и России». Л., 1925; * «Иран: Исторический обзор». Ташкент, 1926; * «История культурной жизни Туркестана». Л., 1927; * «Киргизы: Исторический очерк». Фрунзе, 1927 * Собрание сочинений в 9 томах. М., 1963—77. * Тюрки. Двенадцать лекций по истории турецких народов Средней Азии * КУЛЬТУРА МУСУЛЬМАНСТВА. Изд-во «ОГНИ» ПЕТРОГРАД 1918 г. «КРУГ ЗНАНИЯ» == Баянар == == ЭлячӀунар == * Работы по исторической географии на сайте «Руниверс» * Работы В. В. Бартольда в Библиотеке Якова Кротова Категория:Урусатдин алимар Категория:Тарихдар

Бартольд Василий Владимирович

Рагьимов Рагьим — лезги шаир. Шаир 1922 йисуз Самур магьалдин Макьар хуьре дидедиз хьана. Ада хуьруьн мектеб ва Дербентдин педтехникум куьтягьна, Ватандин ЧӀехи дяведа иштиракна ва гзаф йисара хайи Макьарин, Къуйсунрин (иниз 1966 йисуз Макьар куьч хьана) мектебра дидедин чӀаланни эдебиятдин муаллимвиле кӀвалахна. Р. Рагьимова жегьил вахтарилай шиирар теснифзава. Адан эсерар ("Сабур", "Мегьамед Эмин", "Вич кьацӀана" ва мсб.) газетринни журналрин чинриз акъатзава. Абуру кӀелзавайдаз ватанпересвилин ва инсанпересвилин тербия гузва. ==Эдебият== * Гьаким Къурбан «Лезги зарияр». Категория:Лезги шаирар

Рагьимов Рагьим

1992 йис (са агъзурни кӀуьд вишни кьудкъанни цӀикьвед лагьай йис) — григорийдин календарьдал гьалтайла арбедиз эгечӀзавай яргъи йис. Им чи эрадин 1992-лагьай йис я. XX виш йисан 92-лагьай йис. ==Вакъиаяр== == ЭлячӀунар == Категория:XX виш йис Категория:1992 йис

1992 йис

== РагъакӀидай патан Азия == ТӀаратӀ ТӀвар Кьилин шегьер ЧӀал Пул Чилин кьадар Карта Азербайжан Баку Азербайжан Азербайжандин манат (AZN) 86 600 км² Эрменистан Ереван Эрмени Эрменистандин драм (AMD) 29 800 км² Бахрейн Манама Араб Бахрейдин динар (BHD) 665 км² Гуржистан Тбилиси Гуржи Лари (GEL) 69 700 км² Израил Иерусалим Чувуд ва Араб ЦӀийи израилдин шекель (ILS) 20 770 км² Иордания Амман Араб Иордандин динар (JOD) 92 300 км² Ирак Багдад Араб Иракдин динар (IQD) 437 072 км² Исламдин Республика Иран Тегьран Фарси Ирандин риал (IRR) 1 648 000 км² Йемен Сана Араб Йемендин риал (YER) 527 970 км² Къатар Догьа Араб Катардин риал (QAR) 11437 км² Кипр Никосия Грек ва туьрк Евро (EUR) 9 250 км² Кувейт Эль-Кувейт Араб Кувейтдин динар (KWD) 17 818 км² Ливан Бейрут Араб Ливандин фунт (LBP) 10 452 км² АСЭ Абу-Даби Араб Дирхам (ГАЭ) (AED) 83 600 км² Оман Маскат Араб Омандин риал (OMR) 309 500 км² Палестинадин чилер, гахчунава Рамалла Араб ва Чувуд ЦӀийи Израилдин шекель (ILS), Иордандин динар (JOD) ?? км² Сауди Арабистан Эр-Рияд Араб Саудоврин риял (SAR) 2 218 000 км² Сирия Дамаск Араб Сиридяин фунт (SYP) 185 180 км² Туьркия Анкара Туьрк Туьрк лира (TRY) 780 580 км² == Юкьван Азия == ТӀаратӀ ТӀвар Кьилин шегьер ЧӀал Пул Чилин кьадар Карта Къазакъстан Астана Къазах ва урус Тенге (KZT) 2 724 900 км² Киргизия Бишкек Киргиз ва урус Сом (KGS) 198 500 км² Таджикистан Душанбе Таджик Сомони (TJS) 143 100 км² Туьркмения Ашгьабад Туьркмен ЦӀийи туьркмендин манат (TMT) 491 200 км² Узбекистан Ташкент Узбек Узбекдин сум (UZS) 447 400 км² == Кьиблепатан Азия == ТӀаратӀ ТӀвар Кьилин шегьер ЧӀал Пул Чилин кьадар Карта Исламдин Республика Афгъанистан Кабул Пушту ва дари Афгъани (AFN) 647 500 км² Бангалдеш Дакка Бенгал чӀал Така (BDT) 144 000 км² Бутан Тхимпху Дзонг-кэ ва инглис Нгултрум (BTN) ва гьиндистандин рупия (INR) 47 000 км² Гьиндистан Нью-Дели Гьинди ва инглис Гьиндистандин рупия (INR) 3 287 590 км² Малдивар Мале Дивехи Руфия (MVR) 298 км² Непал Катманду Непали Непалдин рупия (NPR) 140 800 км² Пакистан Исламабад Урду ва инглис Пакистандин рупия (PKR) 803 940 км² Шри- Ланка Шри-Джаяварденепура-Котте (офиц.) Коломбо (факт.) Сингал ва тамил Шри-Ланкадин рупия (LKR) 65 610 км² == РагъэкъэчӀдай патан Азия == ТӀаратӀ ТӀвар Кьилин шегьер ЧӀал Пул Чилин кьадар Карта Китай Пекин Китай Юань (CNY) 9 596 960 км² Корея, народно- демократическая республика Пхеньян Корей Северокорейская вона (KPW) 120 540 км² Корея, республика Сеул Корей Вона (KRW) 99 274 км² Монголия Улан-Батор Монгол Тугрик (MNT) 1 564 116 км² Япония Токио Япон Иена (JPY) 377 835 км² == Кеферпатан Азия == ТӀаратӀ ТӀвар Кьилин шегьер ЧӀал Пул Чилин кьадар Карта Урусат Москва Урус Рубль (RUB) 17 125 200 км² == Кьиблединни-рагъэкъэчӀдай патан Азия == ТӀаратӀ ТӀвар Кьилин шегьер ЧӀал Пул Чилин кьадар Карта Бруней- Даруссалам Бандар-Сери-Бегаван Малай Брунейский доллар (BND) 5 770 км² Вьетнам Ханой Вьетнам Донг (VND) 329 560 км² Индонезия Джакарта Индонезиядин Рупия (IDR) 1 919 460 км² Камбоджа Пномпень Кхмер Риель (KHR) 181 040 км² Лаосдин Халкьдинни-Демократиядин Республика Вьентьян Лаос Кип (LAK) 236 800 км² Малайзия Куала-Лумпур Малай Малазийский ринггит (MYR) 329 758 км² Мьянма Нейпьидо Мьянман Кьят (MMK) 678 500 км² Сингапур Сингапур Инглис, китай, малай и тамил Сингапурдин доллар (SGD) 692,7 км² Таиланд Бангкок Тай Бат (THB) 514 000 км² РагъэкъечӀдай патан Тимор Дили Тетум и португал Доллар США (USD) 15 007 км² Филиппиннар Манила Тагалог, испан и инглис Филиппинское песо (PHP) 300 000 км² == Кьабул тавунвай гьукуматар == === Кьабул тавунвай гьукуматар === Пайдах ТӀвар Кьилин шегьер ЧӀал Чилерал дамвал ийиз кӀанзавай гьукумат Лагьанвай чилер кьадар Карта Вазиристан Вана Пушту Пакистан 11 585 км² Нагорно-Карабахская Республика Степанакерт Эрмени Азербайджан 11 000 км² Государство Шан Таунджи Шан Мьянма 155 800 км² === Са кьадар кьабулнай гьукуматар === Пайдах ТӀвар Кьилин шегьер ЧӀал Чилерал дамвал ийиз кӀанзавай гьукумат Лагьанвай чилер кьадар Карта Дамвал шагьид авуна Абхазия Сухум Абхаз и урус Гуржистан 8 598 км² Россия, Никарагуа, Венесуэла, Науру Китайдин Халкьдин Республика (непризнанная, о. Тайвань) Тайбэй Китай Китайдин Халкьдин Республика 35 980 км² Белиз, Буркина Фасо, Ватикан, Гаити, Гамбия, Гватемала, Гондурас, Кирибати, Маршалловы Острова, Науру, Никарагуа, Палау, Панама, Парагвай, Сальвадор, Сан-Томе и Принсипи, Свазиленд, Сент- Винсент и Гренадины, Сент-Китс и Невис, Сент-Люсия, Соломоновы Острова и Тувалу. Кеферпатан Кипрдин Турк Республика Лефкоша Туьрк Республика Кипр 3 355 км² Туьркия Республика Кьиблепатан Осетия Цхинвал Осетин, урус и гуржи Гуржистан 3 900 км² Россия, Никарагуа, Венесуэла, Науру == Чилин кьве патани экӀя хьанвай гьукуматар == * Эрменистан — са кьатӀ Европада. * Грузия — частично к Европе. * Египет — большая часть в Африке. * Кипр — са кьатӀ Европада. * Индонезия — частично к Океании. Категория:Азиядин гьукуматар Категория:Улквейрин сиягьар

Азиядин гьукуматар

2013 йис (кьве агъзурни цӀипуд лагьай йис) — григорийдин чӀаваргандал гьалтайла саласадиз эгечӀзавай куьруь йис. Им чи эрадин 2013-лагьай йис ва XXI виш йисан 13-лагьай йис я. == Баянар == Категория:XXI виш йис Категория:2013 йис

2013 йис

Хутхул — Дагъустан республикадин Агъул районда авай хуьр. «Хутхул» хуьруьнсоветдик акатзава. Хуьруьнсоветдин администрациядин юкь я. ==География== Хуьр Дагъустан Республикадин Агъул райондин кьибле пата, райондин юкь тир Тпиг хуьрелай 2 км рагъэкъечӀдай патахъ, Миси вацӀал ала. ==Тарих== XIX виш йисуз Хутхул хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатнавай. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Кьурагь наибвалдиз талукь тир. Мисси хуьруьхъ галаз Хутхул хуьруьнжемятдик акатзавай. Хуьруьнжемятдин кьилин хуьр тир. ==Агьалияр== Йисариз килигна Хутхул хуьруьн агьалийрин дегиш хьунин динамика: Йис 1886 2008 2010 Агьалияр 604 Кьурагь наибвалдин агьалияр (1886 г.) 652 Схема территориального планирования Агульского района 628 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2010 г. 2010 йисан агьалияр сиягьриз къачунин нетижайриз килигна хуьре 628 касди уьмуьр ийизвай. Вири агъулар, суни-мусурманар я. 1886 йисан Урусат Империядин агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал, Хутхул хуьруьн агьалияр вири агъулар яз 604 кас тир. == Баянар == == ЭлячӀунар == Категория:Агъул райондин хуьрер Категория:Агъул хуьрер

Хутхул

Лака (, ) — Дагъустан республикадин Хив районда авай, «Хвереж» хуьруьнсоветдик акатзавай хуьр. == География == Хуьр Хив райондин юкьван пата, Чирагъ вацӀун дугуна, машгуьр Магу-Дере кӀамун гьахьунал, райондин юкь тир Хив хуьрелай 4 км яргъал ала. ==Тарих== XIX виш йисуз Лака хуьр вири Куьре округдихъ галаз Урусат империядин гъилик акатнай. Империядик квай чӀавуз, хуьр Дагъустан вилаятдин Куьре округдин Кьибле - Табасарандин наибвалдиз талукь тир. Хвереж хуьруьхъ галаз Хвереж хуьруьнжемятдик акатзавай. ==Агьалияр== 2002 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин малуматрив кьурвал хуьре 414 касди уьмуьр гьалзавай Хив райондин агьалияр, 2000 йис. ФЛНК. Агьалидин вири табасаранар, суни - мусурманар я. 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрин малуматрив кьурвал, Лака хуьруьн агьалийрин кьадар, вири табасаранар яз 216 кас тир.1886 йисуз Кьибле - Табасарандин наибвалдин агьалияр ==ТӀвар-ван авай ксар== == Баянар == == ЭлячӀунар == * «Odnoselchane.ru» сайтуна Лака хуьруькай малуматар Категория:Хив райондин хуьрер Категория:Табасаранрин хуьрер

Лака

ГъвечӀи лачин (лат. Falco subbuteo ) — гъвечӀи жуьре Вагьши нуькӀвер двул кард (лачин) хзан кардрин, йашамиш жезва Евразида ва Вини Африкада . Бедендин йаргъивал — 28-36 см, размах крыльев 69-84 см, бедендин заланвал — 130—340 г. Категория:Вагьши нуькӀвер Категория:Картар

ГъвечӀи лачин

Некхъвадайбур — () == Баянар == == ЭлячӀунар == * Mammal Species of the World Категория:Синифаяр гьайванрин

Некхъвадайбур

Дарги округ () — 1854 — 1928 йисара хьайи, Дербентдин губерниядик, Дагъустандин вилаятдик ва Дагъустандин АССРдик квай администрациядин тек. Администрациядин юкь — Леваши хуьр тир. ==Администрациядин паюнар== Округ наибвалриз пай жезвай. 1899 йисуз наибвилер участокриз элкъвенай. Вичин нубатда гьа наибвилер хуьруьн-жемиятрикай ибарат тир. 1886 йисуз округдик агъадихъ галай наибвилер акатзавай: Наибвал Администрациядин юкь Агьалияр Миллетар Акуша наибвал Акуша 20 959 даргияр (96 %) яхулар (4 %) Кутиша наибвал Леваши 11 309 даргияр (73 %) аварар (27 %) Мекеги наибвал Мекеги 22 809 даргияр (100 %) Сюрги наибвал Урари 10 785 даргияр (100 %) Цудахар наибвал Цудахар 14 417 даргияр (85 %) яхулар (15 %) 1926 йисуз наибвилер терг авуна абурун чкадал кьуд участокар тешкилнай: * Акуша участок (юкь — Леваши хуьр) * Мекеги участок (юкь — Мекеги) * Сюрги участок (юкь — Урари хуьр) * Цудахар участок (юкь — Цудахар хуьр) ==Тарих== Дарги округ Дербентдин губерниядин къене 1854 йисуз арадал гъанай. 1860 округ Дагъустандин вилаятдин составдик, 1921 йисузни Дагъустандин АССР- дик акатнай. 1928 йисан ноябрь вацра Дагъустандин АССР-да кантонриз паюнин система къуватда гьатнававиляй вири округар терг авунай. Округдин къене сифте кантонар, гуьгъуьнлай гьа кантонрикай гилан районар тешкилнай. ==Агьалияр== 1886 йисан агьалияр сиягьдиз къачунин нетижайрив кьурвал, округда 58 900 касди уьмуьр ийизвай Дагъустан вилаятдин агьалияр 1886 йисуз. 1886 йисан малуматриз килигна, округда авай миллетар : Вири аварар даргияр яхулар 80 279 (100 %) 3 063 (3,8 %) 74 153 (92,4 %) 3 063 (3,8 %) == Баянар == == ЭлячӀунар == Категория:Дагъустан вилаятдин округар Категория:Дагъустандин АССРдин округар

Дарги округ